Elliot Rodger - Supreme Gentleman

Jóhanna Karen Jónsdóttir

Kynning

Elliot Rodger var aðeins 22 ára þegar hann framkvæmdi glæpi sína en þeir eru einnig þekktir sem: 2014 Isla Vista Killings. Á einum degi drap hann sex manns og særði 14 til viðbótar. Elliot flutti til Isla Vista til þess að stunda nám þar en bærinn er svokallað: college communtiy og bjó hann á háskólasvæðinu þar í 3 ár.

 Það er ekki hægt að tala um glæpi Elliot Rodger án þess að útskýra hugmyndafræði hans og virkni hans á netinu. Þó svo að Elliot hafi lifað mjög góðu lífi og virtist stöðugt hafa stuðning frá fjölskyldu sinni, upplifði hann það ekki sem slíkt. Hann átti alltaf mjög fáa vini og erfitt með samskipti. Einnig átti hann mjög erfitt í skóla og fluttist mikið til í skólakerfinu, t.d. vegna eineltis. Eins og svo margir í þeirri stöðu leitaði hann því oft á netheima til þess að tengjast við annað fólk. Hann spilaði mikið af tölvuleikjum og stofnaði að lokum YouTube aðgang þar sem hann hlóð upp mörgum myndböndum. Á þeim myndböndum var hann einna helst að tjá sig um hugmyndafræði sína sem snerist helst að hatri í garð kvenna. Seinna meir fann hann svo spjallsíður (e. discussion forums) þar sem hann gat staðfest hugmyndir sínar útfrá hatursorðræðum annarra karlmanna. Hugmyndir hans um konur urðu verri eftir því sem tíminn leið og á endanum ákvað hann að hefna sín á þeim.

Elliot Rodger.

Hér sést skjáskot af YouTube síðu Elliots. Titlarnir gefa góða innsýn í hug hans.

            Á þessum tímapunkti finnst mér mikilvægt að kynna hugtakið Incel (samsuða ensku orðanna involuntary celibate) sem er nú orðið svo háþróað að skilgreiningu á því má finna í orðabókum þó að enn vanti íslenska þýðingu. Hugtakið kemur frá netheimum og - eins og það gefur til kynna - á almennt við unga gangkynhneigða karlmenn sem telja sig vera ófæra um að laða að sér konur. Ásamt þessu sína þeir mikinn hatur í garð allra kvenna og karlmanna sem stunda kynlíf og hugtakið á því vel við Elliot. Einnig er þetta mikilvægt fyrir samhengi málsins því Elliot hefur oft verið kallaður: King of the Incels á netheimum þar sem aðrir incels heilla hann sem hetju. Það ber að nefna að fleiri fjöldamorð hafa átt sér stað í nafni incels og Elliots sjálfs á árunum eftir mál hans.

Glæpurinn

Elliot eyddi mjög miklum tíma í að skipuleggja glæp sinn þar sem þetta var (að hans mati) stórkostlegt plan til þess að hefna sín á heiminum. Hann kallaði þetta: Day of Retribution og eyddi fleiri mánuðum í að plana hvað í honum fólst. Það ber að nefna að þegar planið var tilbúið ætlaði hann að hafa daginn fyrr (í nóvember 2013) en það gekk ekki eftir. Einnig ætlaði hann að hafa stjúpmóður sína (sem hann hafði mikla andúð á) og hálfbróður sinn með í þessum áformum en hann náði heldur ekki að fylgja því eftir.

            Að lokum fór megnið af áætlunum hans fram þann 23. maí 2014 u.þ.b. 2 árum eftir að hann hafði ákveðið að hefna sín á heiminum. Hann stakk herbergisfélaga sína tvo ásamt einum vini þeirra til bana, einn á fætur öðrum, þegar þeir komu heim það kvöld. Að því loknu hlóð hann upp myndbandinu: Elliot Rodger‘s Retribution og sendi svokallað manifestó á foreldra og sálfræðing sinn. Þar á eftir lá leið hans í bæinn þar sem hann reyndi að komast inn í kvennfélag (e. sorority) án árangars. Á þessum tímapunkti gekk hann um með byssu og skaut þá sem á vegi hans urðu. Þannig varð hann tveimur konum að bana og særði aðra. Að lokum keyrði hann um svæðið og skaut í átt að búðum á svæðinu og myrti þannig einn mann. Í þessari skotárás særði hann marga ýmist með skotvopninu eða bílnum sínum.

Hér má sjá fórnarlömb Elliots.

Persónan

Best er hægt að lýsa Elliot sem kvennhatara (e. misogynist). Hann kennir konum um öll sín vandamál og neitar að bera einhverja ábyrgð á eigin líðan og aðstæðum. Þetta kemur allt fram í 140 blaðsíðna manifestóinu sem hann skrifaði, en þar sést vel hvernig skoðanir hans hafa mótast enda fer hann út í öll smáatriði lífs síns frá upphafi til enda. Einnig kemur fram hversu mikla athygli hann þráði og hversu mikið hann lagði upp úr því að líta vel út og að eiga dýra, fallega hluti. Ásamt því talar hann mjög fallega um sjálfan sig, hann er mestur og bestur allra manna. Þess vegna tel ég hann vera með 18.2.4. Sjálhverfa persónuleikaröskun. Hann telur sig vera einstakann, þurfa sérstakar reglur, æðri heldur en allir aðrir og á allt gott skilið. Í hans orðum: I am more than human. I am superior to them all. I am Elliot Rodger… Magnificent, glorious, supreme, eminent… Divine! I am the closest thing there is to a living god.

I am more than human. I am superior to them all. I am Elliot Rodger… Magnificent, glorious, supreme, eminent… Divine! I am the closest thing there is to a living god.

Hann var greindur með 1.3.1. Einhverfurófsröskun á sínum tíma en hann á t.d. erfitt með samskipti og eru þau oft mjög óvenjuleg í þau fáu skipti sem hann stundar þau. Eftir að hafa lesið manifestóið og horft á myndbönd hans er þetta mjög skýrt og varpar t.d. ljósi á ofurfókus hans á kvennmönnum og kynlífi.

Ásamt því tel ég hann vera með 5.4. Félaskvíðaröskun þar sem hann átti mjög erfitt með að nálgast fólk í félagslegum samskiptum og gerði alltaf ráð fyrir því að fólk kæmi til hans. Hann talar einnig um að hræðsla og kvíði við félagslegar aðstæður hafi hrjáð hann frá unga aldri, hann hætti t.d. á endanum að ganga í hefðbundinn skóla að miklu leyti til þess að forðast það að vera niðurlægður af jafnöldrum sínum.

Endirinn

Skotárás Elliots endaði með skotum á milli hans og lögreglunnar sem mætti á vettvang. Lögreglan skaut hann í mjöðmina en Elloit tókst að keyra frá þeim. Lögreglan kom að lokum að honum eftir að hann hafði keyrt upp á gangstétt og skotið sig í hausinn í framsætinu. Í manifestóinu sagði hann: The more I thought about all these injustices that were dealt to me, the more eager I became for revenge. It’s all I had left. I didn’t want to die, but I knew that I had to kill myself after I exacted my revenge to avoid getting captured and imprisoned. Þessi endir var því alltaf hluti af planinu.

Myndband sem lýsir aðstæðunum eftir árásina og þegar almenningur komst að því að þetta hefði verið planað í einhvern tíma: https://www.youtube.com/watch?v=TBDsNUIdIT4

Þar sem Elliot tókst að pósta bæði lokamyndbandinu sínu og manifestóinu á alnetið áður en hann framdi sjálfsmorð hafði þessi skotárás víðtækari áhrif heldur en hún hefði geta gert. Þetta mál fékk mikla umfjöllun í fjölmiðlum og varpaði miklu ljósi á hugmyndafræði incels sem hafði skefilegar afleiðingar í för með sér. Enn í dag er Elliot þekktur fyrir að hafa ýtt þessari hugmyndafræði á stærra svið og eru margir innan hennar sem telja glæpi hans vera réttláta útaf þeirri höfnun sem hann (og sambærilegir einstaklingar) þurfa að lifa með.

Mælikvarðar

Mælikvarði 8: Cleckley 16 atriði

Elliot passar við sirka 15 atriði af þeim 16 á mælikvarða Cleckley. Eins og fram hefur komið var mjög sjálfhverfur og hafði mikinn skort á innsæi. Hann átti mjög erfitt með samskipti og virtist ekki sýna dýpri tilfinningar gangvart neinu nema sjálfum sér. Eina einkennið sem mér finnst hann ekki passa við á þessum lista er nr. 3. Ekkert stress né taugaveiklun því Elliot var mjög kvíðinn, ef ekki taugaveiklaður í félagslegum samskiptum.

Mælikvarði 11: Hare kenningin

Elliot passar best í factor 1, þá bæði facet 1 og 2 en eflaust betur í facet 2. Hann var með ákveðinn yfirborðskenndan sjarma sem var mest áberandi í myndböndum hans þar sem sjálfhverfa hans kemur þessu á framfæri. Hann laug mikið að fjölskyldu sinni og telur sig eflaust hafa verið slægur í samskiptum og hagræðir sannleikanumí samskiptum við þau. Hinsvegar finnst mér skortur hans á eftirsjá og yfirborðskenndu tilfinningar hans meira áberandi, ásamt því hvernig hann neitar að bera ábyrgð á eigin gjörðum.

Mælikvarði 15: CCM flokkunin

Það er nokkuð augljóslega hægt að flokka morð Elliots sem 125 revenge eða hefndarmorð. Elliot heldur því fram að hann sé að hefna sig á konum og þeim sem eru að upplifa það sem hann á skilið enda skildi hann eftir mjög skýr skilaboð til þess að koma þessu óréttlæti á framfæri: If I can‘t have you girls I will destroy you. You denied me a happy life and in return I will deny you life. Its only fair.

Mælikvarði 17: norris 7 fasar

Mælikvarði Norris á ekki við um Elliot að mínu mati. Þessi mælikvarði á frekar við raðmorðinga en mér finnst réttara að flokka morð Elliots sem æðismorð enda áttu þau öll sér stað á einum degi.

Mælikvarði 7: dauðasyndirnar 7

Þó svo að margar af dauðasyndunum 7 eigi vel við mál Elliots finnst mér sú sjöunda, stolt, eiga best við vegna þess að sjálfsást hans snýst upp í hatur og fyrirlitningu á öðrum og fær hann að lokum til þess að fremja glæpi sína.

Mælikvarði 13: holmes & deburger flokkunin

Elliot á best við nr 3 á þessum skala, þ.e. sjálfselsku tegundina vegna þess að hann drap til þess að fá persónulega eitthvað út úr því. Hann passar best við undirflokk d. en hann vildi stjórna eða hafa vald á fólki og eins og hann sagði sjálfur: I am the closest thing there is to a living god.

HeimildiR

1. https://www.theguardian.com/world/2014/may/30/elliot-rodger-puahate-forever-alone-reddit-forums

2. https://en.wikipedia.org/wiki/Incel

3. https://en.wikipedia.org/wiki/2014_Isla_Vista_killings

4. https://schoolshooters.info/sites/default/files/rodger_my_twisted_world.pdf  - manifestóið.

5. https://schoolshooters.info/sites/default/files/rodger_video_1.0.pdf

6. https://www.police1.com/active-shooter/videos/santa-barbara-killers-retribution-video-cvhbBxq4q7mDgTiK/ - linkur að myndbandinu sem hann setti á Youtube kvöldið sem hann ákvað að framkvæma plön sín.

Adam Lanza

Kara Björk Sævarsdóttir, Lilja Rut Finnbogadóttir & Sara Ósk Jóhannsdóttir

Kynning

Adam Peter Lanza var fæddur 22. apríl 1992 í Bandaríkjunum. Hans eini glæpur var að myrða 52 ára móður sína og síðar sama dag 26 einstaklinga í skólaárás árið 2012 í skólanum Sandy Hook. Hann drap móður sína með byssu sem hún átti á meðan hún svaf og notaði síðan bílinn hennar til að keyra í skólann þar sem hann drap unga nemendur skólans auk nokkra kennara. Adam Peter Lanza endaði á því að taka sitt eigið líf í einni skólastofunni áður en lögreglan kom á vettvang.

Adam Lanza.

Glæpurinn

Þann 14. desember árið 2012 framdi Adam sinn fyrsta og eina glæp, þá 20 ára að aldri. Hann hóf skotárás í grunnskóla sem kallast: Sandy Hook elementary school sem er staðsettur í Connecticut í Bandaríkjunum. Fyrr um daginn skaut hann mömmu sína fjórum sinnum í hausinn með riffil sem hún átti. Stuttu eftir, klukkan 9:30 að morgni skaut Adam í gegnum glerglugga á skólanum til þess að komast inn, en dyrnar voru læstar. Hann byrjaði á því að skjóta skólastjórann, skólasálfræðinginn og tvo kennara, síðan lá leið hans inn í tvær kennslustofur barna sem voru í fyrsta bekk. Í fyrstu kennslustofunni skaut hann alls 15 börn og tvo kennara. Í þeirri seinni 5 börn og tvo kennara. Kynjahlutfallið á börnunum var 8 strákar og 12 stelpur. Alls voru þetta 27 einstaklingar sem létu lífið, 26 í skólanum og svo móðir hans. Klukkan 9:40 framdi hann svo sjálfsmorð, hann skaut sjálfan sig í einni af kennslustofunum þegar hann frétti að lögreglan væri á leiðinni.

Lanza tilbúinn.

Persónan

Adam fæddist í bænum Exeter í New Hampshire, 22. apríl árið 1992. Adam ólst upp með foreldrum sínum og eldri bróður til 16 ára aldurs en þá skildu mamma hans og pabbi. Lanza átti það sameiginlega áhugamál með móður sinni og bróður að fara á skotsvæði að æfa sig að skjóta úr byssum. Á yngri árum var hann mjög feiminn og átti í erfiðleikum með félagsleg samskipti. Hann var með mjög mikinn kvíða, en þó góður í skóla. Vegna kvíða og vanlíðunar var hann tekinn úr skóla og mamma hans tók við kennslunni heima. Við þriggja ára aldur sýndi Adam frávik í þroska, þar á meðal mál- og skynjunarörðugleika og endurtekna hegðun (e. repetitive behaviors). Adam var svo greindur með einhverfu og áráttu- og þráhyggjuröskun en hann átti það meðal annars til að skipta um sokka tuttugu sinnum á dag og gat ekki snert hurðahúna án þess að nota pappír.

Persónuleikaröskun:

​​Við teljum að Adam Lanza hafi verið með Einhverfa persónuleikaröskun. Við greinum hann með hana þar sem Lanza var mjög einangraður, átti enga nána vini, leitaðist ekki eftir nánum samskiptum, var mikill einfari, virtist áhugalaus um flest og sýndi ekki miklar tilfinningar. Adam Lanza glímdi við mikinn kvíða og endaði á því að stunda nám heima hjá sér þar sem móðir hans kenndi honum. Það gerði það að verkum að Adam varð mjög einangraður og áður en hann framdi glæpinn var hann ekki búinn að fara út úr húsi í nokkra mánuði.

Hér er Adam Lanza ásamt föður sínum, Peter Lanza.

Endirinn

Adam framdi sjálfsvíg í einni af kennslustofunum eftir rúmlega 10 mínútur inni í skólanum þegar hann heyrði að lögreglan væri að koma í skólann. Þá var hann búinn að myrða nemendur, móður sína og starfsfólk skólans. Það er því ekki vitað hvað olli þessari hörmung sem glæpurinn er, það er að segja hvers vegna Adam ákvað að skjóta saklaust fólk í gamla grunnskólanum sínum. Grunur liggur samt um að Adam Lanza hafi framið glæpinn vegna geðræna erfiðleika.

 Hér er stutt myndband sem lýsir Adam Lanza og glæpnum hans vel: https://www.youtube.com/watch?v=qhtfQqKh7dE

Mælikvarðar

Mælikvarði 8: Cleckley 16 atriði

Okkur finnst Lanza passa undir fá einkenni sem listuð eru upp í mælikvarða 8, Cleckley 16. Þó eru nokkur einkenni í mælikvarðanum sem lýsa honum vel. Hann hafði litla félagslega svörun og engar upplýsingar um ástarsamband voru til staðar. Okkur finnst líklegt að hann hafi skort tilfinningaviðbrögð þar sem hann skaut mömmu sína og fór svo í gamla grunnskólann sinn að skjóta saklausa nemendur og kennara. Sagt var að Adam hafi staðið sig vel í skóla og verið greindur strákur þrátt fyrir að hann hafi ekki haft mikinn metnað fyrir skóla og var kvíðinn fyrir náminu ásamt öðru. Hann var einnig greindur með einhverfu og er eitt af einkennum einhverfu að eiga erfitt með félagsleg samskipti.

Mælikvarði 11: Hare kenningin

Okkur finnst Adam Lanza passa best undir Faktor 2 sem kallast lífsstíll. Meðal annars er það vegna þess að Lanza sýndi fram á hegðunarerfiðleika frá unga aldri, bar litla sem enga ábyrgð í lífinu og var líklegast ekki með nein sértæk markmið fyrir framtíð sína. Faktor 2 skiptist í tvo hluta sem eru lífstíll og andfélagsleg hegðun. Þar passar hann betur undir andfélagslega hegðun þar sem félagslega geta hans var lítil sem engin. Hann valdi það frekar að vera einn heldur en að umgangast annað fólk og sýndi mikla hegðunarerfiðleika frá ungum aldri.

Mælikvarði 15: ccm flokkunin

Okkur finnst flokkur 126 í mælikvarða 15 lýsa honum best. Það er ekki á hreinu hvað fékk hann til þess að fremja þennan glæp og myrða saklaust fólk en við höldum að það sé líklega vegna geðraskana og var einnig grunur um það þegar glæpurinn átti sér stað. Adam var greindur með Einhverfu en auk þess sýndi hann einkenni sem hægt er að sjá í mörgum geðröskunum. Til dæmis valdi Adam frekar að vera einn heldur en að vera með öðrum og þróaði engin náin sambönd nema við mömmu sína sem hann síðar drap.

Mælikvarði 18: emerick hringkenningin

Okkur finnst mælikvarði 18 eiga ágætlega við Adam Lanza. Við vitum ekki með vissu hvort hann hafi verið hræddur við höfnun en vegna þess að hann átti erfitt með félagsleg samskipti er hægt að ímynda sér að hann hafi átt við það vandamál að stríða að vera hræddur við höfnun. Vegna kvíða og erfiðleika með félagsleg samskipti fór hann að einangra sig og upplifa einmanaleika, sem er hluti af öðru stigi. Af verknaðinum að dæma virðist hann vera komin í þessa fórnarlambs hugsun og er orðinn smá sama um eigið líf, sbr. sjálfsmorðið. Það bendir allt til þess út frá þeim upplýsingum sem við höfum að hann hafi verið með neikvæða sjálfsmynd vegna greininga og erfiðleika með samskipti. Við vitum ekki hvort hann hafi haldið veikleikum sínum leyndum en þó er vitað að hann hafi einangrað sig verulega og varla talað við neinn. Glæpurinn sem hann framdi hefði geta verið til þess að fá athygli og ná hefnd en við getum ekki sagt með fullri vissu að það sé ástæðan. Það eru engar upplýsingar um hversu vel glæpurinn var planaður og engin merki um að hann hafi verið að “æfa sig” eða undirbúa hann á einhvern hátt. Hann var þó í þessum tiltekna skóla svo hann væntanlega þekkti bygginguna ágætlega þó það hafi verið langt síðan hann hafi verið nemandi þar. Adam framdi svo glæpinn og að lokum fremur hann sjálfsvíg inni í einni kennslustofunni. Það gæti verið að hann hafi verið að upplifa eftirsjá og þess vegna hafi hann ákveðið að skjóta sig en það gætu líka verið aðrar ástæður.

