Elliot Rodger - Supreme Gentleman

Jóhanna Karen Jónsdóttir

Kynning

Elliot Rodger var aðeins 22 ára þegar hann framkvæmdi glæpi sína en þeir eru einnig þekktir sem: 2014 Isla Vista Killings. Á einum degi drap hann sex manns og særði 14 til viðbótar. Elliot flutti til Isla Vista til þess að stunda nám þar en bærinn er svokallað: college communtiy og bjó hann á háskólasvæðinu þar í 3 ár.

 Það er ekki hægt að tala um glæpi Elliot Rodger án þess að útskýra hugmyndafræði hans og virkni hans á netinu. Þó svo að Elliot hafi lifað mjög góðu lífi og virtist stöðugt hafa stuðning frá fjölskyldu sinni, upplifði hann það ekki sem slíkt. Hann átti alltaf mjög fáa vini og erfitt með samskipti. Einnig átti hann mjög erfitt í skóla og fluttist mikið til í skólakerfinu, t.d. vegna eineltis. Eins og svo margir í þeirri stöðu leitaði hann því oft á netheima til þess að tengjast við annað fólk. Hann spilaði mikið af tölvuleikjum og stofnaði að lokum YouTube aðgang þar sem hann hlóð upp mörgum myndböndum. Á þeim myndböndum var hann einna helst að tjá sig um hugmyndafræði sína sem snerist helst að hatri í garð kvenna. Seinna meir fann hann svo spjallsíður (e. discussion forums) þar sem hann gat staðfest hugmyndir sínar útfrá hatursorðræðum annarra karlmanna. Hugmyndir hans um konur urðu verri eftir því sem tíminn leið og á endanum ákvað hann að hefna sín á þeim.

Elliot Rodger.

Hér sést skjáskot af YouTube síðu Elliots. Titlarnir gefa góða innsýn í hug hans.

            Á þessum tímapunkti finnst mér mikilvægt að kynna hugtakið Incel (samsuða ensku orðanna involuntary celibate) sem er nú orðið svo háþróað að skilgreiningu á því má finna í orðabókum þó að enn vanti íslenska þýðingu. Hugtakið kemur frá netheimum og - eins og það gefur til kynna - á almennt við unga gangkynhneigða karlmenn sem telja sig vera ófæra um að laða að sér konur. Ásamt þessu sína þeir mikinn hatur í garð allra kvenna og karlmanna sem stunda kynlíf og hugtakið á því vel við Elliot. Einnig er þetta mikilvægt fyrir samhengi málsins því Elliot hefur oft verið kallaður: King of the Incels á netheimum þar sem aðrir incels heilla hann sem hetju. Það ber að nefna að fleiri fjöldamorð hafa átt sér stað í nafni incels og Elliots sjálfs á árunum eftir mál hans.

Glæpurinn

Elliot eyddi mjög miklum tíma í að skipuleggja glæp sinn þar sem þetta var (að hans mati) stórkostlegt plan til þess að hefna sín á heiminum. Hann kallaði þetta: Day of Retribution og eyddi fleiri mánuðum í að plana hvað í honum fólst. Það ber að nefna að þegar planið var tilbúið ætlaði hann að hafa daginn fyrr (í nóvember 2013) en það gekk ekki eftir. Einnig ætlaði hann að hafa stjúpmóður sína (sem hann hafði mikla andúð á) og hálfbróður sinn með í þessum áformum en hann náði heldur ekki að fylgja því eftir.

            Að lokum fór megnið af áætlunum hans fram þann 23. maí 2014 u.þ.b. 2 árum eftir að hann hafði ákveðið að hefna sín á heiminum. Hann stakk herbergisfélaga sína tvo ásamt einum vini þeirra til bana, einn á fætur öðrum, þegar þeir komu heim það kvöld. Að því loknu hlóð hann upp myndbandinu: Elliot Rodger‘s Retribution og sendi svokallað manifestó á foreldra og sálfræðing sinn. Þar á eftir lá leið hans í bæinn þar sem hann reyndi að komast inn í kvennfélag (e. sorority) án árangars. Á þessum tímapunkti gekk hann um með byssu og skaut þá sem á vegi hans urðu. Þannig varð hann tveimur konum að bana og særði aðra. Að lokum keyrði hann um svæðið og skaut í átt að búðum á svæðinu og myrti þannig einn mann. Í þessari skotárás særði hann marga ýmist með skotvopninu eða bílnum sínum.

Hér má sjá fórnarlömb Elliots.

Persónan

Best er hægt að lýsa Elliot sem kvennhatara (e. misogynist). Hann kennir konum um öll sín vandamál og neitar að bera einhverja ábyrgð á eigin líðan og aðstæðum. Þetta kemur allt fram í 140 blaðsíðna manifestóinu sem hann skrifaði, en þar sést vel hvernig skoðanir hans hafa mótast enda fer hann út í öll smáatriði lífs síns frá upphafi til enda. Einnig kemur fram hversu mikla athygli hann þráði og hversu mikið hann lagði upp úr því að líta vel út og að eiga dýra, fallega hluti. Ásamt því talar hann mjög fallega um sjálfan sig, hann er mestur og bestur allra manna. Þess vegna tel ég hann vera með 18.2.4. Sjálhverfa persónuleikaröskun. Hann telur sig vera einstakann, þurfa sérstakar reglur, æðri heldur en allir aðrir og á allt gott skilið. Í hans orðum: I am more than human. I am superior to them all. I am Elliot Rodger… Magnificent, glorious, supreme, eminent… Divine! I am the closest thing there is to a living god.

I am more than human. I am superior to them all. I am Elliot Rodger… Magnificent, glorious, supreme, eminent… Divine! I am the closest thing there is to a living god.

Hann var greindur með 1.3.1. Einhverfurófsröskun á sínum tíma en hann á t.d. erfitt með samskipti og eru þau oft mjög óvenjuleg í þau fáu skipti sem hann stundar þau. Eftir að hafa lesið manifestóið og horft á myndbönd hans er þetta mjög skýrt og varpar t.d. ljósi á ofurfókus hans á kvennmönnum og kynlífi.

Ásamt því tel ég hann vera með 5.4. Félaskvíðaröskun þar sem hann átti mjög erfitt með að nálgast fólk í félagslegum samskiptum og gerði alltaf ráð fyrir því að fólk kæmi til hans. Hann talar einnig um að hræðsla og kvíði við félagslegar aðstæður hafi hrjáð hann frá unga aldri, hann hætti t.d. á endanum að ganga í hefðbundinn skóla að miklu leyti til þess að forðast það að vera niðurlægður af jafnöldrum sínum.

Endirinn

Skotárás Elliots endaði með skotum á milli hans og lögreglunnar sem mætti á vettvang. Lögreglan skaut hann í mjöðmina en Elloit tókst að keyra frá þeim. Lögreglan kom að lokum að honum eftir að hann hafði keyrt upp á gangstétt og skotið sig í hausinn í framsætinu. Í manifestóinu sagði hann: The more I thought about all these injustices that were dealt to me, the more eager I became for revenge. It’s all I had left. I didn’t want to die, but I knew that I had to kill myself after I exacted my revenge to avoid getting captured and imprisoned. Þessi endir var því alltaf hluti af planinu.

Myndband sem lýsir aðstæðunum eftir árásina og þegar almenningur komst að því að þetta hefði verið planað í einhvern tíma: https://www.youtube.com/watch?v=TBDsNUIdIT4

Þar sem Elliot tókst að pósta bæði lokamyndbandinu sínu og manifestóinu á alnetið áður en hann framdi sjálfsmorð hafði þessi skotárás víðtækari áhrif heldur en hún hefði geta gert. Þetta mál fékk mikla umfjöllun í fjölmiðlum og varpaði miklu ljósi á hugmyndafræði incels sem hafði skefilegar afleiðingar í för með sér. Enn í dag er Elliot þekktur fyrir að hafa ýtt þessari hugmyndafræði á stærra svið og eru margir innan hennar sem telja glæpi hans vera réttláta útaf þeirri höfnun sem hann (og sambærilegir einstaklingar) þurfa að lifa með.

Mælikvarðar

Mælikvarði 8: Cleckley 16 atriði

Elliot passar við sirka 15 atriði af þeim 16 á mælikvarða Cleckley. Eins og fram hefur komið var mjög sjálfhverfur og hafði mikinn skort á innsæi. Hann átti mjög erfitt með samskipti og virtist ekki sýna dýpri tilfinningar gangvart neinu nema sjálfum sér. Eina einkennið sem mér finnst hann ekki passa við á þessum lista er nr. 3. Ekkert stress né taugaveiklun því Elliot var mjög kvíðinn, ef ekki taugaveiklaður í félagslegum samskiptum.

Mælikvarði 11: Hare kenningin

Elliot passar best í factor 1, þá bæði facet 1 og 2 en eflaust betur í facet 2. Hann var með ákveðinn yfirborðskenndan sjarma sem var mest áberandi í myndböndum hans þar sem sjálfhverfa hans kemur þessu á framfæri. Hann laug mikið að fjölskyldu sinni og telur sig eflaust hafa verið slægur í samskiptum og hagræðir sannleikanumí samskiptum við þau. Hinsvegar finnst mér skortur hans á eftirsjá og yfirborðskenndu tilfinningar hans meira áberandi, ásamt því hvernig hann neitar að bera ábyrgð á eigin gjörðum.

Mælikvarði 15: CCM flokkunin

Það er nokkuð augljóslega hægt að flokka morð Elliots sem 125 revenge eða hefndarmorð. Elliot heldur því fram að hann sé að hefna sig á konum og þeim sem eru að upplifa það sem hann á skilið enda skildi hann eftir mjög skýr skilaboð til þess að koma þessu óréttlæti á framfæri: If I can‘t have you girls I will destroy you. You denied me a happy life and in return I will deny you life. Its only fair.

Mælikvarði 17: norris 7 fasar

Mælikvarði Norris á ekki við um Elliot að mínu mati. Þessi mælikvarði á frekar við raðmorðinga en mér finnst réttara að flokka morð Elliots sem æðismorð enda áttu þau öll sér stað á einum degi.

Mælikvarði 7: dauðasyndirnar 7

Þó svo að margar af dauðasyndunum 7 eigi vel við mál Elliots finnst mér sú sjöunda, stolt, eiga best við vegna þess að sjálfsást hans snýst upp í hatur og fyrirlitningu á öðrum og fær hann að lokum til þess að fremja glæpi sína.

Mælikvarði 13: holmes & deburger flokkunin

Elliot á best við nr 3 á þessum skala, þ.e. sjálfselsku tegundina vegna þess að hann drap til þess að fá persónulega eitthvað út úr því. Hann passar best við undirflokk d. en hann vildi stjórna eða hafa vald á fólki og eins og hann sagði sjálfur: I am the closest thing there is to a living god.

HeimildiR

1. https://www.theguardian.com/world/2014/may/30/elliot-rodger-puahate-forever-alone-reddit-forums

2. https://en.wikipedia.org/wiki/Incel

3. https://en.wikipedia.org/wiki/2014_Isla_Vista_killings

4. https://schoolshooters.info/sites/default/files/rodger_my_twisted_world.pdf  - manifestóið.

5. https://schoolshooters.info/sites/default/files/rodger_video_1.0.pdf

6. https://www.police1.com/active-shooter/videos/santa-barbara-killers-retribution-video-cvhbBxq4q7mDgTiK/ - linkur að myndbandinu sem hann setti á Youtube kvöldið sem hann ákvað að framkvæma plön sín.

Adam Lanza

Kara Björk Sævarsdóttir, Lilja Rut Finnbogadóttir & Sara Ósk Jóhannsdóttir

Kynning

Adam Peter Lanza var fæddur 22. apríl 1992 í Bandaríkjunum. Hans eini glæpur var að myrða 52 ára móður sína og síðar sama dag 26 einstaklinga í skólaárás árið 2012 í skólanum Sandy Hook. Hann drap móður sína með byssu sem hún átti á meðan hún svaf og notaði síðan bílinn hennar til að keyra í skólann þar sem hann drap unga nemendur skólans auk nokkra kennara. Adam Peter Lanza endaði á því að taka sitt eigið líf í einni skólastofunni áður en lögreglan kom á vettvang.

Adam Lanza.

Glæpurinn

Þann 14. desember árið 2012 framdi Adam sinn fyrsta og eina glæp, þá 20 ára að aldri. Hann hóf skotárás í grunnskóla sem kallast: Sandy Hook elementary school sem er staðsettur í Connecticut í Bandaríkjunum. Fyrr um daginn skaut hann mömmu sína fjórum sinnum í hausinn með riffil sem hún átti. Stuttu eftir, klukkan 9:30 að morgni skaut Adam í gegnum glerglugga á skólanum til þess að komast inn, en dyrnar voru læstar. Hann byrjaði á því að skjóta skólastjórann, skólasálfræðinginn og tvo kennara, síðan lá leið hans inn í tvær kennslustofur barna sem voru í fyrsta bekk. Í fyrstu kennslustofunni skaut hann alls 15 börn og tvo kennara. Í þeirri seinni 5 börn og tvo kennara. Kynjahlutfallið á börnunum var 8 strákar og 12 stelpur. Alls voru þetta 27 einstaklingar sem létu lífið, 26 í skólanum og svo móðir hans. Klukkan 9:40 framdi hann svo sjálfsmorð, hann skaut sjálfan sig í einni af kennslustofunum þegar hann frétti að lögreglan væri á leiðinni.

Lanza tilbúinn.

Persónan

Adam fæddist í bænum Exeter í New Hampshire, 22. apríl árið 1992. Adam ólst upp með foreldrum sínum og eldri bróður til 16 ára aldurs en þá skildu mamma hans og pabbi. Lanza átti það sameiginlega áhugamál með móður sinni og bróður að fara á skotsvæði að æfa sig að skjóta úr byssum. Á yngri árum var hann mjög feiminn og átti í erfiðleikum með félagsleg samskipti. Hann var með mjög mikinn kvíða, en þó góður í skóla. Vegna kvíða og vanlíðunar var hann tekinn úr skóla og mamma hans tók við kennslunni heima. Við þriggja ára aldur sýndi Adam frávik í þroska, þar á meðal mál- og skynjunarörðugleika og endurtekna hegðun (e. repetitive behaviors). Adam var svo greindur með einhverfu og áráttu- og þráhyggjuröskun en hann átti það meðal annars til að skipta um sokka tuttugu sinnum á dag og gat ekki snert hurðahúna án þess að nota pappír.

Persónuleikaröskun:

​​Við teljum að Adam Lanza hafi verið með Einhverfa persónuleikaröskun. Við greinum hann með hana þar sem Lanza var mjög einangraður, átti enga nána vini, leitaðist ekki eftir nánum samskiptum, var mikill einfari, virtist áhugalaus um flest og sýndi ekki miklar tilfinningar. Adam Lanza glímdi við mikinn kvíða og endaði á því að stunda nám heima hjá sér þar sem móðir hans kenndi honum. Það gerði það að verkum að Adam varð mjög einangraður og áður en hann framdi glæpinn var hann ekki búinn að fara út úr húsi í nokkra mánuði.

Hér er Adam Lanza ásamt föður sínum, Peter Lanza.

Endirinn

Adam framdi sjálfsvíg í einni af kennslustofunum eftir rúmlega 10 mínútur inni í skólanum þegar hann heyrði að lögreglan væri að koma í skólann. Þá var hann búinn að myrða nemendur, móður sína og starfsfólk skólans. Það er því ekki vitað hvað olli þessari hörmung sem glæpurinn er, það er að segja hvers vegna Adam ákvað að skjóta saklaust fólk í gamla grunnskólanum sínum. Grunur liggur samt um að Adam Lanza hafi framið glæpinn vegna geðræna erfiðleika.

 Hér er stutt myndband sem lýsir Adam Lanza og glæpnum hans vel: https://www.youtube.com/watch?v=qhtfQqKh7dE

Mælikvarðar

Mælikvarði 8: Cleckley 16 atriði

Okkur finnst Lanza passa undir fá einkenni sem listuð eru upp í mælikvarða 8, Cleckley 16. Þó eru nokkur einkenni í mælikvarðanum sem lýsa honum vel. Hann hafði litla félagslega svörun og engar upplýsingar um ástarsamband voru til staðar. Okkur finnst líklegt að hann hafi skort tilfinningaviðbrögð þar sem hann skaut mömmu sína og fór svo í gamla grunnskólann sinn að skjóta saklausa nemendur og kennara. Sagt var að Adam hafi staðið sig vel í skóla og verið greindur strákur þrátt fyrir að hann hafi ekki haft mikinn metnað fyrir skóla og var kvíðinn fyrir náminu ásamt öðru. Hann var einnig greindur með einhverfu og er eitt af einkennum einhverfu að eiga erfitt með félagsleg samskipti.

Mælikvarði 11: Hare kenningin

Okkur finnst Adam Lanza passa best undir Faktor 2 sem kallast lífsstíll. Meðal annars er það vegna þess að Lanza sýndi fram á hegðunarerfiðleika frá unga aldri, bar litla sem enga ábyrgð í lífinu og var líklegast ekki með nein sértæk markmið fyrir framtíð sína. Faktor 2 skiptist í tvo hluta sem eru lífstíll og andfélagsleg hegðun. Þar passar hann betur undir andfélagslega hegðun þar sem félagslega geta hans var lítil sem engin. Hann valdi það frekar að vera einn heldur en að umgangast annað fólk og sýndi mikla hegðunarerfiðleika frá ungum aldri.

Mælikvarði 15: ccm flokkunin

Okkur finnst flokkur 126 í mælikvarða 15 lýsa honum best. Það er ekki á hreinu hvað fékk hann til þess að fremja þennan glæp og myrða saklaust fólk en við höldum að það sé líklega vegna geðraskana og var einnig grunur um það þegar glæpurinn átti sér stað. Adam var greindur með Einhverfu en auk þess sýndi hann einkenni sem hægt er að sjá í mörgum geðröskunum. Til dæmis valdi Adam frekar að vera einn heldur en að vera með öðrum og þróaði engin náin sambönd nema við mömmu sína sem hann síðar drap.

Mælikvarði 18: emerick hringkenningin

Okkur finnst mælikvarði 18 eiga ágætlega við Adam Lanza. Við vitum ekki með vissu hvort hann hafi verið hræddur við höfnun en vegna þess að hann átti erfitt með félagsleg samskipti er hægt að ímynda sér að hann hafi átt við það vandamál að stríða að vera hræddur við höfnun. Vegna kvíða og erfiðleika með félagsleg samskipti fór hann að einangra sig og upplifa einmanaleika, sem er hluti af öðru stigi. Af verknaðinum að dæma virðist hann vera komin í þessa fórnarlambs hugsun og er orðinn smá sama um eigið líf, sbr. sjálfsmorðið. Það bendir allt til þess út frá þeim upplýsingum sem við höfum að hann hafi verið með neikvæða sjálfsmynd vegna greininga og erfiðleika með samskipti. Við vitum ekki hvort hann hafi haldið veikleikum sínum leyndum en þó er vitað að hann hafi einangrað sig verulega og varla talað við neinn. Glæpurinn sem hann framdi hefði geta verið til þess að fá athygli og ná hefnd en við getum ekki sagt með fullri vissu að það sé ástæðan. Það eru engar upplýsingar um hversu vel glæpurinn var planaður og engin merki um að hann hafi verið að “æfa sig” eða undirbúa hann á einhvern hátt. Hann var þó í þessum tiltekna skóla svo hann væntanlega þekkti bygginguna ágætlega þó það hafi verið langt síðan hann hafi verið nemandi þar. Adam framdi svo glæpinn og að lokum fremur hann sjálfsvíg inni í einni kennslustofunni. Það gæti verið að hann hafi verið að upplifa eftirsjá og þess vegna hafi hann ákveðið að skjóta sig en það gætu líka verið aðrar ástæður.

Mælikvarði 14: mindhunter kenningin

Það eru nokkur atriði í mælikvarða 14 sem að passa við Adam. Hann var einhleypur hvítur karlmaður sem var góður í skóla og með góða greind en átti þó í erfiðleikum með að eignast vini vegna kvíða og erfiðleika með félagsleg samskipti. Það bendir ekkert til þess að það hafi verið vandamál í fjölskyldunni og engin saga um geðræn vandamál, glæpi eða alkóhólisma á heimili hans. Adam var ekki misnotaður í æsku og ólst hann upp með bæði mömmu sinni og pabba þó hann hafi ekki búið með föður sínum síðustu árin. Hann var greindur með Einhverfu og Áráttu- og þráhyggjuröskun og var með kvíða en lenti þó ekki í neinum útistöðum við kerfið. Hann var mjög einangraður en ekki er vitað hvort hann hafi verið með sjálfsvígshugsanir á unglingsárum. Það bendir heldur ekkert til þess að hann verið með einhver kynfrávik.

Mælikvarði 13: holmes & deburger flokkunin

Okkur finnst Adam Lanza passa best undir morð vegna hugsjóna. Adam framdi sjálfsmorð áður en hægt var að taka skýrslu af honum og meta glæpi hans. Okkur grunar að hann hafi mögulega verið dæmdur ósakhæfur ef hann hefði lifað. Hann var mjög einangraður í langan tíma og því ekki ólíklegt að hann hafi heyrt raddir eða haldið að einhver hafi sagt honum að fremja þennan glæp. Einnig er það góð vísbending um geðræn vandamál að Lanza hafi drepið sína eigin móður sem var hans eini náni aðili.

Heimildaskrá

1. Adam Lanza. (2020). Criminal Minds Wiki. https://criminalminds.fandom.com/wiki/Adam_Lanza#The_Shooting

2. Ryser, R. (2015, 28. janúar). Psychologist says Lanza likely a schizophrenic. News Times.https://www.newstimes.com/local/article/Psychologist-says-Lanza-likely-a-schizophrenic-6046709.php

3. Sandy Hook Elementary School shooting. (2023). Wikipedia. https://en.wikipedia.org/wiki/Sandy_Hook_Elementary_School_shooting

4. Katersky, A og Kim, S. (2014, 21.nóvember). 5 Disturbing Things We Learned Today About Sandy Hook Shooter Adam Lanza. ABC News. https://abcnews.go.com/US/disturbing-things-learned-today-sandy-hook-shooter-adam/story?id=27087140

Giulia Tofana

Kolfinna Pétursdóttir & Ósk Hoi Ning Chow

Kynning

Giulia Tofana var ítölsk kona sem var uppi á 17. öld og var þekkt fyrir að vera atvinnueitrari. Hún fæddist í Palermo í Sikiley árið 1620 og flutti síðar til Napólí þar sem hún hóf ferilinn sinn með því að búa til eitur. Tofana var þekkt fyrir að búa til banvænt eitur sem var litlaust, lyktarlaust og bragðlaust efni. Vegna þessara eiginleika var auðveldara að gefa eitrið án þess að neytandi greindi það. Eitrið var markaðssett konum sem vildu losa sig við eiginmennina sína. Talið var að að Tofana hafi verið ábyrg fyrir dauða hundruð manna, aðallega karlmanna. Hún var dæmd og tekin af lífi ásamt dóttur sinni sem batt enda á banvænu viðskipti hennar. Sagan hennar Tofana hefur orðið efni í goðsögn og hefur verið sýnd í ýmsum bókmenntum og listaverkum, þar á meðal óperunni Aqua Tofana eftir Pietro Metastasio.

Giulia Tofana að blanda eitraða Aqua Tofana drykkinn.

Glæpurinn

Giulia seldi eitur, þekkt sem: Aqua Tofana í snyrtivörubúð sinni. Aqua Tofana var líklegast blanda af blýi, arseniki og belldonnu. Hún seldi einungis konum eitrið og einungis konum sem hún treysti til að ljóstra ekki upp um hana. Trúað er að konurnar sem keyptu eitrið voru flest allar fastar í óhamingjusömum hjónaböndum, margar þeirra voru jafnvel fastar í ofbeldissamböndum. Eflaust voru sumar konur sem vildu einfaldlega losa sig við eiginmanninn sinn. Konurnar sem keyptu Aqua Tofana fengu þær leiðbeiningar að gefa eiginmönnunum sínum litla skammta í yfir eina til tvær vikur. Þegar eitrinu var skammtað svona jafnt og þétt leit dauðinn út eins og náttúrulegur dauði af völdum veikinda.

Aqua Tofana.

Persónan

Giulia var og er umdeild manneskja. Miðað við aðra raðmorðingja þá eru glæpirnir hennar ekki jafn hrottalegir. Það er erfitt að greina Giuliu með geðræn vandamál þar sem að allar frásagnir af henni lýsa manneskju sem virtist vera heil á geði. Að auki snúast frásagnir lítið um persónuleika hennar heldur frekar um það sem hún gerði.

Áfallastreituröskun: Móðir hennar Giuliu var opinberlega tekin af lífi þegar Giulia var ung. Það er nógu mikið áfall að missa foreldri nú þegar, hvað þá þegar foreldri manns er tekið af lífi fyrir framan alla.

Almenn kvíðaröskun: Við ætlum að skjóta á þann möguleika að Giulia lifði með miklum kvíða yfir því að verða uppljóstruð. Konur voru lágt settar í samfélaginu á þessum tíma og þeim var refsað harkalega fyrir alla glæpi. Afleiðingarnar af glæpunum hennar Giuliu hefðu án efa verið aftaka.

Andfélagsleg persónuleikaröskun: Við teljum að hún hafi þurft að vera með dass af siðblindu til að búa til eitrið til að selja konum og þá óbeint að drepa yfir 600 karlmenn.

Aðferð til að losna við eiginmann?

Endirinn

Á  þessum tíma var samfélagið aðeins öðruvísi en nú til dags og það voru margir réttdræpir fyrir minnstu hluti. Giulia Tofana fann leið til að hjálpa komum til að komast úr ofbeldissamböndum og í raun hjálpa þessum konum að hjálpa sér sjálfum. Sagan hennar Tofana endaði ekki vel því hún seldi konu sem var í ofbeldissambandi eiturefnið sitt. Þegar konan var búin að setja það út í súpuna hjá manninum sínum fékk hún bakþanka og sagði manninum sínum allt. Hann tilkynnti þetta til yfirvalda og Giulia Tofana og dóttir hennar voru handtekningar og þær voru drepnar í nafni laganna.

Heimild: https://www.youtube.com/watch?v=17szX7SWCGU

Mælikvarði 8: Cleckley 16 atriði

Vegna þess að það eru til takmarkaðar upplýsingar um Giuliu sjálfa þá er ekki hægt að staðfesta né útiloka að hún hafi passað við sum atriði á Cleckley listanum. Þessi atriði eru; 8. fátækleg tilfinningarviðbrögð, 9. sjúklega sjálfsmiðaður og ástleysi, 11. skortur á innsæi, 15. lítið og ópersónulegt kynlíf.

Giulia passar vel við atriði 1. yfirborðssjarmi. Það er almennt talið að viðskiptavinir hennar líkuðu vel við Giuliu, hvort sem að þau vissu af eitursölunni hennar eða ekki. Þá skjótum við inn að hún passar illa við atriði 12. lítil félagsleg svörun og 13. fjarstæðukennd og óumbeðin hegðun þar sem að hún átti vini og reglulega viðskiptavini og hegðun hennar var alls ekki óumbeðin. Út frá frásögnum er ólíklegt að Giulia hafi sýnt fram á merki um geðrof (atriði 2). Til þess að vera sjálfum okkar samkvæmar þá segjum við að Giulia passi illa við atriði 3. ekkert stress né taugaveiklun þar sem við greindum hana með almenna kvíðaröskun hér fyrir ofan. Viðskiptavinir Giuliu gátu alltaf treyst henni og þ.a.l. passar hún ekki við atriði 4. óáreiðanleiki. Aftur á móti þurfti Giulia að ljúga að almenningi til að forðast grun og passar vel í atriði 5. ósannsögli og óheiðarleiki. Samkvæmt heimildum sýndi Giulia ekki fram á eftirsjá þegar hún var loksins gómuð af yfirvöldum. Enn fremur eru glæpir hennar réttlætanlegir að hluta til og þ.a.l. auðveldara að sýna fram á skort á eftirsjá eða skömm (atriði 6). Við viljum meina að hegðunin hennar Giuliu var ekki óréttlætanleg, þar sem margar konur höfðu enga aðra leið út úr ofbeldissamböndum, þ.e.a.s. passar ekki við atriði 7. ástæðulítil andfélagsleg hegðun. Við teljum svo Giulia passar ekki við atriði 10. léleg dómgreind/lærir ekki af reynslunni því að Giulia var greind og klók manneskja sem tók ekki skyndiákvarðanir. Fyrst að Giulia stofnaði sitt eigið fyrirtæki og verslun sem hefði verið farsælt án eitursölunnar þá passar hún illa við síðasta atriðið, 16. fylgja ekki neinni lífsáætlun.

Mælikvarði 11: Hare kenningin

Við flokkum Giuliu undir psychopathy interpersonal. Við teljum að hún bjó yfir superficial charm til að selja vörur sínar. Að auki þurfti hún að halda starfsemi sinni leyndri frá yfirvöldum og passar þ.a.l. við pathological lying, og við conning/manipulative af sömu ástæðu af pathological lying. Við getum hins vegar ekki staðfest né neitað að hún var með grandiose self worth.

Mælikvarði 15: CCM flokkunin

Samkvæmt CCM myndu glæpir Giuliu flokkast undir Personal Cause Homicide; 122.02 Staged Domestic Homicide. Konur notuðu aqua Tofana til að drepa eiginmenn sína. Auðvitað er ekki víst að allir hafi fylgt leiðbeiningum hennar Giuliu, en ef við gerum ráð fyrir því að meirihluti kvennanna fylgdu þeim þá þurfti að vera áætlun á bak við morðið (tímasetja eiturgjöfina rétt svo hún sé jöfn og þétt yfir vikuna).

Mælikvarði 17: NOrris 7 fasar / 18: Emerick hringkenningin

Vegna eðli glæpsins þá eiga svona hringrásir ekki við. Það er ekki eins og hún hafði mikinn tíma á milli kúnna sem voru að kaupa flöskurnar með eitrinu til að velta vöngum varðandi hvernig henni leið með það sem hún var að gera. Að auki er hún frábrugðin öðrum raðmorðingjum þar sem hún drap óbeint.

Mælikvarði 7: Dauðasyndirnar 7

Við völdum Dauðasyndirnar 7 vegna þess að við vitum ekki fyrir víst hvaða ástæður konurnar sem keyptu Aqua Tofana. Allar dauðasynirnar gætu flokkast undir ástæður fyrir konurnar til að vilja drepa mennina sína.

Mælikvarði 13: Holmes & Deburger flokkunin

Holmes & Deburger kenningin stangast á við Giulia Tofana þar sem að hún drap ekki neinn sjálf.  Ástæður Holmes & DeBurger eiga ekki við Giuliu sjálfa heldur viðskiptavini hennar. Það eru ekki til neinar heimildir um hverjar hvatirnar voru á bak við hvert einasta morð. Það eina sem gæti passað væri mögulega Hugsjóna tegundin; hún telur sig vera losa heiminn við ofbeldisfulla eiginmenn.

Heimildaskrá

1. McKennett, H. (2020, júní 2). This 17th-Century Potionmaker Helped Desperate Housewives Poison Their Husbands. All That’s Interesting. https://allthatsinteresting.com/giulia-tofana

2. Nutshell (Leikstjóri). (2021, mars 12). The mystery of the woman who poisoned 600 men | Serial killer | Giulia Tofana | Nutshell. https://www.youtube.com/watch?v=17szX7SWCGU

Gary Heidnik

Ásdís Jana Ólafsdóttir

Kynning

Gary M. Heidnik var Bandarískur glæpamaður sem rændi, pyntaði og nauðgaði sex konum og drap tvær. Hann framdi þessa glæpi á árunum 1978 til 1987. Hann hélt fórnalömbunum í sjálfgrafinni holu í kjallaranum heima hjá sér. Hann var dæmdur til dauða og tekinn af lífi með banvænni sprautu í júlí 1999.

Gary Heidnick handtekinn.

Glæpurinn

Árið 1978 þegar Gary vann á geðheimili gaf hann Alberta Davidson, sem var sjúklingur inn á geðheimilinu, dagspassa. Hann tók hana heim með sér og gerði hana að fanga sínum í kjallaranum. Þar nauðgaði hann henni og pynti. Hann var handtekinn og dæmdur í fangelsi í 3 til 7 ár þegar Alberta fannst í kjallara hans.

Árið 1986 þegar Gary var kominn úr fangelsi byrjaði hann að ræna og nauðga konum aftur. Josefina Rivera var næsta fórnarlamb hans. Hún var vændiskona og eftir að hafa stundað kynlíf með Gary, kæfði hann hana þar til hún varð meðvitundarlaus og hlekkjaði hana síðan í kjallara sínum.

Heidnik byrjaði að grafa holu í kallaranum sem hann setti Josefinu síðan ofan í ef hún reyndi að flýja eða ef hún hegðaði sér illa. Nokkrum dögum síðar rændi hann annarri konu að nafni Sandra Lindsay. Hún var áður ólétt með barn Heidnik en fór í fóstureyðingu, sem Gary var ekki glaður með. Hann hélt konunum í kjallaranum, gaf þeim sjaldan að borða, nauðgaði þeim reglulega og hélt þeim hálf nöktum. Nokkrum dögum seinna rændi þrem öðrum konum, Lisa Thomas, Deborah Dudley og Jacquelyn Askins. Deborah reyndi oft að verja sig og var því oft sett í holuna. Hann lét konurnar stunda kyníf með hvor annarri og lét þær borða hundamat. 7. febrúar varð hann reiður við Söndru og lét hana hanga í loftinu með einni hendi í tvo daga. Hún fékk háan hita og dó. Hann tók lík hennar, sagaði hana í sundur og setti höfuð hennar í pott. Hann gaf hundunum sínum einhvern part af líki hennar en restina til kvennana. Á næstu dögum byrjuðu nágrannar hans að kvarta yfir vondri lykt og þegar lögreglan kom til að rannsaka útskýrði Heidnik að hann hafi verið að elda en brenndi matinn og lögreglan fór. Hann fór til kvennana og mútaði þeim og sagði Josefina honum frá að þær voru að plana að ráðast á hann. Þannig hann tróð skrúfjárni í eyru þeirra.

