Jóhanna Karen Jónsdóttir
Kynning
Elliot Rodger var aðeins 22 ára þegar hann framkvæmdi glæpi sína en þeir eru einnig þekktir sem: 2014 Isla Vista Killings. Á einum degi drap hann sex manns og særði 14 til viðbótar. Elliot flutti til Isla Vista til þess að stunda nám þar en bærinn er svokallað: college communtiy og bjó hann á háskólasvæðinu þar í 3 ár.
Það er ekki hægt að tala um glæpi Elliot Rodger án þess að útskýra hugmyndafræði hans og virkni hans á netinu. Þó svo að Elliot hafi lifað mjög góðu lífi og virtist stöðugt hafa stuðning frá fjölskyldu sinni, upplifði hann það ekki sem slíkt. Hann átti alltaf mjög fáa vini og erfitt með samskipti. Einnig átti hann mjög erfitt í skóla og fluttist mikið til í skólakerfinu, t.d. vegna eineltis. Eins og svo margir í þeirri stöðu leitaði hann því oft á netheima til þess að tengjast við annað fólk. Hann spilaði mikið af tölvuleikjum og stofnaði að lokum YouTube aðgang þar sem hann hlóð upp mörgum myndböndum. Á þeim myndböndum var hann einna helst að tjá sig um hugmyndafræði sína sem snerist helst að hatri í garð kvenna. Seinna meir fann hann svo spjallsíður (e. discussion forums) þar sem hann gat staðfest hugmyndir sínar útfrá hatursorðræðum annarra karlmanna. Hugmyndir hans um konur urðu verri eftir því sem tíminn leið og á endanum ákvað hann að hefna sín á þeim.
Elliot Rodger.
Hér sést skjáskot af YouTube síðu Elliots. Titlarnir gefa góða innsýn í hug hans.
Á þessum tímapunkti finnst mér mikilvægt að kynna hugtakið Incel (samsuða ensku orðanna involuntary celibate) sem er nú orðið svo háþróað að skilgreiningu á því má finna í orðabókum þó að enn vanti íslenska þýðingu. Hugtakið kemur frá netheimum og - eins og það gefur til kynna - á almennt við unga gangkynhneigða karlmenn sem telja sig vera ófæra um að laða að sér konur. Ásamt þessu sína þeir mikinn hatur í garð allra kvenna og karlmanna sem stunda kynlíf og hugtakið á því vel við Elliot. Einnig er þetta mikilvægt fyrir samhengi málsins því Elliot hefur oft verið kallaður: King of the Incels á netheimum þar sem aðrir incels heilla hann sem hetju. Það ber að nefna að fleiri fjöldamorð hafa átt sér stað í nafni incels og Elliots sjálfs á árunum eftir mál hans.
Glæpurinn
Elliot eyddi mjög miklum tíma í að skipuleggja glæp sinn þar sem þetta var (að hans mati) stórkostlegt plan til þess að hefna sín á heiminum. Hann kallaði þetta: Day of Retribution og eyddi fleiri mánuðum í að plana hvað í honum fólst. Það ber að nefna að þegar planið var tilbúið ætlaði hann að hafa daginn fyrr (í nóvember 2013) en það gekk ekki eftir. Einnig ætlaði hann að hafa stjúpmóður sína (sem hann hafði mikla andúð á) og hálfbróður sinn með í þessum áformum en hann náði heldur ekki að fylgja því eftir.
Að lokum fór megnið af áætlunum hans fram þann 23. maí 2014 u.þ.b. 2 árum eftir að hann hafði ákveðið að hefna sín á heiminum. Hann stakk herbergisfélaga sína tvo ásamt einum vini þeirra til bana, einn á fætur öðrum, þegar þeir komu heim það kvöld. Að því loknu hlóð hann upp myndbandinu: Elliot Rodger‘s Retribution og sendi svokallað manifestó á foreldra og sálfræðing sinn. Þar á eftir lá leið hans í bæinn þar sem hann reyndi að komast inn í kvennfélag (e. sorority) án árangars. Á þessum tímapunkti gekk hann um með byssu og skaut þá sem á vegi hans urðu. Þannig varð hann tveimur konum að bana og særði aðra. Að lokum keyrði hann um svæðið og skaut í átt að búðum á svæðinu og myrti þannig einn mann. Í þessari skotárás særði hann marga ýmist með skotvopninu eða bílnum sínum.
Hér má sjá fórnarlömb Elliots.
Persónan
Best er hægt að lýsa Elliot sem kvennhatara (e. misogynist). Hann kennir konum um öll sín vandamál og neitar að bera einhverja ábyrgð á eigin líðan og aðstæðum. Þetta kemur allt fram í 140 blaðsíðna manifestóinu sem hann skrifaði, en þar sést vel hvernig skoðanir hans hafa mótast enda fer hann út í öll smáatriði lífs síns frá upphafi til enda. Einnig kemur fram hversu mikla athygli hann þráði og hversu mikið hann lagði upp úr því að líta vel út og að eiga dýra, fallega hluti. Ásamt því talar hann mjög fallega um sjálfan sig, hann er mestur og bestur allra manna. Þess vegna tel ég hann vera með 18.2.4. Sjálhverfa persónuleikaröskun. Hann telur sig vera einstakann, þurfa sérstakar reglur, æðri heldur en allir aðrir og á allt gott skilið. Í hans orðum: I am more than human. I am superior to them all. I am Elliot Rodger… Magnificent, glorious, supreme, eminent… Divine! I am the closest thing there is to a living god.
I am more than human. I am superior to them all. I am Elliot Rodger… Magnificent, glorious, supreme, eminent… Divine! I am the closest thing there is to a living god.