Mælikvarði 14: mindhunter kenningin

Það eru nokkur atriði í mælikvarða 14 sem að passa við Adam. Hann var einhleypur hvítur karlmaður sem var góður í skóla og með góða greind en átti þó í erfiðleikum með að eignast vini vegna kvíða og erfiðleika með félagsleg samskipti. Það bendir ekkert til þess að það hafi verið vandamál í fjölskyldunni og engin saga um geðræn vandamál, glæpi eða alkóhólisma á heimili hans. Adam var ekki misnotaður í æsku og ólst hann upp með bæði mömmu sinni og pabba þó hann hafi ekki búið með föður sínum síðustu árin. Hann var greindur með Einhverfu og Áráttu- og þráhyggjuröskun og var með kvíða en lenti þó ekki í neinum útistöðum við kerfið. Hann var mjög einangraður en ekki er vitað hvort hann hafi verið með sjálfsvígshugsanir á unglingsárum. Það bendir heldur ekkert til þess að hann verið með einhver kynfrávik.

Mælikvarði 13: holmes & deburger flokkunin

Okkur finnst Adam Lanza passa best undir morð vegna hugsjóna. Adam framdi sjálfsmorð áður en hægt var að taka skýrslu af honum og meta glæpi hans. Okkur grunar að hann hafi mögulega verið dæmdur ósakhæfur ef hann hefði lifað. Hann var mjög einangraður í langan tíma og því ekki ólíklegt að hann hafi heyrt raddir eða haldið að einhver hafi sagt honum að fremja þennan glæp. Einnig er það góð vísbending um geðræn vandamál að Lanza hafi drepið sína eigin móður sem var hans eini náni aðili.

Heimildaskrá

1. Adam Lanza. (2020). Criminal Minds Wiki. https://criminalminds.fandom.com/wiki/Adam_Lanza#The_Shooting

2. Ryser, R. (2015, 28. janúar). Psychologist says Lanza likely a schizophrenic. News Times.https://www.newstimes.com/local/article/Psychologist-says-Lanza-likely-a-schizophrenic-6046709.php

3. Sandy Hook Elementary School shooting. (2023). Wikipedia. https://en.wikipedia.org/wiki/Sandy_Hook_Elementary_School_shooting

4. Katersky, A og Kim, S. (2014, 21.nóvember). 5 Disturbing Things We Learned Today About Sandy Hook Shooter Adam Lanza. ABC News. https://abcnews.go.com/US/disturbing-things-learned-today-sandy-hook-shooter-adam/story?id=27087140

Giulia Tofana

Kolfinna Pétursdóttir & Ósk Hoi Ning Chow

Kynning

Giulia Tofana var ítölsk kona sem var uppi á 17. öld og var þekkt fyrir að vera atvinnueitrari. Hún fæddist í Palermo í Sikiley árið 1620 og flutti síðar til Napólí þar sem hún hóf ferilinn sinn með því að búa til eitur. Tofana var þekkt fyrir að búa til banvænt eitur sem var litlaust, lyktarlaust og bragðlaust efni. Vegna þessara eiginleika var auðveldara að gefa eitrið án þess að neytandi greindi það. Eitrið var markaðssett konum sem vildu losa sig við eiginmennina sína. Talið var að að Tofana hafi verið ábyrg fyrir dauða hundruð manna, aðallega karlmanna. Hún var dæmd og tekin af lífi ásamt dóttur sinni sem batt enda á banvænu viðskipti hennar. Sagan hennar Tofana hefur orðið efni í goðsögn og hefur verið sýnd í ýmsum bókmenntum og listaverkum, þar á meðal óperunni Aqua Tofana eftir Pietro Metastasio.

Giulia Tofana að blanda eitraða Aqua Tofana drykkinn.

Glæpurinn

Giulia seldi eitur, þekkt sem: Aqua Tofana í snyrtivörubúð sinni. Aqua Tofana var líklegast blanda af blýi, arseniki og belldonnu. Hún seldi einungis konum eitrið og einungis konum sem hún treysti til að ljóstra ekki upp um hana. Trúað er að konurnar sem keyptu eitrið voru flest allar fastar í óhamingjusömum hjónaböndum, margar þeirra voru jafnvel fastar í ofbeldissamböndum. Eflaust voru sumar konur sem vildu einfaldlega losa sig við eiginmanninn sinn. Konurnar sem keyptu Aqua Tofana fengu þær leiðbeiningar að gefa eiginmönnunum sínum litla skammta í yfir eina til tvær vikur. Þegar eitrinu var skammtað svona jafnt og þétt leit dauðinn út eins og náttúrulegur dauði af völdum veikinda.

Aqua Tofana.

Persónan

Giulia var og er umdeild manneskja. Miðað við aðra raðmorðingja þá eru glæpirnir hennar ekki jafn hrottalegir. Það er erfitt að greina Giuliu með geðræn vandamál þar sem að allar frásagnir af henni lýsa manneskju sem virtist vera heil á geði. Að auki snúast frásagnir lítið um persónuleika hennar heldur frekar um það sem hún gerði.

Áfallastreituröskun: Móðir hennar Giuliu var opinberlega tekin af lífi þegar Giulia var ung. Það er nógu mikið áfall að missa foreldri nú þegar, hvað þá þegar foreldri manns er tekið af lífi fyrir framan alla.

Almenn kvíðaröskun: Við ætlum að skjóta á þann möguleika að Giulia lifði með miklum kvíða yfir því að verða uppljóstruð. Konur voru lágt settar í samfélaginu á þessum tíma og þeim var refsað harkalega fyrir alla glæpi. Afleiðingarnar af glæpunum hennar Giuliu hefðu án efa verið aftaka.

Andfélagsleg persónuleikaröskun: Við teljum að hún hafi þurft að vera með dass af siðblindu til að búa til eitrið til að selja konum og þá óbeint að drepa yfir 600 karlmenn.

Aðferð til að losna við eiginmann?

Endirinn

Á  þessum tíma var samfélagið aðeins öðruvísi en nú til dags og það voru margir réttdræpir fyrir minnstu hluti. Giulia Tofana fann leið til að hjálpa komum til að komast úr ofbeldissamböndum og í raun hjálpa þessum konum að hjálpa sér sjálfum. Sagan hennar Tofana endaði ekki vel því hún seldi konu sem var í ofbeldissambandi eiturefnið sitt. Þegar konan var búin að setja það út í súpuna hjá manninum sínum fékk hún bakþanka og sagði manninum sínum allt. Hann tilkynnti þetta til yfirvalda og Giulia Tofana og dóttir hennar voru handtekningar og þær voru drepnar í nafni laganna.

Heimild: https://www.youtube.com/watch?v=17szX7SWCGU

Mælikvarði 8: Cleckley 16 atriði

Vegna þess að það eru til takmarkaðar upplýsingar um Giuliu sjálfa þá er ekki hægt að staðfesta né útiloka að hún hafi passað við sum atriði á Cleckley listanum. Þessi atriði eru; 8. fátækleg tilfinningarviðbrögð, 9. sjúklega sjálfsmiðaður og ástleysi, 11. skortur á innsæi, 15. lítið og ópersónulegt kynlíf.

Giulia passar vel við atriði 1. yfirborðssjarmi. Það er almennt talið að viðskiptavinir hennar líkuðu vel við Giuliu, hvort sem að þau vissu af eitursölunni hennar eða ekki. Þá skjótum við inn að hún passar illa við atriði 12. lítil félagsleg svörun og 13. fjarstæðukennd og óumbeðin hegðun þar sem að hún átti vini og reglulega viðskiptavini og hegðun hennar var alls ekki óumbeðin. Út frá frásögnum er ólíklegt að Giulia hafi sýnt fram á merki um geðrof (atriði 2). Til þess að vera sjálfum okkar samkvæmar þá segjum við að Giulia passi illa við atriði 3. ekkert stress né taugaveiklun þar sem við greindum hana með almenna kvíðaröskun hér fyrir ofan. Viðskiptavinir Giuliu gátu alltaf treyst henni og þ.a.l. passar hún ekki við atriði 4. óáreiðanleiki. Aftur á móti þurfti Giulia að ljúga að almenningi til að forðast grun og passar vel í atriði 5. ósannsögli og óheiðarleiki. Samkvæmt heimildum sýndi Giulia ekki fram á eftirsjá þegar hún var loksins gómuð af yfirvöldum. Enn fremur eru glæpir hennar réttlætanlegir að hluta til og þ.a.l. auðveldara að sýna fram á skort á eftirsjá eða skömm (atriði 6). Við viljum meina að hegðunin hennar Giuliu var ekki óréttlætanleg, þar sem margar konur höfðu enga aðra leið út úr ofbeldissamböndum, þ.e.a.s. passar ekki við atriði 7. ástæðulítil andfélagsleg hegðun. Við teljum svo Giulia passar ekki við atriði 10. léleg dómgreind/lærir ekki af reynslunni því að Giulia var greind og klók manneskja sem tók ekki skyndiákvarðanir. Fyrst að Giulia stofnaði sitt eigið fyrirtæki og verslun sem hefði verið farsælt án eitursölunnar þá passar hún illa við síðasta atriðið, 16. fylgja ekki neinni lífsáætlun.

Mælikvarði 11: Hare kenningin

Við flokkum Giuliu undir psychopathy interpersonal. Við teljum að hún bjó yfir superficial charm til að selja vörur sínar. Að auki þurfti hún að halda starfsemi sinni leyndri frá yfirvöldum og passar þ.a.l. við pathological lying, og við conning/manipulative af sömu ástæðu af pathological lying. Við getum hins vegar ekki staðfest né neitað að hún var með grandiose self worth.

Mælikvarði 15: CCM flokkunin

Samkvæmt CCM myndu glæpir Giuliu flokkast undir Personal Cause Homicide; 122.02 Staged Domestic Homicide. Konur notuðu aqua Tofana til að drepa eiginmenn sína. Auðvitað er ekki víst að allir hafi fylgt leiðbeiningum hennar Giuliu, en ef við gerum ráð fyrir því að meirihluti kvennanna fylgdu þeim þá þurfti að vera áætlun á bak við morðið (tímasetja eiturgjöfina rétt svo hún sé jöfn og þétt yfir vikuna).

Mælikvarði 17: NOrris 7 fasar / 18: Emerick hringkenningin

Vegna eðli glæpsins þá eiga svona hringrásir ekki við. Það er ekki eins og hún hafði mikinn tíma á milli kúnna sem voru að kaupa flöskurnar með eitrinu til að velta vöngum varðandi hvernig henni leið með það sem hún var að gera. Að auki er hún frábrugðin öðrum raðmorðingjum þar sem hún drap óbeint.

Mælikvarði 7: Dauðasyndirnar 7

Við völdum Dauðasyndirnar 7 vegna þess að við vitum ekki fyrir víst hvaða ástæður konurnar sem keyptu Aqua Tofana. Allar dauðasynirnar gætu flokkast undir ástæður fyrir konurnar til að vilja drepa mennina sína.

Mælikvarði 13: Holmes & Deburger flokkunin

Holmes & Deburger kenningin stangast á við Giulia Tofana þar sem að hún drap ekki neinn sjálf.  Ástæður Holmes & DeBurger eiga ekki við Giuliu sjálfa heldur viðskiptavini hennar. Það eru ekki til neinar heimildir um hverjar hvatirnar voru á bak við hvert einasta morð. Það eina sem gæti passað væri mögulega Hugsjóna tegundin; hún telur sig vera losa heiminn við ofbeldisfulla eiginmenn.

Heimildaskrá

1. McKennett, H. (2020, júní 2). This 17th-Century Potionmaker Helped Desperate Housewives Poison Their Husbands. All That’s Interesting. https://allthatsinteresting.com/giulia-tofana

2. Nutshell (Leikstjóri). (2021, mars 12). The mystery of the woman who poisoned 600 men | Serial killer | Giulia Tofana | Nutshell. https://www.youtube.com/watch?v=17szX7SWCGU

Gary Heidnik

Ásdís Jana Ólafsdóttir

Kynning

Gary M. Heidnik var Bandarískur glæpamaður sem rændi, pyntaði og nauðgaði sex konum og drap tvær. Hann framdi þessa glæpi á árunum 1978 til 1987. Hann hélt fórnalömbunum í sjálfgrafinni holu í kjallaranum heima hjá sér. Hann var dæmdur til dauða og tekinn af lífi með banvænni sprautu í júlí 1999.

Gary Heidnick handtekinn.

Glæpurinn

Árið 1978 þegar Gary vann á geðheimili gaf hann Alberta Davidson, sem var sjúklingur inn á geðheimilinu, dagspassa. Hann tók hana heim með sér og gerði hana að fanga sínum í kjallaranum. Þar nauðgaði hann henni og pynti. Hann var handtekinn og dæmdur í fangelsi í 3 til 7 ár þegar Alberta fannst í kjallara hans.

Árið 1986 þegar Gary var kominn úr fangelsi byrjaði hann að ræna og nauðga konum aftur. Josefina Rivera var næsta fórnarlamb hans. Hún var vændiskona og eftir að hafa stundað kynlíf með Gary, kæfði hann hana þar til hún varð meðvitundarlaus og hlekkjaði hana síðan í kjallara sínum.

Heidnik byrjaði að grafa holu í kallaranum sem hann setti Josefinu síðan ofan í ef hún reyndi að flýja eða ef hún hegðaði sér illa. Nokkrum dögum síðar rændi hann annarri konu að nafni Sandra Lindsay. Hún var áður ólétt með barn Heidnik en fór í fóstureyðingu, sem Gary var ekki glaður með. Hann hélt konunum í kjallaranum, gaf þeim sjaldan að borða, nauðgaði þeim reglulega og hélt þeim hálf nöktum. Nokkrum dögum seinna rændi þrem öðrum konum, Lisa Thomas, Deborah Dudley og Jacquelyn Askins. Deborah reyndi oft að verja sig og var því oft sett í holuna. Hann lét konurnar stunda kyníf með hvor annarri og lét þær borða hundamat. 7. febrúar varð hann reiður við Söndru og lét hana hanga í loftinu með einni hendi í tvo daga. Hún fékk háan hita og dó. Hann tók lík hennar, sagaði hana í sundur og setti höfuð hennar í pott. Hann gaf hundunum sínum einhvern part af líki hennar en restina til kvennana. Á næstu dögum byrjuðu nágrannar hans að kvarta yfir vondri lykt og þegar lögreglan kom til að rannsaka útskýrði Heidnik að hann hafi verið að elda en brenndi matinn og lögreglan fór. Hann fór til kvennana og mútaði þeim og sagði Josefina honum frá að þær voru að plana að ráðast á hann. Þannig hann tróð skrúfjárni í eyru þeirra.

Gary byrjaði að nota raflost á allar konurnar nema Josefinu. Hún var orðin að uppáhalds fanga hans og fékk stundum forréttindi eins og að horfa á mynd eða að vera nauðgað á þæginlegri stað. 19. mars tók hann Deborah og setti í holu fulla af vatni og drap hana með raflosti fyrir að vera óþekk. Hann lét síðan Josefinu hjálpa sér að losa sig við líkið. Hann rændi síðan Agnes Adams sem átti að koma í stað fyrir Deborah. En markmið hans var að gera þær allar óléttar og ala síðan upp börnin sjálfur.

Teikning af brunninum.

Brunnurinn sjálfur.

Persónan

Gary Michael Heidnik fæddist Ohio 23. nóvember 1943. Þegar Gary var aðeins 3 ára skildu foreldrar hans og fór Gary, ásamt yngri bróður hans Terry, að búa hjá föður þeirra og stjúpmóður. Faðir þeirra lagði strákana bæði í líkamlegt og andlegt ofbeldi og var aðal refsingaraðferð hans að niðurlægja þá. Á tímabili þegar Gary pissaði í rúmið lét faðir hans Gary hengja lakið út fyrir alla til þess að sjá.

Gary gékk vel í skóla, fékk góðar einkunnir en hann var samt lagður í einelti og átti enga vini.

Alkóholismi var mikill í fjölskyldu hans þar sem báðir foreldrar hans misnotuðu áfengi. Sagt er að skilnaður foreldra hans hafi verið út af drykkju móðurinnar. Árið 1970 framdi móðir hans sjálfsvíg með ofskömmtun lyfja og áfengis. Þá framdi Gary sína fyrstu sjálfsvígstilraun af mörgum. Hann er sagður hafa farið oft inn á geðdeildir og að hann reyndi að fremja sjálfsvíg allavega 13 sinnum. Terry bróðir hans var einnig í sjálfsvígshættu og voru þeir báðir greindir með geðklofa. Gary greindist með geðklofa 19 ára gamall eftir að hafa verið í hernum í 13 mánuði. Hann var sendur heim úr hernum og fór að vinna sem hjúkrunarfræðingur. Það reyndist honum samt ekki vel og var hann ýmist rekinn fyrir að vera dónalegur við kúnna og fyrir að mæta of seint. 28 ára gamall stofnaði hann kirkju og hélt fundi í kjallaranum sínum. Innan nokkra ára var hann búinn að safna miklum peningi.

Hann eignaðist 2 börn. Fyrsta barn hans átti hann með Gail Lincow. Drengurinn var fljótlega eftir fæðingu sendur á fósturheimili vegna andlegrar getu Gail. Hann hitti síðan Anjeanette Davidson, sem var sjúklingur á einu geðheimili sem Gary vann á. Þau eignuðust dóttur saman, Maxine, sem var einnig tekin og sett á fósturheimili.

 Vitað er með vissu að Gary Heidnik var greindur með 2.1.5. Geðklofi og hægt er álykta að hann hafi verið 19.6. Sadisti og 18.2.1. Andfélagsleg persónuleikaröskun. Sadisminn segir sig ferkar sjálfur, hann hélt konunum föngun, pynti og nauðgaði þeim. En andfélagsleg persónuleikaröskun passar honum líka vel þar sem hann byrjaði snemma að brjóta af sér. Hann var hvatvís, ofbeldishneigður og skorti eftirsjá.

Gary M. Heidnik.

Endirinn

24. mars náði Josefine að sannfæra Gary um að fá að fara heim og hitta fjölskyldu sína. Hann trúði því að hún myndi koma aftur til hans en hún fór beint til kærasta síns og hann hringdi á lögregluna. Heidnik var handtekinn og kom fyrst fram í dómsal 1988. Þá sagði hann að konurnar sem hann rændi höfðu verið í kjallara hans þegar hann flutti inn í húsið. Hann reyndi einnig að vera dæmdur ósakhæfur en það hófst ekki hjá honum. 1. júlí var Heidnik dæmdur fyrir tvö morð, rán á fimm manneskjum, sex nauðganir, fjórar grófar líkamsárásir. Hann var dæmdur til dauða. Á áætluðum dauðadag hans, 31. desember, reyndi hann að fremja sjálfsmorð en fór í dá. 1997 var reynt aftur en frestað en 6. júlí 1999 dó hann með banvænni sprautu, 55 ára.