Gary byrjaði að nota raflost á allar konurnar nema Josefinu. Hún var orðin að uppáhalds fanga hans og fékk stundum forréttindi eins og að horfa á mynd eða að vera nauðgað á þæginlegri stað. 19. mars tók hann Deborah og setti í holu fulla af vatni og drap hana með raflosti fyrir að vera óþekk. Hann lét síðan Josefinu hjálpa sér að losa sig við líkið. Hann rændi síðan Agnes Adams sem átti að koma í stað fyrir Deborah. En markmið hans var að gera þær allar óléttar og ala síðan upp börnin sjálfur.

Teikning af brunninum.

Brunnurinn sjálfur.

Persónan

Gary Michael Heidnik fæddist Ohio 23. nóvember 1943. Þegar Gary var aðeins 3 ára skildu foreldrar hans og fór Gary, ásamt yngri bróður hans Terry, að búa hjá föður þeirra og stjúpmóður. Faðir þeirra lagði strákana bæði í líkamlegt og andlegt ofbeldi og var aðal refsingaraðferð hans að niðurlægja þá. Á tímabili þegar Gary pissaði í rúmið lét faðir hans Gary hengja lakið út fyrir alla til þess að sjá.

Gary gékk vel í skóla, fékk góðar einkunnir en hann var samt lagður í einelti og átti enga vini.

Alkóholismi var mikill í fjölskyldu hans þar sem báðir foreldrar hans misnotuðu áfengi. Sagt er að skilnaður foreldra hans hafi verið út af drykkju móðurinnar. Árið 1970 framdi móðir hans sjálfsvíg með ofskömmtun lyfja og áfengis. Þá framdi Gary sína fyrstu sjálfsvígstilraun af mörgum. Hann er sagður hafa farið oft inn á geðdeildir og að hann reyndi að fremja sjálfsvíg allavega 13 sinnum. Terry bróðir hans var einnig í sjálfsvígshættu og voru þeir báðir greindir með geðklofa. Gary greindist með geðklofa 19 ára gamall eftir að hafa verið í hernum í 13 mánuði. Hann var sendur heim úr hernum og fór að vinna sem hjúkrunarfræðingur. Það reyndist honum samt ekki vel og var hann ýmist rekinn fyrir að vera dónalegur við kúnna og fyrir að mæta of seint. 28 ára gamall stofnaði hann kirkju og hélt fundi í kjallaranum sínum. Innan nokkra ára var hann búinn að safna miklum peningi.

Hann eignaðist 2 börn. Fyrsta barn hans átti hann með Gail Lincow. Drengurinn var fljótlega eftir fæðingu sendur á fósturheimili vegna andlegrar getu Gail. Hann hitti síðan Anjeanette Davidson, sem var sjúklingur á einu geðheimili sem Gary vann á. Þau eignuðust dóttur saman, Maxine, sem var einnig tekin og sett á fósturheimili.

 Vitað er með vissu að Gary Heidnik var greindur með 2.1.5. Geðklofi og hægt er álykta að hann hafi verið 19.6. Sadisti og 18.2.1. Andfélagsleg persónuleikaröskun. Sadisminn segir sig ferkar sjálfur, hann hélt konunum föngun, pynti og nauðgaði þeim. En andfélagsleg persónuleikaröskun passar honum líka vel þar sem hann byrjaði snemma að brjóta af sér. Hann var hvatvís, ofbeldishneigður og skorti eftirsjá.

Gary M. Heidnik.

Endirinn

24. mars náði Josefine að sannfæra Gary um að fá að fara heim og hitta fjölskyldu sína. Hann trúði því að hún myndi koma aftur til hans en hún fór beint til kærasta síns og hann hringdi á lögregluna. Heidnik var handtekinn og kom fyrst fram í dómsal 1988. Þá sagði hann að konurnar sem hann rændi höfðu verið í kjallara hans þegar hann flutti inn í húsið. Hann reyndi einnig að vera dæmdur ósakhæfur en það hófst ekki hjá honum. 1. júlí var Heidnik dæmdur fyrir tvö morð, rán á fimm manneskjum, sex nauðganir, fjórar grófar líkamsárásir. Hann var dæmdur til dauða. Á áætluðum dauðadag hans, 31. desember, reyndi hann að fremja sjálfsmorð en fór í dá. 1997 var reynt aftur en frestað en 6. júlí 1999 dó hann með banvænni sprautu, 55 ára.

Heimild: https://www.youtube.com/watch?v=CM2IwBASG2I

Mælikvarðar

Mælikvarði 9: Hare 22/20 listinn

Hare mælikvarðinn passar mjög vel við Gary. Persónunlega finnst mér 15 atriði úr 20 atriða lista passa við hann, mögulega fleiri. Gary framdi glæpi sína á stuttum tíma og rændi konum með stuttu millibili sem gæti bent til þess að honum leiddist hratt eða hafði litla stjórn á hegðun sinni. Hann var hvatvís og ábyrgðarlaus. Hann sýndi litla sem enga samkennd eða samviskubit. Snemma byrjaði Gary að sýna óæskilega hegðun og tók aldrei ábyrgð á eigin gjörðum.

Atriði sem passa við hann: 03, 05, 06, 07, 08, 09, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 18 og 20.

Mælikvarði 11: Hare kenningin

Á Hare mælikvarðanum passar Gary við affective undirflokkinn. Hann sýndi litla sem enga samkennd eða samviskubit fyrir gjörðum sínum og virtist áhugalítill gangvart tilfinningum fórnalamba sinna. Hann tók heldur aldrei ábyrgð á glæpnum. Hann reyndi að vera dæmdur ósakhæfur og sagði einnig að fórnalömbin hefðu verið í kjallaranum þegar hann keypti húsið.

Mælikvarði 15: CCM flokkunin

Að mínu mati passar Gary best undir flokk 133: Sexual Homicise, mixed. Aðalmarkmið hans var að nauðga konunum en drap eina „óvart“ og hin fór ekki eftir reglum hans og hann náði ekki að stjórna henni svo hann drap hana.

Mælikvarði 18: Emerick hringkenningin

Hringkenningin passar ekki vel við Gary. Hann var mögulega hræddur við höfnun þar sem flest fórnalömbin hans voru vændiskonur. Næsta skref, særðar tilfinningar, finnst mér ekki passa við hann. Honum var sama um hvað konunum fannst. Mögulega hafði hann neikvæða sjálfsmynd í framhaldi af glæpnum, en samt ekkert sem bendir til þess. Heldur ekki upplýsingar um sjálfsvorkun. Ekkert sem bendir til þess að hann hafi haft einhverja óheilbrigða aðlögun eins og neyslu efna eða áfengis. Gary hafði frávikskenndar fantasíur en hann var einnig greindur með geðklofa þannig mögulega komu þær útaf geðklofanum. Þjálfunarferlið og glæðurinn sjálfur passar honum samt. Hann fer á stjá að ná í nýtt fórnarlamb, fremur glæpinn sjálfan. Seinasta skrefið er tímabundin eftirsjá, en ekkert bendir til þess að Gary hafi verið með eftirsjá.

Mælikvarði 14: Mindhunter kenningin

Gary var vissulega einhleypur, hvítur karlmaður, hann var yfir meðal greind. Honum gekk ágætilega í skóla, menntaði sig sem hjúkrunarfræðingur en náði ekki að halda vinnu. Hann kom úr slæmri fjölskyldu, bæði móðir hans og faðir komu illa fram við hann. Hann sjálfur var greindur með geðklofa og mikill alkóholismi var í fjölskyldu hans. Hann var misnotaður í barnæsku bæði andlega og líkamlega. Ekkert bendir til þess að hann hafi haft neikvæð viðhorf til karlkyns yfirmenn eða hatur á konum. Hann lenti ekki snemma í einhverjum stofnunum en hann greindist með geðklofa aðeins 19 ára. Hann reyndi að fremja sjálfsmorð þó nokkrum sinnum og að lokum hafði hann mikinn áhuga á kynfrávikum. Gary passar því mjög vel við Mindhunter kenninguna þar sem 9 af 10 atriðum á vel við hann.

Mælikvarði 13: Holmes & DeBurger flokkunin

Ég tel Gary falla best undir 3c. Sjálfselsku tegundina, gagn. Markmið hans var ekki að drepa konurnar heldur að nauðga þeim. Hann planaði að gera þær allar ófrískar og ætlaði síðan að ala sjálfur börnin.

Heimildaskrá

1. Criminal minds wiki. (e.d.). https://criminalminds.fandom.com/wiki/Gary_Heidnik#Known_Victims

2. Fiorillo, V. (2007). Inside the house of Heidnik. https://www.phillymag.com/news/2007/07/23/inside-the-house-of-heidnik/

3. Morrison, R. (2023). Gary Michael Heidnik: Biography and Murders. https://warbletoncouncil.org/gary-heidnik-9613#menu-5

4. The true crime edition. (2021). The Real-Life Silence of the Lambs. https://www.truecrimeedition.com/post/gary-heidnik

Richard Ramirez - Night Stalker

Þórey Björk Eyþórsdóttir & Sigurður Jefferson Guarino

Kynning

Ricardo "Richard" Leyva Muñoz Ramirez oft kallaður: The night stalker eða: The Valley Intruder framdi og var dæmdur fyrir 14 morð, 11 kynferðisbrot og 14 innbrot ásamt töluverðum morðtilraunum og árásum. Þetta átti sér allt stað árið 1984 í Los Angeles. Ramirez réðst mest á konur sem hann drap, nauðgaði og pyntaði, yngsta fórnarlamb hans var 9 ára stelpa og elsta var 79 ára kona. Einnig voru einhver fórnarlömb hans strákar/karlar.

Lögreglumynd af Richard Ramirez.

Glæpurinn

27. mars 1985 braust Ramirez inn í hús eins og hann hafði gert mörgum sinnum áður og myrti tvö hjón sem sváfu þar. Hann skaut manninn Vincent Zazzara í höfuðið sem var svolítið einkennandi fyrir Ramirez að skjóta þar á meðan það svaf. Eftir það réðst hann á konu hans Maxine Zazzara þar sem hann nauðgaði henni, skar og seinna stakk hana til dauða. Þegar lögreglumenn komu svo á svæðið sást að Ramirez hafi skóflað úr augu hennar og tekið þau með sér.

Í byrjun þegar þessi morð voru að uppgötvast trúði lögreglan ekki að þetta gat verið einn maður að fremja öll þessi morð, nauðganir og árásir þar sem þessir glæpir voru alltof tilviljunarkenndir og engin röð eða regla á þeim eins og með aðra fjöldamorðingja. Þess vegna voru allir hræddir, hver sem er hefði getað verið fórnarlamb, karl, kona, eldri borgarar, lítil börn, stundum nauðgaði hann bara, stundum nauðgaði hann og myrti. Hann braust einu sinni inn í hús og stal barni úr rúmi sínu, tók það á vinnusvæði, nauðgaði og skildi barnið svo eftir á bensínstöð. Það vissi enginn hver væri næst á listanum.

Glæpavettvangur.

Djöfladýrkandinn Ramirez.

Persónan

Hann Ramirez átti erfiða æsku, hann var yngstur í 5 barna fjölskyldu sem voru innflytjendur frá Mexíkó og faðir hans var mikil ofbeldismaður og alkóhólisti og þegar Ramirez var 5 ára fékk hann flogakast eftir högg frá föður hans og er trú sálfræðinga að það hafi haft langtímaáhrif á þroska og hugræn ferli hans. Hann hætti í grunnskóla í 9. bekk og var ekki í miklum tengslum við fjölskyldu sína nema frænda sinn hann Miguel sem hafði slæm áhrif á hann. Ramirez byrjaði að nota LSD með Miguel aðeins 14 ára og byrjaði seinna með honum á kókaíni. Þegar hann var 13 ára varð hann vitni að morði þegar Miguel skaut konu sína fyrir framan hann og Miguel var sendur á geðheimili. Eftir það byrjaði Ramirez að brjótast inn í hús og stela til að styðja fíkniefnaneyslu hans. Einn einkennandi þáttur sem flest fórnarlömb sem lifðu hann af lýstu honum með hræðilegar og óhugnarlegar tennur og ógeðsleg lykt var af honum.

Ramirez ungur að árum.

Ramirez aðeins eldri.

DSM 5:

19.6. Sadismi

Frá tvítugsaldri myndi áhugi Ramirez á satan aukast og á nokkrum morðvettvangur myndi hann teikna tákn satans á veggi eða fórnalömbin sín með varalit eða hverju sem hann fann, hann virtist líka fá kynferðislega örvun frá athöfn sem tengjast kvölum annara ásamt að heimta það að fórnarlömb myndu biðja til satans.

18.2.1. Andfélagsleg persónuleikaröskun

Hann var endalaust að brjóta á réttindum annarra, hann hugsaði ekkert um það sem er rétt og rangt í samfélaginu. Hann fremur marga glæpi, morð, nauðganir, pyntanir, innbrot og árásir. Einnig hafði hann enga eftirsjá af glæpum sínum.

Svo einnig langar okkur að nefna líka:

16.5.3. Kókaín tengdar raskanir

1.4.1. Athyglisbrestur/ofvirkni

15.3. Hegðunarröskun

18.1.3. Geðklofalík persónuleikaröskun.

Þessar greiningar eiga líka mjög vel við Ramirez. Hann misnotaði vímuefni stanslaust og var um tvítugt byrjaður að nota kókaín sem leiddi til innbrots og svo seinna til morða. Sem krakki var hann greindur með ADHD og Hegðunarröskun og svo skelltum við á hann Geðklofalíkri persónuleikaröskun vegna einkennilegrar hugsunar, hegðunar og útlit mjög sérkennilegt, skortur á vinum, hjátrú og félagsfælni en ekki með neikvætt mat á sjálfum sér.

Endirinn

 30. ágúst 1985 fóra Ramirez  í strætó til að heimsækja bróður sinn, en á þessum tíma án hans vitundar var andlit hans gefið út í öll blöð í Los Angeles eftir að lögreglan hafi loksins fundið tengsl og fundið DNA hjá seinasta nauðgunarfórnalambinu. Þegar hann kom til baka 31. ágúst því bróðir hans var ekki heima voru tvær konur sem þekktu hann og kölluðu hann: El matador, sem þýðist yfir í “morðinginn” hann flúði og hópur af fólki myndaðist til að ná honum. Hann reyndi að stela tveim bílum en að lokum náði hópur af fólki honum, börðu og spörkuðu í hann þar til lögreglan var kölluð til og er sagt að lögreglan hafi bjargað lífi hans frá mannfjöldanum.

Ramirez var dæmdur til dauða árið 1989 eftir nokkra töf og þegar hann labbaði út úr dómsalnum sagði hann: Hey, big deal, death always comes with the territory. I'll see you in Disneyland. Í fangelsi giftist hann einni af mörgum aðdáendum hans en eftir 24 ár á dauðadeildinni dó hann svo 53 ára vegna krabbameins og af tengdum erfiðleikum sem tengjast langvarandi neyslu á kókaíni og öðrum vímuefnum.

Hér má sjá myndband sem lýsir máli hans vel: https://www.youtube.com/watch?v=xghc6gxWvi0

Mælikvarðar

Mælikvarði 8: Cleckley 16 atriði

Það sem á við hann í þessum mælikvarða er 4, 5, 6, 7, 8, 10, 11, 14, 16. Eins og sést töldum við hann Ramirez eiga við 9 af 16 atriðum.

Mælikvarði 11: Hare kenningin

Mælikvarði 11 - Hare kenning: Í factor 1 sem eru geðhrif þar sýnir Ramirez mörg atriði, hann er með mikinn: superficial charm, lack of remorse or guilt fyrir fórnarlömbum sínum, lack of empathy og failure to accept responsibility. Í factor 2 sem er lífsstíll þar er hann með: poor behavioural controls, early behavioral problems, need for stimulation, irresponsibility, juvenile delinquency. Við völdum þennan mælikvarða því hann átti best við.

Mælikvarði 12: Stone 22 listinn

Mælikvarði 12 - Stone 22: Þarna á hann við flokk 16 þar sem hann er andfélagslegur og fremur endalausa glæpi og morð. Einnig á hann við flokk 18 þar sem hann er pyntingar morðingi.

Mælikvarði 17: NOrris 7 fasar

 Mælikvarði 17 - Allir þeir fasar sem Norris setur fyrir getum við séð í hegðun og athöfnum hans. Ramirez er kannski ekki eins mikið fasi 3 þ.e.a.s. wooing því hann braust oft bara inn til fólks og það var ekki mikil tæling í gildrur þar og ég set líka spurningarmerki á seinasta fasann, semsagt þunglyndi því hann virtist allavega ekki vera það og morð hans og hvernig hann lét eftir á eins og í dómsal lýsir ekki manni sem er í einhverri innri baráttu með svoleiðis að okkar mati var hann bara mjög veikur á geði og örugglega með einhvern heilaskaða eftir barning frá föður hans.

Hugrofs fasi: Ramirez fékk mikla örvun við að sjá fórnarlömb sín hrædd og mörg af morðum hans gerði hann í nafni satans en fékk þó örvun af verkum hans.

Veiði fasi: Það byrjaði allt með að Ramirez braust bara inn í hús en um leið og hann drap sitt fyrsta fórnarlamb við innbrot byrjaði hans frenzy en ekki mikil pæling fór í að velja fórnarlömb það var mjög handahófskennt.

Biðils fasi: Ramirez var ekki mikið að setja fyrir gildrur heldur var bara handahófskennt hvern hann myndi brjótast inn á næst.

Handtöku fasi: Flest fórnalömb hans voru sofandi eða vöknuðu við hans verk þar sem hann braust inn í hús að nóttu til þannig hann hafði völdin oftast í þeim aðstæðum.

Morð fasi: Hápunktur Ramirez var að sjá og heyra fórnarlömb sín deyja, kvalir þeirra var örvun fyrir hann.

Minjagrips fasi: Í eitt skipti hafði hann Ramirez skóflað augun út á konu sem hann hafði drepið og tekið þau með sér og eftir nokkur morð hjá honum tók hann stundum með sér nesti frá ísskápum fórnarlambanna.

Þunglyndis fasi: Ramirez átti erfiða æsku, en fremur glæpi sína ekki mikið í hefndarskyni að mínu mati passar þessi fasi ekki alveg við Ramirez því hann var með enga eftirsjá og virðist ekki vera mjög reiður úti neinn þótt það gæti alveg verið að hann drepur sem hefnd á föður hans eða kannski frænda en ég held hann haus hans var að hugsa um allt annað við morðin hans.

Mælikvarði 14: Mindhunter kenningin

Mælikvarði 14: Mindhunter eru alveg með þetta og lýsa okkar manni næstum því hárrétt með með eina villu sem er há greind, Ramirez var ekki með mjög mikla greind kannski vegna heilaskaða en honum gekk illa í skóla eins og Mindhunter segir enda hætti hann í 9. bekk. En allt annað fellur í sinn stað, hann var einhleypur allavegana á tíma morðana, líkamlega misnotaður við æsku, alkóhólismi og dóp í fjölskyldunni, hann lenti í útistöðum við lögreglu og yfirmenn sína, rekinn úr vinnu, hann átti við geðrænan vanda sem krakki, hann var þó ekki með mikla sjálfsmorðs tilfinningar eða ekki af sögn annarra eins og atriði 9 bendir til, en var þó með áhuga á kynfrávikum og hafði verið að perrast mjög mikið bæði sjálfur og með frænda sínum áður en hann varð raðmorðingi.

Mælikvarði 13: Holmes & Deburger flokkunin

Hann Ramirez var líklegast sjálfelskutegund 3.a. Hann myrti og fékk oftast kynferðislega örvun frá verkum sínum, nauðgaði og pyntaði oft fórnalömb sín. Hann vildi heyra þau dýrka satan á meðan hann drap þau, sýndi enga eftirsjá, virtist hafa gert þetta alltaf fyrir sína eigin hvatir og örvun.

Heimildir

1. Richard Ramirez. (2021, November 12). Biography; Biography. https://www.biography.com/crime/richard-ramirez

2. Þættirnir Night Stalker; the hunt for a serial killler https://www.netflix.com/watch/81026479?trackId=255824129

Edmund “Ed” Emil Kemper

Heiðdís Mjöll Kristleifsdóttir & María Nína Gunnarsdóttir

Kynning

Edmund Emil Kemper fæddist í Burbank í Kaliforníu 18. desember 1948. Hann var miðjubarn og eini sonur foreldra sinna. Hann byrjaði ungur að sýna hegðun eins og grimmd gagnvart dýrum. Hann átti í mjög slæmu sambandi við móður sína sem átti við áfengisvanda að stríða, hún gerði lítið úr honum, niðurlægði og beitti hann ofbeldi. Hún lét hann oft sofa í læstum kjallara vegna þess að hún óttaðist að hann myndi skaða systur hans, hún gerði líka grín af stærð hans þar sem hann var 1.93 sm að hæð þegar hann var aðeins 15 ára. Á þeim aldri endaði hann að flýja að heiman og bjó hjá pabba sínum en var svo sendur til ömmu sinnar og afa. Þar framdi hann fyrsta morðið sitt á ömmu sinni og stuttu seinna myrti hann einnig afa sinn. Hann var lagður inn á geðdeild þar sem hann var greindur með geðklofa, seinna var greiningunni breytt, en losnaði út fyrir að vera kurteis og almennilegur við geðlækna. Seinna á fullorðinsárunum byrjaði hann að bjóða ungum konum far í bílnum sínum, keyrði afsíðis og drap þær. Hann drap alls átta konur, meðal annars móðir sína og vinkonu hennar.

Lögreglumynd af Ed Kemper.

Glæpurinn

Kemper var 21 árs þegar hann var útskrifaður af geðdeild, þá flutti hann aftur heim til móður sinnar þar sem þau rifust heiftarlega. Kemper vann mikið og nýtti peninginn til þess að flytja að heiman. Hann kvartaði þó mikið yfir því að komast ekki frá móður sinni þar sem hún hringdi reglulega í hann og heimsótti hann óvænt. Hann átti það til að eiga erfitt fjárhagslega, sem varð til þess að hann neyddist oft til að leita í íbúð móður sinnar. Þegar hann keypti sinn fyrsta bíl, fór hann að taka eftir fjölda ungra kvenna vera að ganga og hjóla um. Hann byrjaði þar af leiðandi að geyma plastpoka, hnífa, teppi og handjárn í bílnum sínum. Hann byrjaði á því að ná í ungar konur og hleypa þeim friðsamlega í burtu. Kemper segist hafa sótt og skutlað um 150 manns áður en hann fann fyrir kynferðislegum hvötum til manndráps.

Ed Kemper og myndir af glæpavettvangi.

Á tímabilinu maí 1972 til apríl 1973 drap Kemper átta manns, allt konur. Hann sótti ungar konur og fór með þær á einangruð svæði þar sem hann pynti þær. Meðal annars skaut, stakk, kæfði og kyrkti hann þær. Hann tók einnig lík fórnarlamba sinna heim til sín til þess að hafa samfarir við líkin, að því loknu limlesti hann þau. Á þessu 11 mánaða tímabili drap hann fimm háskólanema, einn menntaskólanema, móður sína og bestu vinkonu móður sinnar. Í viðtölum lýsir Kemper því að hann fór oft út í leit að fórnarlömbum eftir að hafa átt slæmt rifrildi við móður sína.

Persónan

Ed Kemper er gáfaður maður með mjög háa greindarvísitölu og einstaklega orðheppinn sem hann nýtti sér til að öðlast traust hjá fólki. Hann skorti samkennd og sýndi litla samúð gagnvart fórnarlömbum sínum, hann hafði enga iðrun vegna gjörða sinna.

Kemper handtekinn.

Það væri hægt að greina Ed Kemper með þó nokkrar geðraskanir meðal annars þó nokkrar kynfráviksraskanir eins og Líkamshlutar og Nágirnd (19.9.2 og 19.9.3 í DSM-5) þar sem hann hafði kynferðislegan áhuga á líkum, þá sérstaklega hausum.

Að auki þá á Sadismi (19.6 í DSM-5) sérstaklega við hann, þar sem hann naut þess að pynta og valda fórnarlömbum sínum sársauka. Að lokum þá á Andfélagsleg persónuleikaröskun (18.2.1 í DSM-5) við þar sem hann sýndi mjög skýrt virðingarleysi fyrir réttindum og tilfinningum annarra með glæpum sínum þar má nefna morð, nauðganir og sundurlimanir. Glæpir hans voru oft hvatvísir, hann sýndi mikinn skort á samúð gagnvart fórnarlömbum sínum og talaði um þau á kaldan máta. Í raun lýsti hann ánægju og stolti yfir gjörðum sínum. Kemper var þekktur fyrir að vera afbragðs lygari og sjarmerandi til að öðlast traust hjá fólki. Að auki sýndi hann ofbeldisfulla hegðun sem barn og unglingur, þar á meðal dráp á dýrum.

Heimild: https://www.youtube.com/watch?v=I8x5PeZZFNs

Endirinn

Að morði móður sinnar og vinkonu hennar loknu, fór hann í símabás og hringdi í lögregluna. Hann játaði morð á móður sinni og vinkonu hennar, en lögreglan tók símtal hans ekki alvarlega og sagði honum að hringja til baka síðar. Nokkrum klukkustundum síðar hringdi Kemper aftur og bað um að ræða við yfirmann sem hann þekkti persónulega. Hann játaði við þann yfirmann að hafa myrt þær og beið þess að lögreglan mætti ​​á vettvang og tæki hann í gæsluvarðhald þar sem hann játaði einnig morð á námsmönnunum sex. Seinna í viðtali var hann spurður hvers vegna hann gaf sig fram. Þá sagði Kemper: Upprunalegi tilgangurinn var horfinn, það þjónaði ekki neinum líkamlegum, raunverulegum eða tilfinningalegum tilgangi. Þetta var bara hrein tímasóun. Í dag er Ed Kemper í innlögn á réttargeðdeild í Kaliforníu og telur sig ekki eiga vera hluti af samfélaginu og á best heima þar.

Mælikvarðar

Mælikvarði 9: Hari 22/20 listinn

Ed Kemper bjó yfir eftirfarandi eiginleikum sem Hare 20 listinn telur upp, þ.e.a.s. öllum nema atriði 17. Many short-term marital relationships, hann trúlofaðist þó einu sinni. Hann átti annars aldrei eðlileg tengsl við konur og var almennt einfari.

1. Glibness/superficial charm.

2. Grandiose sense of self-worth.

3. Need for stimulation/prone to boredom.

4. Pathological lying and deception.

5. Conning/manipulating.

6. Lack of remorse or guilt.

7. Shallow affect.

8. Callous/lack of empathy.

9. Parasitic lifestyle.

10. Poor behavioral controls.

11. Promiscuous sexual behavior.

12. Early behavioral problems.

13. Lack of realistic, long-term plans.

14. Impulsivity.

15. Irresponsibility.

16. Failure to accept responsibility for own actions.

18. Juvenile delinquency.

19. Revocation of conditional release.

20. Criminal versatility.

Mælikvarði 19: Babiak & Hare flokkunin 

Samkvæmt Babiak og Hare listanum myndi Ed Kemper flokkast best sem Klassískur siðblindur maður þar sem hann sýnir öll einkenni siðblindu meðal annars í samskiptum og getur sýnt mikinn sjarma, skortir samúð, lifði hræðilegum lífstíl og er mjög andfélagslegur.

Mælikvarði 12: Stone 22 listinn

Samkvæmt Stone listanum fellur Ed Kemper undir flokk 22: Andfélagslegir pyntinga morðingjar, þar sem pyntingarnar eru aðalatriðið. Hvatir þurfa ekki endilega að vera kynferðislegar. Í hans tilfelli voru hvatirnar aðallega kynferðislegar, hann pynti konurnar og myrti þær að lokum.

Mælikvarði 18: Emerick Hringkenningin

Hringkenning Emerick, Gray & Gray er í 9 þrepum sem:

1. Vænting höfnunar: Kemper var illa staddur félagslega, upplifði mikla höfnun í æsku og er ekki fært um að treysta fólki.

2. Særðar tilfinningar: Kemper upplifði einmanaleika í kjölfarið sem yfirfærist í að upplifa sjálfan sig sem fórnarlambið.

3. Neikvæð sjálfsmynd: Þetta getur falið í sér ýktar ranghugmyndir um sig sjálfan, Kemper átti erfitt með að axla ábyrgð, kenndi móður sinni um allt og hafði mikla sjálfsvorkunn, því á bæði opinber- og dulin neikvæð sjálfsmynd við hann.

4. Óheilbrigð aðlögun: Kemper lifði óheilbrigðu líferni, hann framdi sjálfsvígstilraunir, var mikið einangraður. Samkvæmt kenningunni er hegðun á borð við þessa tilraun til þess að sýna ekki veikleika.

5. Frávikskenndar fantasíur: Á þessu stigi samkvæmt kenningunni upplifir morðinginn sig ekki á neikvæðan hátt. Ed Kemper var með kynferðislegar fantasíur, þær geta hafa sprottið í von um hefnd, leit eftir athygli og valdi.

6. Þjálfunarferlið: Ed Kemper er sagður hafa skutlað konum 150 sinnum áður en hann fór að myrða. Hann hafði því góða æfingu, útvegaði sér tólin sem hann þurfti til þess að t.d. aflima fórnarlömbin. Hann keyrði liðlanga nótt í leit að fórnarlömbum.

7. Glæpurinn sjálfur: Í æsku myrti Kemper t.d. ketti. Þetta fór því fram í nokkrum skrefum, glæparnir urðu sífellt alvarlegri.

8. Tímabundin eftirsjá: Hann hlutgerði fórnarlömb sín og vorkenndi sjálfum sér mikið, hann hefði líklega náðst fyrr hefði hann haft enga eftirsjá þó hún hafi líklega varið stutt.

Mælikvarði 14: Mindhunter kenningin

Mælikvarði 14, Mindhunter kenningin. Samkvæmt kenningu þeirra Resslers og Douglas hafa raðmorðingjar 10 einkenni. Ed Kemper hefur öll einkenni þessara kenningar.

1. Ed Kemper er hvítur karlmaður.

2. Hann er yfir meðalgreind.

3. Honum gekk þó illa í skóla og átti handahófskenndan og furðulegan atvinnuferil.

4. Æskan hans var erfið og mikil vandamál í fjölskyldu hans, móðir hans var alkóhólisti og faðir hans fjarverandi.

5. Móðir hans glímdi við geðræn vandamál meðal annars með Jaðarpersónuleikaröskun og alkóhólisma.

6. Hann var beittur ofbeldi af móður sinni í æsku bæði líkamlegu og  andlegu.

7. Hann ól sér upp mikið hatur gagnvart konum vegna móður sinni, faðir hans var fjarverandi og þá höfðu áhrif móður hans ennþá meiri áhrif.

8. Hann átti við geðræn vandamál að stríða sem barn.

9. Hann gerði tilraun til sjálfsmorðs, var einangraður og leið illa á táningsárum.

10. Hann var með kynfrávik t.d. sadisma, nágirnd og áhuga á líkamshlutum.

Mælikvarði 13: Holmes & Deburger flokkunin

Kenning Holmes og DeBurger reynir að útskýra hvers vegna raðmorðingjar fremja morð. Ed Kemper myndi flokkast undir 3.a. Sjálfselsku Girnd. Hann var dæmdur sakhæfur og hann var að uppfylla kynferðislegar fantasíur með morðum sínum.

Heimildaskrá

1. Edmund Kemper Stories. (2020). Love life Archives - Edmund Kemper Stories. Edmund Kemper Stories. http://edmundkemperstories.com/blog/category/love-life/

2. Wikipedia Contributors. (2023, March 28). Edmund Kemper. Wikipedia; Wikimedia Foundation. https://en.wikipedia.org/wiki/Edmund_Kemper#

Aileen Wuornos - fyrsti kven-raðmorðingi Bandaríkjanna

Kristín Erna Sigurjónsdóttir

Kynning

Aileen Wuornos var raðmorðingi sem framdi að minnsta kosti sjö morð á einu ári. Hún átti erfiða æsku en móðir hennar eignaðist hana einungis 16 ára gömul og var Wuornos annað barn hennar. Foreldrar hennar skildu tveimur mánuðum áður en Wuornos fæddist og hitti hún aldrei föður sinn þar sem hann sat í fangelsi þegar hún fæddist. Faðir hennar var greindur með geðklofa en hann sat í fangelsi fyrir að ræna og misnota sjö ára gamla stelpu en framdi síðar sjálfsmorð í fangelsinu. Einungis fjögurra ára gömul yfirgaf móðir Wuornos hana og skildi börnin eftir hjá foreldrum sínum sem bæði voru alkóhólistar.

Wuornos einum degi fyrir aftökuna.

Wuornos var ung þegar hún byrjaði að stunda kynlíf í skiptum fyrir eiturlyf og mat ásamt því að stunda kynlíf með bróður sínum. Wuornos sagði einnig að afi hennar hefði beitt hana kynferðis- og líkamlegu ofbeldi ásamt því að hún varð ófrísk eftir vin afa síns. Aðeins 14 ára gömul eignaðist hún barn sem var gefið til ættleiðingar og hún hætti í skóla. Stuttu seinna lést amma hennar og þá henti afi hennar henni út og hún fór að stunda vændi. Hún fór í kjölfarið að stunda smáglæpi eins og þjófnað þar til hún drap sjö menn yfir 12 mánaða tímabil sem hún sagði að hefði verið sjálfsvörn vegna tilraunar til nauðgunar.