Hann var greindur með 1.3.1. Einhverfurófsröskun á sínum tíma en hann á t.d. erfitt með samskipti og eru þau oft mjög óvenjuleg í þau fáu skipti sem hann stundar þau. Eftir að hafa lesið manifestóið og horft á myndbönd hans er þetta mjög skýrt og varpar t.d. ljósi á ofurfókus hans á kvennmönnum og kynlífi.
Ásamt því tel ég hann vera með 5.4. Félaskvíðaröskun þar sem hann átti mjög erfitt með að nálgast fólk í félagslegum samskiptum og gerði alltaf ráð fyrir því að fólk kæmi til hans. Hann talar einnig um að hræðsla og kvíði við félagslegar aðstæður hafi hrjáð hann frá unga aldri, hann hætti t.d. á endanum að ganga í hefðbundinn skóla að miklu leyti til þess að forðast það að vera niðurlægður af jafnöldrum sínum.
Endirinn
Skotárás Elliots endaði með skotum á milli hans og lögreglunnar sem mætti á vettvang. Lögreglan skaut hann í mjöðmina en Elloit tókst að keyra frá þeim. Lögreglan kom að lokum að honum eftir að hann hafði keyrt upp á gangstétt og skotið sig í hausinn í framsætinu. Í manifestóinu sagði hann: The more I thought about all these injustices that were dealt to me, the more eager I became for revenge. It’s all I had left. I didn’t want to die, but I knew that I had to kill myself after I exacted my revenge to avoid getting captured and imprisoned. Þessi endir var því alltaf hluti af planinu.
Myndband sem lýsir aðstæðunum eftir árásina og þegar almenningur komst að því að þetta hefði verið planað í einhvern tíma: https://www.youtube.com/watch?v=TBDsNUIdIT4
Þar sem Elliot tókst að pósta bæði lokamyndbandinu sínu og manifestóinu á alnetið áður en hann framdi sjálfsmorð hafði þessi skotárás víðtækari áhrif heldur en hún hefði geta gert. Þetta mál fékk mikla umfjöllun í fjölmiðlum og varpaði miklu ljósi á hugmyndafræði incels sem hafði skefilegar afleiðingar í för með sér. Enn í dag er Elliot þekktur fyrir að hafa ýtt þessari hugmyndafræði á stærra svið og eru margir innan hennar sem telja glæpi hans vera réttláta útaf þeirri höfnun sem hann (og sambærilegir einstaklingar) þurfa að lifa með.
Mælikvarðar
Mælikvarði 8: Cleckley 16 atriði
Elliot passar við sirka 15 atriði af þeim 16 á mælikvarða Cleckley. Eins og fram hefur komið var mjög sjálfhverfur og hafði mikinn skort á innsæi. Hann átti mjög erfitt með samskipti og virtist ekki sýna dýpri tilfinningar gangvart neinu nema sjálfum sér. Eina einkennið sem mér finnst hann ekki passa við á þessum lista er nr. 3. Ekkert stress né taugaveiklun því Elliot var mjög kvíðinn, ef ekki taugaveiklaður í félagslegum samskiptum.
Mælikvarði 11: Hare kenningin
Elliot passar best í factor 1, þá bæði facet 1 og 2 en eflaust betur í facet 2. Hann var með ákveðinn yfirborðskenndan sjarma sem var mest áberandi í myndböndum hans þar sem sjálfhverfa hans kemur þessu á framfæri. Hann laug mikið að fjölskyldu sinni og telur sig eflaust hafa verið slægur í samskiptum og hagræðir sannleikanumí samskiptum við þau. Hinsvegar finnst mér skortur hans á eftirsjá og yfirborðskenndu tilfinningar hans meira áberandi, ásamt því hvernig hann neitar að bera ábyrgð á eigin gjörðum.
Mælikvarði 15: CCM flokkunin
Það er nokkuð augljóslega hægt að flokka morð Elliots sem 125 revenge eða hefndarmorð. Elliot heldur því fram að hann sé að hefna sig á konum og þeim sem eru að upplifa það sem hann á skilið enda skildi hann eftir mjög skýr skilaboð til þess að koma þessu óréttlæti á framfæri: If I can‘t have you girls I will destroy you. You denied me a happy life and in return I will deny you life. Its only fair.
Mælikvarði 17: norris 7 fasar
Mælikvarði Norris á ekki við um Elliot að mínu mati. Þessi mælikvarði á frekar við raðmorðinga en mér finnst réttara að flokka morð Elliots sem æðismorð enda áttu þau öll sér stað á einum degi.
Mælikvarði 7: dauðasyndirnar 7
Þó svo að margar af dauðasyndunum 7 eigi vel við mál Elliots finnst mér sú sjöunda, stolt, eiga best við vegna þess að sjálfsást hans snýst upp í hatur og fyrirlitningu á öðrum og fær hann að lokum til þess að fremja glæpi sína.
Mælikvarði 13: holmes & deburger flokkunin
Elliot á best við nr 3 á þessum skala, þ.e. sjálfselsku tegundina vegna þess að hann drap til þess að fá persónulega eitthvað út úr því. Hann passar best við undirflokk d. en hann vildi stjórna eða hafa vald á fólki og eins og hann sagði sjálfur: I am the closest thing there is to a living god.
HeimildiR
https://www.theguardian.com/world/2014/may/30/elliot-rodger-puahate-forever-alone-reddit-forums
https://schoolshooters.info/sites/default/files/rodger_my_twisted_world.pdf - manifestóið.
https://schoolshooters.info/sites/default/files/rodger_video_1.0.pdf
https://www.police1.com/active-shooter/videos/santa-barbara-killers-retribution-video-cvhbBxq4q7mDgTiK/ - linkur að myndbandinu sem hann setti á Youtube kvöldið sem hann ákvað að framkvæma plön sín.