Heimild: https://www.youtube.com/watch?v=CM2IwBASG2I

Mælikvarðar

Mælikvarði 9: Hare 22/20 listinn

Hare mælikvarðinn passar mjög vel við Gary. Persónunlega finnst mér 15 atriði úr 20 atriða lista passa við hann, mögulega fleiri. Gary framdi glæpi sína á stuttum tíma og rændi konum með stuttu millibili sem gæti bent til þess að honum leiddist hratt eða hafði litla stjórn á hegðun sinni. Hann var hvatvís og ábyrgðarlaus. Hann sýndi litla sem enga samkennd eða samviskubit. Snemma byrjaði Gary að sýna óæskilega hegðun og tók aldrei ábyrgð á eigin gjörðum.

Atriði sem passa við hann: 03, 05, 06, 07, 08, 09, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 18 og 20.

Mælikvarði 11: Hare kenningin

Á Hare mælikvarðanum passar Gary við affective undirflokkinn. Hann sýndi litla sem enga samkennd eða samviskubit fyrir gjörðum sínum og virtist áhugalítill gangvart tilfinningum fórnalamba sinna. Hann tók heldur aldrei ábyrgð á glæpnum. Hann reyndi að vera dæmdur ósakhæfur og sagði einnig að fórnalömbin hefðu verið í kjallaranum þegar hann keypti húsið.

Mælikvarði 15: CCM flokkunin

Að mínu mati passar Gary best undir flokk 133: Sexual Homicise, mixed. Aðalmarkmið hans var að nauðga konunum en drap eina „óvart“ og hin fór ekki eftir reglum hans og hann náði ekki að stjórna henni svo hann drap hana.

Mælikvarði 18: Emerick hringkenningin

Hringkenningin passar ekki vel við Gary. Hann var mögulega hræddur við höfnun þar sem flest fórnalömbin hans voru vændiskonur. Næsta skref, særðar tilfinningar, finnst mér ekki passa við hann. Honum var sama um hvað konunum fannst. Mögulega hafði hann neikvæða sjálfsmynd í framhaldi af glæpnum, en samt ekkert sem bendir til þess. Heldur ekki upplýsingar um sjálfsvorkun. Ekkert sem bendir til þess að hann hafi haft einhverja óheilbrigða aðlögun eins og neyslu efna eða áfengis. Gary hafði frávikskenndar fantasíur en hann var einnig greindur með geðklofa þannig mögulega komu þær útaf geðklofanum. Þjálfunarferlið og glæðurinn sjálfur passar honum samt. Hann fer á stjá að ná í nýtt fórnarlamb, fremur glæpinn sjálfan. Seinasta skrefið er tímabundin eftirsjá, en ekkert bendir til þess að Gary hafi verið með eftirsjá.

Mælikvarði 14: Mindhunter kenningin

Gary var vissulega einhleypur, hvítur karlmaður, hann var yfir meðal greind. Honum gekk ágætilega í skóla, menntaði sig sem hjúkrunarfræðingur en náði ekki að halda vinnu. Hann kom úr slæmri fjölskyldu, bæði móðir hans og faðir komu illa fram við hann. Hann sjálfur var greindur með geðklofa og mikill alkóholismi var í fjölskyldu hans. Hann var misnotaður í barnæsku bæði andlega og líkamlega. Ekkert bendir til þess að hann hafi haft neikvæð viðhorf til karlkyns yfirmenn eða hatur á konum. Hann lenti ekki snemma í einhverjum stofnunum en hann greindist með geðklofa aðeins 19 ára. Hann reyndi að fremja sjálfsmorð þó nokkrum sinnum og að lokum hafði hann mikinn áhuga á kynfrávikum. Gary passar því mjög vel við Mindhunter kenninguna þar sem 9 af 10 atriðum á vel við hann.

Mælikvarði 13: Holmes & DeBurger flokkunin

Ég tel Gary falla best undir 3c. Sjálfselsku tegundina, gagn. Markmið hans var ekki að drepa konurnar heldur að nauðga þeim. Hann planaði að gera þær allar ófrískar og ætlaði síðan að ala sjálfur börnin.

Heimildaskrá

1. Criminal minds wiki. (e.d.). https://criminalminds.fandom.com/wiki/Gary_Heidnik#Known_Victims

2. Fiorillo, V. (2007). Inside the house of Heidnik. https://www.phillymag.com/news/2007/07/23/inside-the-house-of-heidnik/

3. Morrison, R. (2023). Gary Michael Heidnik: Biography and Murders. https://warbletoncouncil.org/gary-heidnik-9613#menu-5

4. The true crime edition. (2021). The Real-Life Silence of the Lambs. https://www.truecrimeedition.com/post/gary-heidnik

Richard Ramirez - Night Stalker

Þórey Björk Eyþórsdóttir & Sigurður Jefferson Guarino

Kynning

Ricardo "Richard" Leyva Muñoz Ramirez oft kallaður: The night stalker eða: The Valley Intruder framdi og var dæmdur fyrir 14 morð, 11 kynferðisbrot og 14 innbrot ásamt töluverðum morðtilraunum og árásum. Þetta átti sér allt stað árið 1984 í Los Angeles. Ramirez réðst mest á konur sem hann drap, nauðgaði og pyntaði, yngsta fórnarlamb hans var 9 ára stelpa og elsta var 79 ára kona. Einnig voru einhver fórnarlömb hans strákar/karlar.

Lögreglumynd af Richard Ramirez.

Glæpurinn

27. mars 1985 braust Ramirez inn í hús eins og hann hafði gert mörgum sinnum áður og myrti tvö hjón sem sváfu þar. Hann skaut manninn Vincent Zazzara í höfuðið sem var svolítið einkennandi fyrir Ramirez að skjóta þar á meðan það svaf. Eftir það réðst hann á konu hans Maxine Zazzara þar sem hann nauðgaði henni, skar og seinna stakk hana til dauða. Þegar lögreglumenn komu svo á svæðið sást að Ramirez hafi skóflað úr augu hennar og tekið þau með sér.

Í byrjun þegar þessi morð voru að uppgötvast trúði lögreglan ekki að þetta gat verið einn maður að fremja öll þessi morð, nauðganir og árásir þar sem þessir glæpir voru alltof tilviljunarkenndir og engin röð eða regla á þeim eins og með aðra fjöldamorðingja. Þess vegna voru allir hræddir, hver sem er hefði getað verið fórnarlamb, karl, kona, eldri borgarar, lítil börn, stundum nauðgaði hann bara, stundum nauðgaði hann og myrti. Hann braust einu sinni inn í hús og stal barni úr rúmi sínu, tók það á vinnusvæði, nauðgaði og skildi barnið svo eftir á bensínstöð. Það vissi enginn hver væri næst á listanum.

Glæpavettvangur.

Djöfladýrkandinn Ramirez.

Persónan

Hann Ramirez átti erfiða æsku, hann var yngstur í 5 barna fjölskyldu sem voru innflytjendur frá Mexíkó og faðir hans var mikil ofbeldismaður og alkóhólisti og þegar Ramirez var 5 ára fékk hann flogakast eftir högg frá föður hans og er trú sálfræðinga að það hafi haft langtímaáhrif á þroska og hugræn ferli hans. Hann hætti í grunnskóla í 9. bekk og var ekki í miklum tengslum við fjölskyldu sína nema frænda sinn hann Miguel sem hafði slæm áhrif á hann. Ramirez byrjaði að nota LSD með Miguel aðeins 14 ára og byrjaði seinna með honum á kókaíni. Þegar hann var 13 ára varð hann vitni að morði þegar Miguel skaut konu sína fyrir framan hann og Miguel var sendur á geðheimili. Eftir það byrjaði Ramirez að brjótast inn í hús og stela til að styðja fíkniefnaneyslu hans. Einn einkennandi þáttur sem flest fórnarlömb sem lifðu hann af lýstu honum með hræðilegar og óhugnarlegar tennur og ógeðsleg lykt var af honum.

Ramirez ungur að árum.

Ramirez aðeins eldri.

DSM 5:

19.6. Sadismi

Frá tvítugsaldri myndi áhugi Ramirez á satan aukast og á nokkrum morðvettvangur myndi hann teikna tákn satans á veggi eða fórnalömbin sín með varalit eða hverju sem hann fann, hann virtist líka fá kynferðislega örvun frá athöfn sem tengjast kvölum annara ásamt að heimta það að fórnarlömb myndu biðja til satans.

18.2.1. Andfélagsleg persónuleikaröskun

Hann var endalaust að brjóta á réttindum annarra, hann hugsaði ekkert um það sem er rétt og rangt í samfélaginu. Hann fremur marga glæpi, morð, nauðganir, pyntanir, innbrot og árásir. Einnig hafði hann enga eftirsjá af glæpum sínum.

Svo einnig langar okkur að nefna líka:

16.5.3. Kókaín tengdar raskanir

1.4.1. Athyglisbrestur/ofvirkni

15.3. Hegðunarröskun

18.1.3. Geðklofalík persónuleikaröskun.

Þessar greiningar eiga líka mjög vel við Ramirez. Hann misnotaði vímuefni stanslaust og var um tvítugt byrjaður að nota kókaín sem leiddi til innbrots og svo seinna til morða. Sem krakki var hann greindur með ADHD og Hegðunarröskun og svo skelltum við á hann Geðklofalíkri persónuleikaröskun vegna einkennilegrar hugsunar, hegðunar og útlit mjög sérkennilegt, skortur á vinum, hjátrú og félagsfælni en ekki með neikvætt mat á sjálfum sér.

Endirinn

 30. ágúst 1985 fóra Ramirez  í strætó til að heimsækja bróður sinn, en á þessum tíma án hans vitundar var andlit hans gefið út í öll blöð í Los Angeles eftir að lögreglan hafi loksins fundið tengsl og fundið DNA hjá seinasta nauðgunarfórnalambinu. Þegar hann kom til baka 31. ágúst því bróðir hans var ekki heima voru tvær konur sem þekktu hann og kölluðu hann: El matador, sem þýðist yfir í “morðinginn” hann flúði og hópur af fólki myndaðist til að ná honum. Hann reyndi að stela tveim bílum en að lokum náði hópur af fólki honum, börðu og spörkuðu í hann þar til lögreglan var kölluð til og er sagt að lögreglan hafi bjargað lífi hans frá mannfjöldanum.

Ramirez var dæmdur til dauða árið 1989 eftir nokkra töf og þegar hann labbaði út úr dómsalnum sagði hann: Hey, big deal, death always comes with the territory. I'll see you in Disneyland. Í fangelsi giftist hann einni af mörgum aðdáendum hans en eftir 24 ár á dauðadeildinni dó hann svo 53 ára vegna krabbameins og af tengdum erfiðleikum sem tengjast langvarandi neyslu á kókaíni og öðrum vímuefnum.

Hér má sjá myndband sem lýsir máli hans vel: https://www.youtube.com/watch?v=xghc6gxWvi0

Mælikvarðar

Mælikvarði 8: Cleckley 16 atriði

Það sem á við hann í þessum mælikvarða er 4, 5, 6, 7, 8, 10, 11, 14, 16. Eins og sést töldum við hann Ramirez eiga við 9 af 16 atriðum.

Mælikvarði 11: Hare kenningin

Mælikvarði 11 - Hare kenning: Í factor 1 sem eru geðhrif þar sýnir Ramirez mörg atriði, hann er með mikinn: superficial charm, lack of remorse or guilt fyrir fórnarlömbum sínum, lack of empathy og failure to accept responsibility. Í factor 2 sem er lífsstíll þar er hann með: poor behavioural controls, early behavioral problems, need for stimulation, irresponsibility, juvenile delinquency. Við völdum þennan mælikvarða því hann átti best við.

Mælikvarði 12: Stone 22 listinn

Mælikvarði 12 - Stone 22: Þarna á hann við flokk 16 þar sem hann er andfélagslegur og fremur endalausa glæpi og morð. Einnig á hann við flokk 18 þar sem hann er pyntingar morðingi.

Mælikvarði 17: NOrris 7 fasar

 Mælikvarði 17 - Allir þeir fasar sem Norris setur fyrir getum við séð í hegðun og athöfnum hans. Ramirez er kannski ekki eins mikið fasi 3 þ.e.a.s. wooing því hann braust oft bara inn til fólks og það var ekki mikil tæling í gildrur þar og ég set líka spurningarmerki á seinasta fasann, semsagt þunglyndi því hann virtist allavega ekki vera það og morð hans og hvernig hann lét eftir á eins og í dómsal lýsir ekki manni sem er í einhverri innri baráttu með svoleiðis að okkar mati var hann bara mjög veikur á geði og örugglega með einhvern heilaskaða eftir barning frá föður hans.

Hugrofs fasi: Ramirez fékk mikla örvun við að sjá fórnarlömb sín hrædd og mörg af morðum hans gerði hann í nafni satans en fékk þó örvun af verkum hans.

Veiði fasi: Það byrjaði allt með að Ramirez braust bara inn í hús en um leið og hann drap sitt fyrsta fórnarlamb við innbrot byrjaði hans frenzy en ekki mikil pæling fór í að velja fórnarlömb það var mjög handahófskennt.

Biðils fasi: Ramirez var ekki mikið að setja fyrir gildrur heldur var bara handahófskennt hvern hann myndi brjótast inn á næst.

Handtöku fasi: Flest fórnalömb hans voru sofandi eða vöknuðu við hans verk þar sem hann braust inn í hús að nóttu til þannig hann hafði völdin oftast í þeim aðstæðum.

Morð fasi: Hápunktur Ramirez var að sjá og heyra fórnarlömb sín deyja, kvalir þeirra var örvun fyrir hann.

Minjagrips fasi: Í eitt skipti hafði hann Ramirez skóflað augun út á konu sem hann hafði drepið og tekið þau með sér og eftir nokkur morð hjá honum tók hann stundum með sér nesti frá ísskápum fórnarlambanna.

Þunglyndis fasi: Ramirez átti erfiða æsku, en fremur glæpi sína ekki mikið í hefndarskyni að mínu mati passar þessi fasi ekki alveg við Ramirez því hann var með enga eftirsjá og virðist ekki vera mjög reiður úti neinn þótt það gæti alveg verið að hann drepur sem hefnd á föður hans eða kannski frænda en ég held hann haus hans var að hugsa um allt annað við morðin hans.

Mælikvarði 14: Mindhunter kenningin

Mælikvarði 14: Mindhunter eru alveg með þetta og lýsa okkar manni næstum því hárrétt með með eina villu sem er há greind, Ramirez var ekki með mjög mikla greind kannski vegna heilaskaða en honum gekk illa í skóla eins og Mindhunter segir enda hætti hann í 9. bekk. En allt annað fellur í sinn stað, hann var einhleypur allavegana á tíma morðana, líkamlega misnotaður við æsku, alkóhólismi og dóp í fjölskyldunni, hann lenti í útistöðum við lögreglu og yfirmenn sína, rekinn úr vinnu, hann átti við geðrænan vanda sem krakki, hann var þó ekki með mikla sjálfsmorðs tilfinningar eða ekki af sögn annarra eins og atriði 9 bendir til, en var þó með áhuga á kynfrávikum og hafði verið að perrast mjög mikið bæði sjálfur og með frænda sínum áður en hann varð raðmorðingi.

Mælikvarði 13: Holmes & Deburger flokkunin

Hann Ramirez var líklegast sjálfelskutegund 3.a. Hann myrti og fékk oftast kynferðislega örvun frá verkum sínum, nauðgaði og pyntaði oft fórnalömb sín. Hann vildi heyra þau dýrka satan á meðan hann drap þau, sýndi enga eftirsjá, virtist hafa gert þetta alltaf fyrir sína eigin hvatir og örvun.

Heimildir

1. Richard Ramirez. (2021, November 12). Biography; Biography. https://www.biography.com/crime/richard-ramirez

2. Þættirnir Night Stalker; the hunt for a serial killler https://www.netflix.com/watch/81026479?trackId=255824129

Edmund “Ed” Emil Kemper

Heiðdís Mjöll Kristleifsdóttir & María Nína Gunnarsdóttir

Kynning

Edmund Emil Kemper fæddist í Burbank í Kaliforníu 18. desember 1948. Hann var miðjubarn og eini sonur foreldra sinna. Hann byrjaði ungur að sýna hegðun eins og grimmd gagnvart dýrum. Hann átti í mjög slæmu sambandi við móður sína sem átti við áfengisvanda að stríða, hún gerði lítið úr honum, niðurlægði og beitti hann ofbeldi. Hún lét hann oft sofa í læstum kjallara vegna þess að hún óttaðist að hann myndi skaða systur hans, hún gerði líka grín af stærð hans þar sem hann var 1.93 sm að hæð þegar hann var aðeins 15 ára. Á þeim aldri endaði hann að flýja að heiman og bjó hjá pabba sínum en var svo sendur til ömmu sinnar og afa. Þar framdi hann fyrsta morðið sitt á ömmu sinni og stuttu seinna myrti hann einnig afa sinn. Hann var lagður inn á geðdeild þar sem hann var greindur með geðklofa, seinna var greiningunni breytt, en losnaði út fyrir að vera kurteis og almennilegur við geðlækna. Seinna á fullorðinsárunum byrjaði hann að bjóða ungum konum far í bílnum sínum, keyrði afsíðis og drap þær. Hann drap alls átta konur, meðal annars móðir sína og vinkonu hennar.

Lögreglumynd af Ed Kemper.

Glæpurinn

Kemper var 21 árs þegar hann var útskrifaður af geðdeild, þá flutti hann aftur heim til móður sinnar þar sem þau rifust heiftarlega. Kemper vann mikið og nýtti peninginn til þess að flytja að heiman. Hann kvartaði þó mikið yfir því að komast ekki frá móður sinni þar sem hún hringdi reglulega í hann og heimsótti hann óvænt. Hann átti það til að eiga erfitt fjárhagslega, sem varð til þess að hann neyddist oft til að leita í íbúð móður sinnar. Þegar hann keypti sinn fyrsta bíl, fór hann að taka eftir fjölda ungra kvenna vera að ganga og hjóla um. Hann byrjaði þar af leiðandi að geyma plastpoka, hnífa, teppi og handjárn í bílnum sínum. Hann byrjaði á því að ná í ungar konur og hleypa þeim friðsamlega í burtu. Kemper segist hafa sótt og skutlað um 150 manns áður en hann fann fyrir kynferðislegum hvötum til manndráps.

Ed Kemper og myndir af glæpavettvangi.

Á tímabilinu maí 1972 til apríl 1973 drap Kemper átta manns, allt konur. Hann sótti ungar konur og fór með þær á einangruð svæði þar sem hann pynti þær. Meðal annars skaut, stakk, kæfði og kyrkti hann þær. Hann tók einnig lík fórnarlamba sinna heim til sín til þess að hafa samfarir við líkin, að því loknu limlesti hann þau. Á þessu 11 mánaða tímabili drap hann fimm háskólanema, einn menntaskólanema, móður sína og bestu vinkonu móður sinnar. Í viðtölum lýsir Kemper því að hann fór oft út í leit að fórnarlömbum eftir að hafa átt slæmt rifrildi við móður sína.