Glæpurinn

Wuornos myrti sjö miðaldra hvíta menn yfir 12 mánaða tímabil sem höfðu keypt af henni vændisþjónustu. Hún rændi þá einnig og stal bílum þeirra.

7 fórnarlömb Wuornos.

Fyrsta fórnarlamb Wuornos var Richard Mallory en hún skaut hann nokkrum sinnum í bringuna í lok nóvember árið 1989. Líkið fannst tveimur vikum eftir morðið í skógi langt frá þeim stað sem bíllinn hans fannst. Wuornos sagði að Mallory hefði keyrt með hana á afskekktan stað þar sem hann ætlaði að kaupa þjónustu af henni en hafi í staðinn lamið hana og nauðgað. Hún bar því sjálfsvörn fyrir sig. Önnur fórnarlömb Wuornos voru einnig skotin til bana en næsta fórnarlamb, maður að nafni David Spears fannst látinn þann 1. júní 1990 og þriðja fórnarlamb hennar fannst þann 6. júní sama ár. Charles Carskaddon var skotinn níu sinnum í bringu og maga. Peter Siems og Troy Burress voru einnig myrtir þetta sumar en sá fyrri í byrjun júlí en Burress í byrjun ágúst. Lík Siems fannst þó aldrei en Wuornos sást yfirgefa bíl hans ásamt því að lófafar hennar var á hurðaopnara bílsins að innan. Charles Humphreys var sjötta fórnarlamb Wuornos og var hann skotinn til bana 11. september árið 1990. Bíllinn hans fannst í annarri sýslu en líkið. Sjöunda morð Wuornos var á manni að nafni Walter Antonio í nóvember árið 1990 en hann var skotinn fjórum sinnum og bíll hans fannst fimm dögum eftir að líkið fannst og þá í annarri sýslu.

Persónan

Aileen Wuornos fæddist 29. febrúar árið 1956 í Rochester, Michigan. Líkt og áður hefur komið fram þá átti hún mjög erfiða æsku og var snemma hafnað af foreldrum sínum. Hún bjó hjá ömmu sinni og afa frá fjögurra ára aldri en þau voru miklir alkóhólistar og sagði hún að afi hennar hafi beitt hana ofbeldi.

Amma og afi með Wuornos.

Faðir hennar hafði setið í fangelsi fyrir að misnota barn en hann framdi sjálfsvíg í fangelsinu og hitti Wuornos hann aldrei. Wuornos átti eldri bróður sem hún var mjög tengd en blikur voru á lofti um sifjaspell þeirra á milli svo samband þeirra var ekki heilbrigt. Líf Wuornos var litað af höfnun, áföllum og misnotkun. Afi hennar kom illa fram við hana og lokaði hana meðal annars inni í sauna klefa heimilisins þegar honum fannst hún óþekk. Eftir að amma hennar dó úr lifrarbilun þá kenndi afi Wuornos henni um það og rak hana af heimilinu. Stuttu áður hafði hann þvingað hana til að gefa barn sem hún ól til ættleiðingar en þarna var hún einungis 14 ára gömul. Wuornos settist þá að úti í skógi og hélt áfram að selja líkama sinn til að lifa af. Þegar Wuornos var 20 ára flutti hún til Flórída og giftist 69 ára gömlum manni að nafni Lewis Gratz Fell March. Hjónabandið gekk þó ekki vel og beitti Wuornos hann ofbeldi, lamdi hann meðal annars með staf sem hann átti. Fell fékk nálgunarbann á hana og var hjónaband þeirra ekki langt. Wuornos flutti þá aftur til Michigan og dó bróðir hennar stuttu seinna. Hún fékk þá greidda líftryggingu hans sem var 10 þúsund dollarar. Hún eyddi peningunum hratt og vel en þeir voru allir búnir á nokkrum vikum. Til að viðhalda þessum lúxus lífsstíl sem hún lifði þarna þá byrjar hún að stela. Árið 1986 hitti hún Tyria Moore og varð ástfangin af henni og voru þær saman á þessum tíma sem Wuornos framdi morðin. Wuornos framdi mikið af smáglæpum alveg þangað til hún drap fyrsta fórnarlamb sitt. Hún veðsetti það sem hún stal úr morðunum en rán var aðal hvati morðanna og hún vildi ekki skilja eftir vitni. Wuornos hafði alltaf verið misnotuð af karlmönnum en þarna var hún farin að snúa því við, meiða þá áður en þeir meiddu hana.

Wuornos var með Áfallastreituröskun en líf hennar var litað af beinni upplifun á margskonar áföllum ásamt því að samfélagið brást henni. Einnig höfðu allir fjölskyldumeðlimir brugðist henni og voru morðin varnarviðbrögð hjá henni. Margir karlmenn höfðu meitt hana og hún gat ekki treyst þeim framar. Hún sneri því dæminu við og meiddi þá áður en þeir höfðu færi á að meiða hana. Endurupplifun á atburðum, vanlíðan við vísbendi sem minna á upphaflega áfallið og lífeðlisleg viðbrögð, sem voru skjálfti við vísbendum, voru einkenni sem falla undir greiningarskilmerki fyrir Áfallastreituröskun ásamt forðun. Þá er einnig hægt að færa rök fyrir því að Wuornos hafi verið með Hegðunarröskun þar sem hún braut á réttindum annarra með því að stela, beita ofbeldi og ljúga.

Þá var hún einnig með Andfélagslega persónuleikaröskun og Jaðar persónuleikaröskun. Hún braut á réttindum annarra og laug einnig var hún hvatvís og sýndi mikla reiði. Wuornos var frekar óábyrg, kláraði ekki skóla og stundaði ekki löglega vinnu ásamt því að hana skorti eftirsjá og því fellur hún vel í skilgreiningu á Andfélagslegri persónuleikaröskun. Það er kannski samsláttur við Jaðar persónuleikaröskun en hún einkennist af sveiflukenndu tilfinningasambandi hvatvísi og truflun á sjálfsmynd sem allt á við Wuornos. Hún gat orðið snögglega reið ásamt því að vera með sjálfsskaðandi hugsanir.

Endirinn

Wuornos var handtekin 9. janúar árið 1991 og var búin að játa á sig morðið á Richard Mallory þann 16. janúar. Rétt rúmlega ári seinna var hún dæmd til dauða. Hún játaði svo á sig fimm morð til viðbótar og fékk samtals 6 dauðadóma. Hún var ekki dæmd fyrir morðið á Peter Siems þar sem lík hans fannst aldrei. Árið 2001 sagði hún upp öllum lögfræðingum ásamt því að hún vildi að áfrýjunum yrði eytt þar sem hún drap mennina og rændi þá. Hún sagðist myndu gera það aftur og það ætti ekki að halda henni á lífi. Hún var orðin þreytt á þessu líferni í fangelsi og verandi sífellt að heyra að hún væri: crazy. Aftaka Wuornos var 9. október árið 2002 með banvænni sprautu og var líkið brennt og dreifði æskuvinkona hennar öskunni.

Heimild: https://www.youtube.com/watch?v=aKL-ZtGykJc

Mælikvarðar

Mælikvarði 9: Hare 22/20 listinn

Í Hare mælikvarða skorar Wuornos 14 af 20 stigum. Þessi mælikvarði á því vel við og sést í eftirfarandi texta:

1.  Glibness/Superficial charm: 0 stig. Þegar Wuornos upplifði að henni væri ógnað þá faldi hún ekki tilfinningar heldur sprakk reiðin út. Hún átti líka erfitt með að eiga í nánu sambandi við fólk og henni yrði seint lýst sem heillandi manneskju.

2. Grandiose sense of self worth: 0 stig. Eftir mörg áföll þá var hún með lítið sjálfsálit og leit ekki stórt á sig. Hún starfaði sem vændiskona vegna örvæntingar og er það mögulega vegna þess að hún taldi sig ekki hafa hæfileika í annað starf.

3. Need for stimulation/Proneness to boredom: 0 stig. Þeir glæpir sem Wuornos framdi voru ekki vegna þess að henni leiddist heldur þurfti hún pening og hún treysti ekki karlmönnum. Glæpirnir voru hvatrænir og eiturlyfjaneysla var flótti frá raunveruleikanum.

4. Pathological lying: 1 stig. Wuornos breytti sögum sínum og því á þetta atriði við.

5. Conning/Manipulative. 1 stig. Wuornos spilaði sig sem saklaust fórnarlamb til að koma sér úr vandræðum ásamt því að stela frá fólki.

6. Lack of remorse or guilt: 1. Stig. Wuornos sá ekki eftir glæpum sínum og fannst þeir eiga hverja kúlu skilið. Hún horfði á þetta þannig að hún væri að bjarga öðrum stelpum frá því að lenda í þessum mönnum sem hún drap. Einnig réttlætti hún alla glæpi með því að fólkið sem hún hefði stolið af eða drepið hefði ekki veirð gott fólk og hún ætti því ætti glæpurinn rétt á sér. Wuornos hafði stundum sagt að hún sæi eftir morðunum en það tengist líklega bara því að hún væri að takast á við afleiðingarnar í fangelsi.

7. Shallow affect: 0 stig. Líf hennar einkenndist af miklum skapsveiflum sem trufluðu og voru í vegi fyrir markmiðum hennar í lífinu svo þetta atriði á ekki við Wuornos.

8. Callous / Lack of empathy: 0 stig. Wuornos fannst fórnarlömb sín eiga það skilið sem hún gerði þeim og fann hún ekki til samúðar með fjölskyldum þeirra svo þetta atriði á ekki við.

9. Parasitic lifestyle: 1 stig. Wuornos stal mikið til að framfleyta sér og ætlaði sér ekki að borga neinum til baka og því passar þetta atriði.

10. Poor behavioral controls: 1 stig. Wuornos átti erfitt með að stjórna tilfinningum sínum bæði í æsku og á fullorðinsárum sbr. Að hún lamdi 69 ára gamlan eiginmann sinn með staf hans.

11. Promiscuous sexual behavior: 1 stig. Wuornos var mjög ung þegar hún byrjaði að selja sig og starfaði svo sem vændiskona. Einnig þykir líklegt að hún og bróðir hennar hafi stundað sifjaspell. Þetta atriði á einstaklega vel við Wuornos.

12. Early behavioral problems: 1 stig. Mikill hegðunarvandi þar sem Wuornos var mjög ung þegar hún byrjaði að selja kynlíf, neyta eiturlyfja og stela sem dæmi.

13. Lack of realistic, long-term plans: 1 stig. Það virðist ekki vera að Wuornis hafi haft langtíma markmið. Hún var bara að reyna að komast af á hverjum degi.

14. Impulsivity: 1 stig. Hún var með litla tilfinningastjórn og var mjög hvatvís.

15. Irresponsibility: 1 stig. Hún lauk ekki skóla og fékk ekki fasta vinnu (fyrir utan vændi) og eyddi líftryggingu bróður síns á nokkrum vikum í daglega neyslu.

16. Failure to accept responsibility for own actions: 1 stig. Wuornos kenndi samfélaginu um glæpi sína, foreldrum sínum og lögreglunni því hún hefði getað stoppað hana eftir fyrsta morðið.

17. Many short-term marital relationships: 1 stig. Hún var í mörgum samböndum sem entust stutt.

18. Juvenile delinquency: 1 stig. Wuornos var ung þegar hún fór að stela og strjúka að heiman. Hún var bara 11 ára farin að selja sig o.fl.  

19. Revocation of conditional release: 0 stig. Þetta á ekki við þar sem hún hefur ekki brotið skilmála eða flúið af stofnunum.

20. Criminal versatility: 1 stig. Wuornos var tekin fyrir margskonar glæpi, bæði litla og stóra.

Mælikvarði 11: Hare kenningin

Hare kenning á við Wuornos og myndi hún flokkast í þátt 2 sem er lífsstíll og í undirflokk 4 sem er andfélagslegur. Wuornos var snemma með hegðunarvanda en hún var mjög ung farin að selja aðgang að líkama sínum. Hún var óskipulögð og óábyrg sem passar við þennan flokk og mælikvarða. Morðin voru óskipulögð og skildi hún eftir mikið af sönnunargögnum þar á meðal fingraför í bíl eftir fyrsta morðið en samt gekk hún laus í heilt ár og náði að drepa sjö menn. Hvatinn að morðunum var ekki kynferðislegur heldur rán. Hún treysti ekki karlmönnum eftir mikla áfallasögu þar sem karlmenn í hennar lífi höfðu brotið á henni. Hún var með Áfallastreituröskun og var því undir mikilli streitu starfandi sem vændiskona og bjóst við því að karlmennirnir myndu misnota hana ásamt því að hún þurfti að fjármagna lífsstíl sinn.

Mælikvarði 12: Stone 22 listinn

Í mælikvarða 12 sem er Stone listinn fellur Wuornos í flokk númer 17 sem er kynferðislega siðspilltir raðmorðingjar; morðin eru til að fela sönnunargögn, ekki merki um pyntingar. Það var þó erfitt að staðsetja Wuornos á þessum lista og fannst mér CCM mælikvarði ekki passa betur við. Wuornos drap menn sem hún hélt að ætluðu að misnota sig en hvati fyrir morðin var rán þar sem hana vantaði peninga. Mennirnir voru að kaupa vændisþjónustu af henni og hún sagðist ekki hafa viljað skilja eftir vitni. Hún drap þó aldrei nein önnur vitni og verndaði og elskaði kærustu sína jafnvel þó hún hefði verið aðal vitnið í málinu gegn sér. Hún pyntaði fórnarlömbin ekki heldur gekk beint til verks og skaut þau oftar en einu sinni.

Mælikvarði 18: Emerick hringkenningin

Hringkenning Emerick, Gray og Gray passar við ágætlega við Wuornos. Fyrsta stig kvarðans er vænting höfnunar sem á kannski ekki beint við Wuornos en hún henni hafði verið hafnað allt sitt líf og treysti þar með ekki fólki eða réttara sagt karlmönnum. Ástæða morðanna er ekki það að hún sé hrædd við að mennirnir hafni sér heldur að þeir meiði sig. Stig tvö er særðar tilfinningar sem verður þá í kjölfar þess að vænta höfnunar. Wuornos leit á sjálfa sig sem fórnarlamb enda sagði hún að morðin hefðu verið framin í sjálfsvörn. Hún tók einnig áhættur við morðin þar sem mikið var af sönnunargögnun og fundust öll líkin nema eitt tiltölulega fljótt eftir morðin. Þriðja stig kvarðans er neikvæð sjálfsmynd sem birtist með tvennum ólíkum hætti. Þetta stig á kannski minna við Wuornos þar sem hún var í raun líklega að upplifa sig sem hetju að vera loksins að standa upp í hárinu á þeim sem höfðu áður sært hana, þ.e. karlmenn. Stig fjögur í hringkenningunni er óheilbrigð aðlögun en Wuornos deildi lífi sínu með annarri konu og sagði henni allt sem er kannski á skjön við þetta stig. Samt sem áður þá neytti hún eiturlyfja og var stanslaust á flótta. Hún var með sjálfsvígshugsanir en gerði þó aldrei neitt í því ásamt því að hún hélt aftur af tilfinningum sínum. Þrátt fyrir mörg áföll og slæma meðferð frá karlmönnum þá vann hún samt sem vændiskona og þóknaðist þeim alveg þar til fyrsta fórnarlambið braut á henni. Fimmta stig er frávikskenndar fantasíur en Wuornos gat í raun verið hetjan og loksins tekið valdið af karlmönnum. Sjötta stig kvarðans er þjálfunarferli en Wuornos leitaði ekki uppi fórnarlömb sín. Morðin voru gerð af handahófi þar sem mennirnir leituðu til hennar. Hún fór því ekki í gegnum þjálfunarferli en gekk með byssu á sér. Sjöunda stig er glæpurinn sjálfur en eftir mörg ár af misnotkun og áföllum þá tók Wuornos málin í sínar eigin hendur þegar karlar beittu hana ofbeldi. Áður hafði hún bara stundað smáglæpi eins og þjófnað. Áttunda stig kvarðans er tímabundin eftirsjá en þá hlutgera morðingjar fórnarlömbin. Wuornos drap tiltekinn hluta hóps sem var hvítir karlmenn sem hafa sært hana. Tilfinningar rista ekki djúpt en Wuornos kvaldist nú samt og var með sjálfsvígshugsanir. Lokastig kvarðans er réttlæting en hún er til þess fallin að umbera eftirsjá. Wuornos var fórnarlamb, hún hafði verið misnotuð, lamin og hafnað endurtekið í lífinu. Hún segir einnig í upptöku sem var tekin daginn fyrir aftöku að samfélagið hafi skemmt sig og að lögreglan hafi leyft sér að halda áfram að drepa því hún hafi skilið eftir fingraför á fyrsta vettvangi og lögreglan hefði átt að stoppa hana þar.

Mælikvarði 14: Mindhunter kenningin

Mindhunter kenning passar ágætlega við Wuornos en það er þó undantekning að kona fremji svona glæp. Samkvæmt kvarðanum eru raðmorðingjar dæmigert yfir meðalgreind en það á þó ekki við Wuornos þar sem hún var undir meðalgreind, með greindarskor 81. Henni gekk vissulega illa í skóla og var að selja sig þar og hún landaði aldrei góðri vinnu. Hún var vændiskona sem kom frá mikilli vandamálafjölskyldu og var hafnað af móður, föður og afa. Atriði fimm í kvarðanum passar vel þar sem saga var um geðræn vandamál í fjölskyldu hennar, faðir hennar ver greindur með geðklofa (væntanlega var hann með barnagirnd líka þar sem hann misnotaði 7 ára barn). Amma hennar og afi voru alkóhólistar og hún ólst upp hjá þeim. Móðir hennar var eflaust líka að glíma við geðræn vandamál enda gat hún ekki alið börn sín upp og kom þeim á foreldra sína sem ættleiddu þau. Sjötta stig kvarðans á vel við en Wuornos var misnotuð bæði andlega, líkamlega og kynferðislega í æsku sem hafði mótandi áhrif á líf hennar. Stig sjö er voða karllægt en Wuornos hafði hatur á karlmönnum þar sem karlmenn höfðu misnotað hana. Stig átta gæti átt við Wuornos en hún var mjög ung þegar móðir hennar hafnaði henni en óljóst hvort og hvernig geðræn vandamál hún hafi glímt við í æsku þar sem misnotkun og möguleg vanræksla mótaði líf hennar. Hún var ung farin að fremja smáglæpi og selja líkama sinn en hún gerði það til þess að fá peninga fyrir mat og eiturlyfjum. Varðandi sjálfsvígshættu á unglingsárum þá þykir mér líklegt að það hafi verið staðan. Það að vera 14 ára að eignast barn eftir misnotkun, vera svo þvinguð til að gefa barnið til ættleiðingar og vera hent út úr húsi afans sem kenndi henni um það að amman dó úr lifrarbilun er alveg meira en nóg fyrir ungling að takast á við. Lokastig kvarðans er áhugi á kynfrávikum en það á ekki við Wuornos. Þótt hún hafi verið vændiskona þá var líf hennar litað af misnotkun og virðist hún ekki hafa haft Blætisdýrkun eða Sýnihneigð. Hún sinnti bara sínu starfi sem endaði með því að hún drap kúnna sem annaðhvort nauðgaði eða ætlaði að nauðga henni.

Mælikvarði 13: Holmes & Deburger flokkunin

Á mælikvarða Holmes og Deburger þá myndi Wuornos flokkast sem sjálfselska: gagn (e. comfort) sem er 3.c. Wuornos starfaði sem vændiskona til þess að fá tekjur en hún myrti menn til þess að ræna þá. Uppspretta morðanna var ekki kynferðisleg heldur vantaði hana peninga. Hún rændi fórnarlömb sín, tók bíl þeirra og notaði í stutta stund ásamt því að stela hlutum sem hún gat veðsett.

Heimildir

1. Aileen Wuornos. (2023). Í Wikipedia. https://en.wikipedia.org/w/index.phptitle=Aileen_Wuornos&oldid=1144482432

2. Crime Timeline. (e.d.). Psychological Evaluation of the late Aileen Wuornos. Sótt 29. mars 2023, af http://leewuornos.weebly.com/crime-timeline.html

3. Jenkins, J. P. (2023, 16. febrúar). Serial murder | Definition, Characteristics, Types, & Facts | Britannica. https://www.britannica.com/biography/Aileen-Wuornos

4. Moses, J. (2020, 12. nóvember). Diagnostic Analysis of Aileen Wuornos as Portrayed by Charlize Theron in Monster. Medium. https://jacobmoses.medium.com/diagnostic-analysis-of-aileen-wuornos-as-portrayed-by-charlize-theron-in-monster-61f56a3849f7

5. Myers, W. C., Gooch, E. og Meloy, J. R. (2005). The role of psychopathy and sexuality in a female serial killer. Journal of Forensic Sciences, 50(3), 652–657.

Anders Breivik - Hryðjuverkin í Noregi 2011

Birna Lind Pálmadóttir & Sóley Sigurðardóttir

Kynning

Anders Behring Breivik fæddist árið 1979 og átti erfið æskuár. Við fjögurra ára aldur var tvisvar sinnum búið að tilkynna áhyggjr á andlegri heilsu hans. Móðir hans beitti hann andlegu-, líkamlegu- og kynferðisofbeldi. Barnaverndarnefnd í Noregi börðust lengi fyrir því að hann væri settur í fóstur og fór málið tvisvar sinnum fyrir rétt, en það fór ekki í gegn. Árið 2002, þegar Breivik var 23 ára, byrjaði hann að skipuleggja árásirnar sem hann framdi árið 2011. Hann framdi hryðjuverkaárás í Osló og Úteyju sem varð alls 77 manns að bana. Ástæðan fyrir fjöldamorðinu var sú að hann taldi norska kynstofninum ógnað af vinstri sinnuðum pólitíkusum sem voru að hleypa of mörgu fólki af erlendum uppruna inn í landið. Hópurinn sem varð fyrir árásinni á Úteyju var ungmennahópur vinstri sinnaðra unglinga og ungmenna sem voru í sumarbúðum. Breivik var sjálfur öfga hægri sinnaður sem taldi múslima vera að eyðileggja evrópska menningu.

Breivik í réttarsalnum.

Glæpurinn

Þann 22. júlí 2011 átti sér stað hræðileg hryðjuverkaárás sem framin var af Anders Breivik. Þann dag, klukkan 15:26, sprakk sprengja fyrir utan ráðhúsið í Osló í Noregi. Í þessari sprengjuárás létu átta manns lífið, en Jens Stoltenberg, forsætisráðherra, lést ekki. Á meðan fjöldi lögreglumanna voru kallaðir á staðinn, tók Breivik ferju yfir til Úteyju, sem er eyja í um það 45-mínútna siglingu frá Osló. Breivik var klæddur í lögreglubúning og blekkti þar af leiðandi fólkið sem var þar á staðnum til þess að treysta sér. Stuttu seinna byrjaði Breivik að skjóta úr byssu sinni á unglinga sem voru í sumarbúðum á eyjunni. Hann var það sannfærandi, að eitt fórnarlambanna sagðist hafa athugað skilríki hjá honum og í kjölfarið hleypt honum inn á eyjuna. Hann flakkaði um eyjuna, skimaði hana vel og skaut alla sem reyndu að forða sér. Hann skaut 69 manns til bana í Úteyju. Seinnipart dags, klukkan 18:27 var sérsveit lögreglunnar mætt og handtók Breivik. Honum tókst að drepa 77 manns þennan hræðilega, örlagaríka dag, 22. júlí.

Útey.

Persónan

Réttarsálfræðingar tilkynntu að Breivik var í geðrofi (e. psychotic) á meðan á hryðjuverkunum stóð. Þegar þeir rannsökuðu hann nánar, voru engin skýr merki að hann væri þunglyndur, í oflæti, með ofskynjanir eða ranghugmyndir. Þeir komust að niðurstöðu og greindu hann með Aðsóknargeðklofa (e. paranoid schizophrenia), sem er þó ekki hluti af DSM-IV lengur.

Nokkrum mánuðum seinna, fóru aðrir réttargeðlæknar að yfirheyra og rannsaka hann. Þá kom í ljós að Breivik væri með Sjálfhverfa persónuleikaröskun (e. narcissistic personality disorder), þar sem hann sýndi mjög öfgafulla hegðun af mikilmennskubrjálæði, hann var upptekinn af völdum og vildi útrýma útlendingum og eftir að hafa fylgst með réttarhöldunum, sá maður mjög augljóslega að hann skorti samúð (e. empathy). Undir lokin, komust réttargeðlæknar að niðurstöðu og upplýstu fyrir almenning að Breivik, var hvorki í geðrofi á meðan rannsókn, né á meðan hryðjuverkunum stóð, þannig hann var fundinn sakhæfur.

Samkvæmt DSM-IV er geðrof ekki geðröskun, en Breivik hefur ekki greinst með neina aðra geðröskun en Sjálfhverfa persónuleikaröskun, allar hinar sem voru í rannsókn voru felldar niður, svo þessi spurning á illa við um hann.

Breivik í herklæðum.

Endirinn

Þegar lögreglan kom loks til Úteyju gafst Breivik strax upp og enn þann dag í dag situr hann í fangelsi. Þegar kom að réttarhöldum töldu réttargeðlæknar hann vera í geðrofi þegar hann framdi hryðjuverkið. Í kjölfarið töldu þeir hann vera ósakhæfan. Það var mikil umræða um það í Noregi hvort hann væri sakhæfur eða ósakhæfur en að lokum var hann dæmdur sakhæfur. Breivik var dæmdur í 21 árs fangelsi, sem er hámarksdómur í Noregi. Dómurinn gerir norskum dómstólnum kleift að halda Breivik í fangelsi í óákveðinn tíma, fimm ár í senn, svo lengi sem ákæruvaldið telur það nauðsynlegt til að vernda samfélagið.

Í janúar 2022, sótti Breivik um að fá að losna og vera á skilorði. Hann hafði þá setið í fangelsi í 10 ár. Réttargeðlæknar standa enn fast á sínu, að Breivik sýni enn þá enga iðrun fyrir glæpinn og trúir enn að þessi árás hafi verið það besta fyrir norska samfélagið. Hér er vídeóklippa af málinu og viðtal við eitt fórnarlamb sem lifði árásina af, með því að liggja kyrr og þykjast vera dáinn. Virkilega átakanlegt.

Heimild: https://www.youtube.com/watch?v=n8B8dnbdvr8

Mælikvarðar

Mælikvarði 9: Hare 22/20 listinn

Anders Breivik skorar 13 stig af 20 mögulegum í Hare siðblindu listanum:

01 Glibness/Superficial charm – Breivik hefur heillandi og sannfærandi persónuleika sem hann notfærir sér til að styðjast við öfgakenndu hugsanir sínar og reynir að réttlæta glæp sinn.

02 Grandiose sense of self worth – Breivik trúði að hann væri “frelsari” Noregs og þurfti að framkvæma þessi hryðjuverk til að ná fram markmiðum sínum.

04 Pathological lying – Breivik hefur verið þekktur fyrir að ljúga um afrek sín, menntun og starf til að fá athygli og stuðning frá almenningi.

05 Conning/Manipulative – Breivik bjó til myndband og nýja stjórnarskrá sem útskýrði löngun hans til að fremja hryðjuverkaárásirnar og til að reyna réttlæta þær. Hann notaði samfélagsmiðla til að dreifa efninu til breiðari hóps.

06 Lack of remorse or guilt – Breivik hefur sýnt litla iðrun vegna gjörða sinna og hefur reynt að réttlæta hryðjuverkaárásirnar sínar sem nauðsynlegar.

07 Shallow affect – Breivik sýndi litlar sem engar tilfinningar á meðan réttarhöldunum stóð.

08 Callous/Lack of empathy – Breivik sýndi litla sem enga samkennd eða iðrun fyrir verk sín eða samkennd til fórnarlamba.

10 Poor behavioral controls – Hryðjuverkaárásin hans leiddi til dauða margra manna, sem bendir til skorts á hvatvísi og lélegri ákvarðanatöku.

12 Early behavioral problems – Breivik átti erfiða æsku þar sem hann var að flakka á milli fósturfjölskyldna og mikið hjá barnavernd. Hann var talinn erfitt barn og sýndi mjög árásargjarna hegðun.

14 Impulsivity – Breivik var hvatvís, hryðjuverkaárásin var kærulaus athöfn og hann hugsaði ekkert um afleiðingar gjörða sinna. Auk þess átti hann við vímuefnaneyslu að stríða.

15 Irresponsibility – Breivik tók enga persónulega ábyrgð á gjörðum sínum. Hann var fullur af ranghugmyndum og “þurfti” að gera þessa árás.

16 Failure to accept responsibility for own actions – Breivik hefur ekki sýnt merki um eftirsjá eða íhugun á gjörðum sínum og hefur reynt að réttlæta þær alveg síðan þær áttu sér stað, fyrir 12 árum.

18 Juvenile delinquency – Breivik var handtekinn nokkrum sinnum sem unglingur fyrir skemmdarverk, þjófnað og aðra smáglæpi. Þegar hann var 18 ára þá var hann ákærður fyrir veggjakrot og fékk tveggja ára skilorðsbundinn dóm. Hann var einnig þátttakandi í ný-nasistahópi og tók þátt í ýmsum mótmælum tengt því.

Mælikvarði 19: Babiak & Hare flokkunin

Samkvæmt Babiak & Hare flokkast Breivik undir klassíska siðblindu, sem er efsti flokkurinn. Þeir sem flokkast undir klassíska siðblindu sýna nánast öll einkenni siðblindu, og þar er Breivik meðal. Hann sýnir grunntilfinningar, skort á samkennd, skort á sektarkennd eða iðrun og tilhneigingu til hvatvísi og andfélagslega hegðun. Þeir sem flokkast undir klassíska, framkvæma oft glæpi án þess að sýna iðrun.

Mælikvarði 12: Stone 22 listinn

Við teljum Breivik passa við þátt E. Spree or multiple murders; psychopathy is apparent og í flokk 15; Psychopathic, cold-blooded, spree or multiple murderers = Kaldrifjaðir andfélagslegir persónuleikar, sem drepa annað hvort hópa eða endurtekið.

Mælikvarði 17: Norris 7 fasar

Mælikvarði Norris passar ekki fullkomlega við Breivik, þar sem hann var ekki raðmorðingi heldur æðismorðingi. Það er þó margt í mælikvarðanum sem getur átt við hann. Mælikvarði Norris inniheldur sjö fasa og við teljum Breivik passa í fimm fyrstu fasana.

Hugrofs-fasi – Breivik upplifði evrópska menningu vera ógnað af múslimum. Þar með færist morðinginn nær því að framkvæma “fantasíuna” sína, sem er í hans tilviki að hreinsa Evrópu af múslimum.

Veiði-fasi – Breivik undirbjó sig vel fyrir morðin sín. Hann var í níu ár að undirbúa sig fyrir morðin og gerði það með því að útvega sér skotvopn, lögreglubúning og áburði sem hann notaði í sprengjurnar. Þar að auki var þetta þrælhugsað hjá honum að sprengja fyrst sprengju í Osló þannig að allt tiltækt lögreglulið væri þar á meðan hann færi til Úteyju. Hann valdi sér góðan “veiðistað” þar sem eyjan gerði fórnarlömbunum erfitt fyrir að flýja.

Biðils-fasi – Breivik gerði þetta til dæmis með því að klæðast lögreglubúning og þar með fá ungmennin á Úteyju til þess að treysta sér. Með því að gera þetta biðlaði (e. wooing) hann á árangursríkan hátt til ungmennanna.

Handtöku-fasi – Breivik gerði þetta með því að velja sér eyju sem gerði fórnarlömbunum erfitt fyrir að koma sér í burtu. Ungmennin voru því lokuð af á afmörkuðu svæði sem er eitt af einkennum handtöku-fasans.

Morð-fasi – Hjá mörgum raðmorðingjum er undirbúningurinn eða veiðin sjálf hápunktur ferilsins en við teljum líklegt að hjá Breivik hafi morðin sjálf verið hápunkturinn. Við teljum hann hafa fengið mikla útrás við þessi morð þar sem hann taldi sig vera að gera rétta hlutinn.

Minjagrips-fasi – Við teljum þennan fasa ekki eiga við um Breivik þar sem hann tók enga minjagripi með sér og hafði í raun ekki möguleika til þess þar sem hann var handtekinn á staðnum.

Þunglyndis-fasi – Við teljum afar ólíklegt að Breivik hafi farið í gegnum þennan fasa þar sem hann upplifði mikið stolt yfir morðunum.

Mælikvarði 7: Dauðasyndirnar 7

Við teljum Anders Breivik falla undir Stolt í dauðasyndunum sjö. Illskan sem hann sýndi 22. júlí, 2011, var drifin af því að var stoltur af norska kynstofninum og sýndi sjálfselsku og vanvirðingu gagnvart þeim sem voru af erlendum uppruna í landinu. Það sem er sérstakt er þó að hann drap ekki múslimana sem hann vildi losna við heldur drap hann vinstri sinnað norskt fólk þar sem hann taldi þau ekki vera með nægilega stíf útlendingalög í sinni stefnu. Ást hans á sér og norska kynstofninum dreif hann til þess að myrða 77 manns.

Mælikvarði 13: Holmes & DeBurger flokkunin

Anders Breivik fellur klárlega undir Hugsjóna tegundina í mælikvarða frá Holmes og DeBurger. Hugsjóna tegundin lýsir sér þannig að einstaklingur drepur vegna þess að hann telur sig vera að hreinsa ákveðna tegund af fólki út úr heiminum.

Ástæða Breiviks fyrir hryðjuverkaárásinni var sú að hann taldi evrópska menningu vera stefnt í hættu með því að hleypa fjölda erlends fólks inn í evrópsk lönd. Hann var sannfærður um að hann hefði verið valinn til að bjarga sínu fólki og lýsti sér sem: “fullkomnasta riddara Evrópu frá því í seinni heimsstyrjöldinni.” Hópurinn sem varð fyrir valinu var vinstri sinnaður jafnaðarmannaflokkur Noregs þar sem hann taldi þau ekki vera með nægilega strangar reglur um það hver mætti fara inn í landið. Hatur hann einblýndist sérstaklega á múslima.

Það er oft óljóst hvort þeir einstaklingar sem falla undir hugsjóna tegundina séu sakhæfir eða ósakhæfir. Eins og farið hefur verið inn á var Breivik metinn ósakhæfur í fyrsta mati frá geðlæknum þar sem talið var að hann hefði verið í geðrofi þegar á verknaði stóð. Mikið var þó deilt um sakhæfi hans og hann að lokum dæmdur sakhæfur.

Heimildir

1. CNN Editorial Research. (2013). Norway terror attacks fast facts. CNN. https://edition.cnn.com/2013/09/26/world/europe/norway-terror-attacks/index.html

2. Juan Ignacio Blanco. (n.d.). Anders Breivik | timeline | murderpedia, the encyclopedia of murderers. Murderpedia.org. https://murderpedia.org/male.B/b/breivik-anders-timeline.htm

3. Laura Smith-Spark. (2021). A far-right extremist killed 77 people in Norway. A decade on, “the hatred is still out there” but attacker’s influence is seen as low. CNN. https://edition.cnn.com/2021/07/22/europe/anders-breivik-july-22-attacks-norway-anniversary-cmd-intl/index.html

4. Melle, I. (2013). The Breivik case and what psychiatrists can learn from it. World Psychiatry, 12(1), 16–21. https://doi.org/10.1002/wps.20002

5. Wikipedia Contributors. (2019). Anders Behring Breivik. Wikipedia; Wikimedia Foundation. https://en.wikipedia.org/wiki/Anders_Behring_Breivik

Richard Chase - Vampíran frá Sacramento

Birta Líf Haraldsdóttir & Kristín Helga Ómarsdóttir

Kynning

Richard Chase, betur þekktur sem Vampíran frá Sacramento, var bandarískur raðmorðingi sem ógnaði Sacramento seint á áttunda áratugnum. Hann fæddist 23. maí 1950 í Santa Clara, Kaliforníu. Chase sýndi truflandi hegðun frá unga aldri, til dæmis grimmd við dýr og hrifningu af blóði. Þegar Richard Chase var 23 ára gamall var hann lagður inn á geðsjúkrahús og greindur með Geðklofa, hann fékk lyf en andlega heilsa hans truflaði hann áfram.

Það var svo í desember árið 1977 sem Chase byrjaði morðárás sína og stóð það fram í janúar 1978. Á þessum eina mánuði myrti hann sex manns á öllum aldri með hrottalegum hætti. En hann stundaði það að drekka blóð fórnarlamba sinna og limlesta þau og fékk þaðan viðurnefnið: Vampíran frá Sacramento.

Þann 27. janúar var Richard Chase handtekinn af lögreglunni í Sacramento. Richard Chase fór fyrir rétt og var þar fundinn sekur fyrir öll sex morðin. Kviðdómur dæmdi hann til dauða árið 1979 en árið 1980 framdi hann sjálfsmorð í klefa sínum í San Quentin fangelsinu.

Lögreglumynd Richard Chase.

Glæpurinn

Frá desember 1977 til janúarmánaðar 1978 drap Richard Chase sex einstaklinga, þar á meðal ólétta konu og tvö börn. Chase braust inn til fórnarlambanna, skaut, stakk eða barði þau til dauða. Hann drakk svo blóð þeirra og borðaði innyfli þar sem hann taldi að blóð sitt væri að verða að sandi eða dufti og til þess að deyja ekki sjálfur þyrfti hann að drekka blóð annarra. Svipaða sögu er að segja um innyflin, hann taldi að líffærin sín væru að minnka og hann þyrfti að innbyrða líffæri fórnarlamba sinna til að endurnýja eigin líffæri. Hann vildi ekki drekka blóð né borða innyfli að hans sögn og átti til að blanda því við kók eða jógúrt til að koma því niður. Hann gerði þetta allt saman því nasistar áttu að vera að reyna að eitra fyrir honum með því að setja eitur undir sápu-diskinn hans.

Rétt áður en morðin áttu sér stað tók hann upp á ýmsum athöfnum, eins og mætti heim til mömmu sinnar með dauðan kött, reif innyflin út úr honum fyrir framan hana og smurði blóði hans á sig, mamma hans gerði ekkert. Tveimur dögum fyrir fyrsta morðið skaut hann einnig á heimili konu en enginn meiddist.

Fyrsta morð Chase sem vitað er af var skotárás þann 29. desember 1977 en fórnarlambið var Ambrose Griffin. Tveimur vikum síðar reyndi hann að komast inn á heimili konu en þar sem hurðir hennar voru læstar fór hann í burtu, hann taldi nefnilega læstar hurðir vera merki um að hann væri ekki velkominn en ólæstar hurðir boð um að koma inn.

Næsta morð Chase var þann 23. janúar 1978 þegar hann skaut Teresu Wallin sem var þá ólétt. Hann stundaði svo kynferðislegar athafnir við Wallin á meðan stakk hana og fjarlægði svo líffæri hennar.

Næst voru það morðin á Evelyn Miroth, Danny Meredith, Jason og David Ferreira. Chase braust inn á heimili Miroth og skaut öll fórnarlömbin til bana áður en hann limlesti Miroth, stundaði kynferðislegar athafnir og borði innyfli hennar. Þetta voru seinustu morð Chase þar sem nágranni kom Chase á óvart sem leiddi til handtöku hans seinna um daginn.

Einn glæpavettvangur Richard Chase.

Persónan

Richard Chase átti erfiða æsku, frá unga aldri drap hann dýr eins og hunda, ketti og kanínur, pyntaði og sundurlimaði dýrin og drakk úr þeim blóðið. Það mátti einnig sjá merki um ranghugmyndir og ofskynjanir frá unga aldri. Hegðun Chase stigmagnaðist með aldri, hann hætti svo í framhaldsskóla og byrjaði að taka fíkniefni sem bara ýtti undir ranghugmyndir og ofskynjanir hans. Hann var svo lagður inn á geðsjúkrahús árið 1973 og var þar greindur með Geðklofa. Hann var síðan aftur lagður inn gegn vilja hans árið 1975 eftir að hafa fengið blóðeitrun fyrir að hafa sprautað kanínu-blóði í æð og fékk eftir það viðurnefnið: „Vampíran af Sacramento,“ hann flúði síðan þaðan út. Versnandi geðheilsa og fíkniefnaneysla truflaði hann mikið, hegðun hans varð sífellt óreglulegri sem að lokum leiddi til morðanna seint á áttunda áratugnum.

19.9.2. Nágirnd - Hann átti til að sofa hjá og misnota fórnarlömb sín eftir að hann var búinn að drepa þau. Hann gat heldur aldrei sofið hjá fyrrum kærustum sínum á unglingsaldri því það eina sem örvaði hann kynferðislega voru pyntingar, t.d. á dýrum, og lík.

2.1.5. Geðklofi - Það er augljóst að hann átti við geðklofa að stríða þar sem hann trúði því að líf hans myndi enda ef hann drykki ekki blóð eða borðaði innyfli annarra.

18.1.3. Geðklofalík persónuleikaröskun - Það má einnig segja að hann hafi verið með geðklofalíka persónuleikaröskun þar sem félagsfærni hans virtist fara hrakandi með árunum og hann varð æ sérkennilegri í útliti (hætti sem dæmi að borða og varð grannur og fölur).

Richard Chase á meðan allt lék í lyndi.

Endirinn

Chase fór fyrir rétt árið 1979 en lögmaður hans reyndi að sýna fram á að Chase væri geðveikur og gæti ekki setið réttarhöld en kviðdómur taldi hann geta það. Chase var sakfelldur fyrir sex fyrstu gráðu morð og dæmdur til dauða. Í desember 1980 tók Chase eigið líf í fangaklefa sínum í San Quentin fangelsinu.

Heimild: https://www.youtube.com/watch?v=Bdtw5ephMkg&t=99s

Mælikvarðar

Mælikvarði 9: Hare 22/20 listinn

Vegna þess að hann var með fyrri greiningu um geðklofa, sýndi einkenni frá unga árum og neytti fíkniefna. Við teljum að 6, 7, 8 eigi við hann þar sem ekki kemur mikil sektarkennd eða samkennd fram hjá Richard bæði í æsku og á fullorðins árum. 9 – þar sem hann var bæði fjárhagslega háður öðrum og með lítinn sjálfsaga. 10 – léleg stjórn á eigin hegðun. 12 – snemmkomin hegðunarvandamál. 13 – skotur á langtíma eða raunhæfum markmiðum eða áætlunum. 18 – unglingabrot.

Mælikvarði 11: Hare kenningin eða 19 Babiak & Hare flokkun

Báðir mælikvarðar eiga að einhverju leyti við Richard Chase og getum við ekki greint á milli hvor henti betur. Það er þó hægt að rökræða um það hvort þessir skalar eigi yfir höfuð við hann þar sem hann átti frekar við geðræn vandmál að etja heldur en að vera talinn siðblindur.

Mælikvarði 11: Hare kenningin

Factor 2, facet 4 antisocial - Þar sem Richard átti við hegðunarvanda að stríða frá æsku og unglinga afbrot (drepa dýr).

Mælikvarði 19: Babiak & Hare flokkunin

3. Macho: High: Affective. Lifestyle. + Antisocial. Low: Interpersonal. Macho psychopaths are aggressive, bullying and abrasive, but less charming and less controlling. Do more – but talk less.

- Eins og enska útskýringin segir, hann var árásargjarn en þó ekki heillandi né stjórnandi. Hann talaði lítið en framkvæmdi helling.

Mælikvarði 15: CCM flokkunin

Mælikvarði 15, CCM, nr 126: nonspecific-motive murder.

Þegar einstaklingur drepur en enginn veit ástæðuna fyrir því nema hann, eins og hann drap til að „bjarga sjálfum sér,“ andleg veikindi einnig algeng hér sem hann augljóslega glímdi við.

Mælikvarði 18: Emerick hringkenningin

Við myndum segja 17 frekar en 18 þar sem það kemur hvergi fram að hann sé hræddur við höfnun eða með lélega sjálfsmynd. Það er þó líklegt að hann hafi ekki verið með alltof góða sjálfsmynd miðað við hvernig hann hugsaði um heilsu sína og sjálfan sig. En það er hægt að fullyrða að hann hafi verið í hugrofi sem leiddi hann til að „veiða“ fórnarlömb sín. Hann beitti réttu brögðunum með því að koma þeim á óvart og hélt þeim inni á lokuðu svæði. Hann naut þess að drepa fórnarlömb sín og örvaðist kynferðislega við það. Hann tók með sér líkamsparta heim til að borða og þjáðist af þunglyndi því jú hann vildi ekki gera þetta er þurfti þess því annars myndi hann deyja.

Mælikvarði 14: Mindhunter kenningin

Richard Chase passar við flest en ekki allt, einnig vitum við sumt ekki 100%. Chase passar allavegana við 1, 3 (gekk illa í skóla), 4, 6 (beittur líkamlegu ofbeldi af föður) og 8 en svo passar hann að hluta við aðra þætti og vitum ekki með vissu með enn aðra.

Mælikvarði 13: Holmes & Deburger flokkunin

1. Ímyndunar kenningin - drepa vegna þess eitthvað segir þeim að gera það, sem aðrir heyra ekki. Eins og með Richard, hann drap til að bjarga sjálfum sér frá “veikindum” sem enginn annar en hann sá né skildi.

Heimildir

Blanco, J. I. (n.d.). Richard Trenton CHASE. Richard Chase | Murderpedia, theencyclopedia of murderers. Retrieved March 27, 2023, from https://murderpedia.org/male.C/c/chase-richard.htm

Rodney Alcala - Dating Game Killer

Ástrós Óskarsdóttir og Steinþór Örn Helgason

Kynning

Rodney Alcala, betur þekktur sem: The Dating Game Killer, var ljósmyndari sem misnotaði og drap stelpur og ungar konur á áttunda áratugnum. Hann fékk fórnarlömb sín til að fylgja sér heim til sín af því að hann ætlaði að taka myndir af þeim. Eftir myndartökurnar nauðgaði hann þeim og myrti þær. Myndir af um 120 stelpum, strákum og ungum konum fundust í eigu Alcala en hann var dæmdur fyrir sjö morð.

Rodney Alcala í réttarsalnum.

Glæpurinn

Fyrsti glæpurinn sem við vitum um var 1968: átta ára stelpa, Tali, sem hann lokkaði í íbúð sína, nauðgaði og barði. Hún lifði af því maður hafði séð Alcala taka stelpuna, keyrt á eftir honum og hringt á lögreglu. Alcala flúði til New York og breytti um nafn. Það var lýst eftir honum og hann náðist þremur árum seinna þegar hann vann í sumarbúðum og þar höfðu stelpur séð mynd af honum eftirlýstum og þekkt hann. Hann fór í fangelsi í 1,5 ár fyrir árásina á Tali en tveimur mánuðum eftir að hann losnaði rændi hann 13 ára stelpu og var dæmdur í tveggja ára fangelsi fyrir það. 1977 losnaði hann aftur úr fangelsi og honum var leyft að fara til New York til að heimsækja fjölskyldu sína. Þar framdi hann minnst tvö morð. Eftir það byrjaði hann að vinna hjá dagblaðinu Los Angeles Times og hann lokkaði stelpur og konur í íbúðina sína með því að segjast ætla að taka myndir af þeim þangað til hann náðist í síðasta skipti 1979. Þá fundust myndir af um 120 stelpum og konum í eigu hans, margar af þeim voru nektarmyndir. Alcala var dæmdur fyrir glæpi á sjö stelpum og konum en fórnarlömb hans gætu verið hátt í 130. Hann nauðgaði þeim, beitti þær alvarlegu líkamlegu ofbeldi og drap þær.

Persónan

Alcala flutti frá Mexico til Los Angeles með móður sinni og tveimur systrum þegar hann var ellefu ára. Pabbi þeirra hafði farið frá fjölskyldunni. Alcala fór í ameríska herinn sautján ára en var látinn fara vegna þess að hann fékk taugaáfall og var í kjölfarið greindur með Jaðarpersónuleikaröskun (18.2.1. DSM-5). Hann greindist seinna með Sjálfhverfa persónuleikaröskun (18.2.4. DSM-5), Andfélagslega persónuleikaröskun (18.2.1. DSM-5) og Sadisma (19.6. DSM-5). Sadismi er skýr þáttur í glæpum Alcala. Hann örvaðist kynferðislega við það að kvelja fórnarlömbin. Hann lét þær missa meðvitund og vakti þær aftur og aftur sér til gamans og örvunnar. Vitað er að hann rændi og nauðgaði minnst tveimur mjög ungum stelpum sem voru átta og tólf ára og var hann því einnig með Barnahneigð (19.4. DSM-5).

Ýmis fórnarlömb Alcala.

Alcala var myndarlegur, klár og sjarmerandi. Hann fékk viðurnefnið: The Dating Game Killer vegna þess að hann tók þátt í sjónvarpsþætti (The Dating Game) þar sem kona mátti velja einn karlkyns keppenda til að fara á stefnumót með eftir að hafa spurt þá alla spurninga en ekki séð þá. Hún valdi Alcala en hætti síðan við að fara með honum á stefnumótið af því að henni fannst hann „creepy“ eftir að hafa talað meira við hann. Þegar hann fór í þáttinn var Alcala búinn að vera í fangelsi tvisvar fyrir kynferðisofbeldi gegn börnum og er hann þá sagður verið í miðju morðæði (e. killing spree). 

Alcala var með miklar mikilmennskuhugmyndur sem lýsa sér ekki bara í þátttöku hans í The Dating Game heldur ákvað hann að vera sinn eigin lögmaður í síðustu réttarhöldunum. Hann yfirheyrði sjálfan sig í fimm klukkutíma og meira að segja breytti um rödd þegar hann var „lögmaðurinn.“ Þegar hann var í fangelsi skrifaði hann bók um það að hann væri saklaus og hann kærði réttarvörslukerfið í Californiu tvisvar: einu sinni fyrir það að hann hafði dottið og svo fyrir það að fangelsið gaf honum ekki nógu fitulítinn mat. Út frá þessum mikilmennskuhugmyndum hans er Alcala gott dæmi um einstakling með Sjálfhverfa persónuleikaröskun. Hann var með ofvaxið sjálfsálit og mikinn hroka. Hann hélt áfram að nauðga og drepa þó það væri lýst eftir honum og meira að segja eftir að hann hafði verið dæmdur í fangelsi tvisvar. Hann hélt að hann væri klárari en allir og gæti gert það sem honum sýndist. Honum fannst hann eiga rétt á að fá það sem hann vildi og sagðist hann til dæmis “alltaf fá stelpuna” (e. I always get the girl).

Alcala í sjónvarpssal í þættinum: The Dating Game.

Endirinn

Alcala rændi 12 ára Robin sem hann hafði áður hitt á ströndinni þar sem hún var með vinkonu sinni. Þegar Robin fannst látin tólf dögum seinna, var gert andlitsteikning af honum (af því vinkona Robin mundi eftir að “weirdo” gaur hafði spurt Robin hvort hann mætti taka myndir af henni á ströndinni). Skilorðsfulltrúi hans sá teikninguna, þekkti hann og hann var handtekinn. Það fundust fullt af eyrnarlokkum (e. trophies) af fórnarlömbum Alcalas og myndir af 120 konum og börnum. Hann fékk dauðadóm, en honum var snúið við. Málið fór aftur fyrir dóm og Alcala hlaut aftur dauðadóm, sem var aftur snúið við. Alcala varði sig sjálfur í þriðju réttarhöldunum (2010)  og var dæmdur fyrir morð, nauðgun og mannrán á Robin og fjórum öðrum konum. Hann hlaut dauðadóm í þriðja sinn. Árið 2013 hlaut Alcala tvo lífstíðardóma fyrir tvö morð í viðbót. 2021 dó hann af náttúrulegum orsökum í fangelsi í Californiu.

Þetta stutta vídeó lýsir málinu og fjallar um kvikmynd sem var gerð um Rodney Alcala: https://www.youtube.com/watch?v=8Kss30IQV0A

MælikvarðaR

Mælikvarði 9: Hare 22/20 listinn

1. Glibness/Superficial charm - Rodney notaði sjarma sinn til þess að blekkja fórnarlömb sín.

2. Grandiose sense of self worth - Hann var með mikilmennskuhugmyndir um sjálfan sig og var greindur með sjálfhverfu.
3. Need for stimulation/Proneness to boredom - Rodney var með einhvers konar þörf til þess að láta ungar stelpur þjást og því á það vel við þetta atriði.

4. Pathological lying - Hann laug og þóttist vera einhver annar þegar hann tældi fórnarlömb sín.
5. Conning/Manipulative - Hann var góður að tæla fórnarlömb sín og náði að stjórna þeim þannig að þau myndu fara með honum.

6. Lack of remorse or guilt - Hann fékk eitthvað út úr því að drepa fórnarlömbin sín og reyndi að sýna fram á sitt sakleysi fram á sinn dauðadag. Einnig varði hann sig ekki gegn öllum ákærum þar sem að hann hreinlega mundi ekki eftir öllum morðunum, þau voru það ómerkileg fyrir honum.
7. Shallow affect - Hann sýndi litlar tilfinningar og sýndi lítil viðbrögð þegar hann framkvæmdi þessi hryllingsverk.

8. Callous/Lack of empathy - Hann fann ekkert til með fórnarlömbum sínum.
9. Parasitic lifestyle - Á ekki við.

10. Poor behavioral controls - Hann hafði litla stjórn á hvötum sínum þar sem hann nauðgaði öllum sínum fórnarlömbum.
11. Promiscuous sexual behavior - Eins og áður kom fram þá má gera ráð fyrir að hann hafi misnotað u.þ.b. 120 börn og á því þetta atriði við.

12. Early behavioral problems - Hann var frekar venjulegt barn og gekk vel í skóla og að tala við annað fólk þegar hann var yngri - þetta atriði á því ekki við.
13. Lack of realistic, long-term plans - Hann flakkaði á milli staða og vinnustaða þar sem hann var lengi á flótta frá lögreglunni og virtist ekki hafa neitt skipulag á sínu lífi.

14. Impulsivity - Hann leyfði hvötum sínum að stjórna sér.
15. Irresponsibility - Hann var ekkert sérlega góður að fela ummerki þar sem hann var handtekinn nokkrum sinnum áður en að hann var tekinn af lífi.

16. Failure to accept responsibility for own actions - Hann reyndi að sanna sakleysi sitt og tók ekki ábyrgð á öllum sínum hryllingsverkum.
17. Many short-term marital relationships - Sambönd hans voru stutt og voru oftast við börn, gifti sig þó aldrei.

18. Juvenile delinquency - Á ekki við.
19. Revocation of conditional release - Á ekki við.

20. Criminal versatility - Glæpir hans voru að mestu leyti nauðgun og morð, því á þetta atriði ekki við.

15/20 atriði eiga við.

Mælikvarði 19: babiak & hare flokkunin

Alcala myndi flokkast sem klassískur siðblindur maður (1. Classic). Hann sýndi ummerki um að hann var bæði góður í að stjórna fólki, var mjög lævís og sýndi litla sem enga samkennd. Á sama tíma var hann hættulegur og sýndi andfélagslega hegðun, svo sem að nauðga og drepa börn.

Mælikvarði 12/15?: ccm flokkunin

134. Sexual homicide, sadistic - Alcala fékk örvun frá því að nauðga og pynta ungar stúlkur til dauða. Hans meginástæða fyrir því að nauðga og drepa var að sjá fórnarlamb sitt þjást.

Mælikvarði 17: NOrris 7 fasar

1. Hugrofsfasi - Hann hefur líklegast fengið einhverskonar kveikjur og myndir í hugann um að finna sér fórnarlamb en það er erfitt að segja til um hvort þessi fasi eigi vel við um hann.

2. Veiðifasi - Hann leitaði oft að fórnarlömbum sínum, oft í kringum staði þar sem börn og unglingar eru líklegir til þess að vera (menntaskólar, leikvellir, grunnskólar o.fl.).

3. Biðilsfasi - Hann notaði stöðu sína sem myndatökumaður og sagðist vilja taka myndir af stelpunum því þær væru tilvaldar til þess að vera fyrirsætur. Þannig fékk hann fórnarlömb sín með sér á afskekkta staði eða einhvers staðar þar sem þau yrðu í einrúmi. Einnig þóttist hann vera vinur foreldra ungra barna eins og hann gerði með sitt fyrsta fórnarlamb sem vitað er af.

4. Handtökufasi - Með því að lokka fórnarlömb sín á afskekkta staði náði hann öllum völdum yfir þeim, þar sem hann var fullorðinn maður í valdastöðu og þau voru oftast ungar stelpur á aldrinum 8-15 ára.

5. Morðfasi - Hann nauðgaði stelpunum og pynti þær síðan til dauða, oft með því að kyrkja þær.

6. Minjagripsfasi - Hann tók myndir af fórnarlömbum sínum.

7. Þunglyndisfasi - Ekki er vitað til þess að hann hafi upplifað einhverskonar þunglyndisfasa, en í einu tilfelli, eftir að hafa nauðgað 15 ára stelpu og barið hana til meðvitundarleysis, vaknaði hún við það að hann væri að gráta. Ekki er vitað ástæðu þess að þessi maður sem var augljóslega siðblindur var að sýna tilfinningar af þessu tagi, en hægt er að álykta að hann hafi verið orðinn þreyttur þar sem hann var búinn að stunda þetta í langan tíma. Stelpan stakk þá upp á því að þau myndu fara heim til móður hans að tala saman um hvað gerðist. Á leiðinni stoppuðu þau til að kaupa eitthvað að drekka og komst hún undan. Alcala flúði vettvang eftir að hann tók eftir því að hún hefði horfið.

Mælikvarði 7: dauðasyndirnar 7

Dauðasynd nr. 7 (Stolt/Dramb) - Alcala var mjög sjálfselskur og er hægt að draga þá ályktun að hann hafi drepið því að hann hafði gaman af því að sjá annað fólk þjást sem var ekki jafn frábært og hann taldi sig sjálfan vera.

Mælikvarði 13: holmes & Deburger flokkunin

3a. Sjálfselsku girnd - Rodney Alcala nauðgaði og drap vegna þess að hann örvaðist kynferðislega við það. Hann hafði gaman af því að kvelja fórnarlömb sín og æstist við það.

Heimildir

1. Inside Edition. (2017, 28. nóvember). Contestant on Dating Game Show Turned Out to be a Serial Killer. Youtube. https://www.youtube.com/watch?v=8Kss30IQV0A

2. Kelly, E. (2021, 26. júlí). The Horrifying Story of Rodney Alcala, The Serial Killer Who Won ´The Dating Game´ During His Murder Spree. All that´s interesting. https://allthatsinteresting.com/rodney-alcala-dating-game-killer

3. Kissel, B., Parks M. og Zebrowski, H. Episode 466: Rodney Alcala Part I - Wanna see a pretty picture?. Spotify. https://open.spotify.com/episode/7AfHDyOw6xs5dTielDBOm2

4. Kissel, B., Parks M. og Zebrowski, H. Episode 467: Rodney Alcala Part II - Bananas for dinner. Spotify. https://open.spotify.com/episode/7lBvfULhPUj7gG9jDWckyG

5. Levenson, M. Og Medina, E. (2021, 24. júlí). Rodney Alcala, the ´Dating Game´Serial Killer, Dies. The New York Times. https://www.nytimes.com/2021/07/24/us/rodney-alcala-dead-dating-game.html

6. Real Crime. (2022, 30. apríl). Serial Killer Goes On A Dating Show?!: World’s Most Evil Killers: Real Crime [Myndskeið]. Youtube. https://www.youtube.com/watch?v=LhByrqrquA8

7. That Chapter. (2020, 10. júlí). Rodney Alcala: Dating Game Killer. Youtube. https://www.youtube.com/watch?v=igYlhMB1BTg

8. The Famous People. (e.d.). Rodney Alcala Biography. https://www.thefamouspeople.com/profiles/rodney-alcala-15714.php

Mark Chapman - morðingi John Lennon

Katrín Ása Karlsdóttir

Kynning

Mark David Chapman er morðingi frá Texas í Bandaríkjunum. Hann er þekktur fyrir að hafa myrt John Lennon, einn af fjórum meðlimum Bítlanna. Mark skaut John Lennon fyrir utan heimili hans í New York árið 1980. Mark var mikill aðdáandi Bítlanna og var sérstaklega öfundsjúkur út í lífsstíl John Lennon. Hann sagði að ástæðan fyrir því að hann drap Lennon var vegna þess að hann vildi verða frægur sjálfur.

Mark Chapman og fórnarlambið, bítillinn John Lennon.

Glæpurinn

Mark Chapman byrjaði að plana morðið á John Lennon þremur mánuðum áður en morðið átti sér stað. En fyrir þann tíma hafði hann íhugað að myrða aðra fræga einstaklinga, svo sem Paul McCartney, Elizabeth Taylor, Ronald Regan og David Bowie. En á endanum varð Lennon fyrir valinu.

Áður en Chapman flaug til New York, þar sem John Lennon átti heima þá fór hann til Atlanta til þess að ná í skotvopn hjá vini sínum, eftir það flaug hann til New York en fékk þá bakþanka og hætti við að myrða Lennon. Þá flaug hann heim til sín til Hawaii og sagði konu sinni að hann væri heltekinn af því að drepa Lennon og sýndi henni byssuna sem hann ætlaði að nota. Kona hans lét lögregluna ekki vita af þessu. Mark bókaði tíma hjá klínískum sálfræðingi en mætti ekki í þann tíma og flaug til New York þann 6. desember 1980. Þegar hann var mættur þangað, þá íhugaði hann að taka sitt eigið líf með því að hoppa fram af frelsisstyttunni en hætti við það. Um kl. 5 eftir hádegi þann 8. desember 1980 beið Mark fyrir utan heimili Lennon. Þegar hann og kona hans Yoko Ono komu út úr byggingunni var Mark með eintak af plötu Lennons og bað hann um eiginhandaráritun á plötuna. Lennon gerði það og keyrði síðan í burtu. Síðar um kvöldið eða klukkan 10:50 komu Lennon og Ono aftur heim til sín, Chapman var þá tilbúinn með byssuna fyrir utan heimili þeirra og skaut Lennon fjórum sinnum með þeim afleiðingum að hann lést. Chapman fór ekki í burtu af vettvangi heldur sat hann og las bók þegar lögreglan kom og handtók hann.

Þrátt fyrir að vera mikill aðdáandi Bítlana til fjölda ára, þá var Chapman mjög reiður yfir ýmsu sem Lennon stóð fyrir. Hann rýndi einnig mikið í lög Bítlanna og var sérstaklega reiður yfir texta í laginu Imagine, en í því lagi syngur Lennon um að ímynda sér engar eigur (e. imagine no possessions) en Chapman var reiður yfir þessu þar sem hann vissi að Lennon sjálfur átti miljónir dollara, snekkjur og húsnæði. Sjálfur vildi hann verða frægur og ríkur og var það ástæðan fyrir morðinu.

Morðvopnið og lögreglumynd af Chapman.

Persónan

Mark Chapman fæddist árið 1955 í Fort Worth Texas. Faðir hans var liðsforingi í bandaríska flughernum og móðir hans var hjúkrunarfræðingur. Sem barn var Chapman hræddur við föður sinn en hann fann ekki væntumhyggju frá honum og hann beitti einnig móður hans líkamlegu ofbeldi. Chapman var lagður í einelti í skólanum frá 14 ára aldri, hann byrjaði að taka inn eiturlyf og hætti að mæta í skólann. Hann flúði einnig að heiman í eitt skipti og bjó á götunni í tvær vikur. Chapman var með sjálfsvígshugsanir og reyndi nokkrum sinnum að taka eigið líf. Chapman flutti til Hawaii þegar hann var rúmlega tvítugur, nokkrum árum seinna kynntist hann núverandi eiginkonu sinni Gloriu Abe og giftist henni árið 1979.

Eftir að Chapman framdi morðið á Lennon, var hann greindur með Verulega þunglyndisröskun (4.2 í DSM-5) og Geðklofa (2.1.5 í DSM-5). Hann er einnig með Sjálfhverfa persónuleikaröskun (18.2.4 í DSM-5) þar sem hann var með mikla þörf fyrir aðdáun, t.d. vildi hann myrða Lennon til þess að verða sjálfur frægur og hann öfundaði einnig annað fólk og skorti hluttekningu.

Endirinn

Chapman var handtekinn á vettvangi og síðar kærður fyrir annars stigs morð. Hann var dæmdur í fangelsi í 20 ár til lífstíðar. Chapman hefur tólf sinnum reynt að fá reynslulausn úr fangelsi en í öll skiptin hefur honum verið neitað. Í dag er hann 67 ára gamall og situr í Green Haven Correctional Facility fangelsinu í New York. Í febrúar árið 2024 gefst honum tækifæri til að sækja um reynslulausn í þrettánda skiptið.

Myndband: https://www.youtube.com/watch?v=X0wwPl7N7OY&ab_channel=InsideEdition

Mælikvarðar

Mælikvarði 8: Cleckley 16 atriði

Ég tel að mælikvarði 8 passi ágætlega við Chapman þó svo að öll atriði listans eiga ekki við um hann. Mér finnst 8 atriði eiga vel við hann en þau eru: númer 3: Ekkert stress né taugaveiklun, 4: Óáreiðanleiki, 7: Ástæðulítil andfélagsleg hegðun, 8: Fátækleg tilfinningaviðbrögð, 9: Sjúklega sjálfsmiðaður, 11: Skortur á innsæi, 12: Lítil félagsleg svörun og 13: Fjarstæðukennd og óumbeðin hegðun.

Atriði númer 1: Yfirborðsstjarmi, 2: Engin merki um geðrof, 5: Ósannsögli og óheiðarleiki, 6: Skortur á eftirsjá eða skömm, 10: Léleg dómsgreind, 14: Sjálfsmorð sjaldan framkvæmt, 15: Lítið og ópersónulegt kynlíf og 16: Fylgja ekki neinni lífsáætlun eiga ekki við um Chapman þar sem hann var ekki með neinn sérstakan yfirborðssjarma, hann var með merki um geðrof, hann sagði satt um atburðinn, hann sýndi eftirsjá gagnvart morðinu, hann reyndi sjálfsmorð oftar en einu sinni, það er ekkert talað um kynlíf hans og hann virtist vera með ákveðnar hugmyndir um lífsáætlun.

Mælikvarði 11: Hare kenningin

Chapman passar í Factor 1: Affect í mælikvarða 11 og undirflokkinn facet 1: Interpersonal, aðallega þar sem Chapman leit stórt á sjálfan sig og fannst það þess virði að myrða einstakling til þess að hann gæti fengið frægð út úr því.

Mælikvarði 15: CCM flokkunin

Atriði númer 126: Nonspecific-motive murder í mælikvarða 15 passar vel við Chapman þar sem hann var með sínar ástæður fyrir morðinu sem hann hélt fyrir sjálfan sig fyrst um sinn. Hann var einnig greindur með geðklofa og voru gjörðir hans að öllum líkindum undir áhrifum frá einkennum geðklofa, hann var meðal annars með ákveðnar ranghugmyndir um að hann myndi verða frægur ef hann myndi myrða Lennon og hann var einnig undir trúarlegum áhrifum og passar því flokkur 126.1: Nonspecific religion-inspired homicide einnig við hann.

Mælikvarði 18: Emerick hringkenningin

Hringkenningin passar ágætlega við Chapman:

1. Raðmorðingi væntir höfnunar: Chapman var tiltölulega félagslega vanhæfur og var einnig lagður í einelti þegar hann var yngri sem gæti vel haft áhrif á að hann væri hræddur við höfnun annarra.