Persónan

Ed Kemper er gáfaður maður með mjög háa greindarvísitölu og einstaklega orðheppinn sem hann nýtti sér til að öðlast traust hjá fólki. Hann skorti samkennd og sýndi litla samúð gagnvart fórnarlömbum sínum, hann hafði enga iðrun vegna gjörða sinna.

Kemper handtekinn.

Það væri hægt að greina Ed Kemper með þó nokkrar geðraskanir meðal annars þó nokkrar kynfráviksraskanir eins og Líkamshlutar og Nágirnd (19.9.2 og 19.9.3 í DSM-5) þar sem hann hafði kynferðislegan áhuga á líkum, þá sérstaklega hausum.

Að auki þá á Sadismi (19.6 í DSM-5) sérstaklega við hann, þar sem hann naut þess að pynta og valda fórnarlömbum sínum sársauka. Að lokum þá á Andfélagsleg persónuleikaröskun (18.2.1 í DSM-5) við þar sem hann sýndi mjög skýrt virðingarleysi fyrir réttindum og tilfinningum annarra með glæpum sínum þar má nefna morð, nauðganir og sundurlimanir. Glæpir hans voru oft hvatvísir, hann sýndi mikinn skort á samúð gagnvart fórnarlömbum sínum og talaði um þau á kaldan máta. Í raun lýsti hann ánægju og stolti yfir gjörðum sínum. Kemper var þekktur fyrir að vera afbragðs lygari og sjarmerandi til að öðlast traust hjá fólki. Að auki sýndi hann ofbeldisfulla hegðun sem barn og unglingur, þar á meðal dráp á dýrum.

Heimild: https://www.youtube.com/watch?v=I8x5PeZZFNs

Endirinn

Að morði móður sinnar og vinkonu hennar loknu, fór hann í símabás og hringdi í lögregluna. Hann játaði morð á móður sinni og vinkonu hennar, en lögreglan tók símtal hans ekki alvarlega og sagði honum að hringja til baka síðar. Nokkrum klukkustundum síðar hringdi Kemper aftur og bað um að ræða við yfirmann sem hann þekkti persónulega. Hann játaði við þann yfirmann að hafa myrt þær og beið þess að lögreglan mætti ​​á vettvang og tæki hann í gæsluvarðhald þar sem hann játaði einnig morð á námsmönnunum sex. Seinna í viðtali var hann spurður hvers vegna hann gaf sig fram. Þá sagði Kemper: Upprunalegi tilgangurinn var horfinn, það þjónaði ekki neinum líkamlegum, raunverulegum eða tilfinningalegum tilgangi. Þetta var bara hrein tímasóun. Í dag er Ed Kemper í innlögn á réttargeðdeild í Kaliforníu og telur sig ekki eiga vera hluti af samfélaginu og á best heima þar.

Mælikvarðar

Mælikvarði 9: Hari 22/20 listinn

Ed Kemper bjó yfir eftirfarandi eiginleikum sem Hare 20 listinn telur upp, þ.e.a.s. öllum nema atriði 17. Many short-term marital relationships, hann trúlofaðist þó einu sinni. Hann átti annars aldrei eðlileg tengsl við konur og var almennt einfari.

1. Glibness/superficial charm.

2. Grandiose sense of self-worth.

3. Need for stimulation/prone to boredom.

4. Pathological lying and deception.

5. Conning/manipulating.

6. Lack of remorse or guilt.

7. Shallow affect.

8. Callous/lack of empathy.

9. Parasitic lifestyle.

10. Poor behavioral controls.

11. Promiscuous sexual behavior.

12. Early behavioral problems.

13. Lack of realistic, long-term plans.

14. Impulsivity.

15. Irresponsibility.

16. Failure to accept responsibility for own actions.

18. Juvenile delinquency.

19. Revocation of conditional release.

20. Criminal versatility.

Mælikvarði 19: Babiak & Hare flokkunin 

Samkvæmt Babiak og Hare listanum myndi Ed Kemper flokkast best sem Klassískur siðblindur maður þar sem hann sýnir öll einkenni siðblindu meðal annars í samskiptum og getur sýnt mikinn sjarma, skortir samúð, lifði hræðilegum lífstíl og er mjög andfélagslegur.

Mælikvarði 12: Stone 22 listinn

Samkvæmt Stone listanum fellur Ed Kemper undir flokk 22: Andfélagslegir pyntinga morðingjar, þar sem pyntingarnar eru aðalatriðið. Hvatir þurfa ekki endilega að vera kynferðislegar. Í hans tilfelli voru hvatirnar aðallega kynferðislegar, hann pynti konurnar og myrti þær að lokum.

Mælikvarði 18: Emerick Hringkenningin

Hringkenning Emerick, Gray & Gray er í 9 þrepum sem:

1. Vænting höfnunar: Kemper var illa staddur félagslega, upplifði mikla höfnun í æsku og er ekki fært um að treysta fólki.

2. Særðar tilfinningar: Kemper upplifði einmanaleika í kjölfarið sem yfirfærist í að upplifa sjálfan sig sem fórnarlambið.

3. Neikvæð sjálfsmynd: Þetta getur falið í sér ýktar ranghugmyndir um sig sjálfan, Kemper átti erfitt með að axla ábyrgð, kenndi móður sinni um allt og hafði mikla sjálfsvorkunn, því á bæði opinber- og dulin neikvæð sjálfsmynd við hann.

4. Óheilbrigð aðlögun: Kemper lifði óheilbrigðu líferni, hann framdi sjálfsvígstilraunir, var mikið einangraður. Samkvæmt kenningunni er hegðun á borð við þessa tilraun til þess að sýna ekki veikleika.

5. Frávikskenndar fantasíur: Á þessu stigi samkvæmt kenningunni upplifir morðinginn sig ekki á neikvæðan hátt. Ed Kemper var með kynferðislegar fantasíur, þær geta hafa sprottið í von um hefnd, leit eftir athygli og valdi.

6. Þjálfunarferlið: Ed Kemper er sagður hafa skutlað konum 150 sinnum áður en hann fór að myrða. Hann hafði því góða æfingu, útvegaði sér tólin sem hann þurfti til þess að t.d. aflima fórnarlömbin. Hann keyrði liðlanga nótt í leit að fórnarlömbum.

7. Glæpurinn sjálfur: Í æsku myrti Kemper t.d. ketti. Þetta fór því fram í nokkrum skrefum, glæparnir urðu sífellt alvarlegri.

8. Tímabundin eftirsjá: Hann hlutgerði fórnarlömb sín og vorkenndi sjálfum sér mikið, hann hefði líklega náðst fyrr hefði hann haft enga eftirsjá þó hún hafi líklega varið stutt.

Mælikvarði 14: Mindhunter kenningin

Mælikvarði 14, Mindhunter kenningin. Samkvæmt kenningu þeirra Resslers og Douglas hafa raðmorðingjar 10 einkenni. Ed Kemper hefur öll einkenni þessara kenningar.

1. Ed Kemper er hvítur karlmaður.

2. Hann er yfir meðalgreind.

3. Honum gekk þó illa í skóla og átti handahófskenndan og furðulegan atvinnuferil.

4. Æskan hans var erfið og mikil vandamál í fjölskyldu hans, móðir hans var alkóhólisti og faðir hans fjarverandi.

5. Móðir hans glímdi við geðræn vandamál meðal annars með Jaðarpersónuleikaröskun og alkóhólisma.

6. Hann var beittur ofbeldi af móður sinni í æsku bæði líkamlegu og  andlegu.

7. Hann ól sér upp mikið hatur gagnvart konum vegna móður sinni, faðir hans var fjarverandi og þá höfðu áhrif móður hans ennþá meiri áhrif.

8. Hann átti við geðræn vandamál að stríða sem barn.

9. Hann gerði tilraun til sjálfsmorðs, var einangraður og leið illa á táningsárum.

10. Hann var með kynfrávik t.d. sadisma, nágirnd og áhuga á líkamshlutum.

Mælikvarði 13: Holmes & Deburger flokkunin

Kenning Holmes og DeBurger reynir að útskýra hvers vegna raðmorðingjar fremja morð. Ed Kemper myndi flokkast undir 3.a. Sjálfselsku Girnd. Hann var dæmdur sakhæfur og hann var að uppfylla kynferðislegar fantasíur með morðum sínum.

Heimildaskrá

1. Edmund Kemper Stories. (2020). Love life Archives - Edmund Kemper Stories. Edmund Kemper Stories. http://edmundkemperstories.com/blog/category/love-life/

2. Wikipedia Contributors. (2023, March 28). Edmund Kemper. Wikipedia; Wikimedia Foundation. https://en.wikipedia.org/wiki/Edmund_Kemper#

Aileen Wuornos - fyrsti kven-raðmorðingi Bandaríkjanna

Kristín Erna Sigurjónsdóttir

Kynning

Aileen Wuornos var raðmorðingi sem framdi að minnsta kosti sjö morð á einu ári. Hún átti erfiða æsku en móðir hennar eignaðist hana einungis 16 ára gömul og var Wuornos annað barn hennar. Foreldrar hennar skildu tveimur mánuðum áður en Wuornos fæddist og hitti hún aldrei föður sinn þar sem hann sat í fangelsi þegar hún fæddist. Faðir hennar var greindur með geðklofa en hann sat í fangelsi fyrir að ræna og misnota sjö ára gamla stelpu en framdi síðar sjálfsmorð í fangelsinu. Einungis fjögurra ára gömul yfirgaf móðir Wuornos hana og skildi börnin eftir hjá foreldrum sínum sem bæði voru alkóhólistar.

Wuornos einum degi fyrir aftökuna.

Wuornos var ung þegar hún byrjaði að stunda kynlíf í skiptum fyrir eiturlyf og mat ásamt því að stunda kynlíf með bróður sínum. Wuornos sagði einnig að afi hennar hefði beitt hana kynferðis- og líkamlegu ofbeldi ásamt því að hún varð ófrísk eftir vin afa síns. Aðeins 14 ára gömul eignaðist hún barn sem var gefið til ættleiðingar og hún hætti í skóla. Stuttu seinna lést amma hennar og þá henti afi hennar henni út og hún fór að stunda vændi. Hún fór í kjölfarið að stunda smáglæpi eins og þjófnað þar til hún drap sjö menn yfir 12 mánaða tímabil sem hún sagði að hefði verið sjálfsvörn vegna tilraunar til nauðgunar.

Glæpurinn

Wuornos myrti sjö miðaldra hvíta menn yfir 12 mánaða tímabil sem höfðu keypt af henni vændisþjónustu. Hún rændi þá einnig og stal bílum þeirra.

7 fórnarlömb Wuornos.

Fyrsta fórnarlamb Wuornos var Richard Mallory en hún skaut hann nokkrum sinnum í bringuna í lok nóvember árið 1989. Líkið fannst tveimur vikum eftir morðið í skógi langt frá þeim stað sem bíllinn hans fannst. Wuornos sagði að Mallory hefði keyrt með hana á afskekktan stað þar sem hann ætlaði að kaupa þjónustu af henni en hafi í staðinn lamið hana og nauðgað. Hún bar því sjálfsvörn fyrir sig. Önnur fórnarlömb Wuornos voru einnig skotin til bana en næsta fórnarlamb, maður að nafni David Spears fannst látinn þann 1. júní 1990 og þriðja fórnarlamb hennar fannst þann 6. júní sama ár. Charles Carskaddon var skotinn níu sinnum í bringu og maga. Peter Siems og Troy Burress voru einnig myrtir þetta sumar en sá fyrri í byrjun júlí en Burress í byrjun ágúst. Lík Siems fannst þó aldrei en Wuornos sást yfirgefa bíl hans ásamt því að lófafar hennar var á hurðaopnara bílsins að innan. Charles Humphreys var sjötta fórnarlamb Wuornos og var hann skotinn til bana 11. september árið 1990. Bíllinn hans fannst í annarri sýslu en líkið. Sjöunda morð Wuornos var á manni að nafni Walter Antonio í nóvember árið 1990 en hann var skotinn fjórum sinnum og bíll hans fannst fimm dögum eftir að líkið fannst og þá í annarri sýslu.

Persónan

Aileen Wuornos fæddist 29. febrúar árið 1956 í Rochester, Michigan. Líkt og áður hefur komið fram þá átti hún mjög erfiða æsku og var snemma hafnað af foreldrum sínum. Hún bjó hjá ömmu sinni og afa frá fjögurra ára aldri en þau voru miklir alkóhólistar og sagði hún að afi hennar hafi beitt hana ofbeldi.

Amma og afi með Wuornos.

Faðir hennar hafði setið í fangelsi fyrir að misnota barn en hann framdi sjálfsvíg í fangelsinu og hitti Wuornos hann aldrei. Wuornos átti eldri bróður sem hún var mjög tengd en blikur voru á lofti um sifjaspell þeirra á milli svo samband þeirra var ekki heilbrigt. Líf Wuornos var litað af höfnun, áföllum og misnotkun. Afi hennar kom illa fram við hana og lokaði hana meðal annars inni í sauna klefa heimilisins þegar honum fannst hún óþekk. Eftir að amma hennar dó úr lifrarbilun þá kenndi afi Wuornos henni um það og rak hana af heimilinu. Stuttu áður hafði hann þvingað hana til að gefa barn sem hún ól til ættleiðingar en þarna var hún einungis 14 ára gömul. Wuornos settist þá að úti í skógi og hélt áfram að selja líkama sinn til að lifa af. Þegar Wuornos var 20 ára flutti hún til Flórída og giftist 69 ára gömlum manni að nafni Lewis Gratz Fell March. Hjónabandið gekk þó ekki vel og beitti Wuornos hann ofbeldi, lamdi hann meðal annars með staf sem hann átti. Fell fékk nálgunarbann á hana og var hjónaband þeirra ekki langt. Wuornos flutti þá aftur til Michigan og dó bróðir hennar stuttu seinna. Hún fékk þá greidda líftryggingu hans sem var 10 þúsund dollarar. Hún eyddi peningunum hratt og vel en þeir voru allir búnir á nokkrum vikum. Til að viðhalda þessum lúxus lífsstíl sem hún lifði þarna þá byrjar hún að stela. Árið 1986 hitti hún Tyria Moore og varð ástfangin af henni og voru þær saman á þessum tíma sem Wuornos framdi morðin. Wuornos framdi mikið af smáglæpum alveg þangað til hún drap fyrsta fórnarlamb sitt. Hún veðsetti það sem hún stal úr morðunum en rán var aðal hvati morðanna og hún vildi ekki skilja eftir vitni. Wuornos hafði alltaf verið misnotuð af karlmönnum en þarna var hún farin að snúa því við, meiða þá áður en þeir meiddu hana.

Wuornos var með Áfallastreituröskun en líf hennar var litað af beinni upplifun á margskonar áföllum ásamt því að samfélagið brást henni. Einnig höfðu allir fjölskyldumeðlimir brugðist henni og voru morðin varnarviðbrögð hjá henni. Margir karlmenn höfðu meitt hana og hún gat ekki treyst þeim framar. Hún sneri því dæminu við og meiddi þá áður en þeir höfðu færi á að meiða hana. Endurupplifun á atburðum, vanlíðan við vísbendi sem minna á upphaflega áfallið og lífeðlisleg viðbrögð, sem voru skjálfti við vísbendum, voru einkenni sem falla undir greiningarskilmerki fyrir Áfallastreituröskun ásamt forðun. Þá er einnig hægt að færa rök fyrir því að Wuornos hafi verið með Hegðunarröskun þar sem hún braut á réttindum annarra með því að stela, beita ofbeldi og ljúga.

Þá var hún einnig með Andfélagslega persónuleikaröskun og Jaðar persónuleikaröskun. Hún braut á réttindum annarra og laug einnig var hún hvatvís og sýndi mikla reiði. Wuornos var frekar óábyrg, kláraði ekki skóla og stundaði ekki löglega vinnu ásamt því að hana skorti eftirsjá og því fellur hún vel í skilgreiningu á Andfélagslegri persónuleikaröskun. Það er kannski samsláttur við Jaðar persónuleikaröskun en hún einkennist af sveiflukenndu tilfinningasambandi hvatvísi og truflun á sjálfsmynd sem allt á við Wuornos. Hún gat orðið snögglega reið ásamt því að vera með sjálfsskaðandi hugsanir.

Endirinn

Wuornos var handtekin 9. janúar árið 1991 og var búin að játa á sig morðið á Richard Mallory þann 16. janúar. Rétt rúmlega ári seinna var hún dæmd til dauða. Hún játaði svo á sig fimm morð til viðbótar og fékk samtals 6 dauðadóma. Hún var ekki dæmd fyrir morðið á Peter Siems þar sem lík hans fannst aldrei. Árið 2001 sagði hún upp öllum lögfræðingum ásamt því að hún vildi að áfrýjunum yrði eytt þar sem hún drap mennina og rændi þá. Hún sagðist myndu gera það aftur og það ætti ekki að halda henni á lífi. Hún var orðin þreytt á þessu líferni í fangelsi og verandi sífellt að heyra að hún væri: crazy. Aftaka Wuornos var 9. október árið 2002 með banvænni sprautu og var líkið brennt og dreifði æskuvinkona hennar öskunni.

Heimild: https://www.youtube.com/watch?v=aKL-ZtGykJc

Mælikvarðar

Mælikvarði 9: Hare 22/20 listinn

Í Hare mælikvarða skorar Wuornos 14 af 20 stigum. Þessi mælikvarði á því vel við og sést í eftirfarandi texta:

1.  Glibness/Superficial charm: 0 stig. Þegar Wuornos upplifði að henni væri ógnað þá faldi hún ekki tilfinningar heldur sprakk reiðin út. Hún átti líka erfitt með að eiga í nánu sambandi við fólk og henni yrði seint lýst sem heillandi manneskju.

2. Grandiose sense of self worth: 0 stig. Eftir mörg áföll þá var hún með lítið sjálfsálit og leit ekki stórt á sig. Hún starfaði sem vændiskona vegna örvæntingar og er það mögulega vegna þess að hún taldi sig ekki hafa hæfileika í annað starf.

3. Need for stimulation/Proneness to boredom: 0 stig. Þeir glæpir sem Wuornos framdi voru ekki vegna þess að henni leiddist heldur þurfti hún pening og hún treysti ekki karlmönnum. Glæpirnir voru hvatrænir og eiturlyfjaneysla var flótti frá raunveruleikanum.

4. Pathological lying: 1 stig. Wuornos breytti sögum sínum og því á þetta atriði við.

5. Conning/Manipulative. 1 stig. Wuornos spilaði sig sem saklaust fórnarlamb til að koma sér úr vandræðum ásamt því að stela frá fólki.

6. Lack of remorse or guilt: 1. Stig. Wuornos sá ekki eftir glæpum sínum og fannst þeir eiga hverja kúlu skilið. Hún horfði á þetta þannig að hún væri að bjarga öðrum stelpum frá því að lenda í þessum mönnum sem hún drap. Einnig réttlætti hún alla glæpi með því að fólkið sem hún hefði stolið af eða drepið hefði ekki veirð gott fólk og hún ætti því ætti glæpurinn rétt á sér. Wuornos hafði stundum sagt að hún sæi eftir morðunum en það tengist líklega bara því að hún væri að takast á við afleiðingarnar í fangelsi.