2. Særðar tilfinningar: Chapman upplifði skort á væntumhyggju frá föður sínum og leit einnig á sjálfan sig sem fórnarlamb þar sem hann var afbrýðissamur út í fræga aðila og fannst eins og hann sjálfur ætti að vera frægur á kostnað annarra.

3. Neikvæð sjálfsmynd: Það er ekkert sérstaklega minnst á þetta atriði í umfjöllun um Chapman en það er líklegt að hann hafi verið með neikvæða sjálfsmynd þar sem honum fannst líf sitt ekki nógu gott miðað við líf annarra aðila.

4. Óheilbrigð aðlögun: Chapman neytti eiturlyfja, reyndi sjálfsvíg og var með sjálfsvígshugsanir meðal annars stuttu fyrir morðið á Lennon. Hann hélt þessu leyndu fyrir öðrum.

5. Frávikskenndar fantasíur: Chapman var með ákveðnar fantasíur um að verða frægur. Hann var í ákveðinni leit að athygli sem hann hafði aldrei fengið áður.

6. Þjálfunarferlið: Chapman skipulagði morðið vel, gerði sér ferð til annars fylkis til þess að útvega sér skotvopn og valdi nákvæman stað og tíma þar sem hann myndi fremja morðið.

7. Glæpurinn sjálfur: Chapman hafði áður ákveðið tímasetningu sem hann ætlaði að fremja morðið en hætti við og beið í nokkra mánuði, síðan framdi hann morðið sem var afleiðing af því sem á undan var komið.

8. Tímabundin eftirsjá: Chapman talaði um það eftir á að hann finndi fyrir eftirsjá.

9. Réttlæting: Chapman vildi á einum tímapunkti meina að hann hafi framkvæmt morðið vegna geðrænna vandamála sinna.

Mælikvarði 7: Dauðasyndirnar 7

Dauðasynd númer 6: Öfund í mælikvarða 7 á mjög vel við Chapman þar sem hann var virkilega öfundsjúkur út í lífið sem Lennon lifði og vildi sjálfur upplifa slíka frægð sem hann bjó við.

Mælikvarði 13: Holmes & Deburger flokkunin

Ástæða númer 2: Hugsjónir passar vel við Chapman þar sem markmið hans var að myrða frægan einstakling til þess að hann sjálfur gæti orðið frægur. Í tilfelli Chapman var geðröskun fyrir hendi.

Heimildir

1. John Lennon | Biography, Songs, Albums, Death, & Facts | Britannica. (e.d.). Sótt af: https://www.britannica.com/biography/John-Lennon

2. Mark David Chapman. (2023). Wikipedia. https://en.wikipedia.org/wiki/Mark_David_Chapman

3. Mark David Chapman. (e.d.). Criminal Minds Wiki. Sótt af: https://criminalminds.fandom.com/wiki/Mark_David_Chapman

4. Shutler, A. (2022). Mark Chapman said he killed John Lennon because he “wanted to be somebody”. NME. https://www.nme.com/news/music/mark-chapman-said-he-killed-john-lennon-because-he-wanted-to-be-somebody-3344947

Luka Magnotta

Camilla Rós Þrastardóttir & Inga Birna Sigursteinsdóttir

Kynning

Málið hlaut heimsathygli eftir að Netflix gaf út þættina Don't F**k with Cats: Hunting an Internet Killer. Þættirnir eru byggðir á raunvörulegri leit netverja á manni sem myrti kettlinga og setti myndbönd af því á netið. Netverjarnir voru orðnir hræddir um að maðurinn myndi fljótlega fara að myrða fólk. Þau komast að því að maðurinn sem um ræðir er Luka Magnotta og býr í Toronto í Kanada. Stuttu eftir að þau láta lögreglu vita af manninum er það orðið of seint. Hann hafði drepið ungan mann og aflimað hann. Hann sendi svo líkamsparta mannsins á opinberar stofnanir svo sem skóla og þingflokka í Kanada.

Luka Magnotta með snák.

Glæpurinn

Þann 21. desember 2010 birtist myndband á netinu þar sem mátti sjá Luka drepa kettlinga á hrottalegan máta. Myndbandið vakti mikla reiði netverja. Fljótlega birtust fleiri sambærileg myndbönd þar sem mátti sjá Luka pynta og myrða fleiri kettlinga og önnur dýr. Þann 24. maí 2012 myrti og pyntaði Luka kínverska skiptinemann Jun Lin á hrottalegan máta. Hann byrlaði Jun Lin og stakk hann ítrekað með ísstjaka (e. ice pick). Þegar Jun var látinn þá aflimaði Luka hann og sendi líkamsparta á opinberar stofnanir í Kanada. Morðið var allt tekið upp á myndtökutæki og tveimur dögum seinna var það birt á netið undir nafninu: 1 Lunatic 1 Ice Pick. Vert er að minnast á það að Luka var búinn að auglýsa myndbandið á netinu áður en hann hafði framið glæpinn, sem segir okkur að hann var búinn að skipuleggja allan glæpinn áður en hann var búinn að finna sér fórnarlamb.

Persónan

Luka Rocco Magnotta fæddist árið 1982 sem Eric Clinton Newman. Hann ólst upp í Scarborough í Toronto. Uppeldisárin hans voru erfið samkvæmt honum sjálfum en móðir hans var afar sýklafælin og hélt börnum sínum mikið heima. Hann fór ekki í skóla fyrr en um 12  ára aldur og kláraði ekki grunnskólamenntun. Hann glímdi við miklar skuldir og árið 2001 kynntist hann 21 árs gamalli þroskahamlaðri stelpu sem hann sveik pening frá. Sama ár var hann greindur með Ofsóknargeðklofa (e. paranoid schizophrenia). Árið 2006 breytti hann löglega um nafn og hét nú Luka Rocco Magnotta. Fyrsta og eina kærasta hans lýsir honum svona: He was very into himself og sagði að draumur hans væri að verða frægur. Hann var samkynhneigður og vann sem klámstjarna og sagðist hann einnig hafa unnið við vændi og sem: high end escort. Hann fór í áhorfendaprufur fyrir Plastic makes perfect og Cover guy en honum var hafnað en stutt viðtal við hann var birt í Naked news. Hann var heltekinn af raðmorðingjum og sérstaklega á Körlu Homolka. Hann gekk svo langt að gera myndband sem átti að sýna að þau hafi átt í rómantísku sambandi og heyrði svo sjálfur í fjölmiðlum til að loka á þessa slúðursögu. Hann fékk þó litla athygli út á þetta. Þá tók hann upp fyrsta myndband sitt aflífa kettlinga. Þá fékk hann loksins það sem hann þráði: athygli. Reiðir netverjar um allan heim hópuðu sig saman til að reyna að góma hann. Netverjar uppgötvuðu þá hundraði falsaða prófíla og blogg um hann, sem hann hafði gert sjálfur.
 

2.1.5. Geðklofi. Luka Magnotta var greindur með paranoid schizophrenia (ICD-10 F20.0). Það hefur verið greint frá því að Luka var mikið inn á spítala vegna geðklofans, hann upplifði að fólk væri að fylgjast með honum og að aðrir væru afbrýðisamir út í hann vegna þess að hann myndi verða frægur. Hann var með takmarkaða félagslega færni og átti enga vini.

6.2. Útlitsröskun. Luka Magnotta var alltaf að skoða sig í spegli og var mjög upptekinn af útliti sínu og því að líta vel út. Hann fór í nokkrar lýtaaðgerðir til þess að “laga” útlit sitt, til að mynda breytti hann nefi sínu, fór í nokkrar bótox meðferðir og hár ígræðslu.

18.2.4. Sjálfhverf persónuleikaröskun. Luka Magnotta var með ofvaxið sjálfstraust, hann trúði því að hann væri sérstakur. Hann var upptekin af því að verða frægur og trúði því að aðrir öfunduðu hann fyrir frægðina. Hann þurfti og þráði sífella athygli og gerði allt í sínu valdi til þess að öðlast frægð, það skipti hann ekki máli hvort að frægðin eða athyglin væru jákvæð eða neikvæð. Þar að auki var honum alveg sama um tilfinningar annara og notaði aðra til að koma sjálfum sér á framfæri.

Endirinn

Eftir að Luka myrti og pyntaði Jun Lin, þá sendi hann líkamsparta hans  á opinberar stofnanir í Kanada, þar að auki setti hann búk Lins í ferðatösku og skildi hana eftir fyrir utan ruslagám hjá blokkinni. Hann hreinsaði síðan íbúðina sína og hann hafði skrifað á vegg íbúðarinnar: If you don't like the reflection. Don’t look in the mirror. I don't care. Luka flúði upphaflega til Frakklands og þaðan til Þýskalands á fölsuðu vegabréfi. Um það bil tveimur vikum eftir morðið á Lin eða þann 4. júní 2012 var Luka handtekinn í kaffihúsi í Berlín. Hann hafði verið í felum en kom upp um sjálfan sig vegna forvitninnar og gat ekki sleppt athyglinni. Luka var dæmdur í lífstíðardóm sem í Kanada eru 25 ár, samhliða var hann dæmdur til að afplána 19 ár fyrir aðra glæpi.

Heimild: https://www.youtube.com/watch?v=HNyZ-NvajLA

Heimild: https://www.youtube.com/watch?v=ltE_n__dM1k

Mælikvarðar

Mælikvarði 9: Hare 22/20 listinn

Okkur finnst Luka Magnetto passa mjög inn í Hare 20 mælikvarðann.

01. Glibness/Superficial charm. Luka var heillandi útlitslega og bar sig vel sérstaklega á netinu en þegar fólk hitti hann í raunveruleikanum var ekki alveg sömu sögu að segja.

02. Grandiose sense of self worth. Hann leit á sjálfan sig sem flottastan og hélt því fram að hann yrði heimsfrægur.

03. Need for stimulation/Proneness to boredom. Hann örvaðist mikið í gegnum eigin spegilmynd og þurfti alla þá athygli sem hann gat fengið.

04. Pathological lying. Hann laug mikið um eigin persónu, þar sem hann skrifaði mikið um sjálfan sig á netinu í gegnum falsaða aðganga á samfélagsmiðlum. Hann þráði athygli og laug eins og hann gat til þess að öðlast þessa athygli og frægð.

05. Conning/Manipulative. Hann sveik pening frá meðal annars þroskaskertri stúlku og fleirum.

06. Lack of remorse or guilt. Luka sýndi enga iðrun á gjörðum sínum, jafnvel eftir að hafa verið handtekinn. Til að mynda fann hann fyrir engri sektarkennd þegar fólk kom upp um hann á netinu fyrir morðin á kettlingunum og var stoltur af gjörðum sínum.

07. Shallow affect. Luka var mjög tilfinningalaus í þeim fáu ástarsamböndum sem hann átti.

08. Callous/Lack of empathy. Hann sýndi enga samkennd hvorki í garð dýranna né mannsins sem hann myrti.

09. Parasitic lifestyle. Hann treysti á aðra til að borga skuldir sínar og bar enga ábyrgð á því að hann hafi verið gjaldþrota.

10. Poor behavioral controls. Okkur finnst að þetta eigi ekki við Luka, hann virðist vera frekar stabíll í skapi.

11. Promiscuous sexual behavior. Luka var lítið sem ekkert kynferðislega örvaður, þar sem hann stundaði lítið sem ekkert kynlíf fyrir utan þegar hann lék í örfáum klámmyndum.

12. Early behavioral problems. Luka glímdi við mikla félagsleg einangrun sem barn og var til að mynda inn á geðdeild sem unglingur og var greindur með geðklofa á tvítugsaldri.

13. Lack of realistic, long-term plans. Luka hafi eitt langtímamarkmið sem var að verða frægur en það var ekki raunhæft.

14. Impulsivity. Átti ekki við um hann. Hann var frekar skipulagður í glæpum sínum.

15. Irresponsibility. Luka tók ekki ábyrgð á gjörðum sínum og kenndi manni sem hann sagðist heyra um allt.

16. Failure to accept responsibility for own actions. Hann tók ábyrgð á sig að vissu leyti (líklega til að fá athygli) en síðan sagði hann að röddin í hausnum á honum sagði honum að framkvæma glæpinn.

17. Many short-term marital relationships. Hann átti í raun í engum samböndum, bara vitað til þess að hann átti eina kærustu á einhverju augnabliki en það varði í mjög stutta stund.

18. Juvenile delinquency. Hann braut ekki af sér fyrr en um 19 ára aldur.

19. Revocation of conditional release. Hann átti að vera ákærður fyrir svik og kynferðisbrot þegar hann var 19 ára, en kynferðisbrotið var fellt niður og var hann einungis dæmdur fyrir svikin.

20. Criminal versatility. Hann framdi fjölbreytt brot, þar með talið svik, kynferðisbrot, dýramorð og að lokum morð á manni.

Mælikvarði 19: babiak & Hare flokkunin

Luka fellur undir Stjórnandi siðblindingja (e. manipulative psychopath) í mælikvarða 19. Hann blekkti fólk og falsaði sjarmandi lífsstíl til að koma sér á framfæri. Það fór lítið fyrir honum í samfélaginu, hann var bara heima við tölvuskjá að reyna að sannfæra aðra um hversu æðislegur hann væri.

Mælikvarði 12: ccm flokkunin

Flokkur 20 - Pyntinga-morðingjar, nema hvað að þeir eru með greinileg einkenni geðrofs (svo sem eins og í geðklofa).
Vitað er til þess að Luka Magnotta pynti dýr á hrottalegan máta, bæði með því að drekkja þeim í baðkari, kæfa  þau í plastpoka og lét slöngu slátra þeim. Einnig pynti hann fórnarlamb sitt, stakk hann ítrekað með ísstjaka og þegar hann var búinn að myrða hann að þá bútaði hann líkið niður í marga bita. Þar að auki er hann með sögu um geðklofa og er með augljós einkenni geðrofs.

Mælikvarði 18: emerick hringkenningin

Mælikvarði 18 á við að einhverju leyti en ekki nóg til þess að falla undir kenninguna.

1. Foreldrar hans skildu þegar hann var barn og fann hann því fyrir höfnun frá föður sínum, þá leitaði hann til ömmu sinnar og afa og á þeim tíma skildu þau líka. Hann var mjög einangraður frá umheiminum og átti ekki í nánum félagslegum tengslum við jafnaldra sína. Því fann hann fyrir mikilli höfnun í lífinu.

2. Hann var mikið einangraður frá umheiminum og var hræddur við höfnun eftir æsku sína, hann fór í margar áheyrnarprufur þar sem honum var líka hafnað og var hann því fórnarlamb heimsins þar sem höfnunin var mikil.

3. Neikvæð sjálfsmynd á ekki við um Luka. Hann dáði sjálfan sig og fór í fegrunaraðgerðir til að bæta útlit sitt til þess að verða flottari.

4. Luka var háður internetinu og að skrifa um sjálfan sig.

5. Hann fékk ekki athyglina sem hann þráði fyrr en að hann fór að gera ógeðslega hluti á netinu.

6. Hann æfði sig með því að drepa dýr.

7. Hann drap mann.

8. Hann var ekki með neina eftirsjá og hringurinn byrjaði ekki upp á nýtt.

Mælikvarði 7 - dauðasyndirnar 7

Okkur finnst að dauðasynd nr. 3: Græðgi eigi við um Luka. Hann þráði frægð og athygli. Hann fékk loks þá athygli sem hann þráði frá netverjum þegar hann byrjaði að myrða kettlinga, hann varð gráðugur í meiri athygli sem leiddi til þess að hann myrti mann. Að okkar mati er langsótt að önnur synd passi við hann.

Mælikvarði 13: holmes & Deburger flokkunin

3.c. Sjálfselska, Þægindi (e. comfort).

Við teljum hann falla undir þennan flokk vegna þess að hann myrti og póstaði myndböndum af morðunum til þess að öðlast frægð. Það sem hann vildi meira en allt í lífinu var frægð og var honum sama hvort að athyglin sem hann fengi væri jákvæð eða neikvæð, hann bara þráði frægðina svo mikið.

3.e. Sjálfselska, Félagskapar tegundin.

Við teljum að Luka falli einnig að vissu leyti undir þennan flokk þar sem að hann fékk mikil viðbrögð frá netverjum sem sendu honum skilaboð. Með því var hann loksins að tala við einhvern annan en sjálfan sig.

Heimildir

1. CBC News. (2014, 23. desember). Hunting Luka Magnotta - the fifth estate [myndskeið].             YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=Vyb4fOBMWds

2. Banerjee, S. (2014, 10. október). Magnotta’s victim had sleeping medication in his system,           trial told. https://www.thestar.com/news/canada/2014/10/09/german_witness_grilled_in_magnotta_murder_trial.html

3. Mark, L. (handritshöfundur og leikstjóri). (2019). Don't F**k with Cats: Hunting an Internet Killer. Netflix.

John Wayne Gacy

Ellen Ósk Valtýsdóttir

Kynning

Þann 17. mars 1978 fæddist drengur að nafni John Wayne Gacy, drengur sem átti eftir að gera hræðilega hluti. Áður en hann framkvæmdi þessa hræðinlegu glæpi var hann giftur konu að nafni Marlynn Myers og vann á KFC. Allt gekk vel þangað til hann byrjaði að bjóða ungum undirmönnum sínum heim eftir vinnu í pool og bjór, þar reyndi hann við þá. Þegar þeir sögðu nei, þá sagðist hann bara vera að djóka. Hann var dæmdur í 10 ára fangelsi árið 1968 fyrir að sofa hjá tánings strák, en hann sat aðeins inni í 8 mánuði.

John Wayne var oft að skemmta fólki, einna helst börnum í barnaafmælum. Þar kom hann klæddur sem trúður, þrátt fyrir að fá ekkert borgað fyrir það. Gacy var með tvo trúða persónuleika: Þeir voru Pogo the Clown (góði trúðurinn) og Patches (vondi eða djöflalegi trúðurinn). John Wayne Gacy er einnig þekktur sem: The Killer Clown.

Í kringum 1970 voru margir ungir drengir að týnast í Bandaríkjunum. Enginn vissi hvað væri að ske og þá voru raðmorðingar ekki til. Hér verður fjallað um þá sem dóu í Norwood Park Township, Illinois í Chicago, með áherslu á morðingjann sjálfan.

“Góði” trúðurinn: Pogo the Clown.

Glæpurinn

Gacy pyntaði, nauðgaði og drap að minnsta kosti 33 unga drengi á árunum 1972 til 1978. Hann bauð ungum strákum heim og gerði “trix.” Sagði þeim að fara í handjárn og reyna komast úr þeim. Þar sem Gacy var virtur í samfélaginu fóru fórnarlömbin í handjárnin. Hann kyrkti þá síðan, þrengra og þrengra.

Sumir náðu að flýja, það voru þó ekki margir og sumir (ekki allir) fóru til lögreglunnar, en ekkert gerðist. Gacy átti byggingarvinnu fyrirtæki og réði unga drengi í vinnu til sín. Flestir þessarra drengja áttu fáa eða engan að og fengu sumir að gista hjá Gacy. Einn af þeim sem fékk gistingu ákvað að elda morgunmat fyrir þá. Þegar hann labbaði inn til Gacy til að vekja hann gerði hann þau misstök að fara inn með hnífinn sem hann var að nota í eldhúsinu. Gacy drap hann og setti líkið undir húsið.

Gacy mokaði ekki þessa gröf undir húsinu alveg sjálfur, heldur fékk hann drengi sem voru að vinna fyrir hann til að gera það fyrir sig. Allavega einn af þeim endaði sjálfur þar seinna, eftir að Gacy drap hann.

Gröfin undir húsinu hjá Gacy.

Persónan

Þó John Wayne Gacy hafi verið virtur maður í samfélaginu sínu þá, var ekki allt upp á tíu. Hans stjórnunarlega eðli, skortur á iðrun vegna glæpa sinna, tilfinningalegi óstöðuleikinn hans (eins og sjá má í hjónaböndum hans) og fleira bendir til að hann hafi verið með Andfélagslega persónuleikaröskun (e. antisocial personality disorder – ASPD), sem er 18.2.1. í DSM-5. Gacy kenndi sér ekki um morð drengjanna, heldur taldi hann þau vera þeim að kenna.

Margir telja Gacy hafa kljást við geðklofa og reyndi hann sem dæmi að verða dæmdur ósakhæfur vegna þess. Geðklofi (e. schizophrenia) einkennist af brenglaðri sýn á raunveruleikann, ofskynjunum, blekkingum og brenglaðri hugsun, þetta hefur áhrif á það hvernig einstaklingum líður, hugsa og haga sér. Geðklofi er númer 2.1.5. í DSM5.

Gacy drap unga drengi, þeir elstu voru 21 árs gamlir og þeir yngstu 14 ára, þó er ekki vitað hverjir fimm af fórnarlömbun hans voru svo ekki hægt að segja með fullvissu hvort sá elsti hafi verið yngri en 21 árs eða nær 30 ára aldri. Þrátt fyrir það þá er hægt að segja að hann hafi aðlagast að börnum og því hægt að flokka hann undir geðröskun 19.4. í DSM-5, Barnahneigð.

Gacy hjá lögreglu í myndatöku, brosandi.

Endirinn

11. desember árið 1978 gerði Gacy stór mistök. Drengur að nafninu Robert Piest var tilkynntur týndur til lögreglu. Gacy hafði verið seinastur til að tala við hann og í því samtali bauð Gacy honum vinnu hjá sér. Robert lét móður sína vita af samtalinu, þar sem hún var að koma sækja hann í apótekið sem Robert vann. Robert fór síðan með Gacy í „atvinnuviðtal.“ Þegar lögreglan frétti af þeirra samtali fóru þeir og töluðu við Gacy. Gacy neitaði að hafa farið í apótekið þennan dag, þó nokkrir höfðu þó séð hann þar. Ekki nóg með það, þá hafði Gacy nokkur gömul mál á sér sem tengdust ungum drengjum og hafði farið í fangelsi. Lögrelan fékk því húsleitarheimild á Gacy. Þeir fundu mikið af dóti sem fórnarlömb Gacys höfðu átt, þeir vissu það þó ekki á þeim tíma.

Eftir að hafa skoðað húsið fóru þeir að fylgjast mikið með Gacy, það var alltaf lögreglubíll fyrir framan húsið. Einn daginn fór Gacy út og bauð lögreglumönnunum inn í kaffi. Ein löggan inn fór að pissa og þegar hann sturtaði niður kom ógeðsleg dauðalykt. Þann 21. desember fékk lögreglan aðra húsleitarheimild. Það sem þeir fundu var miklu meir en þeir áttu von á. Þeir fundu líkamsleyfar af 29 drengjum.

Gacy var sakaður um 33 morð og varð hann dæmdur fyrir þau öll. Við réttarhöldin reyndi hann að fá sig dæmdan ósakhæfan, vegna geðveiki og þó það hafi verið stutt af nokkrum sálfræðingum var því hafnað af dómara og var hann dæmdur til dauða. Gacy var tekinn af lífi með banvænni sprautu árið 1994.

Hér er stutt og gott myndband sem segir frá því hvernig Gacy var gripinn. Fyrstu fimm mínúturnar fjalla almennt um hann og hversu virtur hann var í samfélaginu en eftir það er endanum lýst: https://www.youtube.com/watch?v=Gmjd6Zad1Ag.

Hér er annað mjög áhugavert myndband, það er þó í lengri kantinum, um 3 klukkustundir. Það fjallar mjög ýtarlega um alla hans glæpi: https://www.youtube.com/watch?v=bqC5VvLLnPA.

Mælikvarðar

Mælikvarði 8: cleckley 16 atriði

Að mínu mati fellur John Wayne Gacy inn í 12/16 af mælikvarða 8 (The mask of sanity). Hann fellur inn í 01, 04, 05, 06, 07, 08, 09, 10, 11, 13, 14, 15 (hann nauðgaði samt sem áður fórnarlömbum sínum) og 16. Hann fellur ekki inn í 02, 03 og 12.

Ég var ekki alveg viss með 07, en setti hann þó í „fellur inn í“ listann þar sem hann er talinn hafa „antisocial personality disorder.“

Mælikvarði 11: hare kenningin

            Í mælikvarða 11, Hare kenningunni er John Wayne Gacy í Factor 1, Facet 2 (Affective). Hann var með skort á sektarkennd, skort á samkennd og átti erfitt með að taka eða viðurkenna ábyrgð á gerðum sínum.

Mælikvarði 13: Holmes & Deburger flokkunin

Holmes & DeBurger kenningin, mælikvarði 12. Hér skilgreinist Gacy í ástæðu númer 3 (Sjálfselska), undirflokk 3.a (Sterkar hvatir). Í ástæðu 3 drepur fólk vegna þess að þau fá eitthvað út úr því og í tilfelli Gacy drap hann og nauðgaði ungum drengjum fyrir sínar persónulegu kynferðislegu hvatir. Gacy var samkyneigður karlmaður sem var á móti hommum, ásamt því að að laðast að börnum.

Mælikvarði 17: norris 7 fasar

Norris fasarnir 7, mælikvarði 17. Hér þurfa raðmorðingjar að tilheyra öllum flokkum til að flokkast í þessa kenningu. Gacy flokkast undir þá flesta. Eini fasinn sem er spurningamerki er fasi 7, þunglyndi. Gacy drap 33 unga drengi og nauðgaði þeim, hann sendi ekki bréf til lögreglunnar, honum fannst þetta ekki vera honum að kenna, heldur kenndi hann fórnarlömunum um og þess vegna er þessi fasi spurningamerki. Annars er svarið já, Gacy tilheyrir Norris fösunum, öllum eða flest öllum.

Mælikvarði 7: dauðasyndirnar 7

Dauðasyndirnar 7, mælikvarði 7. Gacy tilheyrir synd 1, Losti. Hann drap vegna frávika í kynferðis- og persónulegum samskiptum. Hann aðlagaðist (geðröskun 19.4 í DSM-5 - Barnahneigð), drap unga drengi  og nauðgaði þeim.

Mælikvarði 13: holmes & Deburger flokkunin

Af hverju drap Gacy? Kenning Holmes og DeBurger, mælikvarði 13, fjallar um mögulegar ástæður morðingja. Gacy flokkast hér í 3.a (Sjálfselsku Grind). Sjá mælikvarða 12.

Heimildaskrá

1. IvyPanda. (2022, 19. september). Psychological Profile of John Wayne Gacy. https://ivypanda.com/essays/psychological-profile-of-john-wayne-gacy/

2. Jenkins, J. Philip (2023, March 13). John Wayne Gacy. Encyclopedia Britannica. https://www.britannica.com/biography/John-Wayne-Gacy

Myndaskrá

1. https://crimejunkiepodcast.com/prolific-john-wayne-gacy/

2. https://www.chicagotribune.com/history/ct-john-wayne-gacy-victims-20181215-htmlstory.html

3. https://www.psychologytoday.com/us/blog/wicked-deeds/201405/john-wayne-gacy-the-diabolical-killer-clown

Pedro Alonzo López - Monster of the Andes

Alda Ægisdóttir & Írena Einarsdóttir

Kynning

Pedro López, einnig þekktur sem: The monster of the Andes, er fjöldamorðingi og nauðgari frá Kólumbíu. Hann drap og nauðgaði að minnsta kosti 110 ungum stelpum sem voru á aldrinum 8-12 ára á árunum 1969-1980. Þó að það sé bara vitað um þessar 110 stelpur þá sagðist López hafa drepið yfir 300 stúlkur frá Kólumbíu, Perú og Ekvador.

Lögreglumyndin af Pedro López.

Glæpurinn

Fyrsti glæpurinn sem López framdi var þegar hann var aðeins 8 ára gamall, þá nauðgaði hann systur sinni. Eftir það byrjaði hann að fremja minniháttar glæpi eins og að stela mat. Þegar hann var orðinn 18 ára stundaði hann mikið að stela bílum og fékk borgað fyrir það. Hann var þó fljótlega handtekinn og dæmdur í 7 ára fangelsi. Í fangelsinu varð hann fyrir miklu líkamlegu ofbeldi og hópnauðgun sem endaði með því að López drap þá sem beittu hann ofbeldi og misþyrmdu honum. Um miðja nótt í fangelsinu skar hann þessa þrjá fanga sem komu að ofbeldinu á háls. Það var litið á þessi morð sem sjálfsvörn og því bættust bara 2 ár til viðbótar við fangelsisvist hans. Árið 1978, þegar López var 27 ára, losnaði hann úr fangelsinu. Eftir það byrjuðu morðin og nauðganirnar á fullu. Hann tældi til sín ungar stelpur sem voru flestar á aldrinum 8-12 ára. Hann nauðgaði þeim og kyrkti þær svo til dauða.

López til vinstri og ýmis fórnarlömb til hægri.

Persónan

Pedro López fæddist árið 1948 í Kólumbíu og var sjöundi í röðinni af þrettán systkinum. Æska López var enginn dans á rósum. Faðir hans var drepinn áður en López fæddist þannig hann ólst upp með móður sinni og systkinum. Mamma hans var vændiskona og López var oft viðstaddur á heimilinu þegar mamma hans var “að störfum.” Þegar hann var 8 ára misnotaði hann systur sína og í kjölfarið þá henti mamma hans honum af heimilinu, hann bjó því á götunni þegar hann var 8 ára. Fljótlega, eftir að hafa verið heimilislaus í einhvern tíma, fór hann á fósturheimili, þar var honum nauðgað. Seinna var eldra fólk sem tók hann að sér og sendu hann í skóla sem var í hverfinu sem þau bjuggu í - þar var López nauðgað af kennara sínum þegar hann var 12 ára. Í kjölfarið af því byrjuðu glæpirnir, þjófnaðurinn og nauðganirnar, fyrir alvöru.

López sýndi ekki vott af samviskubiti þegar hann náðist og virtist stoltur af sjálfum sér fyrir að hafa náð að drepa svona margar stelpur. Hann sagði meðal annars við lögregluna: I lost my innocence at age 8 so I decided to do the same to as many girls as I could og var stoltur af sjálfum sér. Hann valdi 8-12 ára stelpur því þær voru svo auðveldar og bætir svo við þegar hann er spurður af hverju hann valdi svona ungar stelpur: It´s like chicken, why eat old chicken when you can have young chicken. Einnig greindi hann frá því að það besta við að drepa hverja stelpu var mómentið þegar hann sá þær vera að deyja, eða eins og hann sagði: At the first sight I will get excited and force the girls into sex and put my hands against her throat. It was only good if I could see her eyes and the life going out of them. I never killed anyone at night, it would be a waste in the dark. I wanted to see them in the daylight. Það að hann gat stjórnað hvenær þær dóu gaf honum stolt.

19.6. - Sadismi.

Hann sýndi einkenni sterkra kynóra og kynhvata sem fela í sér athafnir þar sem hann kvelur fórnarlömb sín og það er kynörvandi fyrir hann. Honum fannst kynörvandi að neyða stelpurnar til kynferðislegra athafna og að drepa þær. Hann lagði mikla áherslu á að drepa þær þegar bjart var úti svo hann gæti sér lífið fjara úr augum þeirra.

19.4. - Barnahneigð.

Nánast öll fórnarlömb López voru stúlkur á aldrinum 8-12 ára. Hann nauðgaði þeim og myrti þær svo, var ástæðan óneitanlega kynferðisleg. Hann var mikið eldri en þessar stúlkur þar sem hann var 27 ára þegar þessir glæpir byrjuðu fyrir alvöru.

18.2.1. - Andfélagsleg persónuleikaröskun.

Hann sýnir langvarandi hegðunarmynstur vanvirðingar og brota á réttindum annarra. Hann drepur, nauðgar, blekkir, stelur og svíkur. Hann sýndi enga eftirsjá og fannst hver stelpa sem hann nauðgaði og drap vera sigur í hans nafni.

Pedro López á miðjum aldri.

Endirinn

López náðist þegar hann reyndi að tæla litla stelpu með sér en hún slapp og lét mömmu sína vita sem hafði samband við lögreglu. Mikill óhugur hafði verið í samfélaginu á þessum tíma þar sem hver stúlkan eftir annarri hafði horfið upp á síðkastið og var mikil pressa á lögreglunni að finna þann sem bar ábyrgð á því. López náðist í Ekvador og var hann dæmdur í 16 ára fangelsi, sem var lengsti tími sem hægt var að fá fyrir morð, sama hversu mörg þau voru. López endaði á að sitja aðeins inni í 14 ár þar sem hann hagaði sér svo vel í fangelsinu. Eftir það var hann framseldur til Kólumbíu, fæðingarlands síns þar sem almenningur vonaði að hann fengi lengri dóm í takt við strangari lög landsins. Svo varð þó ekki þar sem López var úrskurðaður ósakhæfur og vistaður á geðsjúkrahúsi. Eftir 4 ár þar var honum sleppt gegn 50$ tryggingu, þar sem yfirvöld töldu hann ekki þurfa á geðrænni aðstoð að halda. Hann átti að vera undir eftirliti þegar honum var sleppt en hann flúði um leið. Árið 2002 gaf Interpol út eftirlýsingu á honum þar sem hann var bendlaður við eitthvað morð en ekkert hefur heyrst meira um það og enginn veit hvar hann er í dag, ef hann er enn á lífi.

Myndband sem fer yfir líf og glæpi Pedro López: https://www.youtube.com/watch?v=w_RVW0QN1f8&t=525s

Mælikvarði 9: Hare 22/20 listinn

Pedro López skorar 10 af 20 stigum mögulegum og því á Hare siðblindu-listinn frekar vel við hann. Þar sem lítið er til af efni um persónuleika hans og einkalífi voru nokkrir þættir sem við treystum okkur ekki til að meta og gæti hann því hafa skorað enn hærra.

01. Glibness/Superficial charm: Hann var frekar heillandi og treystu litla stelpur honum nóg til þess að fara með honum. Hann þóttist hafa áhuga á því sem þær voru að gera, bauð þeim mat og nammi og öðlaðist þannig traust þeirra.

02. Grandiose sense of self worth: Þegar búið var að handtaka López greindi hann frá því að hann væri stoltur að hafa drepið svona margar stelpur. Hver stelpa væri sigur í hans nafni að hans sögn.

03. Need for stimulation/Proneness to boredom: Hann fékk mikið “rush” úr því að drepa og nauðga stelpunum. Í sumum tilfellum gróf hann líkin í holu úti í skógi og talaði við líkin. Honum fór fljótt að leiðast að tala við þær því þær gátu ekki hreyft sig og þá fór hann að leita að nýjum stelpum.

04. Pathological lying: Hann notaði lygar og blekkingar til að nálgast fórnarlömb sín og komast upp með alla þessa glæpi.

05. Conning/Manipulative: ? Erfitt er að meta þennan þátt með þær takmörkuðu upplýsingar sem við höfum um Pedro López og merkjum við hann því með spurningarmerki.

06. Lack of remorse or guilt: López hefur aldrei sýnt neina iðrun yfir glæpum sínum.

07. Shallow affect: ?

08. Callous/Lack of empathy: Hann hafði enga samkennd með fórnarlömbum sínum. Honum fannst hann hafa rétt á því að misþyrma þeim þar sem honum hafði verið misþyrmt áður.

09. Parasitic lifestyle: X. Við teljum þennan þátt ekki eiga vel við López og merkjum hann því með X.

10. Poor behavioral controls: ?

11. Promiscuous sexual behavior: López nauðgaði fjöldamörgum stúlkum með stuttu tímabili.

12. Early behavioral problems: Hann nauðgaði systur sinni þegar hann var 8 ára og byrjaði snemma að stela.

13. Lack of realistic, long-term plans: ?

14. Impulsivity: ?

15. Irresponsibility: ?

16. Failure to accept responsibility for own actions: X hann tók ábyrgð á glæpum sínum og var stoltur af þeim, þetta á því ekki við hann.

17. Many short-term marital relationships: X.

18. Juvenile delinquency: López byrjaði ungur að brjóta af sér á marga vegu.

19. Revocation of conditional release. X. 

20. Criminal versatility: Hann framdi marga ólíka glæpi eins og að drepa, nauðga og stela og var stoltur að hafa komist upp með svona marga glæpi.

Mælikvarði 11: Hare kenningin

Factor 2 (social deviance) → facet 4 (antisocial): López passar vel við öll atriðin í þessum flokk nema revocation of condidtion - við gátum allavega ekki fundið neitt sem tengir hann við það. Okkur fannst hann því passa best í þennan flokk en hann óneitanlega passar í fleiri atriði í öðrum flokkum.

Mælikvarði 15: ccm flokkunin

131: Sexual homicide, organized: Megin ástæða morðanna var kynferðisleg, bæði nauðganirnar sjálfar sem og morðin. Mikilvægt er samt að benda á að morð var alltaf hluti af planinu hjá López. Hann var ekki að myrða til þess að fela sönnunargögn, hann fékk kynferðislega örvun við það að drepa og taldi sig vera að gera stelpunum greiða að þurfa ekki að lifa eftir kynferðisbrotið, eins og hann þurfti að gera.

Mælikvarði 17: Norris 7 fasar

1. Hugrofs fasi: López hafði sterkar kynferðislegar langanir gagnvart ungum stúlkum og þrá til þess að valda öðrum sársauka eins og hann upplifði þegar hann var yngri.

2. Veiði fasi: Hann var oft búinn að ákveða hvert hann ætlaði að fara til að leita uppi fleiri fórnarlömb og stundum var hann búinn að ákveða fórnarlambið sjálft.

3. Biðils fasi: Hann nálgaðist fórnarlömb sín með því að þykjast hafa áhuga á því sem þær voru að gera, tældi þær svo með loforðum um mat, nammi og annarskonar varning sem þær höfðu áhuga á.

4. Handtöku fasi: Eftir að hafa tælt stelpurnar þá beitti hann þær ofbeldi og/eða króaði þær af.

5. Morð fasi: Hápunkturinn af glæpum López var þegar hann sá að stúlkurnar voru að deyja, honum fannst það kynferðislega örvandi.

6. Minjagrips fasi: Þetta er eini fasinn sem fellur ekki eins og flís við rass þar sem López er ekki þekktur fyrir það að hafa safnað minjagripum um glæpi sína. Aftur á móti gæti það hafa útskýrst vegna stöðu López í samfélaginu, hann hafði kannski ekki tök á að geyma minjagripi og gæti þetta þess vegna útskýrst af tækifærissleysi frekar en viljaleysi. Þó hann hafði ekki tekið neina minjagripi með sér, mundi hann ótrúleg smáatriði um hverja og eina stúlku og státaði sig af morðunum, svo við veltum því upp hvort að minjagripir hans hafi frekar verið honum huglægir.

7. Þunglyndis fasi: Fórnarlömb hans voru hefnd fyrir æsku hans. Honum var misþyrmt og hann bjó við vanrækslu og ofbeldi sem barn: I lost my innocence at age 8 so I decided to do the same to as many girls as I could.

   Mælikvarði 14: Mindhunter kenningin

   Þessi mælikvarði passar ágætilega en þar sem hann er fremur miðaður af bandarísku samfélagi á fyrri áratugum er erfitt að færa hann yfir á López sem er fæddur í allt öðrum menningarheimi og ekki eru til nægar upplýsingar til að segja til um öll þessi 10 atriði.

1. Pedro López var einhleypur karlmaður, hann var fæddur í Kólumbíu og þar af leiðandi af latneskum ættum.

2. Það eru ekki til nægar upplýsingar um López til þess að meta hversu greindur hann var / er.

3. Við vitum ekki nóg um æsku hans til að taka afstöðu til þessa atriðis en hann fékk ekki langa skólagöngu ef hún var einhver fyrir utan þennan stutta tíma í hverfisskólanum þar til honum var nauðgað og hann hættir.

4. Mikil vandamál voru í fjölskyldu lífi hans. Móðir hans var vændiskona og faðir hans lést áður en hann fæddist. Hann ólst því upp hjá einstæðri móður með mörgum systkinum þar til hún henti honum út.

5. Hér vitum við ekki mikið en mikið ofbeldi var á æskuheimili hans, faðir hans var myrtur og móðir hans var vændiskona.

6. Hann var misnotaður kynferðislega, líkamlega og andlega í æsku.

7. Hann upplifði neikvæðar tilfinningar í garð móður sinnar, sem henti honum út þegar hann var 8 ára en hann þekkti aldrei föður sinn. Hann drap og nauðgaði bara ungum stúlkum og því má álykta að hann hafi yfirfært hatur móður sinnar á aðrar konur og stelpur.

8. Hann átti við geðræn vandamál að stríða í æsku og nauðgaði systur sinni aðeins 8 ára gamall. Hann fór í stutta stund á munaðarleysingjaheimili og fór í fangelsi þegar hann var 18 ára.

9. Hann bjó á götunni, var heimilislaus og hafði engan að í langan tíma. Því var hann einangraður og með hatur gagnvart samfélaginu. Við vitum ekki hvort hann hafi verið í sjálfsmorðshættu en okkur finnst það mjög líklegt þar sem honum var misþyrmt og nauðgað oft sem barn og var inni á heimilum og á götunni til skiptis.

10. Hann sýndi hegðun sem tengist kynfrávikum eins og sadisma og barnahneigð.

Mælikvarði 13: holmes & deburger flokkunin

3.a. Sjálfselskutegundin - sterkar hvatir: Pedro López örvaðist kynferðislega við það að nauðga og myrða litlar stelpur. Hann framdi glæpina eingöngu fyrir sína ánægju og kynferðislega örvun. Líf stúlknanna skipti hann engu máli og sýndi hann enga eftirsjá.

Heimildir

1. Pedro López (serial killer). (2023). Í Wikipedia. https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Pedro_L%C3%B3pez_(serial_killer)&oldid=1144755445

2. Serial Killer: Pedro Lopez - The Monster of the Andes (Full Documentary) - YouTube. (e.d.). Sótt 28. mars 2023, af https://www.youtube.com/watch?v=w_RVW0QN1f8&t=525s

3. The Serial Killer Podcast: Pedro Lopez | The Monster on Apple Podcasts. (e.d.). Apple Podcasts. Sótt 28. mars 2023, af https://podcasts.apple.com/ca/podcast/pedro-lopez-the-monster/id1142107621?i=1000385966253

H. H. Holmes / Herman Webster Mudgett

Bjarki Steinn L. Jónatansson & Hrafnhildur Tinna Thorlacius

Kynning

H. H. Holmes eða betur þekktur sem: One of America's first serial killers fæddist í maí árið 1861. Sagt er að hann hafi drepið 20 til 200 manns en ekki er sönnun fyrir nema 9 morðum þrátt fyrir að hann hafi játað á sig 27 morð. Hann átti lóð í Chicago þar sem hann lét byggja hús sem er kallað: “morðkastalinn” þar sem hann bjó og leigði út íbúðir. Hönnun hússins var fremur óvenjuleg þar sem það voru ýmis leynigöng, falin herbergi og brennsluofn í kjallaranum. Holmes var sjarmerandi og góður í að leika á fólk þar sem hann hafði hagsmuni af. Þegar hann bjó í Chicago voru að minnsta kosti 60 málaferli sem tengdust honum. Holmes var bendlaður við mörg tryggingarsvindl og var tengdur við dauða margra einstaklinga. Það mál sem hann var á endanum var sakfelldur og dæmdur til dauða fyrir var morðið á Pitezel. Til að byrja með voru Pitezel og Holmes í samstarfi sem tengdist peningasvindli. Upprunalega áætlunin var að falsa dauða Pietzel til að fá útborgaða líftryggingu sem endaði síðan á því að Holmes myrti Pietzel. Í kjölfarið af því myrti Holmes þrjú af börnum Pietzel. Sama ár var Holmes handtekinn og dæmdur til dauða fyrir morðið á Pietzel. H. H. Holmes er mjög gamalt mál sem gerðist á 19. öld og er því eitthvað misræmi milli heimilda og getur því verið erfitt að segja til um áreiðanleika smáatriða.

Glæpurinn

Holmes átti töluverðan glæpaferil, þar á meðal tryggingarsvik, ávísunarfölsun, þrjú til fjögur ólögleg hjónabönd og morð svo eitthvað sé nefnt. Tryggingasvik var fyrsti glæpur Holmes sem vitað var um og stundaði hann það í einhvern tíma.

Morðin virðast byrja eftir að hann flytur til Chicago. Hann keypti lóð og byrjar að byggja stórt húsnæði stundum kallað: “Morðkastalinn” og var byggt nálægt því svæði þar sem the World’s Columbian Exposition átti að eiga sér stað 1893. Svo kallaði “Morðkastali” hans Holmes var reistur 1892. Sagt er að byggingin hafi verið fremur óvenjuleg, í henni voru fjölmörg leynileg göng, falin herbergi og gasklefar sem sagt er að Holmes hafði hannað t.d. til að drepa gesti byggingarinnar. Byggingin var einnig brennsluhús í kjallaranum þar sem Holmes fargaði líkunum.

Talið er að Holmes hafði lokkað fórnarlömb til sín annaðhvort í rómantískum tilgangi eða til að vinna fyrir hann. Hann myndi þá fela þau í einum af földu herbergjunum, pynta og að lokum drepa þau. Einnig er talið að hann hafi selt beinagrindur fornarlambanna sinna til læknisfræði prógramma í hagnaðarskyni.

Það mál sem Holmes var upprunalega sakfelldur fyrir var morðið á samstarfsmanni sínum honum Benjamin Pitezel í líftryggingarsvindli.

Benjamin Pitezel samþykkti að falsa sinni eigin dauða svo að eiginkona hans gæti fengið $10.000 í líftryggingu, sem hún átti að skipta á milli sín Holmes og lögmanns sem ætlaði að hjálpa þeim. Upprunalega planið var að Pitezel ætti að segjast vera vísindamaður undir nafninu B. F. Perry og sem myndi síðan deyja og vegna sprengingar á rannsóknarstofu. Holmes átti að finna lík til að “leika” hlutverk Pitezel. í staðinn fyrir að finna lík þá ákvað Holmes að drepa Pitezel. Hann byrjaði á því að gera Pitezel meðvitundarlausan með klóróformi og kveikti síðan í líkama hans með bensíni.

Holmes innheimti tryggingargreiðsluna og hélt áfram að hagræða grunlausri eiginkonu Pitezel til að leyfa þremur af fimm börnum hennar (Alice, Nellie og Howard) að vera í hans umsjón. Holmes og Pitezel börnin þrjú ferðuðust um norðurhluta Bandaríkjanna og inn í Kanada. Holmes laug af frú Pitezel og sagði henni að maðurinn hennar væri í felum í London. Holmes endar á því að myrða öll þrjú Pitezel börnin sem hann var með í sinni umsjón til að reyna hylma yfir það sem hann hafði gert.

Persónan

H. H. Holmes eða Dr. Henry Howard Holmes er fæddur í Gilmanton, New Hampshire 16. maí 1861. Foreldrar hanns voru Levi Horton Mudgett og Theodate Page Price og áttu þau fimm börn og var H. H. Holmes þriðja barn þeirra. Hann átti því tvö eldri systkini, þau Ellen og Arthur og tvö yngri, Mary og Henry. Foreldrar H. H. Holmes voru frekar trúaðir og tilheyrðu þau meþódisma sem er trúarhópur sem er á móti hefðbundinni kristinni trú. Á yngri árum var Holmes mikið að gera sínar eigin rannsóknir á dýrum og hafði hann mikinn áhuga á dauðanum. Holmes átti eiginkonuna Clara Lovering og áttu þau saman soninn Robert Lovering Mudgett. Holmes hafði mikinn áhuga á lækningum og útskrifaðist hann frá háskólanum í Michigan árið 1884 með lyfjafræði gráðu. Talað var um að Holmes hafi beitt eiginkonu sína Clöru ofbeldi og eftir að Holmes útskrifast flutti Holmes í burtu og talaði aldrei aftur við eiginkonu sína eftir það.

Holmes breytti nafni sínu í Henry Howard Holmes og var það líklegast vegna þess að hann vildi ekki að allt sem hann hafði gert á undan yrði tengt við nafnið hans, upphaflega nafnið hans var Herman Webster Mudgett. Árið 1886 gifti Holmes sig svo aftur, konu að nafni Myrta Belknap en á þessum tíma var Holmes ennþá giftur Clöru. Myrta og Holmes eignuðust barn sem hét Lucy. Eftir þetta árið 1894 giftist svo Holmes enn annarri konu að nafni Georgiana Yoke og var hún þá þriðja konan sem hann var giftur á sama tíma.

Holmes var lýst sem snillingi vegna hæfileika hans við að leika á fólk og nota það, konur og karla. Honum var lýst sem rosalega sjarmerandi manni og að hann hefði mikla trúa á sjálfum sér, jafnvel of mikla þar sem hann hafði gaman af því að taka áhættur og trúði því að sama hvað hann gerði þá gæti hann alltaf reddað sér út úr því með sjarmanum. Þess vegna er líklegt að Holmes hafi verið með Sjálfhverfa persónuleikaröskun vegna þess að hann hafði mikið sjálfsálit þar sem hann hafði mikla trúa á sannfæringarkrafti sínum að hann dansaði mikið á línunni og trúði að hann gæti reddað sér úr öllu. Holmes var líklegast með Sadisma þar sem hann var með sterka kynóra vegna þess að hann svaf hjá fórnarlömbum sínum áður en hann drap þær. Hann pyntaði einnig fórnarlömbin og er frekar líklegt að hann hafi fengið eitthvað út úr því. Hvatirnar hafa líklegast valdið vandamálum í samböndum þar sem hann var alltaf að gifta sig og eignast börn með hinum og þessum konum. Holmes var með Andfélagslega persónuleikaröskun þar sem hann bar litla virðingu fyrir réttindum annarra og vildi helst notfæra sér annað fólk. Hann hafði litla virðingu fyrir lögum þar sem hann sleppti því að borga skuldir sínar þótt hann hafi alveg átt efni á því. Holmes var frekar hvatvís en hafði reyndar ekki skort á áætlanagerð eins og má sjá þegar hann byggði hótelið. Holmes passar rosalega vel undir skilgreininguna á andfélagslegum persónuleika. Greiningin á honum var tvær persónuleikaraskanir og ein ekki persónuleikaröskun þar sem lítið af upplýsingum voru til staðar þar sem þetta er mjög gamalt mál.

Herman Webster Mudgett breytti nafni sínu í: Henry Howard Holmes.

Endirinn

1894 var Holmes handtekinn fyrir hestaþjófnað í Texas en það var alltaf mjög erfitt að finna sönnunargögn til þess að kæra hann. Loks 1895 var Holmes ákærður og fékk dauðadóm vegna morðsins á Benjamin Pitezel og þremur börnum hans. Eftir sakfellingu sína játaði Holmes á sig 27 morð í Chicago, Indianapolis og Toronto og sex morðtilraunir (þó sumir sem hann „játaði“ að hafa myrt væru enn á lífi).

 Í júlí 1895 í kjölfar uppgötvunar á líkum Pitezel barnana, hófu lögreglumenn og fréttamenn í Chicago að rannsaka byggingu Holmes í Englewood, sem nú er stundum kölluð „kastalinn“. Þó margar sögur hafa verið sagðar um hvað átti sér stað í þeirri byggingu fundust engin sönnunargögn sem gætu hafa sakfellt Holmes í Chicago.

 1896 voru síðan endarlok Holmes þegar hann var hengdur. Kastalinn hans Holmes var notaður sem pósthús alveg fram til 1938 þegar byggingin var jöfnuð við jörðu, en í millitíðinni hafði kviknað í húsinu. Ekkert nýtt hefur gerst í málinu enda mjög gamalt mál en árið 2017 var líkið grafið upp og rannsakað.

Heimild: https://www.youtube.com/watch?v=fn5n0dwFOwk

Mælikvarðar

Mælikvarði 8: Cleckley 16 atriði

Holmes passar við bæði mælikvarða 8 og 9 að einhverju leyti en við teljum að 8 passi aðeins betur. Hann hafði mikinn yfirborðssjarma þar sem hann var góður í því að spila með fólk og var þannig mjög ósannsögull og óheiðarlegur. Holmes framdi ekki sjálfsmorð. Holmes var mjög sjálfsmiðaður og allt sem hann gerði var frekar sjálfhverft þar sem hann hugsaði aldrei um hag annara heldur bara persónulegan ávinning. Hann leit einnig rosalega stórt á sig og hélt að ekkert gæti stoppað sig. Líklegt er að hann hafi ekki sýnt mikil tilfinningaviðbrögð vegna skorts á eftirsjá eftir þá slæmu hluti sem hann gerði eins og morðin og að leika á fólk.

Mælikvarði 11: Hare kenningin

Holmes passar vel við mælikvarða 11 sem er kenning Hare. Holmes fer í flokkin Factor 1 sem er Interpersonal/affective og flokkast þar undir Facet 1 interpersonal. Vegna þess að Holmes var mjög sjarmerandi maður og fólk var mikið að hlusta á hann bulla og túði því sem hann sagði. Hann klæddi sig vel og bar sig vel við fyrstu kynni. Einnig hafði hann rosalega mikla trú á sjálfum sér og tók áhættur vegna þess að hann trúði því að hann gæti alltaf reddað sér úr vandamálum með sjarma sínum. Út frá hegðuninni sem Holmes sýndi hafði hann mjög mikið sjálfsálit, hann trúði því að hann væri bestur og að ekkert slæmt gæti gerst fyrir hann vegna þess að hann trúði því að hann væri betri en allir aðrir. Holmes var mikill lygalubbur þar sem hann sveik fólk hægri og vinstri. Hann notfærði sér aðra í eigin þágu (e. manipulative) með lygum og sjarma.

Mælikvarði 12: Stone 22 listinn

Holmes passar við mælikvarða 12 vegna þess að hann sýndi einkenni andfélagslegrar persónuleikaröskunar þar sem hann notfræði sér fólk og bar enga virðingu fyrir öðrum. Hann fór ekki eftir lögum því hann borgaði ekki skatta og drap fólk. Ekki eru neinar heimildir sem benda til þess að gjörðir hans hafi verið stjórnað af kynferðislegum hvötum né að neitt slíkt hafi átt sér stað. Hann byggði “morðkastala” sem innihélt falinn herbergi, gasklefa og fjölmörg leynileg göng. Talið er að hann hafi framið fjölmörg morð í kastalanum og hafi notað hann til pyntinga.

Mælikvarði 17: Norris 7 fasar

Samkvæmt heimildum sem til eru um Holmes þá passar Norris fasinn, sem er mælikvarði 17 og á betur við hann en samt mjög erfitt að álykta með vissu vegna skorts á upplýsingum. Það er mjög líklegt að hann hafi upplifað raunveruleikann á sérkennilegan hátt. Hann byrjaði að undirbúa morðin með því meðal annars að byggja þennan svokallað morðkastala, þannig ákvað hann veiðivörur og veiðistað. Holmes afvopnaði fórnarlömb sín með sjarmanum sínum og líklegt er að hann hafi ekki beitt slagsmálum á þessu stigi. Holmes sýndi merki um sadisma þar sem hann lokkaði fórnarlömbin á hótelið með ýmsum leiðum t.d. starfstækifæri. Þegar inn á hótelið var komið náði hann að króa fórnalömbin af og lokaði þau inni til þess svo að geta gert það sem hann vildi með þau. Engar heimildir gáfu til kynna að Holmes hafi geymt minjagripi þótt að líkur séu samt á því að hann hafi gert það. Það sama á við um þunglyndi en engar heimildir benda til þess að þessi fasi hafi átt sér stað vegna þess að DSM var langt frá því að vera til á þessum tíma.

Mælikvarði 14: Mindhunter kenningin

Kenning Mindhunter, mælikvarði 14 passar líklegast betur en mælikvarði 7 samkvæmt þeim heimildum sem til eru um Holmes. Erfitt er að segja til um hvort hann hafi verið yfir meðalgreind en út frá þeim heimildum sem til eru var talið að hann væri mjög klár. Dæmi eru til um að fjölskyldulífið hjá Holmes hafi ekki gengið snurðulaust fyrir sig þar sem pabbi hans var alkóhólisti og hafði slæm áhrif á hann þar sem hann lét hann gera skrítna hluti t.d. var Holmes látinn standa fyrir framan beinagrind af manni. Holmes átti samt sem áður ágætt samband við móður sína. Hægt er að draga ályktun um það að einhverskonar Blætisdýrkun hafi verið til staðar vegna pyntinga og fleira en ekki ertu til neinar heimildir um það. Út frá þessari greiningu passaði Holmes við 5 af 10 í mælikvarða 14.

Mælikvarði 13: Holmes og Deburger flokkunin

Samkvæmt því sem vitað er er líklegast að Holmes hafi verið í flokk 3 sem er Sjálfselsku tegundin. Hann er líklegast þar vegna þess að hann fékk eitthvað út úr því að drepa fólk og pynta það einnig fannst honum annað fólk ekki skipta neinu máli. Hann lét allt snúast um sig og allt sem hann gerði var honum í hag og ekki annara. Erfitt er að álykta um hvaða tegund af sjálfselsku hann hafi verið með vegna skorts á upplýsingum en hægt væri að færa rök fyrir öllum tegundunum.

Heimildir

1. H. H. Holmes—America’s First Serial Killer—2004. (2022). https://www.youtube.com/watch?v=3mn4AWgySEU

2. History. (e.d.). Serial killer H.H. Holmes is hanged in Philadelphia. HISTORY. https://www.history.com/this-day-in-history/a-serial-killer-is-hanged

3. Martin, J. B. (1943, desember 1). The Master of the Murder Castle: The troublesome question of Puerto Rico’s independence. Harper’s Magazine, December 1943. https://harpers.org/archive/1943/12/the-master-of-the-murder-castle/

4. Selzer, A. (2017). H. H. Holmes: The True History of the White City Devil. Skyhorse.

Charles Cullen

Plamena Petrove & Thelma María Forberg

Kynning

Charles Edmund Cullen er fyrrverandi hjúkrunarfræðingur sem hefur verið dæmdur fyrir að myrða sjúklinga á sjúkrahúsum þar sem hann starfaði. Hann hefur verið skilgreindur sem einn afkastamesti raðmorðingja í sögu Bandaríkjanna, eftir að hafa viðurkennt að hafa myrt allt að 40 sjúklinga á hjúkrunarferli sínum. Cullen var handtekinn  árið 2003 eftir að annar hjúkrunarfræðingur tilkynnti hann til yfirvalda og játaði hann síðar sekan um 22 morð. Málið hefur vakið upp mikilvægar spurningar um staðla um umönnun sjúklinga í heilbrigðisþjónustu og þörf fyrir aukna vitundarvakningu um geðheilbrigðismál meðal heilbrigðisstarfsmanna. Cullen afplánar nú lífstíðardóm í fangelsi án möguleika á reynslulausn.

Charles Edmund Cullen.

Glæpurinn

Cullen starfaði sem hjúkrunarfræðingur á ýmsum sjúkrahúsum og heilsugæslustöðvum í New Jersey og Pennsylvaníu og það var í gegnum stöðu sína sem hann fékk aðgang að fórnarlömbum sínum. Hann notaði margvíslegar aðferðir til að drepa, þar á meðal að gefa sjúklingum sínum banvæna skammta af lyfjum, eins og insúlíni og digoxíni.

Ein leið hans var að gaf banvæna skammta með því að sprauta lyfinu beint í æðapoka sjúklinga sinna. Hann myndi síðan yfirgefa herbergið, vitandi af lyfið yrði að lokum gefið sjúklingum af öðrum hjúkrunarfræðingi eða heilbrigðisstarfsmanni. Cullen var einnig með mikið aðgengi af því að gefa lyf en náði að fela það með því að breyta skránni sem fylgja hverjum sjúkling. Það gerði rannsakendum erfitt fyrir að rekja dánarorsök sjúklinganna. Fórnarlömb Cullen voru á aldrinum 20 til 90 og voru bæði karlar og konur. Þeir voru oft sjúklingar sem voru þegar alvarlega veikir og voru á enda lífsleið, sem gerði Cullen auðveldara með að leyna glæpum sínum. Fyrsta þekkta fórnarlamb morðs Cullen var sjúklingur að nafni Ottomar Schramm, sem lést árið 1988 á sjúkrahúsi í New Jersey þar sem Cullen starfaði á þeim tíma. Næstu árin hélt Cullen áfram að drepa sjúklinga á ýmsum sjúkrahúsum, þar á meðal Warren sjúkrahúsinu í New Jersey og St. Luke's sjúkrahúsinu í Pennsylvaníu. Þrátt fyrir játningu sína er talið að Cullen hafi hugsanlega drepið mun fleiri sjúklinga en þá 40 sem hann viðurkenndi. Sumar áætlanir gera ráð fyrir að fjöldi fórnarlamba hans sé yfir 300. Nákvæmur fjöldi fórnarlamba hans verður kannski aldrei ákvarðaður, þar sem margir sjúklinganna sem Cullen meðhöndlaði voru þegar alvarlega veikir og dauða þeirra gæti hafa verið rakin til náttúrulegra orsaka.

Persónan

Charles Edmund Cullen, hinn frægi: Engill dauðans, var flókinn og vandræðalegur einstaklingur sem gerði heiminn hneykslaðann. Hann fæddist 22. febrúar 1960 í West Orange í New Jersey og ólst upp í erfiðu fjölskylduumhverfi. Faðir hans var ofbeldisfullur alkóhólisti sem misnotaði Cullen á ungum aldri. Þegar Cullen var ungur yfirgaf faðir hans fjölskylduna og átti móðir hans erfitt með að sjá fyrir börnum sínum eftir að hann fór. Þegar Cullen var 17 ára missir hann móðir sína í bílslysi eftir það hættir hann í menntaskóla og gengur til liðs við sjóherinn og starfaði sem læknir, þar sem hann öðlaðist læknisþjálfun og reynslu. Eftir að hann yfirgaf sjóherinn varð hann hjúkrunarfræðingur og hóf störf á ýmsum sjúkrahúsum og heilsugæslustöðvum í New Jersey og Pennsylvaníu. Cullen var lýst af samstarfsfólki sínu og kunningjum sem hljóðlátum og innhverfum einstaklingi sem hélt sig til hliðar. Hann var þekktur fyrir að vera vandvirkur í starfi og var oft hrósað fyrir athygli sína á smáatriðum og alúð við sjúklinga sína.

Cullen í vinnugallanum.

Cullen tók oft á móti sjúklingum sem voru alvarlega veikir og á bráðamóttöku, sem gaf honum aðgang að miklu magni af lyfjum. Hann vann líka oft á næturvakt, sem gerði honum kleift að framkvæma glæpi sína með minna eftirliti. Þrátt fyrir rólega framkomu var Cullen þekktur fyrir ört skaplyndi og hann átti sögu um átök við vinnufélaga sína og yfirmenn. Hann var rekinn af nokkrum sjúkrahúsum á ferli sínum og hann átti einnig sögu um fíkniefna þjófnað og átt við sjúklingaskrár.

Alla ævi glímdi Cullen við þunglyndi, kvíða og fíkniefni og áfengi. Hann hafði einnig sögu um sjálfsvígshugsanir og margar sjálfsvígstilraunir. Við greindum hann með Andfélagslega persónuleikaröskun (DSM-5 18.2.1.), Þunglyndis röskun (DSM-5 4.3.), Fíkniefna ( DSM-5 16.Y.) /áfengis (DSM-5 16.1.) röskun og Jaðarpersónuleikaröskun (DSM-5 18.2.2.).

Endirinn

Cullen játaði að lokum sig sekan um 22 morð og var dæmdur í lífstíðarfangelsi án möguleika á reynslulausn. Mál Charles Edmund Cullen er þýðingarmikið, ekki aðeins vegna fjölda fórnarlamba sem hlut eiga að máli heldur einnig vegna þess hvernig hann gat starfað óséður svo lengi. Mál Cullen hefur leitt til aukinnar athugunar á heilbrigðisstarfsfólki og kerfum til að greina og koma í veg fyrir að slíkir glæpir eigi sér stað. Það hefur einnig bent á þörfina fyrir aukna vitundarvakningu um geðheilbrigðismál meðal heilbrigðisstarfsfólks og mikilvægi þess að skima og fylgjast með starfsfólki sem hefur aðgang að lyfjum.

Mælikvarðar

Mælikvarði 9: Hare 22/20 atriði

01. Glibness/Superficial charm - Cullen var þekktur fyrir að vera heillandi og vel liðinn af samstarfsfólki sínu og sjúklingum. Hann notaði þennan sjarma til að hagræða fólki í eigin þágu.

02. Grandiose sense of self worth - Cullen leit á sig sem „mercy killer“ sem var að lina sársauka og þjáningu sjúklinga sinna.

03. Need for stimulation/Proneness to boredom - Cullen viðurkenndi að hafa fundið fyrir spennu þegar hann gaf banvæna skammta af lyfjum.

04. Pathological lying - Cullen laug um hæfni sína og starfsferil til að fá störf sem hjúkrunarfræðingur. Einnig laug Cullen um fjölda sjúklinga sem hann drap. Cullen laug oft til að hylma yfir gjörðir sínar, eins og að breyta sjúkraskrám fórnarlamba sinna til að láta líta út fyrir að þau hafi látist af náttúrulegum orsökum.

05. Conning/Manipulative - Cullen hagrætti samstarfsmönnum sínum til að treysta honum og sjúklingum sínum til að halda að hann væri að veita þeim umhyggju.

06. Lack of remorse or guilt - Cullen sýndi enga iðrun vegna gjörða sinna, jafnvel eftir að hafa verið handtekinn. Sagt er að Cullen hafi sýnt litlar tilfinningar í réttarhöldunum og ekki beðið fjölskyldur fórnarlamba sinna afsökunar.

07. Shallow affect - Cullen virtist tilfinningalaus þegar hann ræddi glæpi sína.

08. Callous/Lack of empathy - Það sem hann var að gera þegar hann var að drepa sjúklinga sína sýnir algjört tillitsleysi fyrir lífi þeirra og áhrifum hans gerðum á fjölskyldur þeirra.

09. Parasitic lifestyle - Cullen treysti á hjúkrunarstarf sitt til að veita honum aðgang að lyfjum.

10. Poor behavioral controls - Cullen átti erfitt með að stjórna hvötum sínum til að gefa banvæna skammta af lyfjum. Sagt er að Cullen hafi fengið reiðikast í vinnunni og grenjaði oft yfir samstarfsmönnum sínum.

11. Promiscuous sexual behavior - Engar vísbendingar eru um að Cullen hafi stundað lausláta kynferðislega hegðun.

12. Early behavioral problems - félagsleg einangrun, sjálfsvígstilraunir.

13. Lack of realistic, long-term plans - Cullen hafði engin langtímamarkmið nema það að fá lyf og gefa svo sjúklingana sína skyndilega þau lyf sem mundi valda þeim dauða.

14. Impulsivity - Cullen gerði það allt skyndilega þegar hann var að banvæna skammta af lyfjum.

15. Irresponsibility - Cullen tók ekki ábyrgð á gjörðum sínum og kenndi öðrum um vandamálið sitt.

16. Failure to accept responsibility for own actions - Cullen neitaði að taka ábyrgð á gjörðum sinum, jafnvel eftir að hafa verið handtekinn og dæmdur.

17. Many short-term marital relationships - Það er ekki vitað að hann hafi verið giftur oft. Cullen var bara giftur einu sinni og átti 2 börn.

18. Juvenile delinquency - Það er ekki vitað að hann hafi framið eitthver unglinga brot.

19. Revocation of conditional release - Hann fékk aldrei skilorðsbundin dóm.

20. Criminal versatility - Andlegt og líkamlegt ofbeldi gegn fjölskyldu sinni, ofbeldi gegn gæludýrin þeirra, sakaður um innbrot og áreitni.