7. Shallow affect: 0 stig. Líf hennar einkenndist af miklum skapsveiflum sem trufluðu og voru í vegi fyrir markmiðum hennar í lífinu svo þetta atriði á ekki við Wuornos.

8. Callous / Lack of empathy: 0 stig. Wuornos fannst fórnarlömb sín eiga það skilið sem hún gerði þeim og fann hún ekki til samúðar með fjölskyldum þeirra svo þetta atriði á ekki við.

9. Parasitic lifestyle: 1 stig. Wuornos stal mikið til að framfleyta sér og ætlaði sér ekki að borga neinum til baka og því passar þetta atriði.

10. Poor behavioral controls: 1 stig. Wuornos átti erfitt með að stjórna tilfinningum sínum bæði í æsku og á fullorðinsárum sbr. Að hún lamdi 69 ára gamlan eiginmann sinn með staf hans.

11. Promiscuous sexual behavior: 1 stig. Wuornos var mjög ung þegar hún byrjaði að selja sig og starfaði svo sem vændiskona. Einnig þykir líklegt að hún og bróðir hennar hafi stundað sifjaspell. Þetta atriði á einstaklega vel við Wuornos.

12. Early behavioral problems: 1 stig. Mikill hegðunarvandi þar sem Wuornos var mjög ung þegar hún byrjaði að selja kynlíf, neyta eiturlyfja og stela sem dæmi.

13. Lack of realistic, long-term plans: 1 stig. Það virðist ekki vera að Wuornis hafi haft langtíma markmið. Hún var bara að reyna að komast af á hverjum degi.

14. Impulsivity: 1 stig. Hún var með litla tilfinningastjórn og var mjög hvatvís.

15. Irresponsibility: 1 stig. Hún lauk ekki skóla og fékk ekki fasta vinnu (fyrir utan vændi) og eyddi líftryggingu bróður síns á nokkrum vikum í daglega neyslu.

16. Failure to accept responsibility for own actions: 1 stig. Wuornos kenndi samfélaginu um glæpi sína, foreldrum sínum og lögreglunni því hún hefði getað stoppað hana eftir fyrsta morðið.

17. Many short-term marital relationships: 1 stig. Hún var í mörgum samböndum sem entust stutt.

18. Juvenile delinquency: 1 stig. Wuornos var ung þegar hún fór að stela og strjúka að heiman. Hún var bara 11 ára farin að selja sig o.fl.  

19. Revocation of conditional release: 0 stig. Þetta á ekki við þar sem hún hefur ekki brotið skilmála eða flúið af stofnunum.

20. Criminal versatility: 1 stig. Wuornos var tekin fyrir margskonar glæpi, bæði litla og stóra.

Mælikvarði 11: Hare kenningin

Hare kenning á við Wuornos og myndi hún flokkast í þátt 2 sem er lífsstíll og í undirflokk 4 sem er andfélagslegur. Wuornos var snemma með hegðunarvanda en hún var mjög ung farin að selja aðgang að líkama sínum. Hún var óskipulögð og óábyrg sem passar við þennan flokk og mælikvarða. Morðin voru óskipulögð og skildi hún eftir mikið af sönnunargögnum þar á meðal fingraför í bíl eftir fyrsta morðið en samt gekk hún laus í heilt ár og náði að drepa sjö menn. Hvatinn að morðunum var ekki kynferðislegur heldur rán. Hún treysti ekki karlmönnum eftir mikla áfallasögu þar sem karlmenn í hennar lífi höfðu brotið á henni. Hún var með Áfallastreituröskun og var því undir mikilli streitu starfandi sem vændiskona og bjóst við því að karlmennirnir myndu misnota hana ásamt því að hún þurfti að fjármagna lífsstíl sinn.

Mælikvarði 12: Stone 22 listinn

Í mælikvarða 12 sem er Stone listinn fellur Wuornos í flokk númer 17 sem er kynferðislega siðspilltir raðmorðingjar; morðin eru til að fela sönnunargögn, ekki merki um pyntingar. Það var þó erfitt að staðsetja Wuornos á þessum lista og fannst mér CCM mælikvarði ekki passa betur við. Wuornos drap menn sem hún hélt að ætluðu að misnota sig en hvati fyrir morðin var rán þar sem hana vantaði peninga. Mennirnir voru að kaupa vændisþjónustu af henni og hún sagðist ekki hafa viljað skilja eftir vitni. Hún drap þó aldrei nein önnur vitni og verndaði og elskaði kærustu sína jafnvel þó hún hefði verið aðal vitnið í málinu gegn sér. Hún pyntaði fórnarlömbin ekki heldur gekk beint til verks og skaut þau oftar en einu sinni.

Mælikvarði 18: Emerick hringkenningin

Hringkenning Emerick, Gray og Gray passar við ágætlega við Wuornos. Fyrsta stig kvarðans er vænting höfnunar sem á kannski ekki beint við Wuornos en hún henni hafði verið hafnað allt sitt líf og treysti þar með ekki fólki eða réttara sagt karlmönnum. Ástæða morðanna er ekki það að hún sé hrædd við að mennirnir hafni sér heldur að þeir meiði sig. Stig tvö er særðar tilfinningar sem verður þá í kjölfar þess að vænta höfnunar. Wuornos leit á sjálfa sig sem fórnarlamb enda sagði hún að morðin hefðu verið framin í sjálfsvörn. Hún tók einnig áhættur við morðin þar sem mikið var af sönnunargögnun og fundust öll líkin nema eitt tiltölulega fljótt eftir morðin. Þriðja stig kvarðans er neikvæð sjálfsmynd sem birtist með tvennum ólíkum hætti. Þetta stig á kannski minna við Wuornos þar sem hún var í raun líklega að upplifa sig sem hetju að vera loksins að standa upp í hárinu á þeim sem höfðu áður sært hana, þ.e. karlmenn. Stig fjögur í hringkenningunni er óheilbrigð aðlögun en Wuornos deildi lífi sínu með annarri konu og sagði henni allt sem er kannski á skjön við þetta stig. Samt sem áður þá neytti hún eiturlyfja og var stanslaust á flótta. Hún var með sjálfsvígshugsanir en gerði þó aldrei neitt í því ásamt því að hún hélt aftur af tilfinningum sínum. Þrátt fyrir mörg áföll og slæma meðferð frá karlmönnum þá vann hún samt sem vændiskona og þóknaðist þeim alveg þar til fyrsta fórnarlambið braut á henni. Fimmta stig er frávikskenndar fantasíur en Wuornos gat í raun verið hetjan og loksins tekið valdið af karlmönnum. Sjötta stig kvarðans er þjálfunarferli en Wuornos leitaði ekki uppi fórnarlömb sín. Morðin voru gerð af handahófi þar sem mennirnir leituðu til hennar. Hún fór því ekki í gegnum þjálfunarferli en gekk með byssu á sér. Sjöunda stig er glæpurinn sjálfur en eftir mörg ár af misnotkun og áföllum þá tók Wuornos málin í sínar eigin hendur þegar karlar beittu hana ofbeldi. Áður hafði hún bara stundað smáglæpi eins og þjófnað. Áttunda stig kvarðans er tímabundin eftirsjá en þá hlutgera morðingjar fórnarlömbin. Wuornos drap tiltekinn hluta hóps sem var hvítir karlmenn sem hafa sært hana. Tilfinningar rista ekki djúpt en Wuornos kvaldist nú samt og var með sjálfsvígshugsanir. Lokastig kvarðans er réttlæting en hún er til þess fallin að umbera eftirsjá. Wuornos var fórnarlamb, hún hafði verið misnotuð, lamin og hafnað endurtekið í lífinu. Hún segir einnig í upptöku sem var tekin daginn fyrir aftöku að samfélagið hafi skemmt sig og að lögreglan hafi leyft sér að halda áfram að drepa því hún hafi skilið eftir fingraför á fyrsta vettvangi og lögreglan hefði átt að stoppa hana þar.

Mælikvarði 14: Mindhunter kenningin

Mindhunter kenning passar ágætlega við Wuornos en það er þó undantekning að kona fremji svona glæp. Samkvæmt kvarðanum eru raðmorðingjar dæmigert yfir meðalgreind en það á þó ekki við Wuornos þar sem hún var undir meðalgreind, með greindarskor 81. Henni gekk vissulega illa í skóla og var að selja sig þar og hún landaði aldrei góðri vinnu. Hún var vændiskona sem kom frá mikilli vandamálafjölskyldu og var hafnað af móður, föður og afa. Atriði fimm í kvarðanum passar vel þar sem saga var um geðræn vandamál í fjölskyldu hennar, faðir hennar ver greindur með geðklofa (væntanlega var hann með barnagirnd líka þar sem hann misnotaði 7 ára barn). Amma hennar og afi voru alkóhólistar og hún ólst upp hjá þeim. Móðir hennar var eflaust líka að glíma við geðræn vandamál enda gat hún ekki alið börn sín upp og kom þeim á foreldra sína sem ættleiddu þau. Sjötta stig kvarðans á vel við en Wuornos var misnotuð bæði andlega, líkamlega og kynferðislega í æsku sem hafði mótandi áhrif á líf hennar. Stig sjö er voða karllægt en Wuornos hafði hatur á karlmönnum þar sem karlmenn höfðu misnotað hana. Stig átta gæti átt við Wuornos en hún var mjög ung þegar móðir hennar hafnaði henni en óljóst hvort og hvernig geðræn vandamál hún hafi glímt við í æsku þar sem misnotkun og möguleg vanræksla mótaði líf hennar. Hún var ung farin að fremja smáglæpi og selja líkama sinn en hún gerði það til þess að fá peninga fyrir mat og eiturlyfjum. Varðandi sjálfsvígshættu á unglingsárum þá þykir mér líklegt að það hafi verið staðan. Það að vera 14 ára að eignast barn eftir misnotkun, vera svo þvinguð til að gefa barnið til ættleiðingar og vera hent út úr húsi afans sem kenndi henni um það að amman dó úr lifrarbilun er alveg meira en nóg fyrir ungling að takast á við. Lokastig kvarðans er áhugi á kynfrávikum en það á ekki við Wuornos. Þótt hún hafi verið vændiskona þá var líf hennar litað af misnotkun og virðist hún ekki hafa haft Blætisdýrkun eða Sýnihneigð. Hún sinnti bara sínu starfi sem endaði með því að hún drap kúnna sem annaðhvort nauðgaði eða ætlaði að nauðga henni.

Mælikvarði 13: Holmes & Deburger flokkunin

Á mælikvarða Holmes og Deburger þá myndi Wuornos flokkast sem sjálfselska: gagn (e. comfort) sem er 3.c. Wuornos starfaði sem vændiskona til þess að fá tekjur en hún myrti menn til þess að ræna þá. Uppspretta morðanna var ekki kynferðisleg heldur vantaði hana peninga. Hún rændi fórnarlömb sín, tók bíl þeirra og notaði í stutta stund ásamt því að stela hlutum sem hún gat veðsett.

Heimildir

1. Aileen Wuornos. (2023). Í Wikipedia. https://en.wikipedia.org/w/index.phptitle=Aileen_Wuornos&oldid=1144482432

2. Crime Timeline. (e.d.). Psychological Evaluation of the late Aileen Wuornos. Sótt 29. mars 2023, af http://leewuornos.weebly.com/crime-timeline.html

3. Jenkins, J. P. (2023, 16. febrúar). Serial murder | Definition, Characteristics, Types, & Facts | Britannica. https://www.britannica.com/biography/Aileen-Wuornos

4. Moses, J. (2020, 12. nóvember). Diagnostic Analysis of Aileen Wuornos as Portrayed by Charlize Theron in Monster. Medium. https://jacobmoses.medium.com/diagnostic-analysis-of-aileen-wuornos-as-portrayed-by-charlize-theron-in-monster-61f56a3849f7

5. Myers, W. C., Gooch, E. og Meloy, J. R. (2005). The role of psychopathy and sexuality in a female serial killer. Journal of Forensic Sciences, 50(3), 652–657.

Anders Breivik - Hryðjuverkin í Noregi 2011

Birna Lind Pálmadóttir & Sóley Sigurðardóttir

Kynning

Anders Behring Breivik fæddist árið 1979 og átti erfið æskuár. Við fjögurra ára aldur var tvisvar sinnum búið að tilkynna áhyggjr á andlegri heilsu hans. Móðir hans beitti hann andlegu-, líkamlegu- og kynferðisofbeldi. Barnaverndarnefnd í Noregi börðust lengi fyrir því að hann væri settur í fóstur og fór málið tvisvar sinnum fyrir rétt, en það fór ekki í gegn. Árið 2002, þegar Breivik var 23 ára, byrjaði hann að skipuleggja árásirnar sem hann framdi árið 2011. Hann framdi hryðjuverkaárás í Osló og Úteyju sem varð alls 77 manns að bana. Ástæðan fyrir fjöldamorðinu var sú að hann taldi norska kynstofninum ógnað af vinstri sinnuðum pólitíkusum sem voru að hleypa of mörgu fólki af erlendum uppruna inn í landið. Hópurinn sem varð fyrir árásinni á Úteyju var ungmennahópur vinstri sinnaðra unglinga og ungmenna sem voru í sumarbúðum. Breivik var sjálfur öfga hægri sinnaður sem taldi múslima vera að eyðileggja evrópska menningu.

Breivik í réttarsalnum.

Glæpurinn

Þann 22. júlí 2011 átti sér stað hræðileg hryðjuverkaárás sem framin var af Anders Breivik. Þann dag, klukkan 15:26, sprakk sprengja fyrir utan ráðhúsið í Osló í Noregi. Í þessari sprengjuárás létu átta manns lífið, en Jens Stoltenberg, forsætisráðherra, lést ekki. Á meðan fjöldi lögreglumanna voru kallaðir á staðinn, tók Breivik ferju yfir til Úteyju, sem er eyja í um það 45-mínútna siglingu frá Osló. Breivik var klæddur í lögreglubúning og blekkti þar af leiðandi fólkið sem var þar á staðnum til þess að treysta sér. Stuttu seinna byrjaði Breivik að skjóta úr byssu sinni á unglinga sem voru í sumarbúðum á eyjunni. Hann var það sannfærandi, að eitt fórnarlambanna sagðist hafa athugað skilríki hjá honum og í kjölfarið hleypt honum inn á eyjuna. Hann flakkaði um eyjuna, skimaði hana vel og skaut alla sem reyndu að forða sér. Hann skaut 69 manns til bana í Úteyju. Seinnipart dags, klukkan 18:27 var sérsveit lögreglunnar mætt og handtók Breivik. Honum tókst að drepa 77 manns þennan hræðilega, örlagaríka dag, 22. júlí.

Útey.

Persónan

Réttarsálfræðingar tilkynntu að Breivik var í geðrofi (e. psychotic) á meðan á hryðjuverkunum stóð. Þegar þeir rannsökuðu hann nánar, voru engin skýr merki að hann væri þunglyndur, í oflæti, með ofskynjanir eða ranghugmyndir. Þeir komust að niðurstöðu og greindu hann með Aðsóknargeðklofa (e. paranoid schizophrenia), sem er þó ekki hluti af DSM-IV lengur.

Nokkrum mánuðum seinna, fóru aðrir réttargeðlæknar að yfirheyra og rannsaka hann. Þá kom í ljós að Breivik væri með Sjálfhverfa persónuleikaröskun (e. narcissistic personality disorder), þar sem hann sýndi mjög öfgafulla hegðun af mikilmennskubrjálæði, hann var upptekinn af völdum og vildi útrýma útlendingum og eftir að hafa fylgst með réttarhöldunum, sá maður mjög augljóslega að hann skorti samúð (e. empathy). Undir lokin, komust réttargeðlæknar að niðurstöðu og upplýstu fyrir almenning að Breivik, var hvorki í geðrofi á meðan rannsókn, né á meðan hryðjuverkunum stóð, þannig hann var fundinn sakhæfur.

Samkvæmt DSM-IV er geðrof ekki geðröskun, en Breivik hefur ekki greinst með neina aðra geðröskun en Sjálfhverfa persónuleikaröskun, allar hinar sem voru í rannsókn voru felldar niður, svo þessi spurning á illa við um hann.

Breivik í herklæðum.

Endirinn

Þegar lögreglan kom loks til Úteyju gafst Breivik strax upp og enn þann dag í dag situr hann í fangelsi. Þegar kom að réttarhöldum töldu réttargeðlæknar hann vera í geðrofi þegar hann framdi hryðjuverkið. Í kjölfarið töldu þeir hann vera ósakhæfan. Það var mikil umræða um það í Noregi hvort hann væri sakhæfur eða ósakhæfur en að lokum var hann dæmdur sakhæfur. Breivik var dæmdur í 21 árs fangelsi, sem er hámarksdómur í Noregi. Dómurinn gerir norskum dómstólnum kleift að halda Breivik í fangelsi í óákveðinn tíma, fimm ár í senn, svo lengi sem ákæruvaldið telur það nauðsynlegt til að vernda samfélagið.

Í janúar 2022, sótti Breivik um að fá að losna og vera á skilorði. Hann hafði þá setið í fangelsi í 10 ár. Réttargeðlæknar standa enn fast á sínu, að Breivik sýni enn þá enga iðrun fyrir glæpinn og trúir enn að þessi árás hafi verið það besta fyrir norska samfélagið. Hér er vídeóklippa af málinu og viðtal við eitt fórnarlamb sem lifði árásina af, með því að liggja kyrr og þykjast vera dáinn. Virkilega átakanlegt.

Heimild: https://www.youtube.com/watch?v=n8B8dnbdvr8

Mælikvarðar

Mælikvarði 9: Hare 22/20 listinn

Anders Breivik skorar 13 stig af 20 mögulegum í Hare siðblindu listanum:

01 Glibness/Superficial charm – Breivik hefur heillandi og sannfærandi persónuleika sem hann notfærir sér til að styðjast við öfgakenndu hugsanir sínar og reynir að réttlæta glæp sinn.

02 Grandiose sense of self worth – Breivik trúði að hann væri “frelsari” Noregs og þurfti að framkvæma þessi hryðjuverk til að ná fram markmiðum sínum.

04 Pathological lying – Breivik hefur verið þekktur fyrir að ljúga um afrek sín, menntun og starf til að fá athygli og stuðning frá almenningi.

05 Conning/Manipulative – Breivik bjó til myndband og nýja stjórnarskrá sem útskýrði löngun hans til að fremja hryðjuverkaárásirnar og til að reyna réttlæta þær. Hann notaði samfélagsmiðla til að dreifa efninu til breiðari hóps.

06 Lack of remorse or guilt – Breivik hefur sýnt litla iðrun vegna gjörða sinna og hefur reynt að réttlæta hryðjuverkaárásirnar sínar sem nauðsynlegar.

07 Shallow affect – Breivik sýndi litlar sem engar tilfinningar á meðan réttarhöldunum stóð.

08 Callous/Lack of empathy – Breivik sýndi litla sem enga samkennd eða iðrun fyrir verk sín eða samkennd til fórnarlamba.

10 Poor behavioral controls – Hryðjuverkaárásin hans leiddi til dauða margra manna, sem bendir til skorts á hvatvísi og lélegri ákvarðanatöku.