Mælikvarði 19: Babiak & Hare

Manipulative Psychopaths - Við teljum að hann falli undir þessi skilgreiningu, þar sem hann náði að fela þetta mjög lengi. Var oft hrósað fyrir að vera smámunasamur og fylgjast vel með sjúklingunum. Hann átti samt sögu um að missa stjórn á skapinu sínu við samstarfsmenn og yfirmenn.

Mælikvarði 15: CCM

128.1: Medical murders - Við teljum að hann hafi upplifað mikið vald að ákvarða hver ætti að lifa og hver ekki, hann hafði þörf til að drepa. Sýndi ekki samúð með fólki.

Mælikvarði 17/18: NOrris fasar/emerick hringkenningin

Hérna passar hvorugt af þessum mælikvörðum við hann. Hann réttlæti samt alltaf glæpina sem hann framdi og sagði að hann væri að lýðna þjáningu einstaklinga. En í endann var þetta orðið þannig að hann setti lyf í lyfjapoka og svo var bara happ og klapp hver fékk hvaða lyfjapoka. Efnið sem hann notað hafði þær afleiðingar að einstaklingur var að hann lamaðist alveg þrátt fyrir að vera með fulla meðvitund.

Mælikvarði 14: Mindhunter kenningin

Í þessari kenning eru 10 atriði sem einkenna raðmorðingja og passa Charles Cullen í fyrstu 9 einkenni en ekki í númer 10.

Mælikvarði 13: HOlmes & Deburger

3.d Sjálfselska - Stjórnunar/vald tegund. Við teljum að hann passar í þessi stjórnunar/vald tegund þar sem hann upplifði það að hafa stjórn yfir hver lifir og hver deyir. Hann upplifði litla stjórn á lífi sínu þegar mamma hans dó; hann gat ekki gert neitt til að bjarga henni og svo upplifði hann enga stjórn yfir það að vera pabbi dætra sinna. Hann upplifaði litla stjórn á lífi sínu og kannski það eina sem hann hafði stjórn yfir var að ákvarða hvort einhver myndi deyja eða lifa.

HeimildaskrÁ

1. Charles Cullen | Murderpedia, the encyclopedia of murderers. (n.d.). Retrieved 20 March 2023, from https://murderpedia.org/male.C/c/cullen-charles.htm

Dennis Rader - BTK

Alma Einarsdóttir & Guðbjörg Jóna Bjarnadóttir

Kynning

Dennis Rader, betur þekktur sem BTK morðinginn, er bandarískur raðmorðingi sem myrti 10 manns yfir þrjá áratugi í Wichita, Kansas. Hann kom sjálfur með skammstöfunina BTK, en hún kom til vegna þess að hann batt (e. bound), pyntaði (e. tortured) og myrti (e. kill) fórnarlömb sín, en flest fórnarlömb hans voru konur. Rader lék lausum hala í 14 ár eftir síðasta morðið, en það sem varð honum að falli að lokum var athyglissýki hans.

Dennis Rader í réttarsalnum, algerlega afslappaður.

Glæpurinn

Eins og hefur nú þegar komið fram, þá myrti Rader 10 manns. Fjórir meðlimir Otero fjölskyldunar urðu fyrst fyrir barðinu í janúar árið 1974, en hann braust inn til þeirra og myrti þau, þar með talin 2 af 5 börnum hjónanna. Í því tilfelli notaði hann reipi til að kyrkja móðurina og dótturina, en hann hengdi einnig hina 11 ára Josephine upp á reipinu sem hún var kyrkt með og fróaði sér yfir eða við líkið. Hann kæfði hinsvegar karlmennina, föðurinn og 9 ára son hjónanna, með plastpoka. Hann skrifaði nákvæma lýsingu á morðunum í bréf, sem hann síðan geymdi í bók sem var geymd á Wichita Public bókasafninu. Þremur mánuðum síðar myrti hann hina 21 árs Kathryn Bright. Hann reyndi að kyrkja hana, en þar sem hún barðist of mikið um þá stakk hann hana þrisvar sinnum. Hann reyndi einnig að kyrkja yngri bróðir hennar, sem var vitni af árásinni, en endaði síðan á að skjóta hann þegar hann barðist á móti. Hann lifði hinsvegar árásina af.

Myndin sýnir lík eins fórnarlambs Dennis.

Hann myrti síðan ekki aftur fyrr en 1977, en þá myrti hann þriggja barna móðurina Shirley Relford. Hann læsti börnin þrjú inn á baði áður en hann batt hana, kyrkti hana með reipi og kæfði hana með plastpoka. Heilum 9 mánuðum seinna kyrkti hann hina 25 ára Nancy Fox með sokkabuxum inni á heimili hennar. Skömmu eftir morðið á Nancy Fox sendi hann bréf til sjónvarpsstöðvar í Wichita þar sem hann tók ábyrgð á öllum morðunum sem hann hafði framið til þessa. Þar fór hann fram á að málunum yrði gefin viðeigandi athygli og kom sjálfur með margvíslegar uppástungur á nöfnum sem gætu passað fyrir hann, en þar á meðal var skammstöfunin BTK. Hann nefndi einnig í þessu bréfi að hann hafi verið undir áhrifum af þætti X (e. factor X), sem hann lýsti sem yfirnáttúrulegum krafti sem hafði einnig hvatt aðra raðmorðingja til þess að myrða. Hann myrti ekki aftur fyrr en árið 1985, en þá kyrkti hann hina 53 ára Marine Hedge með sokkabuxum. Á þeim tíma var hann forseti í kirkjuráði Christ Lutheran kirkjunni, en hann fór með lík hennar í kirkjuna og tók þar myndir af líkinu í ýmsum bindingar stellingum áður en hann henti líkinu í yfirgefinn skurð. Hann kyrkti síðan hina 28 ára Vicki Wegerle, enn og aftur með sokkabuxum, inni á heimili hennar árið 1986. Síðasta fórnarlamb hans var hin 62 ára Dolores Davis sem var einnig bundin og kyrkt með sokkabuxum inni á heimili sínu, en hann myrti hana árið 1991.

Persónan

Það bendir allt til þess að Dennis Rader hafi átt venjulega barnæsku og var honum lýst sem venjulegum, vel til höfðum og kurteisum dreng. Þrátt fyrir þessar lýsingar viðurkenndi Dennis seinna meir að hann hafi hann verið með sadískar kynlífs fantasíur um bindingar á unga aldri og hafði hann unun að því að drepa og pynta lítil hjálparlaus dýr, þá sérstaklega að hengja ketti. Honum tókst augljóslega að fela þetta fyrir öðrum. Dennis útskrifaðist úr menntaskóla með einkunnir í meðallagi og þá lá leið hans í háskóla, en hann hætti ári seinna og fór í herinn. 4 árum síðar var hann leystur frá störfum og árið 1971 giftist hann konu að nafni Paula Dietz, en þau voru gift allt að handtöku Dennis og eiga þau 2 börn saman.

Þetta er víst Dennis sjálfur. Hér er hann klæddur í föt eins fórnarlambs síns og bundinn til að uppfylla kynlífsfantasíur sínar, en hann vildi upplifa glæpinn aftur. En hver tók myndina?

Hann flakkaði svolítið á milli starfa og reyndi að fara aftur í háskóla, en á þeim tíma sem Dennis var atvinnulaus átti hann það til að labba milli skólasvæða og um ákveðin hverfi til að skoða verðandi fórnarlömb á meðan að kona hans var í vinnunni. Hann ímyndaði sér hvernig það myndi vera að drepa og pynta konur með bindingum og með ýmsum ofbeldisfullum leiðum. Það var ekki svo löngu síðar sem hann ákvað að finna sér alvöru fórnarlömb, en ekki bara ímynduð og þar með hófust morðin árið 1974. Í einni af löngu pásunum hans frá morðunum milli 1977-1985 var hann kominn í fullt starf, var orðinn forseti kirkjuráðs í Christ Lutheran kirkjunni og tveggja barna faðir. Hann sagði aldrei beint hver ástæða pásunnar var, en viðurkenndi þó að hann var alltaf að leita að fórnarlömbum. Dennis sagði einnig frá því að hann hafði þóst vera kvenkyns fórnarlömb hans sem partur af kynlífs fantasíum sínum. Það eru til myndir af honum (t.d. þessi hér að ofan) bundnum, í fötum kvennanna sem hann drap til þess að hann gæti upplifa þessa ánægju tilfinningu sem hann fékk þegar hann drap þær að nýju. Staðreyndin er samt sú að hann náði einhvern veginn að fela sínar sjúku langanir og afbrot fyrir öllum, sem kemur á óvart miðað við hversu þekktur hann var í samfélaginu. En fólki hefur líklega ekki grunað hann, einmitt vegna þess að hann kom fyrir sem hinn hefðbundni fjölskyldumaður.

Það er hægt að færa rök fyrir því að Dennis Rader hafi verið með Andfélagslega persónuleikaröskun (18.2.1. í DSM-5) og hefur það verið tilgreint í mörgum heimildum að svo sé raunin. Hann byrjaði ungur að pynta og drepa dýr, ásamt því að vera með draumóra um að pynta annað fólk. Hann hélst illa í námi og lengi vel hélst hann illa í vinnu, en fyrst og fremst sýndi hann aldrei neina eftirsjá. Einu viðbrögðin sem hann sýndi hvað varðaði morðin var í rauninni stolt. Það væri líka hægt að greina hann með Sadisma (19.6. í DSM-5), þar sem hann örvaðist kynferðislega á því að horfa á fórnarlömb sín þjást og gerði það sem hann vildi við þær algjörlega gegn þeirra vilja, augljóslega. Það er líka hægt að færa rök fyrir því að Dennis hafi verið Masókisti (19.5. í DSM-5), þar sem hann batt einnig sjálfan sig sem partur af fantasíunni og er hann því í rauninni með greininguna sadomasochism.

Endirinn

Dennis Rader var handtekinn í febrúar árið 2005, þá 14 árum eftir síðasta morðið. Á því tímabili sem hann var að myrða fólk lék hann sér að því að minna lögregluna á það að hann væri enn þarna úti, en eftir síðasta morðið heyrðist ekki múkk frá honum. Það breyttist hinsvegar þegar birt var grein í fréttablaði árið 2004, 30 árum eftir að morðin hófust, sem fjallaði um mál BTK morðingjans og var því haldið fram í þeirri grein að morðinginn væri líklega annað hvort látinn eða sæti í fangelsi. Þá tók hann sig til og byrjaði að senda lögreglu bréf og myndir að nýju, þá sérstaklega hvað varðaði síðasta morðið. Það sem varð honum að falli að lokum var þegar hann spurði lögreglu, í bréfi sem hann sendi þeim, hvort hægt væri að rekja til hans disk ef hann myndi senda þeim eintak. Þeir svöruðu honum í auglýsingadálki í fréttablaði að svo væri ekki og það væri í lagi fyrir hann að senda diskinn, sem hann svo gerði. Lögreglan náði að rekja gögn af disknum, sem gaf þeim upplýsingar um tölvuna sem hefði verið notuð. Tölvuna var hægt að rekja til Christ Lutheran kirkjunnar, þar sem hann var forseti kirkjuráðsins, og fundu þeir einnig að notandinn bæri nafnið Dennis.

Til að negla hann endanlega fengu þeir heimild til að bera saman DNA sýni sem höfðu fundist á glæpavettvöngum og leghálssýni sem hefði verið tekið hjá dóttur Dennis. Niðurstöður leiddu í ljós að dóttir Dennis hefði klárlega náin fjölskyldutengsl við þann sem hefði myrt allt þetta fólk og var Dennis Rader handtekinn í kjölfarið og ákærður fyrir morðin. Hann lýsti yfir sekt sinni og fékk þar af leiðandi 10 lífstíðardóma fyrir morðin. Dómur hans er því að lágmarki 175 ár, án möguleika á reynslulausn. Dennis Rader er enn á lífi og er í dag 78 ára, en hann mun sitja það sem eftir er ævinnar í fangelsi fyrir morðin.

Heimild: https://www.youtube.com/watch?v=ZXa_YreEFEs

Mælikvarðar

Mælikvarði 8: cleckley 16 atriði

Dennis Rader passar líklega betur við mælikvarða 8, en hann er vissulega ekki með öll 16 einkennin sem Checkley nefnir sem einkenni siðblingja. Hann var líklega ekki óáreiðanlegur, eða með litla félagslega svörun þar sem hann var forseti kirkjuráðs og virtist vera almennt vel liðinn af þeim sem þekktu til hans. Það er síðan ekki nægilega mikið vitað um kynlíf hans til að draga ályktanir um það hvernig það var, en hann eignaðist allavega tvö börn með konunni sinni þannig að eitthvað kynlíf hefur verið stundað. Hvort það hafi verið sjaldan og ópersónulegt vitum við hreinlega ekki. Þau 13 atriði sem standa eftir af einkennalista Cleckley á síðan í rauninni bara frekar vel við Dennis, með sinn yfirborðsjarma, óheiðarleika gagnvart fjölskyldu og vinum um það hvaða mann hann hefði í raun að geyma, og algjöran skort á eftirsjá svo eitthvað sé nefnt.

Mælikvarði 19: Babiak & hare flokkunin

Dennis Rader er kjörið dæmi um skilgreiningu Hera og Babiak í mælikvarða 19 á Stjórnandi siðblindingja (e. manipulative psychopath). Hann blekkti og notaði sjarma á fjölskyldu og nágranna sína, enda kom hann fyrir sem hinn hefðbundni fjölskyldumaður sem var einnig forseti í kirkjuráði. Hann var ekki fljótfær, allavega ekki þegar kom að morðunum, enda búinn að fylgjast með flestum fórnarlömbum sínum áður til að ákveða hvenær væri best að ráðast til atlögu út frá dagskrá þeirra. Lífstíll hans gaf heldur engan veginn til kynna hvað væri í gangi bak við tjöldin.

Mælikvarði 15: CCM flokkunin

Í mælikvarða 15 fellur Dennis Rader undir atriði 134: Sexual homicide, sadistic. Hann passar þar vegna þess að hann var með þessar kynferðislegu langanir að binda fólk og pynta það, sem leiddi síðan til dauða fórnarlamba hans. Hann var búinn að vera með þessar fantasíur lengi og ákvað svo að lokum að gera þær að raunveruleika. Dennis fékk eitthvað út úr því kynferðislega að pynta fórnarlömb sín, þar sem hann stjórnaði þeim oftast algjörlega. Eins og hefur komið fram þá fannst oft sæði nálægt kvenkyns fórnarlömbum hans, sem sýnir okkur að hann örvaðist kynferðislega þegar hann uppfyllti þessa kynferðislegu löngun sína að drepa þær með kyrkingum og fróaði sér svo.

Mælikvarði 17: NOrris 7 fasar

Norris fasarnir í mælikvarða 17 passa ágætlega við Dennis Rader. Til að byrja með þá eru morðin sem Dennis framdi allt vegna fantasía hans, en það er vísað í fantasíur í hugrofsfasanum. Fantasíur Dennis byrjuðu þegar að hann var bara lítill strákur, en með tímanum urðu fantasíurnar ekki nóg og þá byrjaði hann að framkvæma þær í raunveruleikanum. Þá komum við að veiði fasanum, en hann sat oft um fórnarlömb sín dögum saman til að sjá hverjar venjur þeirra voru, hvernig best væri að fremja morðið o.s.frv. Þá er hægt að nefna að áður en hann myrti eitt fórnarlamb sitt, þá var hann búinn að undirbúa allt sem hann ætlaði sér að nota í morðinu daginn áður svo allt væri nú fullkomið. Dennis passar hinsvegar ekki beint í fasa 3, biðils fasann, þar sem að hann var ekki mikið fyrir það að biðla til fórnarlamba sinna. Þau vissu ekkert af honum og áttu í engum samskiptum við hann, nema kannski rétt undir lokin áður en hann drap þau. Dennis passar síðan vel í fasa 4, handtöku fasann, enda beitti hann miklu ofbeldi oft á tíðum til að afvopna fórnarlambið þar sem hann beið oft inni á heimili þeirra áður en hann réðst til atlögu. Hann fékk kynferðislega útrás með því að fremja morðið og voru morðin hápunkturinn hjá Dennis. Því má segja að hann passi vel inn í fasa 5, morð fasann. Dennis passar síðan nokkurn veginn í fasa 6, minjagrips fasann, en ekki að öllu leiti. Dennis tók vissulega með sér heim einhverja minjagripi eftir sum morðin, en hann gerði það ekki til þess að setja morðið á stall. Hann tók minjagripi til þess að eiga og til þess að skrifa um, senda eða sýna fjölmiðlum til þess að monta sig af morðunum. Það sem passar síðan ekki alveg í 6. fasa er að Dennis virtist ekki vera þunglyndur eftir morðin eða uppgefinn, heldur frekar ánægður með sig og því passar hann ekki alveg inn í fasa 6. Það sama á við um fasa 7, þunglyndis fasann, en hann kemur inn á það að morðingjar verði þunglyndir og sendi þess vegna fjölmiðlum eða lögreglu bréf eða vísbendingar. Dennis sendi ekki lögreglu eða fjölmiðlum bréf eða vísbendingar um morðin vegna geðlægðar, heldur sendi hann þessar vísbendingar vegna athyglissýki og stolti yfir gjörðum sínum.

Mælikvarði 14: mindhunter kenningin

Dennis passar að einhverju leyti við sum atriði Mindhunter kenningarinnar, sem er mælikvarði 14, en hann passar alls ekki við þau öll. Hann er vissulega hvítur karlmaður, en hann er ekki einhleypur þar sem hann var giftur og á börn. Það er ekki hægt að segja að Dennis sé yfir meðalgreind, en hann er frekar svona í kringum meðalgreind. Hinsvegar, halda flestar heimildir um hann því fram að hann hafi alltaf strögglað í skóla og að hann hafi aldrei verið með hærra en C í skóla. Hann hætti eftir 1 ár í háskóla og gekk í herinn í staðinn, en eftir það var hann oft á milli starfa og var því með frekar gloppóttan atvinnuferil. Eins og hefur verið nefnt átti Dennis frekar eðlilega barnæsku og því passar hann ekki í atriði 4-9 í Mindhunter kenningunni, sem fjalla öll um erfiða barnæsku eða sjálfsvígshættu á unglingsárum. Það er þó vert að taka fram að það hefur verið nefnt í fáeinum heimildum að Dennis hafi fundist hann hunsaður af móður sinni í æsku, en þar sem það er ekki alræmt er erfitt að segja til um hvort það sé rétt. Annars hafa heimildir ekki talað um að foreldrar hans hafi komið illa fram við hann á neinn hátt. Atriði 10 passar hinsvegar virkilega vel við Dennis, en hann talaði sjálfur um að í barnæsku var hann strax farinn að hafa áhuga á pyntingum og bindingum í kynlífi og að sá áhugi hafi þróast úr miklum fantasíum yfir í raunveruleg morð.

Mælikvarði 13: Holmes & Deburger flokkunin

Í mælikvarða 13, sem er kenning Holmes og DeBurger um ástæðu morða, falla morð Dennis undir sjálfselsku. Morðin falla síðan líklega í undirflokkinn Sjálfselsku girnd. Skilgreiningin á sjálfselsku girnd er sú að morðingjarnir æsast upp kynferðislega, sem Dennis gerði klárlega sem mátti augljóslega sjá á sæðinu sem hann skildi eftir sig á glæpavettvöngum.

Heimildaskrá

1. Coulter, C. (2022, 24. janúar). BTK serial killer Dennis Rader who murdered 10 people in 20-year killing spree describes himself as 'a good person who did some bad things' to forensic psychologist who exchanged letters with him 'in code', new docuseries reveals. Daily Mail. https://www.dailymail.co.uk/news/article-10382673/BTK-killer-Dennis-Rader-thinks-monster-good-person-did-bad-things.html

2. Crawford, M. I. (2023, 30. janúar). Dennis Rader, the BTK killer: Profile of a quintessential psychopath [bloggfærsla]. The Crime Wire. https://thecrimewire.com/true-crime/Profile-of-a-Serial-Killer-Part-5-Dennis-Rader-The-BTK-Killer

3. Dennis Rader. (2023). Wikipedia. https://en.wikipedia.org/wiki/Dennis_Rader

4. Hayden, A. V. og Smith, B. H. (2018). Sönnunargögn [mynd]. Oxygen. https://www.oxygen.com/snapped/crime-time/crime-scene-photos-btk-killer-murders

5. Oliver, M. (2022, 20. september). The Grisly Story Of Dennis Rader, The Man No One Suspected Was The BTK Killer. All that’s interesting. https://allthatsinteresting.com/dennis-rader-btk-killer

6. Sederstrom, J. (e.d.). What led to serial killer Dennis ‘BTK’ Rader’s capture after he evaded authorities for more than 30 years? [bloggfærsla]. Oxygen. https://www.oxygen.com/crime-news/how-was-dennis-rader-btk-caught

7. Tikkanen, A. (2023, 5. mars). Dennis Rader. Encyclopedia Britannica. https://www.britannica.com/biography/Dennis-Rader

Jerry Brudos - Shoe Fetish Slayer

Inga Lilja Hilmarsdóttir & Steinunn Vala Arnarsdóttir

Kynning

Jerry Brudos myrti 4 ungar konur á árunum 1968-1969. Hann var kallaður: The Shoe Fetish Slayer þar sem hann var með mikið blæti fyrir hælaskóm og kom það skýrt fram í öllum morðunum. Hann var strax með óeðlilega hegðun sem barn, sem þróaðist með árunum. Brudos myrti öll fórnarlömb sín með ólíkum kyrkingaraðferðum. Hann nauðgaði líkum þeirra allra, skar af sumum líkamshluta, tók myndir af líkunum og losaði sig við þau öll í sömu ánna. Hér verður farið yfir Brudos sem persónu og glæpi hans. Auk þess verður skoðað mismunandi mælitæki til að reyna að skýra hegðun hans t.d. hverjar hvatir hans voru til að drepa.

Mynd af Brudos þegar hann var ungur.

Heimild: https://allthatsinteresting.com/jerry-brudos

Glæpurinn

Jerry Brudos myrti að minnsta kosti fjórar ungar konur og reyndi að myrða tvær í viðbót. Hann framdi sitt fyrsta morð í janúar 1968. Þá bankaði hin 19 ára gamla Linda Slawson uppá hjá honum þegar öll fjölskyldan var heima. Brudos fékk hana til að fylgja sér niður í kjallara þar sem að hann rotaði hana og kyrkti svo. Brudos lék sér við það að klæða lík Lindu í föt og skó, stillti henni upp í örvandi stellingar og tók myndir. Hann skar svo af henni vinstri fótinn, sem hann geymdi í frysti og klæddi í hælaskó. Hann losaði sig við líkið í Willemette ánna sem var í nágrenninu. Í nóvember sama ár kom hann að Jan Susan Whitney einni úti í vegkanti. Hann bauð henni far en kyrkti hana svo til dauða og nauðgaði henni í bílnum. Hann tók lík hennar heim og hengdi í loftið í bílskúrnum. Hann klæddi hana upp í ýmis föt, tók myndir og nauðgaði líkinu. Eftir nokkra daga skar hann af henni eitt brjóstið sem hann geymdi og losaði sig svo við líkið og fót Lindu í sömu ánna.

Í mars 1969, fór Brudos uppklæddur í kvenmannsfötum með byssu út í búð og rændi 18 ára gamalli Karen Sprinkler. Hann fór með hana heim þar sem hann lét hana klæða sig í skó og föt og tók myndir af henni, nauðgaði henni og hengdi hana svo. Hann nauðgaði líkinu oft eftir að hún lést og skar af henni bæði brjóstin. Eftir nokkra daga losaði hann sig við líkið í ánni. Í apríl 1969 reyndi hann að ræna tveimur stelpum en það gekk ekki eftir. Daginn eftir fór hann út og rændi fjórða og síðasta fórnarlambinu sínu, Lindu Salee. Hann tók hana með sér heim, nauðgaði henni og myrti. Hann lék sér með líkið en ákvað að skera ekki af henni brjóstin eins og af hinum þar sem honum fannst þau of bleik. Að lokum losaði hann sig við líkið í ánna. Eftir hvert morð sem Brudos framdi þá fór hann í háa hæla og stundaði sjálfsfróun yfir líkinu.

Mynd af Jerry Brudos þegar hann er handtekinn og af fórnarlömbum hans.

Heimild: https://allthatsinteresting.com/jerry-brudos

Persónan

Jerry Brudos var fæddur 31. janúar árið 1939 í South Dakota. Hann var yngstur af tveimur bræðrum en móður hans hafði alltaf langað í stelpu og var því mjög vonsvikin þegar hún eignaðist hann. Hún beitti hann því miklu andlegu og líkamlegu ofbeldi. Fjölskylda hans flutti mikið þegar hann var barn, en endaði svo í Oregon. Brudos byrjaði að hafa mikinn áhuga á skóm kvenna þegar hann var aðeins 5 ára gamall. Sá áhugi byrjaði þegar hann tók eftir háum hælum á ruslahaugum og ákvað að taka þá með sér heim, mömmu hans til mikillar óánægju. Hann reyndi þá að fela skóna fyrir henni en hún fann þá og brenndi. Eftir þetta atvik byrjaði hann að mynda þráhyggju fyrir hælaskóm og safna þeim í leyni. Þráhyggjan hans jókst með árunum og varð alvarlegri. Í fyrsta bekk var hann byrjaður að stela skóm frá kennara sínum.

Hann byrjaði sem unglingur að eltihrella konur, lemja, kirkja þær og stela skóm þeirra. Þegar hann var 17 ára var hann svo handtekinn fyrir líkamsárás og lagður inn á geðheimili í 9 mánuði. Þar var hann greindur með Geðklofa og var komist að því að kynferðislegu fantasíur hans voru vegna haturs hans á móðir sinni og konum. Þrátt fyrir allt sem gerðist á unglingsárum kláraði hann framhaldsskóla árið 1957 og stuttu seinna varð hann rafvirki. Nokkrum árum seinna giftist hann henni 17 ára Darcie og eignuðust þau tvö börn. Hann byrjaði snemma að sýna brenglaða hegðun gagnvart konu sinni og lét hana meðal annars elda nakta í háum hælum á meðan hann tók myndir af henni.

Brudos var mjög líklega með nokkrar geðraskanir:

Blætisdýrkun 19.2. Við teljum Brudos hafa verið með blætisdýrkun þar sem hann mikla þráhyggju fyrir háhæluðum kvenmannsskóm. Hann var með sterkar kynhvatir þegar hann sá og snerti skó og stundaði sjálfsfróun bæði yfir háhæluðum skóm og þegar hann klæddist þeim.

Nágirnd 19.9.2. Við teljum Brudos hafa verið með nágirnd þar sem hann örvaðist kynferðislega við að fremja kynferðislegar athafnir á líkum. Hann nauðgaði allavega þrem af fjórum fórnarlömbum sínum eftir að hann drap þær.

Andfélagsleg persónuleikaröskun: 18.2.1. Við teljum Brudos hafa verið með anfélagslega persónuleikaröskun þar sem hann byrjaði snemma að brjóta af sér og lenda í kast við lögin með því að stela skóm, ráðast á ungar konur og fleira. Hann var hvatvís, þar sem hann framdi fyrstu 2 morðin þegar tækifæri gafst án þess að hafa skipulagt þau. Hann var mjög ofbeldisfullur þar sem hann var endurtekið að sýna árásarhneigð. Honum skorti einnig eftirsjá á glæpum sínum.

Mynd af Jerry Brudos.

Heimild: https://criminalminds.fandom.com/wiki/Jerry_Brudos

Endirinn

Þann 10. maí 1969 var maður að veiða í Willamette ánni og kom þá auga á lík Lindu Salee. Hann tilkynnti það til lögreglu og í kjölfarið var hafin leit í ánni og þar fannst líka lík Karenar. Borin voru kennsl á líkin með tannlæknaskrá. Þær höfðu báðar verið bundnar við þunga hluti með koparvír svo þær myndu sökkva. Þær voru báðar bundnar með hætti sem benti til þess að morðinginn hefði unnið sem rafvirki. Þar sem að Karen hafi stundað nám í háskólanum í bænum fór lögreglan að spyrja ungar konur í háskólanum hvort þær hafi orðið varar við einhverja sérkennilega hegðun. Ein kona svaraði játandi og sagði frá því að maður hafi hringt í hana og boðið henni á stefnumót. Hún fór með honum á eitt stefnumót en henni fannst hann óþægilegur þar sem hann minntist á þessi tvö lík sem fundust í ánni. Hún hjálpaði lögreglunni að finna Brudos með því að biðja hann um annað stefnumót, en þegar hann mætti var lögreglan þar. Þegar lögreglan ræddi við hann virtist hann vera mjög eðlilegur maður sem hafði ekkert að fela. Lögreglan fór í kjölfarið heim til hans og fann líkamshluta, myndir af líkunum og koparvír eins og líkin voru bundin með. Brudos var handtekinn í júni 1969 og játaði á sig sök á öllum fjórum morðunum en hann var aðeins ákærður fyrir morðin á Jan, Karen og Linda Salee. Brudos fékk þrjá lífstíðardóma og sat inni í 37 ár í Oregon State Penitentiary eða þar til hann lést árið 2005.

Myndband: https://www.youtube.com/watch?v=g1RCbIMI0Qs&t=26s

Mælikvarðar

Mælikvarði 8: cleckley 16 atriði

01. Yfirborðssjarmi/góð “greind.“ 02. Engin merki um geðrof. 03. Ekkert stress né taugaveiklun. 04. Óáreiðanleiki. 05. Ósannsögli og óheiðarleiki. 06. Skortur á eftirsjá eða skömm. 07. Ástæðulítil andfélagsleg hegðun. 08. Fátækleg tilfinningaviðbrögð. 09. Sjúklega sjálfsmiðaður og ástleysi. 10. Léleg dómgreind/lærir ekki af reynslunni. 11. Skortur á innsæi. 12. Lítil félagsleg svörun. 13. Fjarstæðukennd og óumbeðin hegðun. 14. Sjálfsmorð sjaldan framkvæmt. 15. Lítið og ópersónulegt kynlíf. 16. Fylgja ekki neinni lífsáætlun.

Cleckley mælikvarðinn á ágætlega við Jerry Brudos. Okkur fannst 13 atriði af 16 passa vel við hann. Hann var yfir meðalgreind og virtist eðlilegur fjölskyldufaðir þar sem hann var áreiðanlegur og í stöðugri vinnu. Eftir því sem okkur sýnist þá sýndi hann ekki merki um geðrof á fullorðinsárum og virtist ekki vera stressaður né taugaveiklaður. Hann var mjög óheiðarlegur, sjálfselskur og sýndi litlar tilfinningar og enga eftirsjá þegar komst upp um hann. Hann hafði lélega dómgreind, lítið innsæi og lærði ekki af reynslu sinni þar sem hann hélt alltaf áfram að brjóta af sér. Hann sýndi fjarstæðukennda og óumbeðna hegðun þar sem hann eltihrellti, beitti ofbeldi, nauðgaði og myrti. Ekki er vitað til þess að hann hafi glímt við sjálfsvígshugsanir.

Mælikvarði 11: Hare kenningin

Á Hare skalanum teljum við Brudos passa við þátt 2 sem er Félagsleg frávik og undirþáttinn Andfélagsleg hegðun. Við teljum hann passa við það þar sem hann byrjaði snemma að sýna hegðunarvandamál og brjóta af sér. Hann var handtekinn á unglingsárum og sat inni á geðheimili fyrir glæpinn. Hann átti erfitt með að stjórna hvötum sínum og hegðun þar sem að hann drap og misnotaði fjórar konur. Hann sýndi mikla fjölbreytni í glæpahegðun sinni þar sem að hann meðal annars eltihrellti, stal skóm, nærfötum, nauðgaði og myrti.

Mælikvarði 15: CCM flokkunin

Við teljum að flokkurinn sexual homicide eigi best við morð Brudos. Að okkar mati er ekki hægt að flokka öll morðin í sama flokk og því teljum við að fyrstu tvö morðin hafa verið í undirflokknum 131: Sexual homicide disorginized og seinni tvö morðin í undirflokknum 132: Sexual homicide organized. Fyrstu tvö morðin voru ekki plönuð og gerð í hvatvísi þegar tækifæri gafst. Hann drap þær báðar um leið og hann hafði þær í einrúmi og nauðgaði líkunum. Hann geymdi líkamshluta og gekk ekki frá glæpavettvangi sem var bílskúrinn hans, hins vegar faldi hann bæði líkin í ánni nálægt heimili sínu. Seinni tvö morðin voru plönuð, hann fór sérstaklega út í þeim tilgangi að finna fórnarlömb. Hann rænir þeim og er með stjórnina, bindur eina niður og tekur sinn tíma áður en hann drepur. Hann gengur frá líkunum og felur þau í á til að losa sig við þau.

Mælikvarði 17: Norris 7 fasar

1. Hugrofs fasi. 2. Veiði fasi. 3. Biðils fasi. 4. Handtöku fasi. 5. Morð fasi. 6. Minjagrips fasi. 7. Þunglyndis fasi.

Mælikvarði Norris passaði ekki alveg við Jerry Brudos, þá sérstaklega fyrri fasarnir. Hugrofs fasinn passar ekki vel við hann. Það er lítið vitað um hvernig Brudos upplifði raunveruleikann á meðan að morðunum stóð en við getum ímyndað okkur að hann hafi verið í eitthvers konar hugrofi. Hann á ekki vel við veiði fasann þar sem hann undirbjó ekki fyrri tvö morðin, en undirbjó seinni tvö. Biðils fasinn á vel við hann þar sem að hann finnur ungar konur og nær strax stjórninni. Handtöku fasinn á vel við þar sem hann annað hvort myrðir þær strax eða rænir þeim og fer með heim til sín. Morð fasinn á ágætlega við hann. Við teljum aðalatriðið við þetta allt saman sé morðið sjálft og kynferðislegi unaðurinn sem hann fékk eftir morðið. Minjagrips fasinn átti hins vegar mjög vel við þar sem að hann skar af sumum fórnarlömbunum líkamshluta sem að hann notaði fyrir kynferðislegan unað eftir morðin. Hann tók einnig myndir af líkunum í ýmsum stellingum og geymdi skó þeirra. Þunglyndis fasinn á ekki vel við hann, ekki er vitað til þess að hann hafi orðið þunglyndur eða fundið fyrir vonleysi eftir morðin.

Mælikvarði 14: mindhunter kenningin

Kenningin á ágætlega við Brudos þar sem 8 af 10 atriðum eiga vel við hann. Hann var hvítur karlmaður, þó ekki einhleypur, hann var yfir meðalgreind en menntaði sig og hélt góðri vinnu. Móðir hans vildi eignast stúlku og beitti hann andlegu og líkamlegu ofbeldi og pabbi hans misnotaði áfengi og eiturlyf. Vegna ofbeldis frá móður þróaði hann með sér mikið hatur á konum. Hann byrjaði snemma að brjóta af sér og lenda í kasti við lögin og sat inni á geðheimili sem unglingur vegna brota. Ekki eru merki um að hann hafi verið með sjálfsvígshugsanir á neinum tímapunkti. Hann var með mikil kynfrávik og blæti fyrir háhæluðum kvenmannsskóm.

Mælikvarði 13: Holmes & DeBurger flokkunin

Við teljum Brudos hafi flokkast undir 3a. Sterkar hvatir; sjálfselsku girnd. Hann drap bara fyrir sig, sínar hvatir og sinn kynferðislega unað.

Heimildir

1. Wikipedia (e.d.) Jerry Brudos. Wikipedia.

   https://en.wikipedia.org/wiki/Jerry_Brudos#:~:text=had%20set%20up.-,Murders%20and%20incarceration,door%20on%20January%2026%2C%201968

2. Jaclyn Anglis (2022, 15. maí). Inside The Grim Crimes Of Serial Killer Jerry Brudos, ‘The          Shoe Fetish Slayer’. ATI. https://allthatsinteresting.com/jerry-brudos

3. Killer Cloud. (e.d.). Jerome Jerry Brudos. Killer Cloud.

   https://killer.cloud/serial-killers/show/330/jerry-brudos

David Berkowitz - Son of Sam

Díana Sif Ingadóttir & Thelma Rut Rúnarsdóttir

Kynning

David Berkowitz fæddist árið 1953 og var gefinn til ættleiðingar þegar hann var 10 daga gamall. Hann átti erfiða æsku og samdi ekki vel við uppeldis foreldra sína. Honum var sagt að líffræðilega móðir hans hafi látist við fæðingu. Uppeldis móðir hans var stjórnsöm í garð David og var uppeldis faðir hans lítið heima. David sýndi ofbeldisfulla hegðun frá ungum aldri þar sem hann lagði aðra í einelti og kveikti ítrekað elda til gamans. Þegar uppeldis móðir hans lést versnaði samband hans við uppeldis föður sinn. Þegar David var 18 ára gekk hann í herinn. Hann kom til baka þremur árum seinna og fékk þá fréttir um að líffræðilega móðir hans var enn á líf. Uppeldis foreldrar hans höfðu því logið að honum alla ævi. Hann varð þá mjög reiður og ofbeldisfullur í garð kvenna, þar með hófst glæpastarfsemi hans. David byrjaði að kveikja elda um götur New York og fór síðan að fremja morð. Fórnarlömbin voru konur og ung pör, David myrti sex manns og særði sjö. Hann sendi reglulega bréf til lögreglu og annarra stofnanna þar sem hann lýsti djöflinum Sam sem væri að fremja þessi morð. Hann undirritaði bréfin “Son of Sam,” en hann er einnig þekktur undir því nafni í dag. Þegar David var handtekinn játaði hann strax fyrir glæpina sem hann hafði framið. Hann greindi frá því að djöfullinn Sam sem var hundur nágranna hans stjórnaði hugsunum hans og gjörðum. David var dæmdur í lífstíðarfangelsi eða 365 ár.

David Berkowitz ungur og eldri og uppeldisforeldar í miðjunni.

Glæpurinn

David Berkowitz, einnig þekktur sem the Son of Sam, framdi röð skotárása sem ógnaði New York borg um miðjan áttunda áratuginn. David miðaði árásum sínum að ungum pörum og ungum stelpum. Hann drap alls sex manns og særði sjö aðra í röð árása, fórnarlömb hans voru á aldrinum 15-23 ára. David hóf morðárás sína 29. júlí 1976, þegar hann skaut 18 ára stelpu til bana og særði 19 ára vinkonu hennar, þar sem þær sátu í kyrrstæðum bíl í Bronx. Nokkrum mánuðum seinna fór David til Queens. Þar skaut hann ungt par sem lifðu það bæði af. Mánuði seinna skaut hann tvær ungar stelpur, 16 og 18 ára, þær lifðu það báðar af en önnur þeirra lamaðist eftir skotárásina. Tveimur mánuðum seinna skaut hann tvær ungar stelpur sem sátu í bíl, önnur þeirra lést en hin lifði af. Í mars árið 1977 var David farinn aftur til Bronx og skaut þar unga stelpu til bana og skaut síðan ungt par til bana mánuði seinna.

Stöðumælasektin alræmda.

David komst undan handtöku í nokkra mánuði og skildi eftir bréf og minnismiða á vettvangi glæpa sinna sem hæddi lögreglu og almenning. Í bréfunum sem hann senti sagðist hann að sér væri stjórnað af djöfullegum aðila að nafni Sam og undirritaði hann bréfin “Son of Sam.” Hann sagði Sam vera ofbeldisfullan, sérstaklega gagnvart ungum fallegum konum. Mikil fjölmiðlaumfjöllun var í kringum glæpi Davids og höfðu þau veruleg áhrif á alla New York borgá þeim tíma. Málið var eitt alræmdasta raðmorðingja mál í sögu Bandaríkjanna.

Sumir raðmorðingjar senda lögreglu og dagblöðum bréf, þekktustu dæmin eru Zodiac og Berkowitz, sem og Jack the Ripper.

Persónan

Elizabeth Broder giftist manni að nafni Tony Falco sem fór frá henni fyrir aðra konu. Nokkrum árum seinna var hún í ástarsambandi með giftum manni að nafni Joseph Klineman. Árið 1953 eignaðist hún barn með Joseph. Þar sem hann var giftur maður skýrði hún barnið í höfuðið á fyrrverandi eiginmanni sínum, barnið fékk því nafnið Richard David Falco. Joseph vildi ekkert hafa með barnið og hótaði að fara frá henni ef hún gæfi ekki barnið til ættleiðingar. Hann var því ættleiddur af fjölskyldunni Berkowitz þegar hann var 10 daga gamall og var gefið nafnið David Richard Berkowitz. Þegar David var barn var honum sagt að líffræðilega móðir hans hafi látist við fæðingu. Talið er að David hafi verið fullur af samviskubiti vegna þessa. David átti í erfiðu sambandi við þau sem ættleiddu hann. Móðir hans var ofverndandi og réði öllu sem David gerði og var faðir hans sjaldan heima vegna vinnu. David fannst hann ekki vera að fá ást og umhyggju frá foreldrum sínum. Hann sýndi erfiða hegðun sem barn, lagði aðra í einelti og lék sér að því að kveikja elda. Þegar David var 14 ára lést uppeldis móðir hans. Eftir það versnaði sambandið milli hans og föður hans. Árið 1971 fór David í herinn og var þar í 3 ár. Eftir að hann kom úr hernum frétti hann að líffræðilega móðir hans væri enn á lífi sem olli honum miklu uppnámi. Hann reyndi að leita að líffræðilegri móður sinni en ekkert gekk og þá byrjuðu glæpirnir. Hann byrjaði að kveikja elda í New York og er talið að hann hafi kveikt um 1,500 elda um miðjan áttunda áratuginn, í kjölfarið fór hann að fremja morð.

David sýndi ofbeldisfulla hegðun frá ungum aldri. Hann lagði aðra í einelti og lék sér að því að kveikja elda um hverfið sitt. Hann sýndi því einkenni um Hegðunarröskun (15.3.1). Hann sýndi síendurtekna hegðun sem fól í sér brot á réttindum annarra. Sú röskun getur þróast í Andfélagslega persónuleikaröskun (18.2.1.) á fullorðinsárum sem David var síðar með.

David sýndi nokkur einkenni Andfélagslegrar persónuleikaröskunar (18.2.1), þar á meðal mynstur um tillitsleysi fyrir réttindum og tilfinningum annarra. Þetta kom greinilega fram í vali hans á fórnarlömbum sínum, þar sem hann réðst á ung pör seint um kvöld. Hegðun Davids var hvatvís og kærulaus, með litlar áhyggjur af því að hann væri að valda öðrum skaða. Hann sýndi einnig skort á samúð og iðrun vegna gjörða sinna. Í viðtölum sem tekin voru eftir handtöku hans sýndi hann litlar sem engar tilfinningar eða iðrun vegna sársauka og þjáningar sem hann hafði valdið fórnarlömbum sínum og fjölskyldum þeirra. Að auki sýndi hann tilhneigingu til svika, laug að lögreglu og jafnvel eigin fjölskyldumeðlimum til að hylma yfir glæpi sína.

Einni sýndi David einkenni Geðklofa (2.1.5) eða nánar tiltekið ofsóknargeðklofa, þar á meðal ranghugmyndir og ofskynjanir. Hann hélt því fram að hann hafi fengið skipanir um að fremja morð frá djöfli sem réð yfir hundi nágranna síns og að hundurinn væri einn af mörgum sem tóku þátt í satanískum sértrúarsöfnuði sem stjórnaði gjörðum hans. Ranghugmyndir hans komu einnig fram í bréfum hans til lögreglu og fjölmiðla, þar sem hann vísaði til sjálfs sín sem “sonar Sams” og sagðist koma fram fyrir hönd satanísks sértrúarsafnaðar. Hann taldi einnig að bæði lögreglan og meðlimir sértrúar safnaðarins fylgdust með honum, sem leiddi til þess að hann hegðaði sér á ofsóknaræði og leynilegan hátt. Til viðbótar við ranghugmyndirnar sýndi David einnig óskipulagt tal og hegðun, annað einkenni geðklofa. Hann talaði oft samhengislaust og átti erfitt með að skipuleggja hugsanir sínar og tjá sig skýrt. Hann sýndi einnig undarlega hegðun, eins og að kveikja eld í íbúð sinni og henda eigum sínum út um gluggann.

Endirinn

Þann 10. ágúst 1977, var David handtekinn aðeins 10 dögum eftir að hann framdi síðasta morðið, þökk sé duglegu lögreglustarfi sem fólst í því að sigta í gegnum fjölmargar tilkynningar um grunnsamlega einstaklinga. Að lokum fannst rannsakendum David eini sem kom til greina og var kenning þeirra staðfest þegar bíll hans fékk bílastæðasekt nálægt þeim stað þar sem hann framdi síðasta morðið. Þegar hann var handtekinn var hann aðspurður hver hann væri, hann svaraði: I am Sam. David játaði öll morðin og sagðist hafa gert það vegna djöfuls að nafni Sam sem lifði inni í hausnum á honum. Sam var svartur Labrador sem nágrannarnir hans áttu. Mánuði síðar var hann dæmdur í 365 ára fangelsi eða sex samfellda lífstíðardóma og á hann ekki rétt á skilorði. Ári eftir að hann var dæmdur sagði hann að Sam hafi ekki verið að stjórna honum, heldur framdi hann glæpina vegna þess að hann var reiður út í heiminn og hvernig allir hefðu hafnað honum. Ári seinna varð hann fyrir árás inni í fangelsinu og lét næstum lífið. Hann sagðist eiga það skilið og vildi ekki gefa upp nafnið á árásarmanninum. Árið 1987 varð David kristnitrúar og kallaði sig: The Son of Hope. Einnig hélt hann því fram að hann væri partur af Satanic Cult, þar sem leiðtoginn væri hundurinn Sam. Hann sagði að tveir menn í Cultinu hefðu framið einhverja af glæpunum en ekki væri hægt að ná til þeirra þar sem annar þeirra framdi sjálfsmorð og hinn lést í bílslysi. David hefur komið með allskonar fullyrðingar varðandi ástæðuna fyrir því að hann framdi glæpina. Hann afplánar nú dóm sinn í Shawangunk-fangelsinu í Wallkill, New York og mun hann fagna 70 ára afmælinu sínu þar þann 1. júní.

Heimild: https://youtu.be/Hgviv21DayM

Mælikvarðar

Mælikvarði 8: cleckley 16 atriði

David passar við einkenni beggja mælikvarða, 8 og 9. Þó lýsir mælikvarði 8 honum betur. Hann skorti eftirsjá og innsæi fyrir hegðun sína og skammaðist sín ekki fyrir gjörðir sínar. Hann átti aldrei í ástarsambandi og skorti félagsleg tengsl. Hann var sjálfsmiðaður þar sem hann tók líf ungra kvenna vegna þess að hann var reiður út í uppeldis móður sína. Þó sýndi David merki um geðrof þar sem hann heyrði raddir og taldi Sam vera stjórna gjörðum hans.

Mælikvarði 19: babiak & Hare flokkunin

David skorti samkennd og sektarkennd. Hægt er að staðsetja hann sem 3. Macho í kenningunni sem Hare og Babiak lagði fram. Hann var andfélagslegur og átti lítil sem engin félagsleg samskipti. Hann var árásargjarn og lagði aðra í einelti. David var ekki stjórnsamur í garð annarra og lét gjörðir sínar tala fyrir sig.

Mælikvarði 12: Stone 22 listinn

David var óánægður og hefningjargjarn andfélagslegur persónuleiki. Hann var fullur af hatri og reiði gagnvart heiminum og framdi hann mörg morð. Því passar David undir flokk 13: Inadequate, revengeful psychopaths; some committing multiple murders á Stone 22 listanum.

Mælikvarði 18: emerick hringkenningin

Hringkenningin lýsir David á góðan hátt. Hann átti erfitt uppeldi, var gefinn upp til ættleiðingar og samdi ekki vel við uppeldis fjölskyldu sína. David hélt alla sína barnæsku að líffræðilega móðir hans hafi látist við fæðingu og því hafi hann verið ættleiddur. Þegar hann frétti að hún væri enn á lífi og fór hann í mikið uppnám og var sár yfir því að uppeldis fjölskylda hans laug að honum. Þar með leit hann á sig sem fórnarlamb þar sem hann fann fyrir höfnun frá foreldrum sínum, bæði líffræðilegu og uppeldis foreldrunum sem hafði mikil áhrif á neikvæða sjálfsmynd hans. Fyrst byrjaði hann að brjóta lögin þar sem hann kveikti elda um götur New York og síðan fór hann að fremja morð. Hann sýndi þó enga eftirsjá líkt og hringskýringin gerir ráð fyrir. Hann réttlætti þó glæpina sem hann framdi þar sem hundurinn Sam væri að stjórna gjörðum hans.

Mælikvarði 14: mindhunter kenningin

Upphafskenning Mindhunter lýsir David vel, vegna þess að hann hafði mikið hatur á konum og fjarverandi föðurs. Hann var hvítur einhleypur karlmaður og gekk illa í skóla en var þó ekki yfir meðalgreind. Fjölskylduaðstæður hans voru sérkennilegar þar sem honum var hafnað af líffræðilegu foreldrum hans og átti síðan erfitt samband við uppeldis foreldra sína. Báðir feður hans höfnuðu honum frá ungum aldri og var uppeldis móður hans mikið ein heima. David átti við geðræn vandamál að stríða, til dæmis var hann sendur til sálfræðings þegar hann var barn vegna erfiðleika í skóla. Móðir David beitti hann andlegu ofbeldi þar sem hún stjórnaði og hafði mikil áhrif á það sem David gerði í frítíma sínum sem honum líkaði ekki. David var með mikið hatur gagnvart konum og átti fjarverandi föður sem tók lítinn þátt í uppeldi hans. David lenti ekki í útistöðum við kerfið þó var hann með krefjandi hegðun sem barn og var einangraður og fullur af hatri út í samfélagið. Hann sýndi ekki viðvarandi áhuga á kynfrávikum né ofbeldis fengnu klámi sem kenning Mindhunter gerir ráð fyrir.

Mælikvarði 13: holmes & Deburger flokkunin

David felst undir 1. Ofsjónar tegundin (e. visionary). Hann framdi morð vegna þess að hann heyrði raddir sem sögðu honum að drepa. Hann sagði þessar raddir stjórna gjörðum sínum og að hann væri bara að fylgja fyrirmælum. Þó var hann dæmdur sakhæfur sem á ekki við um þennan lið í kenningunni frá Holmes og De Burger. Hann ætti því að falla undir sjálfselsku tegundina en einkenni þeirra tegundar eiga ekki við um hegðun David. Því flokkast hann frekar undir ofsjónar tegundina.

Heimildaskrá

1. Encyclopedia Britannica. (24. febrúar, 2022). David Berkowitz. In Encyclopedia Britannica. https://www.britannica.com/biography/David-Berkowitz

2. American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (5th ed.). https://doi.org/10.1176/appi.books.9780890425596

3. Biography.com Editors. (15. apríl, 2021). David Berkowitz biography. Biography. https://www.biography.com/crime-figure/david-berkowitz

4. History.com Editors. (9. október, 2019). Son of Sam. HISTORY. https://www.history.com/topics/crime/son-of-sam

5. New York State Department of Corrections and Community Supervision. (e.d.). David Berkowitz. New York State Department of Corrections and Community Supervision. https://doccs.ny.gov/david-berkowitz

Beverley Allitt

Beverley Allitt - Angel of Death

Katrín Sól Þórðardóttir

Kynning

Beverley Gail Allitt er bresk kona fædd 4. október 1968 sem gerir hana 54 ára gamla í dag. Allitt vann sem hjúkrunarfræðingur og myrti að minnsta kosti fjögur börn. Fórnarlömb hennar eru talin vera 13 talsins í heildina. Allitt er einnig kölluð: Angel of Death þar sem hún leit út fyrir að vera algjör engill, virtist vera svo góð við skjólstæðinga sína og ættingja þeirra en var það að vísu alls ekki. Hún var að verki frá febrúar 1991 fram í apríl 1991 þegar hún var svo handtekin stuttu seinna. Beverley var að vinna á Grantham og Kesteven spítalanum í Lincolnshire í Bretlandi á fæðingar- og barnadeild.

Beverley Gail Allitt.

Glæpurinn

Fyrsta fórnarlamb Beverley Allitt var hinn 7 mánaða gamli Liam Taylor. Hann hafði lagst inn á sjúkrahús á deildina þar sem Allitt vann þann 21. febrúar 1991. Hann hafði verið veikur með sýkingu í lungum, en ekki bráðveikur. Allt í einu þegar Beverley er ein með honum fer hann í hjartastopp og Beverley kallar í endurlífgunarteymið. Þau náðu að endurlífga hann en Liam hlaut mikinn heilaskaða og var í öndunarvél sem foreldrar hans, í samráði við lækni, tóku hann að lokum úr og Liam lést. Dánarorsök hans var upphaflega skráð sem hjartastopp.

Aðeins tveimur vikum seinna var komið að næsta fórnarlambi Allitt en það var hinn 11 mánaða gamli Timothy Hardwick. Timothy var með CP hreyfihömlun (e. cerebral palsy) og flogaveiki. Timothy hafði lagst inn á deildina sem Allitt var að vinna þann 5. mars. Hann hafði fengið flogakast og þess vegna þurft innlögn. Eins og hér áður þá fór Timothy í hjartastopp þegar Allitt var ein með drengnum. Endurlífgunarteymi var kallað út en ekki náðist að endurlífga Timothy. Krufning var gerð en ekki náðist að finna skýringu og var því flogaveiki hans skráð sem dánarorsökin.

Næstu fórnarlömb Allitt voru tveggja mánaða gömlu tvíburarnir Katie og Becky Philips. Þær höfðu fæðst fyrir tímann og voru þess vegna á deildinni hjá Allitt í eftirliti þann 1. apríl 1991. Beverley kallar á lækna og segir að Becky litla virðist vera í blóðsykursfalli og köld viðkomu en læknarnir fundu ekkert að henni. Becky var send heim með móður sinni en þessa sömu nótt lést Becky. Engin sérstök dánarorsök fannst við krufningu. Katie, hinn tvíburinn, fór í öndunarstopp nokkrum dögum eftir að Becky lést. Þó náðist að endurlífga hana en öndunarstoppið olli lömun, CP hreyfilömun og sjón- og heyrnarskaða. Móðir tvíburanna þakkaði Allitt fyrir að hafa náð að bjarga Katie litlu og bað móðirinn Allitt um að vera guðmóðir Katie, sem hún samþykkti með glöðu geði.

Allitt með eitt kornabarnið.

Síðasta fórnalamb Allitt var Claire Peck, 15 mánaða gömul stelpa með asthma. Claire leggst inn á deildina sem Allitt vann á þann 22. apríl 1991. Eftir aðeins nokkrar mínútur í umsjá Allitt fór Claire litla í hjartastopp. Það náðist að endurlífga hana en stuttu seinna, þegar Allitt var aftur í einrúmi með stelpunni fór hún aftur í hjartastopp og lést. Niðurstaða krufningar var að Claire hefði dáið af náttúrulegum orsökum.

Fórnalömb Allitt voru mun fleiri, eða 13 í heildina, en þau lifðu af. Flest voru þau send á annað sjúkrahús eftir endurteknar endurlífgunartilraunir þar sem sjúkrahúsið sem Allitt vann á taldi sig ekki vera reiðubúin í að sjá um þessi börn og þeirra sjúkdómsástand.

Persónan

Beverley Allitt átti þrjú systkini og foreldrar þeirra voru bæði í vinnu og áttu í erfiðleikum með að sýna öllum börnunum nægilega athygli. Uppeldi Allitt var þó alls ekki slæmt en hún hefur greint frá því að henni finndist hún ekki hafa fengið næga athygli sem barn og að eldri systir hennar hafi fengið töluvert meiri athygli en hún. Eldri systir Allitt var góður námsmaður, myndarleg og var bara hreinlega yfir meðallagi í flestu en Beverley var það ekki. Beverley var ekki góður námsmaður, var í offitu, átti fáa vini og undir meðallagi í öllu sem hún gerði. Hún hefur sagt að hún hafi alltaf litið á eldri systur sína sem útgáfu af sjálfri sér sem hún sjálf gæti aldrei orðið.

Beverley lenti í einelti sem barn sökum ofþyngdar og var það eina athyglin sem hún fékk frá samnemendum sínum. Beverley var oft mjög einmanna á unglingsárunum og þráði að fá athygli frá hinum börnunum. Beverley áttaði sig á því að ef hún var með plástra, gips eða eitthvað slíkt þá fékk hún þessa athygli frá hinum börnunum sem hún þráði og þá vorkenndu þau henni. Hún byrjaði því að gera sér upp einkenni og sjúkdóma, bjó sér til dæmis til gips sem hún fór reglulega með í skólann. Eftir einhvern tíma fóru krakkarnir hinsvegar að venjast því að Beverley væri með gips og plástra og hættu að gefa henni athygli út á það, en það var þá sem Beverley byrjar að skaða sig raunverulega. Beverley hélt áfram að gera sér upp sjúkdóma og einkenni alveg fram á fullorðinsárin.

Beverley Allitt leit út fyrir að vera hinn eðlilegasti hjúkrunarfræðingur en hún var það í raun og veru alls ekki. Það eina sem yfirmenn hennar gátu sett út á hana var hve marga daga hún var frá vinnu sökum veikinda. Hún var nefnilega alltaf að gera sér upp einkenni og sjúkdóma til að fá athygli og vorkun. Foreldrar barnanna á deildinni hjá Beverley hinsvegar dýrkuðu hana og dáðu, hún virtist vera svo ljúf og góð og hafði oft boðið sig fram til að mæta í vinnu launalaust til að hugsa sérstaklega um einstök börn, sem sum hver lentu svo í því að Beverley reyndi að myrða þau.

Allitt hefur verið greind með Uppgerðarröskun en það er þegar einstaklingur falsar líkamlegum eða sálfræðilegum einkennum eða framkallar skaða eða sjúkdóma. Ástæða fyrir þessum fölsunum og framköllunum á einkennum eða sjúkdómum er til að fá athygli eða í tengslum við einhver svik.

Beverley Allitt með móður og einu af fórnarlömbum sínum.

Ég myndi greina Allitt  með bæði Uppgerðarröskun einstaklings og Uppgerðarröskun annarra. Röskun hennar byrjar sem uppgerðarröskun einstaklings en þróar síðan út í uppgerðarröskun annarra, eftir að hún hættir að fá athygli og vorkun út á einkenni og sjúkdóma hjá sjálfri sér. Uppgerðarröskunin þróaðist líklegast úr uppgerðarröskun einstaklings yfir í uppgerðarröskun annarra þegar hún byrjar að vinna sem hjúkrunarfræðingur. Alveg frá því í æsku var hún að gera sér upp einkenni og sjúkdóma. Allitt var að framkalla sjúkdóma og skaða hjá fórnarlömbum sínum til að hún sjálf myndi fá athygli.

Ef ég ætti að greina Allitt með persónuleikaröskun þá myndi ég greina hana með Sjálfhverfa persónuleikaröskun. Hún er rosalega sjálfhverf, hún þarfnast ýkta aðdáun, hana skortir hluttekningu og sýnir örlitla mikilmennsku hegðunarmynstur.

Endirinn

Eftir fjórða og síðasta morð Allitt fóru viðvörunarbjöllur að hringja hjá einum lækninum, Dr. Nelson Porter. Honum fannst sérstaklega einkennilegt hve mörg börn höfðu verið að lenda í öndunar- eða hjartastoppi síðastliðna mánuði. Hann hélt upprunarlega að það væri einhver galli í meðferð þeirra á sjúkrahúsinu, hann grunaði aldrei að það væri einn hjúkrunarfræðingur viljandi að valda öllum þessum skaða. Hann fer að skoða nánar blóðprufuniðurstöður og krufningarniðurstöður hjá börnunum sem höfðu látist og einnig hjá börnunum sem fóru skyndilega í hjartastopp eða öndunarstopp en dóu ekki. Hann skoðaði nánar krufningarniðurstöður hjá Claire, síðasta fórnarlambi Allitt. Dr. Porter kom auga á óvenjulega mikið magn af kalíum í blóði Claire. Samkvæmt Cleveland Clinic getur of mikið magn af kalíum leitt til hjartastopps. Dr. Porter var lengi að velta sér upp úr þessu öllu saman en það sem var sameiginlegt í öllum málunum var of hár skammtur af annað hvort insúlín eða kalíum og það að Beverley Allitt hafi verið hjúkrunarfræðingurinn þeirra þegar þau létust.

Eftir að hafa fengið þessar upplýsingar hringir Dr. Porter á lögregluna og þá byrjar boltinn að rúlla. Samtals voru fórnarlömb Allitt 13 talsins en fjögur þeirra létust. Í nóvember 1991 var Allitt ákærð en réttarhöldin voru ekki fyrr en í febrúar 1993. Ástæða fyrir því að réttarhöldin voru svona seint var að Allitt var endurtekið veik þegar átti að halda réttarhöldin, einnig þróaði Allitt með sér lystarstol á þessum tíma. Það hefur verið í umræðunni hvort Allitt hafi viljandi þróað með sér lystarstol vegna þess að hún var ekki að fá neina athygli né vorkun sem hún þráði vegna uppgerðarröskunarinnar. Allitt var ákærð fyrir morðin fjögur, 11 tilraunir til manndráps og að hafa valdið 11 börnum alvarlegu líkamstjóni. Allitt var fundin sek af öllum þessum ákærum og var dæmd í 13 samfellda lífstíðardóma fyrir morðin og morðtilraunirnar. Allitt var ekki send í fangelsi heldur á lokaða geðdeild vegna andlegra veikinda hennar.

Heimild: https://www.youtube.com/watch?v=CULSKXX0qAo

Mælikvarðar

Mælikvarði 8: kleckley 16 atriði

Hegðun Beverley Allitt passar við 10 einkenni af 16 einkennunum sem eru á listanum. Hún sýnir engin merki um geðrof, hún er óáreiðanleg og óheiðarleg, hana skortir eftirsjá og skömm, hún sýnir fátækleg tilfinningaviðbrögð, er mjög sjálfsmiðuð, með lélega dómsgreind, skortir innsæi, sýnir fjarstæðukennda og óumbeðna hegðun og hefur ekki framið sjálfsmorð.

Mælikvarði 19: Babiak & Hare flokkunin

Ég myndi telja að Beverley Allitt falli í Manipulative psychopath flokkinn í mælikvarða Babiak og Hare. Hún er mjög sjarmerandi og yfirvegaður hjúkrunarfræðingur sem fólk treystir. Móðir eins barnsins sem hún myrti bað hana um að vera guðmóðir annars barns hennar, sem mér finnst segja svolítið mikið um hversu sjarmerandi, indæl og "eðlileg" hún leit út fyrir að vera.

Mælikvarði 15: CCM flokkunin

Mér finnst Beverley Allitt falla í flokk 126 í mælikvarða CCM, Nonspecific-motive murder. Beverley var andlega veik en hún var greind með uppgerðarröskun einstakling og uppgerðarröskun annarra. Hún drap börnin til þess að hún sjálf fengi athygli, líklega athyglin sem hún síðan fekk, þ.e. þakkir frá foreldrum fyrir að hafa reynt að bjarga börnunum þeirra, fyrir góða umönnum og svo framvegis.

Mælikvarði 18: Emerick hringkenningin

Það er svolítið erfitt að ákveða hvort Allitt passi í hringkenningu Emerick o.fl. vegna þess hve lítið er í raun vitað um hana. Hún er jú hrædd við höfnun og vill fá athygli og aðdáun frá öðrum og hún lítur mikið á sjálfa sig sem fórnarlambið en ekki einstaklingana sem hún myrðir. Neikvæða sjálfsmynd hennar lýsir sér einmitt í mikilli sjálfsvorkunn. Ekki er beint vitað hvort Beverley aðlagi sig á óheilbrigðann hátt en það mætti alveg segja að það að hún leiti í foreldra fórnarlamba sinna til að fá vorkunn sé mjög óheilbrigð aðlögun. Fantasíurnar hennar Allitt eru helst það að fá athyglina sem fylgir morðunum og hún getur þá orðið að fórnarlambinu. Þjálfunarferlið hjá Beverley er væntanlega að velja sér sjúkling til að reyna að myrða, verða sér út um annað hvort insúlín eða kalíum sem hún sprautar í börnin svo þau fari í hjartastopp eða öndunarstopp. Svo fer hún og fremur glæpinn sjálfan. Allitt fann ekki fyrir eftirsjá eftir að hafa framið glæpina. Hún réttlætir morðin fyrir sér, hún fékk athygli og þess vegna getur hún gert þetta aftur og aftur.

Mælikvarði 14: Mindhunter kenningin

Beverley Allitt passar ekkert við Mindhunter kenninguna. Hún er ekki hvítur einhleypur karlmaður, hún er ekki yfir meðalgreind og fjölskylda hennar virðist ekki vera vandamála fjölskylda. Hún hefur vissulega langa sögu um geðræn vandamál en það tíðkast ekki miklir glæpir né alkóhólismi í fjölskyldunni, það er ekki vitað til þess að hún hafi verið misnotuð í æsku. Hún virðist hafa átt nokkuð eðlileg sambönd við móður og föður, fyrir utan skort áa athygli að eigin sögn. Beverley lenti ekki á neinum stofnunum sem barn en átti þó við geðræn vandamál að stríða sem barn og unglingur. Ekki er vitað til þess að Beverley hafi glímt við sjálfsmorðshugsanir eða verið í sjálfsmorðshættu á unglingsárum og hún var ekki með nein kynfrávik. Beverley Allitt gæti ekki passað verr í þennan mælikvarða satt að segja, enda er hún ekki þessi týpiski morðingi.

Mælikvarði 13: Holmes & DeBurger flokkunin

Mér finnst Beverley Allitt ekki smellpassa í neinn flokkinn á mælikvarða Holmes og DeBurger en af öllum flokkunum myndi ég segja að hún passi best í 3.c. sem er sjálfselsku þægindi. Beverley myrti börnin vegna þess að hún hlaut gagn af því en hún fékk aukna athygli við það. Ef ég ætti að flokka Beverley Allitt í flokk eftir því hvort hún sé ósakhæf eða sakhæf þá myndi ég líklega setja hana í miðjuna. Miðjuflokkurinn er Hugsjónar flokkurinn en þar er spurningamerki sett við ósakhæfina, hún er vissulega mjög veik á geði en hún vissi að þetta væri ekki rétt.

Heimildir

1. Beverley Allitt Biography. (2020). Biography. https://www.biography.com/crime/beverley-allitt.

2. Eleanor Neale (Leikstjóri). (2022a, 9. apríl). THE „NIGHTMARE NURSE“ SERIAL KILLER (Beverley Allitt). https://www.youtube.com/watch?v=PPiFzJ5GAcw.

3. Eleanor Neale (Leikstjóri). (2022b, 14. apríl). The „Angel of Death“ Serial Killer (Beverley Allitt) part 2. https://www.youtube.com/watch?v=7-S_zajoifI.

4. Hyperinsulinemia: What It Is, Causes, Symptoms & Treatment. (2022). Cleveland Clinic. https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/24178-hyperinsulinemia.

5. Hyperkalemia (High Blood Potassium): Symptoms, Causes & Treatment. (2020). Cleveland Clinic. https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/15184-hyperkalemia-high-blood-potassium.