12 Early behavioral problems – Breivik átti erfiða æsku þar sem hann var að flakka á milli fósturfjölskyldna og mikið hjá barnavernd. Hann var talinn erfitt barn og sýndi mjög árásargjarna hegðun.

14 Impulsivity – Breivik var hvatvís, hryðjuverkaárásin var kærulaus athöfn og hann hugsaði ekkert um afleiðingar gjörða sinna. Auk þess átti hann við vímuefnaneyslu að stríða.

15 Irresponsibility – Breivik tók enga persónulega ábyrgð á gjörðum sínum. Hann var fullur af ranghugmyndum og “þurfti” að gera þessa árás.

16 Failure to accept responsibility for own actions – Breivik hefur ekki sýnt merki um eftirsjá eða íhugun á gjörðum sínum og hefur reynt að réttlæta þær alveg síðan þær áttu sér stað, fyrir 12 árum.

18 Juvenile delinquency – Breivik var handtekinn nokkrum sinnum sem unglingur fyrir skemmdarverk, þjófnað og aðra smáglæpi. Þegar hann var 18 ára þá var hann ákærður fyrir veggjakrot og fékk tveggja ára skilorðsbundinn dóm. Hann var einnig þátttakandi í ný-nasistahópi og tók þátt í ýmsum mótmælum tengt því.

Mælikvarði 19: Babiak & Hare flokkunin

Samkvæmt Babiak & Hare flokkast Breivik undir klassíska siðblindu, sem er efsti flokkurinn. Þeir sem flokkast undir klassíska siðblindu sýna nánast öll einkenni siðblindu, og þar er Breivik meðal. Hann sýnir grunntilfinningar, skort á samkennd, skort á sektarkennd eða iðrun og tilhneigingu til hvatvísi og andfélagslega hegðun. Þeir sem flokkast undir klassíska, framkvæma oft glæpi án þess að sýna iðrun.

Mælikvarði 12: Stone 22 listinn

Við teljum Breivik passa við þátt E. Spree or multiple murders; psychopathy is apparent og í flokk 15; Psychopathic, cold-blooded, spree or multiple murderers = Kaldrifjaðir andfélagslegir persónuleikar, sem drepa annað hvort hópa eða endurtekið.

Mælikvarði 17: Norris 7 fasar

Mælikvarði Norris passar ekki fullkomlega við Breivik, þar sem hann var ekki raðmorðingi heldur æðismorðingi. Það er þó margt í mælikvarðanum sem getur átt við hann. Mælikvarði Norris inniheldur sjö fasa og við teljum Breivik passa í fimm fyrstu fasana.

Hugrofs-fasi – Breivik upplifði evrópska menningu vera ógnað af múslimum. Þar með færist morðinginn nær því að framkvæma “fantasíuna” sína, sem er í hans tilviki að hreinsa Evrópu af múslimum.

Veiði-fasi – Breivik undirbjó sig vel fyrir morðin sín. Hann var í níu ár að undirbúa sig fyrir morðin og gerði það með því að útvega sér skotvopn, lögreglubúning og áburði sem hann notaði í sprengjurnar. Þar að auki var þetta þrælhugsað hjá honum að sprengja fyrst sprengju í Osló þannig að allt tiltækt lögreglulið væri þar á meðan hann færi til Úteyju. Hann valdi sér góðan “veiðistað” þar sem eyjan gerði fórnarlömbunum erfitt fyrir að flýja.

Biðils-fasi – Breivik gerði þetta til dæmis með því að klæðast lögreglubúning og þar með fá ungmennin á Úteyju til þess að treysta sér. Með því að gera þetta biðlaði (e. wooing) hann á árangursríkan hátt til ungmennanna.

Handtöku-fasi – Breivik gerði þetta með því að velja sér eyju sem gerði fórnarlömbunum erfitt fyrir að koma sér í burtu. Ungmennin voru því lokuð af á afmörkuðu svæði sem er eitt af einkennum handtöku-fasans.

Morð-fasi – Hjá mörgum raðmorðingjum er undirbúningurinn eða veiðin sjálf hápunktur ferilsins en við teljum líklegt að hjá Breivik hafi morðin sjálf verið hápunkturinn. Við teljum hann hafa fengið mikla útrás við þessi morð þar sem hann taldi sig vera að gera rétta hlutinn.

Minjagrips-fasi – Við teljum þennan fasa ekki eiga við um Breivik þar sem hann tók enga minjagripi með sér og hafði í raun ekki möguleika til þess þar sem hann var handtekinn á staðnum.

Þunglyndis-fasi – Við teljum afar ólíklegt að Breivik hafi farið í gegnum þennan fasa þar sem hann upplifði mikið stolt yfir morðunum.

Mælikvarði 7: Dauðasyndirnar 7

Við teljum Anders Breivik falla undir Stolt í dauðasyndunum sjö. Illskan sem hann sýndi 22. júlí, 2011, var drifin af því að var stoltur af norska kynstofninum og sýndi sjálfselsku og vanvirðingu gagnvart þeim sem voru af erlendum uppruna í landinu. Það sem er sérstakt er þó að hann drap ekki múslimana sem hann vildi losna við heldur drap hann vinstri sinnað norskt fólk þar sem hann taldi þau ekki vera með nægilega stíf útlendingalög í sinni stefnu. Ást hans á sér og norska kynstofninum dreif hann til þess að myrða 77 manns.

Mælikvarði 13: Holmes & DeBurger flokkunin

Anders Breivik fellur klárlega undir Hugsjóna tegundina í mælikvarða frá Holmes og DeBurger. Hugsjóna tegundin lýsir sér þannig að einstaklingur drepur vegna þess að hann telur sig vera að hreinsa ákveðna tegund af fólki út úr heiminum.

Ástæða Breiviks fyrir hryðjuverkaárásinni var sú að hann taldi evrópska menningu vera stefnt í hættu með því að hleypa fjölda erlends fólks inn í evrópsk lönd. Hann var sannfærður um að hann hefði verið valinn til að bjarga sínu fólki og lýsti sér sem: “fullkomnasta riddara Evrópu frá því í seinni heimsstyrjöldinni.” Hópurinn sem varð fyrir valinu var vinstri sinnaður jafnaðarmannaflokkur Noregs þar sem hann taldi þau ekki vera með nægilega strangar reglur um það hver mætti fara inn í landið. Hatur hann einblýndist sérstaklega á múslima.

Það er oft óljóst hvort þeir einstaklingar sem falla undir hugsjóna tegundina séu sakhæfir eða ósakhæfir. Eins og farið hefur verið inn á var Breivik metinn ósakhæfur í fyrsta mati frá geðlæknum þar sem talið var að hann hefði verið í geðrofi þegar á verknaði stóð. Mikið var þó deilt um sakhæfi hans og hann að lokum dæmdur sakhæfur.

Heimildir

1. CNN Editorial Research. (2013). Norway terror attacks fast facts. CNN. https://edition.cnn.com/2013/09/26/world/europe/norway-terror-attacks/index.html

2. Juan Ignacio Blanco. (n.d.). Anders Breivik | timeline | murderpedia, the encyclopedia of murderers. Murderpedia.org. https://murderpedia.org/male.B/b/breivik-anders-timeline.htm

3. Laura Smith-Spark. (2021). A far-right extremist killed 77 people in Norway. A decade on, “the hatred is still out there” but attacker’s influence is seen as low. CNN. https://edition.cnn.com/2021/07/22/europe/anders-breivik-july-22-attacks-norway-anniversary-cmd-intl/index.html

4. Melle, I. (2013). The Breivik case and what psychiatrists can learn from it. World Psychiatry, 12(1), 16–21. https://doi.org/10.1002/wps.20002

5. Wikipedia Contributors. (2019). Anders Behring Breivik. Wikipedia; Wikimedia Foundation. https://en.wikipedia.org/wiki/Anders_Behring_Breivik

Richard Chase - Vampíran frá Sacramento

Birta Líf Haraldsdóttir & Kristín Helga Ómarsdóttir

Kynning

Richard Chase, betur þekktur sem Vampíran frá Sacramento, var bandarískur raðmorðingi sem ógnaði Sacramento seint á áttunda áratugnum. Hann fæddist 23. maí 1950 í Santa Clara, Kaliforníu. Chase sýndi truflandi hegðun frá unga aldri, til dæmis grimmd við dýr og hrifningu af blóði. Þegar Richard Chase var 23 ára gamall var hann lagður inn á geðsjúkrahús og greindur með Geðklofa, hann fékk lyf en andlega heilsa hans truflaði hann áfram.

Það var svo í desember árið 1977 sem Chase byrjaði morðárás sína og stóð það fram í janúar 1978. Á þessum eina mánuði myrti hann sex manns á öllum aldri með hrottalegum hætti. En hann stundaði það að drekka blóð fórnarlamba sinna og limlesta þau og fékk þaðan viðurnefnið: Vampíran frá Sacramento.

Þann 27. janúar var Richard Chase handtekinn af lögreglunni í Sacramento. Richard Chase fór fyrir rétt og var þar fundinn sekur fyrir öll sex morðin. Kviðdómur dæmdi hann til dauða árið 1979 en árið 1980 framdi hann sjálfsmorð í klefa sínum í San Quentin fangelsinu.

Lögreglumynd Richard Chase.

Glæpurinn

Frá desember 1977 til janúarmánaðar 1978 drap Richard Chase sex einstaklinga, þar á meðal ólétta konu og tvö börn. Chase braust inn til fórnarlambanna, skaut, stakk eða barði þau til dauða. Hann drakk svo blóð þeirra og borðaði innyfli þar sem hann taldi að blóð sitt væri að verða að sandi eða dufti og til þess að deyja ekki sjálfur þyrfti hann að drekka blóð annarra. Svipaða sögu er að segja um innyflin, hann taldi að líffærin sín væru að minnka og hann þyrfti að innbyrða líffæri fórnarlamba sinna til að endurnýja eigin líffæri. Hann vildi ekki drekka blóð né borða innyfli að hans sögn og átti til að blanda því við kók eða jógúrt til að koma því niður. Hann gerði þetta allt saman því nasistar áttu að vera að reyna að eitra fyrir honum með því að setja eitur undir sápu-diskinn hans.

Rétt áður en morðin áttu sér stað tók hann upp á ýmsum athöfnum, eins og mætti heim til mömmu sinnar með dauðan kött, reif innyflin út úr honum fyrir framan hana og smurði blóði hans á sig, mamma hans gerði ekkert. Tveimur dögum fyrir fyrsta morðið skaut hann einnig á heimili konu en enginn meiddist.

Fyrsta morð Chase sem vitað er af var skotárás þann 29. desember 1977 en fórnarlambið var Ambrose Griffin. Tveimur vikum síðar reyndi hann að komast inn á heimili konu en þar sem hurðir hennar voru læstar fór hann í burtu, hann taldi nefnilega læstar hurðir vera merki um að hann væri ekki velkominn en ólæstar hurðir boð um að koma inn.

Næsta morð Chase var þann 23. janúar 1978 þegar hann skaut Teresu Wallin sem var þá ólétt. Hann stundaði svo kynferðislegar athafnir við Wallin á meðan stakk hana og fjarlægði svo líffæri hennar.

Næst voru það morðin á Evelyn Miroth, Danny Meredith, Jason og David Ferreira. Chase braust inn á heimili Miroth og skaut öll fórnarlömbin til bana áður en hann limlesti Miroth, stundaði kynferðislegar athafnir og borði innyfli hennar. Þetta voru seinustu morð Chase þar sem nágranni kom Chase á óvart sem leiddi til handtöku hans seinna um daginn.

Einn glæpavettvangur Richard Chase.

Persónan

Richard Chase átti erfiða æsku, frá unga aldri drap hann dýr eins og hunda, ketti og kanínur, pyntaði og sundurlimaði dýrin og drakk úr þeim blóðið. Það mátti einnig sjá merki um ranghugmyndir og ofskynjanir frá unga aldri. Hegðun Chase stigmagnaðist með aldri, hann hætti svo í framhaldsskóla og byrjaði að taka fíkniefni sem bara ýtti undir ranghugmyndir og ofskynjanir hans. Hann var svo lagður inn á geðsjúkrahús árið 1973 og var þar greindur með Geðklofa. Hann var síðan aftur lagður inn gegn vilja hans árið 1975 eftir að hafa fengið blóðeitrun fyrir að hafa sprautað kanínu-blóði í æð og fékk eftir það viðurnefnið: „Vampíran af Sacramento,“ hann flúði síðan þaðan út. Versnandi geðheilsa og fíkniefnaneysla truflaði hann mikið, hegðun hans varð sífellt óreglulegri sem að lokum leiddi til morðanna seint á áttunda áratugnum.

19.9.2. Nágirnd - Hann átti til að sofa hjá og misnota fórnarlömb sín eftir að hann var búinn að drepa þau. Hann gat heldur aldrei sofið hjá fyrrum kærustum sínum á unglingsaldri því það eina sem örvaði hann kynferðislega voru pyntingar, t.d. á dýrum, og lík.

2.1.5. Geðklofi - Það er augljóst að hann átti við geðklofa að stríða þar sem hann trúði því að líf hans myndi enda ef hann drykki ekki blóð eða borðaði innyfli annarra.

18.1.3. Geðklofalík persónuleikaröskun - Það má einnig segja að hann hafi verið með geðklofalíka persónuleikaröskun þar sem félagsfærni hans virtist fara hrakandi með árunum og hann varð æ sérkennilegri í útliti (hætti sem dæmi að borða og varð grannur og fölur).

Richard Chase á meðan allt lék í lyndi.

Endirinn

Chase fór fyrir rétt árið 1979 en lögmaður hans reyndi að sýna fram á að Chase væri geðveikur og gæti ekki setið réttarhöld en kviðdómur taldi hann geta það. Chase var sakfelldur fyrir sex fyrstu gráðu morð og dæmdur til dauða. Í desember 1980 tók Chase eigið líf í fangaklefa sínum í San Quentin fangelsinu.

Heimild: https://www.youtube.com/watch?v=Bdtw5ephMkg&t=99s

Mælikvarðar

Mælikvarði 9: Hare 22/20 listinn

Vegna þess að hann var með fyrri greiningu um geðklofa, sýndi einkenni frá unga árum og neytti fíkniefna. Við teljum að 6, 7, 8 eigi við hann þar sem ekki kemur mikil sektarkennd eða samkennd fram hjá Richard bæði í æsku og á fullorðins árum. 9 – þar sem hann var bæði fjárhagslega háður öðrum og með lítinn sjálfsaga. 10 – léleg stjórn á eigin hegðun. 12 – snemmkomin hegðunarvandamál. 13 – skotur á langtíma eða raunhæfum markmiðum eða áætlunum. 18 – unglingabrot.

Mælikvarði 11: Hare kenningin eða 19 Babiak & Hare flokkun

Báðir mælikvarðar eiga að einhverju leyti við Richard Chase og getum við ekki greint á milli hvor henti betur. Það er þó hægt að rökræða um það hvort þessir skalar eigi yfir höfuð við hann þar sem hann átti frekar við geðræn vandmál að etja heldur en að vera talinn siðblindur.

Mælikvarði 11: Hare kenningin

Factor 2, facet 4 antisocial - Þar sem Richard átti við hegðunarvanda að stríða frá æsku og unglinga afbrot (drepa dýr).

Mælikvarði 19: Babiak & Hare flokkunin

3. Macho: High: Affective. Lifestyle. + Antisocial. Low: Interpersonal. Macho psychopaths are aggressive, bullying and abrasive, but less charming and less controlling. Do more – but talk less.

- Eins og enska útskýringin segir, hann var árásargjarn en þó ekki heillandi né stjórnandi. Hann talaði lítið en framkvæmdi helling.

Mælikvarði 15: CCM flokkunin

Mælikvarði 15, CCM, nr 126: nonspecific-motive murder.

Þegar einstaklingur drepur en enginn veit ástæðuna fyrir því nema hann, eins og hann drap til að „bjarga sjálfum sér,“ andleg veikindi einnig algeng hér sem hann augljóslega glímdi við.

Mælikvarði 18: Emerick hringkenningin

Við myndum segja 17 frekar en 18 þar sem það kemur hvergi fram að hann sé hræddur við höfnun eða með lélega sjálfsmynd. Það er þó líklegt að hann hafi ekki verið með alltof góða sjálfsmynd miðað við hvernig hann hugsaði um heilsu sína og sjálfan sig. En það er hægt að fullyrða að hann hafi verið í hugrofi sem leiddi hann til að „veiða“ fórnarlömb sín. Hann beitti réttu brögðunum með því að koma þeim á óvart og hélt þeim inni á lokuðu svæði. Hann naut þess að drepa fórnarlömb sín og örvaðist kynferðislega við það. Hann tók með sér líkamsparta heim til að borða og þjáðist af þunglyndi því jú hann vildi ekki gera þetta er þurfti þess því annars myndi hann deyja.

Mælikvarði 14: Mindhunter kenningin

Richard Chase passar við flest en ekki allt, einnig vitum við sumt ekki 100%. Chase passar allavegana við 1, 3 (gekk illa í skóla), 4, 6 (beittur líkamlegu ofbeldi af föður) og 8 en svo passar hann að hluta við aðra þætti og vitum ekki með vissu með enn aðra.

Mælikvarði 13: Holmes & Deburger flokkunin

1. Ímyndunar kenningin - drepa vegna þess eitthvað segir þeim að gera það, sem aðrir heyra ekki. Eins og með Richard, hann drap til að bjarga sjálfum sér frá “veikindum” sem enginn annar en hann sá né skildi.

Heimildir

Blanco, J. I. (n.d.). Richard Trenton CHASE. Richard Chase | Murderpedia, theencyclopedia of murderers. Retrieved March 27, 2023, from https://murderpedia.org/male.C/c/chase-richard.htm

Rodney Alcala - Dating Game Killer

Ástrós Óskarsdóttir og Steinþór Örn Helgason

Kynning

Rodney Alcala, betur þekktur sem: The Dating Game Killer, var ljósmyndari sem misnotaði og drap stelpur og ungar konur á áttunda áratugnum. Hann fékk fórnarlömb sín til að fylgja sér heim til sín af því að hann ætlaði að taka myndir af þeim. Eftir myndartökurnar nauðgaði hann þeim og myrti þær. Myndir af um 120 stelpum, strákum og ungum konum fundust í eigu Alcala en hann var dæmdur fyrir sjö morð.

Rodney Alcala í réttarsalnum.

Glæpurinn

Fyrsti glæpurinn sem við vitum um var 1968: átta ára stelpa, Tali, sem hann lokkaði í íbúð sína, nauðgaði og barði. Hún lifði af því maður hafði séð Alcala taka stelpuna, keyrt á eftir honum og hringt á lögreglu. Alcala flúði til New York og breytti um nafn. Það var lýst eftir honum og hann náðist þremur árum seinna þegar hann vann í sumarbúðum og þar höfðu stelpur séð mynd af honum eftirlýstum og þekkt hann. Hann fór í fangelsi í 1,5 ár fyrir árásina á Tali en tveimur mánuðum eftir að hann losnaði rændi hann 13 ára stelpu og var dæmdur í tveggja ára fangelsi fyrir það. 1977 losnaði hann aftur úr fangelsi og honum var leyft að fara til New York til að heimsækja fjölskyldu sína. Þar framdi hann minnst tvö morð. Eftir það byrjaði hann að vinna hjá dagblaðinu Los Angeles Times og hann lokkaði stelpur og konur í íbúðina sína með því að segjast ætla að taka myndir af þeim þangað til hann náðist í síðasta skipti 1979. Þá fundust myndir af um 120 stelpum og konum í eigu hans, margar af þeim voru nektarmyndir. Alcala var dæmdur fyrir glæpi á sjö stelpum og konum en fórnarlömb hans gætu verið hátt í 130. Hann nauðgaði þeim, beitti þær alvarlegu líkamlegu ofbeldi og drap þær.

Persónan

Alcala flutti frá Mexico til Los Angeles með móður sinni og tveimur systrum þegar hann var ellefu ára. Pabbi þeirra hafði farið frá fjölskyldunni. Alcala fór í ameríska herinn sautján ára en var látinn fara vegna þess að hann fékk taugaáfall og var í kjölfarið greindur með Jaðarpersónuleikaröskun (18.2.1. DSM-5). Hann greindist seinna með Sjálfhverfa persónuleikaröskun (18.2.4. DSM-5), Andfélagslega persónuleikaröskun (18.2.1. DSM-5) og Sadisma (19.6. DSM-5). Sadismi er skýr þáttur í glæpum Alcala. Hann örvaðist kynferðislega við það að kvelja fórnarlömbin. Hann lét þær missa meðvitund og vakti þær aftur og aftur sér til gamans og örvunnar. Vitað er að hann rændi og nauðgaði minnst tveimur mjög ungum stelpum sem voru átta og tólf ára og var hann því einnig með Barnahneigð (19.4. DSM-5).

Ýmis fórnarlömb Alcala.

Alcala var myndarlegur, klár og sjarmerandi. Hann fékk viðurnefnið: The Dating Game Killer vegna þess að hann tók þátt í sjónvarpsþætti (The Dating Game) þar sem kona mátti velja einn karlkyns keppenda til að fara á stefnumót með eftir að hafa spurt þá alla spurninga en ekki séð þá. Hún valdi Alcala en hætti síðan við að fara með honum á stefnumótið af því að henni fannst hann „creepy“ eftir að hafa talað meira við hann. Þegar hann fór í þáttinn var Alcala búinn að vera í fangelsi tvisvar fyrir kynferðisofbeldi gegn börnum og er hann þá sagður verið í miðju morðæði (e. killing spree). 

Alcala var með miklar mikilmennskuhugmyndur sem lýsa sér ekki bara í þátttöku hans í The Dating Game heldur ákvað hann að vera sinn eigin lögmaður í síðustu réttarhöldunum. Hann yfirheyrði sjálfan sig í fimm klukkutíma og meira að segja breytti um rödd þegar hann var „lögmaðurinn.“ Þegar hann var í fangelsi skrifaði hann bók um það að hann væri saklaus og hann kærði réttarvörslukerfið í Californiu tvisvar: einu sinni fyrir það að hann hafði dottið og svo fyrir það að fangelsið gaf honum ekki nógu fitulítinn mat. Út frá þessum mikilmennskuhugmyndum hans er Alcala gott dæmi um einstakling með Sjálfhverfa persónuleikaröskun. Hann var með ofvaxið sjálfsálit og mikinn hroka. Hann hélt áfram að nauðga og drepa þó það væri lýst eftir honum og meira að segja eftir að hann hafði verið dæmdur í fangelsi tvisvar. Hann hélt að hann væri klárari en allir og gæti gert það sem honum sýndist. Honum fannst hann eiga rétt á að fá það sem hann vildi og sagðist hann til dæmis “alltaf fá stelpuna” (e. I always get the girl).

Alcala í sjónvarpssal í þættinum: The Dating Game.

Endirinn

Alcala rændi 12 ára Robin sem hann hafði áður hitt á ströndinni þar sem hún var með vinkonu sinni. Þegar Robin fannst látin tólf dögum seinna, var gert andlitsteikning af honum (af því vinkona Robin mundi eftir að “weirdo” gaur hafði spurt Robin hvort hann mætti taka myndir af henni á ströndinni). Skilorðsfulltrúi hans sá teikninguna, þekkti hann og hann var handtekinn. Það fundust fullt af eyrnarlokkum (e. trophies) af fórnarlömbum Alcalas og myndir af 120 konum og börnum. Hann fékk dauðadóm, en honum var snúið við. Málið fór aftur fyrir dóm og Alcala hlaut aftur dauðadóm, sem var aftur snúið við. Alcala varði sig sjálfur í þriðju réttarhöldunum (2010)  og var dæmdur fyrir morð, nauðgun og mannrán á Robin og fjórum öðrum konum. Hann hlaut dauðadóm í þriðja sinn. Árið 2013 hlaut Alcala tvo lífstíðardóma fyrir tvö morð í viðbót. 2021 dó hann af náttúrulegum orsökum í fangelsi í Californiu.

Þetta stutta vídeó lýsir málinu og fjallar um kvikmynd sem var gerð um Rodney Alcala: https://www.youtube.com/watch?v=8Kss30IQV0A

MælikvarðaR

Mælikvarði 9: Hare 22/20 listinn

1. Glibness/Superficial charm - Rodney notaði sjarma sinn til þess að blekkja fórnarlömb sín.

2. Grandiose sense of self worth - Hann var með mikilmennskuhugmyndir um sjálfan sig og var greindur með sjálfhverfu.
3. Need for stimulation/Proneness to boredom - Rodney var með einhvers konar þörf til þess að láta ungar stelpur þjást og því á það vel við þetta atriði.

4. Pathological lying - Hann laug og þóttist vera einhver annar þegar hann tældi fórnarlömb sín.
5. Conning/Manipulative - Hann var góður að tæla fórnarlömb sín og náði að stjórna þeim þannig að þau myndu fara með honum.

6. Lack of remorse or guilt - Hann fékk eitthvað út úr því að drepa fórnarlömbin sín og reyndi að sýna fram á sitt sakleysi fram á sinn dauðadag. Einnig varði hann sig ekki gegn öllum ákærum þar sem að hann hreinlega mundi ekki eftir öllum morðunum, þau voru það ómerkileg fyrir honum.
7. Shallow affect - Hann sýndi litlar tilfinningar og sýndi lítil viðbrögð þegar hann framkvæmdi þessi hryllingsverk.

8. Callous/Lack of empathy - Hann fann ekkert til með fórnarlömbum sínum.
9. Parasitic lifestyle - Á ekki við.

10. Poor behavioral controls - Hann hafði litla stjórn á hvötum sínum þar sem hann nauðgaði öllum sínum fórnarlömbum.
11. Promiscuous sexual behavior - Eins og áður kom fram þá má gera ráð fyrir að hann hafi misnotað u.þ.b. 120 börn og á því þetta atriði við.

12. Early behavioral problems - Hann var frekar venjulegt barn og gekk vel í skóla og að tala við annað fólk þegar hann var yngri - þetta atriði á því ekki við.
13. Lack of realistic, long-term plans - Hann flakkaði á milli staða og vinnustaða þar sem hann var lengi á flótta frá lögreglunni og virtist ekki hafa neitt skipulag á sínu lífi.

14. Impulsivity - Hann leyfði hvötum sínum að stjórna sér.
15. Irresponsibility - Hann var ekkert sérlega góður að fela ummerki þar sem hann var handtekinn nokkrum sinnum áður en að hann var tekinn af lífi.

16. Failure to accept responsibility for own actions - Hann reyndi að sanna sakleysi sitt og tók ekki ábyrgð á öllum sínum hryllingsverkum.
17. Many short-term marital relationships - Sambönd hans voru stutt og voru oftast við börn, gifti sig þó aldrei.

18. Juvenile delinquency - Á ekki við.
19. Revocation of conditional release - Á ekki við.

20. Criminal versatility - Glæpir hans voru að mestu leyti nauðgun og morð, því á þetta atriði ekki við.

15/20 atriði eiga við.

Mælikvarði 19: babiak & hare flokkunin

Alcala myndi flokkast sem klassískur siðblindur maður (1. Classic). Hann sýndi ummerki um að hann var bæði góður í að stjórna fólki, var mjög lævís og sýndi litla sem enga samkennd. Á sama tíma var hann hættulegur og sýndi andfélagslega hegðun, svo sem að nauðga og drepa börn.

Mælikvarði 12/15?: ccm flokkunin

134. Sexual homicide, sadistic - Alcala fékk örvun frá því að nauðga og pynta ungar stúlkur til dauða. Hans meginástæða fyrir því að nauðga og drepa var að sjá fórnarlamb sitt þjást.

Mælikvarði 17: NOrris 7 fasar

1. Hugrofsfasi - Hann hefur líklegast fengið einhverskonar kveikjur og myndir í hugann um að finna sér fórnarlamb en það er erfitt að segja til um hvort þessi fasi eigi vel við um hann.

2. Veiðifasi - Hann leitaði oft að fórnarlömbum sínum, oft í kringum staði þar sem börn og unglingar eru líklegir til þess að vera (menntaskólar, leikvellir, grunnskólar o.fl.).

3. Biðilsfasi - Hann notaði stöðu sína sem myndatökumaður og sagðist vilja taka myndir af stelpunum því þær væru tilvaldar til þess að vera fyrirsætur. Þannig fékk hann fórnarlömb sín með sér á afskekkta staði eða einhvers staðar þar sem þau yrðu í einrúmi. Einnig þóttist hann vera vinur foreldra ungra barna eins og hann gerði með sitt fyrsta fórnarlamb sem vitað er af.

4. Handtökufasi - Með því að lokka fórnarlömb sín á afskekkta staði náði hann öllum völdum yfir þeim, þar sem hann var fullorðinn maður í valdastöðu og þau voru oftast ungar stelpur á aldrinum 8-15 ára.

5. Morðfasi - Hann nauðgaði stelpunum og pynti þær síðan til dauða, oft með því að kyrkja þær.

6. Minjagripsfasi - Hann tók myndir af fórnarlömbum sínum.

7. Þunglyndisfasi - Ekki er vitað til þess að hann hafi upplifað einhverskonar þunglyndisfasa, en í einu tilfelli, eftir að hafa nauðgað 15 ára stelpu og barið hana til meðvitundarleysis, vaknaði hún við það að hann væri að gráta. Ekki er vitað ástæðu þess að þessi maður sem var augljóslega siðblindur var að sýna tilfinningar af þessu tagi, en hægt er að álykta að hann hafi verið orðinn þreyttur þar sem hann var búinn að stunda þetta í langan tíma. Stelpan stakk þá upp á því að þau myndu fara heim til móður hans að tala saman um hvað gerðist. Á leiðinni stoppuðu þau til að kaupa eitthvað að drekka og komst hún undan. Alcala flúði vettvang eftir að hann tók eftir því að hún hefði horfið.

Mælikvarði 7: dauðasyndirnar 7

Dauðasynd nr. 7 (Stolt/Dramb) - Alcala var mjög sjálfselskur og er hægt að draga þá ályktun að hann hafi drepið því að hann hafði gaman af því að sjá annað fólk þjást sem var ekki jafn frábært og hann taldi sig sjálfan vera.

Mælikvarði 13: holmes & Deburger flokkunin

3a. Sjálfselsku girnd - Rodney Alcala nauðgaði og drap vegna þess að hann örvaðist kynferðislega við það. Hann hafði gaman af því að kvelja fórnarlömb sín og æstist við það.

Heimildir

1. Inside Edition. (2017, 28. nóvember). Contestant on Dating Game Show Turned Out to be a Serial Killer. Youtube. https://www.youtube.com/watch?v=8Kss30IQV0A

2. Kelly, E. (2021, 26. júlí). The Horrifying Story of Rodney Alcala, The Serial Killer Who Won ´The Dating Game´ During His Murder Spree. All that´s interesting. https://allthatsinteresting.com/rodney-alcala-dating-game-killer

3. Kissel, B., Parks M. og Zebrowski, H. Episode 466: Rodney Alcala Part I - Wanna see a pretty picture?. Spotify. https://open.spotify.com/episode/7AfHDyOw6xs5dTielDBOm2

4. Kissel, B., Parks M. og Zebrowski, H. Episode 467: Rodney Alcala Part II - Bananas for dinner. Spotify. https://open.spotify.com/episode/7lBvfULhPUj7gG9jDWckyG

5. Levenson, M. Og Medina, E. (2021, 24. júlí). Rodney Alcala, the ´Dating Game´Serial Killer, Dies. The New York Times. https://www.nytimes.com/2021/07/24/us/rodney-alcala-dead-dating-game.html

6. Real Crime. (2022, 30. apríl). Serial Killer Goes On A Dating Show?!: World’s Most Evil Killers: Real Crime [Myndskeið]. Youtube. https://www.youtube.com/watch?v=LhByrqrquA8

7. That Chapter. (2020, 10. júlí). Rodney Alcala: Dating Game Killer. Youtube. https://www.youtube.com/watch?v=igYlhMB1BTg

8. The Famous People. (e.d.). Rodney Alcala Biography. https://www.thefamouspeople.com/profiles/rodney-alcala-15714.php

Mark Chapman - morðingi John Lennon

Katrín Ása Karlsdóttir

Kynning

Mark David Chapman er morðingi frá Texas í Bandaríkjunum. Hann er þekktur fyrir að hafa myrt John Lennon, einn af fjórum meðlimum Bítlanna. Mark skaut John Lennon fyrir utan heimili hans í New York árið 1980. Mark var mikill aðdáandi Bítlanna og var sérstaklega öfundsjúkur út í lífsstíl John Lennon. Hann sagði að ástæðan fyrir því að hann drap Lennon var vegna þess að hann vildi verða frægur sjálfur.

Mark Chapman og fórnarlambið, bítillinn John Lennon.

Glæpurinn

Mark Chapman byrjaði að plana morðið á John Lennon þremur mánuðum áður en morðið átti sér stað. En fyrir þann tíma hafði hann íhugað að myrða aðra fræga einstaklinga, svo sem Paul McCartney, Elizabeth Taylor, Ronald Regan og David Bowie. En á endanum varð Lennon fyrir valinu.

Áður en Chapman flaug til New York, þar sem John Lennon átti heima þá fór hann til Atlanta til þess að ná í skotvopn hjá vini sínum, eftir það flaug hann til New York en fékk þá bakþanka og hætti við að myrða Lennon. Þá flaug hann heim til sín til Hawaii og sagði konu sinni að hann væri heltekinn af því að drepa Lennon og sýndi henni byssuna sem hann ætlaði að nota. Kona hans lét lögregluna ekki vita af þessu. Mark bókaði tíma hjá klínískum sálfræðingi en mætti ekki í þann tíma og flaug til New York þann 6. desember 1980. Þegar hann var mættur þangað, þá íhugaði hann að taka sitt eigið líf með því að hoppa fram af frelsisstyttunni en hætti við það. Um kl. 5 eftir hádegi þann 8. desember 1980 beið Mark fyrir utan heimili Lennon. Þegar hann og kona hans Yoko Ono komu út úr byggingunni var Mark með eintak af plötu Lennons og bað hann um eiginhandaráritun á plötuna. Lennon gerði það og keyrði síðan í burtu. Síðar um kvöldið eða klukkan 10:50 komu Lennon og Ono aftur heim til sín, Chapman var þá tilbúinn með byssuna fyrir utan heimili þeirra og skaut Lennon fjórum sinnum með þeim afleiðingum að hann lést. Chapman fór ekki í burtu af vettvangi heldur sat hann og las bók þegar lögreglan kom og handtók hann.

Þrátt fyrir að vera mikill aðdáandi Bítlana til fjölda ára, þá var Chapman mjög reiður yfir ýmsu sem Lennon stóð fyrir. Hann rýndi einnig mikið í lög Bítlanna og var sérstaklega reiður yfir texta í laginu Imagine, en í því lagi syngur Lennon um að ímynda sér engar eigur (e. imagine no possessions) en Chapman var reiður yfir þessu þar sem hann vissi að Lennon sjálfur átti miljónir dollara, snekkjur og húsnæði. Sjálfur vildi hann verða frægur og ríkur og var það ástæðan fyrir morðinu.

Morðvopnið og lögreglumynd af Chapman.

Persónan

Mark Chapman fæddist árið 1955 í Fort Worth Texas. Faðir hans var liðsforingi í bandaríska flughernum og móðir hans var hjúkrunarfræðingur. Sem barn var Chapman hræddur við föður sinn en hann fann ekki væntumhyggju frá honum og hann beitti einnig móður hans líkamlegu ofbeldi. Chapman var lagður í einelti í skólanum frá 14 ára aldri, hann byrjaði að taka inn eiturlyf og hætti að mæta í skólann. Hann flúði einnig að heiman í eitt skipti og bjó á götunni í tvær vikur. Chapman var með sjálfsvígshugsanir og reyndi nokkrum sinnum að taka eigið líf. Chapman flutti til Hawaii þegar hann var rúmlega tvítugur, nokkrum árum seinna kynntist hann núverandi eiginkonu sinni Gloriu Abe og giftist henni árið 1979.

Eftir að Chapman framdi morðið á Lennon, var hann greindur með Verulega þunglyndisröskun (4.2 í DSM-5) og Geðklofa (2.1.5 í DSM-5). Hann er einnig með Sjálfhverfa persónuleikaröskun (18.2.4 í DSM-5) þar sem hann var með mikla þörf fyrir aðdáun, t.d. vildi hann myrða Lennon til þess að verða sjálfur frægur og hann öfundaði einnig annað fólk og skorti hluttekningu.

Endirinn

Chapman var handtekinn á vettvangi og síðar kærður fyrir annars stigs morð. Hann var dæmdur í fangelsi í 20 ár til lífstíðar. Chapman hefur tólf sinnum reynt að fá reynslulausn úr fangelsi en í öll skiptin hefur honum verið neitað. Í dag er hann 67 ára gamall og situr í Green Haven Correctional Facility fangelsinu í New York. Í febrúar árið 2024 gefst honum tækifæri til að sækja um reynslulausn í þrettánda skiptið.

Myndband: https://www.youtube.com/watch?v=X0wwPl7N7OY&ab_channel=InsideEdition

Mælikvarðar

Mælikvarði 8: Cleckley 16 atriði

Ég tel að mælikvarði 8 passi ágætlega við Chapman þó svo að öll atriði listans eiga ekki við um hann. Mér finnst 8 atriði eiga vel við hann en þau eru: númer 3: Ekkert stress né taugaveiklun, 4: Óáreiðanleiki, 7: Ástæðulítil andfélagsleg hegðun, 8: Fátækleg tilfinningaviðbrögð, 9: Sjúklega sjálfsmiðaður, 11: Skortur á innsæi, 12: Lítil félagsleg svörun og 13: Fjarstæðukennd og óumbeðin hegðun.

Atriði númer 1: Yfirborðsstjarmi, 2: Engin merki um geðrof, 5: Ósannsögli og óheiðarleiki, 6: Skortur á eftirsjá eða skömm, 10: Léleg dómsgreind, 14: Sjálfsmorð sjaldan framkvæmt, 15: Lítið og ópersónulegt kynlíf og 16: Fylgja ekki neinni lífsáætlun eiga ekki við um Chapman þar sem hann var ekki með neinn sérstakan yfirborðssjarma, hann var með merki um geðrof, hann sagði satt um atburðinn, hann sýndi eftirsjá gagnvart morðinu, hann reyndi sjálfsmorð oftar en einu sinni, það er ekkert talað um kynlíf hans og hann virtist vera með ákveðnar hugmyndir um lífsáætlun.

Mælikvarði 11: Hare kenningin

Chapman passar í Factor 1: Affect í mælikvarða 11 og undirflokkinn facet 1: Interpersonal, aðallega þar sem Chapman leit stórt á sjálfan sig og fannst það þess virði að myrða einstakling til þess að hann gæti fengið frægð út úr því.

Mælikvarði 15: CCM flokkunin

Atriði númer 126: Nonspecific-motive murder í mælikvarða 15 passar vel við Chapman þar sem hann var með sínar ástæður fyrir morðinu sem hann hélt fyrir sjálfan sig fyrst um sinn. Hann var einnig greindur með geðklofa og voru gjörðir hans að öllum líkindum undir áhrifum frá einkennum geðklofa, hann var meðal annars með ákveðnar ranghugmyndir um að hann myndi verða frægur ef hann myndi myrða Lennon og hann var einnig undir trúarlegum áhrifum og passar því flokkur 126.1: Nonspecific religion-inspired homicide einnig við hann.

Mælikvarði 18: Emerick hringkenningin

Hringkenningin passar ágætlega við Chapman:

1. Raðmorðingi væntir höfnunar: Chapman var tiltölulega félagslega vanhæfur og var einnig lagður í einelti þegar hann var yngri sem gæti vel haft áhrif á að hann væri hræddur við höfnun annarra.

2. Særðar tilfinningar: Chapman upplifði skort á væntumhyggju frá föður sínum og leit einnig á sjálfan sig sem fórnarlamb þar sem hann var afbrýðissamur út í fræga aðila og fannst eins og hann sjálfur ætti að vera frægur á kostnað annarra.

3. Neikvæð sjálfsmynd: Það er ekkert sérstaklega minnst á þetta atriði í umfjöllun um Chapman en það er líklegt að hann hafi verið með neikvæða sjálfsmynd þar sem honum fannst líf sitt ekki nógu gott miðað við líf annarra aðila.

4. Óheilbrigð aðlögun: Chapman neytti eiturlyfja, reyndi sjálfsvíg og var með sjálfsvígshugsanir meðal annars stuttu fyrir morðið á Lennon. Hann hélt þessu leyndu fyrir öðrum.

5. Frávikskenndar fantasíur: Chapman var með ákveðnar fantasíur um að verða frægur. Hann var í ákveðinni leit að athygli sem hann hafði aldrei fengið áður.

6. Þjálfunarferlið: Chapman skipulagði morðið vel, gerði sér ferð til annars fylkis til þess að útvega sér skotvopn og valdi nákvæman stað og tíma þar sem hann myndi fremja morðið.

7. Glæpurinn sjálfur: Chapman hafði áður ákveðið tímasetningu sem hann ætlaði að fremja morðið en hætti við og beið í nokkra mánuði, síðan framdi hann morðið sem var afleiðing af því sem á undan var komið.

8. Tímabundin eftirsjá: Chapman talaði um það eftir á að hann finndi fyrir eftirsjá.

9. Réttlæting: Chapman vildi á einum tímapunkti meina að hann hafi framkvæmt morðið vegna geðrænna vandamála sinna.

Mælikvarði 7: Dauðasyndirnar 7

Dauðasynd númer 6: Öfund í mælikvarða 7 á mjög vel við Chapman þar sem hann var virkilega öfundsjúkur út í lífið sem Lennon lifði og vildi sjálfur upplifa slíka frægð sem hann bjó við.

Mælikvarði 13: Holmes & Deburger flokkunin

Ástæða númer 2: Hugsjónir passar vel við Chapman þar sem markmið hans var að myrða frægan einstakling til þess að hann sjálfur gæti orðið frægur. Í tilfelli Chapman var geðröskun fyrir hendi.

Heimildir

1. John Lennon | Biography, Songs, Albums, Death, & Facts | Britannica. (e.d.). Sótt af: https://www.britannica.com/biography/John-Lennon

2. Mark David Chapman. (2023). Wikipedia. https://en.wikipedia.org/wiki/Mark_David_Chapman

3. Mark David Chapman. (e.d.). Criminal Minds Wiki. Sótt af: https://criminalminds.fandom.com/wiki/Mark_David_Chapman

4. Shutler, A. (2022). Mark Chapman said he killed John Lennon because he “wanted to be somebody”. NME. https://www.nme.com/news/music/mark-chapman-said-he-killed-john-lennon-because-he-wanted-to-be-somebody-3344947

Luka Magnotta

Camilla Rós Þrastardóttir & Inga Birna Sigursteinsdóttir

Kynning

Málið hlaut heimsathygli eftir að Netflix gaf út þættina Don't F**k with Cats: Hunting an Internet Killer. Þættirnir eru byggðir á raunvörulegri leit netverja á manni sem myrti kettlinga og setti myndbönd af því á netið. Netverjarnir voru orðnir hræddir um að maðurinn myndi fljótlega fara að myrða fólk. Þau komast að því að maðurinn sem um ræðir er Luka Magnotta og býr í Toronto í Kanada. Stuttu eftir að þau láta lögreglu vita af manninum er það orðið of seint. Hann hafði drepið ungan mann og aflimað hann. Hann sendi svo líkamsparta mannsins á opinberar stofnanir svo sem skóla og þingflokka í Kanada.

Luka Magnotta með snák.

Glæpurinn

Þann 21. desember 2010 birtist myndband á netinu þar sem mátti sjá Luka drepa kettlinga á hrottalegan máta. Myndbandið vakti mikla reiði netverja. Fljótlega birtust fleiri sambærileg myndbönd þar sem mátti sjá Luka pynta og myrða fleiri kettlinga og önnur dýr. Þann 24. maí 2012 myrti og pyntaði Luka kínverska skiptinemann Jun Lin á hrottalegan máta. Hann byrlaði Jun Lin og stakk hann ítrekað með ísstjaka (e. ice pick). Þegar Jun var látinn þá aflimaði Luka hann og sendi líkamsparta á opinberar stofnanir í Kanada. Morðið var allt tekið upp á myndtökutæki og tveimur dögum seinna var það birt á netið undir nafninu: 1 Lunatic 1 Ice Pick. Vert er að minnast á það að Luka var búinn að auglýsa myndbandið á netinu áður en hann hafði framið glæpinn, sem segir okkur að hann var búinn að skipuleggja allan glæpinn áður en hann var búinn að finna sér fórnarlamb.

Persónan

Luka Rocco Magnotta fæddist árið 1982 sem Eric Clinton Newman. Hann ólst upp í Scarborough í Toronto. Uppeldisárin hans voru erfið samkvæmt honum sjálfum en móðir hans var afar sýklafælin og hélt börnum sínum mikið heima. Hann fór ekki í skóla fyrr en um 12  ára aldur og kláraði ekki grunnskólamenntun. Hann glímdi við miklar skuldir og árið 2001 kynntist hann 21 árs gamalli þroskahamlaðri stelpu sem hann sveik pening frá. Sama ár var hann greindur með Ofsóknargeðklofa (e. paranoid schizophrenia). Árið 2006 breytti hann löglega um nafn og hét nú Luka Rocco Magnotta. Fyrsta og eina kærasta hans lýsir honum svona: He was very into himself og sagði að draumur hans væri að verða frægur. Hann var samkynhneigður og vann sem klámstjarna og sagðist hann einnig hafa unnið við vændi og sem: high end escort. Hann fór í áhorfendaprufur fyrir Plastic makes perfect og Cover guy en honum var hafnað en stutt viðtal við hann var birt í Naked news. Hann var heltekinn af raðmorðingjum og sérstaklega á Körlu Homolka. Hann gekk svo langt að gera myndband sem átti að sýna að þau hafi átt í rómantísku sambandi og heyrði svo sjálfur í fjölmiðlum til að loka á þessa slúðursögu. Hann fékk þó litla athygli út á þetta. Þá tók hann upp fyrsta myndband sitt aflífa kettlinga. Þá fékk hann loksins það sem hann þráði: athygli. Reiðir netverjar um allan heim hópuðu sig saman til að reyna að góma hann. Netverjar uppgötvuðu þá hundraði falsaða prófíla og blogg um hann, sem hann hafði gert sjálfur.
 

2.1.5. Geðklofi. Luka Magnotta var greindur með paranoid schizophrenia (ICD-10 F20.0). Það hefur verið greint frá því að Luka var mikið inn á spítala vegna geðklofans, hann upplifði að fólk væri að fylgjast með honum og að aðrir væru afbrýðisamir út í hann vegna þess að hann myndi verða frægur. Hann var með takmarkaða félagslega færni og átti enga vini.

6.2. Útlitsröskun. Luka Magnotta var alltaf að skoða sig í spegli og var mjög upptekinn af útliti sínu og því að líta vel út. Hann fór í nokkrar lýtaaðgerðir til þess að “laga” útlit sitt, til að mynda breytti hann nefi sínu, fór í nokkrar bótox meðferðir og hár ígræðslu.

18.2.4. Sjálfhverf persónuleikaröskun. Luka Magnotta var með ofvaxið sjálfstraust, hann trúði því að hann væri sérstakur. Hann var upptekin af því að verða frægur og trúði því að aðrir öfunduðu hann fyrir frægðina. Hann þurfti og þráði sífella athygli og gerði allt í sínu valdi til þess að öðlast frægð, það skipti hann ekki máli hvort að frægðin eða athyglin væru jákvæð eða neikvæð. Þar að auki var honum alveg sama um tilfinningar annara og notaði aðra til að koma sjálfum sér á framfæri.

Endirinn

Eftir að Luka myrti og pyntaði Jun Lin, þá sendi hann líkamsparta hans  á opinberar stofnanir í Kanada, þar að auki setti hann búk Lins í ferðatösku og skildi hana eftir fyrir utan ruslagám hjá blokkinni. Hann hreinsaði síðan íbúðina sína og hann hafði skrifað á vegg íbúðarinnar: If you don't like the reflection. Don’t look in the mirror. I don't care. Luka flúði upphaflega til Frakklands og þaðan til Þýskalands á fölsuðu vegabréfi. Um það bil tveimur vikum eftir morðið á Lin eða þann 4. júní 2012 var Luka handtekinn í kaffihúsi í Berlín. Hann hafði verið í felum en kom upp um sjálfan sig vegna forvitninnar og gat ekki sleppt athyglinni. Luka var dæmdur í lífstíðardóm sem í Kanada eru 25 ár, samhliða var hann dæmdur til að afplána 19 ár fyrir aðra glæpi.

Heimild: https://www.youtube.com/watch?v=HNyZ-NvajLA

Heimild: https://www.youtube.com/watch?v=ltE_n__dM1k

Mælikvarðar

Mælikvarði 9: Hare 22/20 listinn

Okkur finnst Luka Magnetto passa mjög inn í Hare 20 mælikvarðann.

01. Glibness/Superficial charm. Luka var heillandi útlitslega og bar sig vel sérstaklega á netinu en þegar fólk hitti hann í raunveruleikanum var ekki alveg sömu sögu að segja.

02. Grandiose sense of self worth. Hann leit á sjálfan sig sem flottastan og hélt því fram að hann yrði heimsfrægur.

03. Need for stimulation/Proneness to boredom. Hann örvaðist mikið í gegnum eigin spegilmynd og þurfti alla þá athygli sem hann gat fengið.

04. Pathological lying. Hann laug mikið um eigin persónu, þar sem hann skrifaði mikið um sjálfan sig á netinu í gegnum falsaða aðganga á samfélagsmiðlum. Hann þráði athygli og laug eins og hann gat til þess að öðlast þessa athygli og frægð.

05. Conning/Manipulative. Hann sveik pening frá meðal annars þroskaskertri stúlku og fleirum.

06. Lack of remorse or guilt. Luka sýndi enga iðrun á gjörðum sínum, jafnvel eftir að hafa verið handtekinn. Til að mynda fann hann fyrir engri sektarkennd þegar fólk kom upp um hann á netinu fyrir morðin á kettlingunum og var stoltur af gjörðum sínum.

07. Shallow affect. Luka var mjög tilfinningalaus í þeim fáu ástarsamböndum sem hann átti.

08. Callous/Lack of empathy. Hann sýndi enga samkennd hvorki í garð dýranna né mannsins sem hann myrti.

09. Parasitic lifestyle. Hann treysti á aðra til að borga skuldir sínar og bar enga ábyrgð á því að hann hafi verið gjaldþrota.

10. Poor behavioral controls. Okkur finnst að þetta eigi ekki við Luka, hann virðist vera frekar stabíll í skapi.

11. Promiscuous sexual behavior. Luka var lítið sem ekkert kynferðislega örvaður, þar sem hann stundaði lítið sem ekkert kynlíf fyrir utan þegar hann lék í örfáum klámmyndum.

12. Early behavioral problems. Luka glímdi við mikla félagsleg einangrun sem barn og var til að mynda inn á geðdeild sem unglingur og var greindur með geðklofa á tvítugsaldri.

13. Lack of realistic, long-term plans. Luka hafi eitt langtímamarkmið sem var að verða frægur en það var ekki raunhæft.

14. Impulsivity. Átti ekki við um hann. Hann var frekar skipulagður í glæpum sínum.

15. Irresponsibility. Luka tók ekki ábyrgð á gjörðum sínum og kenndi manni sem hann sagðist heyra um allt.

16. Failure to accept responsibility for own actions. Hann tók ábyrgð á sig að vissu leyti (líklega til að fá athygli) en síðan sagði hann að röddin í hausnum á honum sagði honum að framkvæma glæpinn.

17. Many short-term marital relationships. Hann átti í raun í engum samböndum, bara vitað til þess að hann átti eina kærustu á einhverju augnabliki en það varði í mjög stutta stund.

18. Juvenile delinquency. Hann braut ekki af sér fyrr en um 19 ára aldur.

19. Revocation of conditional release. Hann átti að vera ákærður fyrir svik og kynferðisbrot þegar hann var 19 ára, en kynferðisbrotið var fellt niður og var hann einungis dæmdur fyrir svikin.

20. Criminal versatility. Hann framdi fjölbreytt brot, þar með talið svik, kynferðisbrot, dýramorð og að lokum morð á manni.

Mælikvarði 19: babiak & Hare flokkunin

Luka fellur undir Stjórnandi siðblindingja (e. manipulative psychopath) í mælikvarða 19. Hann blekkti fólk og falsaði sjarmandi lífsstíl til að koma sér á framfæri. Það fór lítið fyrir honum í samfélaginu, hann var bara heima við tölvuskjá að reyna að sannfæra aðra um hversu æðislegur hann væri.

Mælikvarði 12: ccm flokkunin

Flokkur 20 - Pyntinga-morðingjar, nema hvað að þeir eru með greinileg einkenni geðrofs (svo sem eins og í geðklofa).
Vitað er til þess að Luka Magnotta pynti dýr á hrottalegan máta, bæði með því að drekkja þeim í baðkari, kæfa  þau í plastpoka og lét slöngu slátra þeim. Einnig pynti hann fórnarlamb sitt, stakk hann ítrekað með ísstjaka og þegar hann var búinn að myrða hann að þá bútaði hann líkið niður í marga bita. Þar að auki er hann með sögu um geðklofa og er með augljós einkenni geðrofs.

Mælikvarði 18: emerick hringkenningin

Mælikvarði 18 á við að einhverju leyti en ekki nóg til þess að falla undir kenninguna.

1. Foreldrar hans skildu þegar hann var barn og fann hann því fyrir höfnun frá föður sínum, þá leitaði hann til ömmu sinnar og afa og á þeim tíma skildu þau líka. Hann var mjög einangraður frá umheiminum og átti ekki í nánum félagslegum tengslum við jafnaldra sína. Því fann hann fyrir mikilli höfnun í lífinu.

2. Hann var mikið einangraður frá umheiminum og var hræddur við höfnun eftir æsku sína, hann fór í margar áheyrnarprufur þar sem honum var líka hafnað og var hann því fórnarlamb heimsins þar sem höfnunin var mikil.

3. Neikvæð sjálfsmynd á ekki við um Luka. Hann dáði sjálfan sig og fór í fegrunaraðgerðir til að bæta útlit sitt til þess að verða flottari.

4. Luka var háður internetinu og að skrifa um sjálfan sig.

5. Hann fékk ekki athyglina sem hann þráði fyrr en að hann fór að gera ógeðslega hluti á netinu.

6. Hann æfði sig með því að drepa dýr.

7. Hann drap mann.

8. Hann var ekki með neina eftirsjá og hringurinn byrjaði ekki upp á nýtt.

Mælikvarði 7 - dauðasyndirnar 7

Okkur finnst að dauðasynd nr. 3: Græðgi eigi við um Luka. Hann þráði frægð og athygli. Hann fékk loks þá athygli sem hann þráði frá netverjum þegar hann byrjaði að myrða kettlinga, hann varð gráðugur í meiri athygli sem leiddi til þess að hann myrti mann. Að okkar mati er langsótt að önnur synd passi við hann.

Mælikvarði 13: holmes & Deburger flokkunin

3.c. Sjálfselska, Þægindi (e. comfort).

Við teljum hann falla undir þennan flokk vegna þess að hann myrti og póstaði myndböndum af morðunum til þess að öðlast frægð. Það sem hann vildi meira en allt í lífinu var frægð og var honum sama hvort að athyglin sem hann fengi væri jákvæð eða neikvæð, hann bara þráði frægðina svo mikið.

3.e. Sjálfselska, Félagskapar tegundin.

Við teljum að Luka falli einnig að vissu leyti undir þennan flokk þar sem að hann fékk mikil viðbrögð frá netverjum sem sendu honum skilaboð. Með því var hann loksins að tala við einhvern annan en sjálfan sig.

Heimildir

1. CBC News. (2014, 23. desember). Hunting Luka Magnotta - the fifth estate [myndskeið].             YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=Vyb4fOBMWds

2. Banerjee, S. (2014, 10. október). Magnotta’s victim had sleeping medication in his system,           trial told. https://www.thestar.com/news/canada/2014/10/09/german_witness_grilled_in_magnotta_murder_trial.html

3. Mark, L. (handritshöfundur og leikstjóri). (2019). Don't F**k with Cats: Hunting an Internet Killer. Netflix.

John Wayne Gacy

Ellen Ósk Valtýsdóttir

Kynning

Þann 17. mars 1978 fæddist drengur að nafni John Wayne Gacy, drengur sem átti eftir að gera hræðilega hluti. Áður en hann framkvæmdi þessa hræðinlegu glæpi var hann giftur konu að nafni Marlynn Myers og vann á KFC. Allt gekk vel þangað til hann byrjaði að bjóða ungum undirmönnum sínum heim eftir vinnu í pool og bjór, þar reyndi hann við þá. Þegar þeir sögðu nei, þá sagðist hann bara vera að djóka. Hann var dæmdur í 10 ára fangelsi árið 1968 fyrir að sofa hjá tánings strák, en hann sat aðeins inni í 8 mánuði.

John Wayne var oft að skemmta fólki, einna helst börnum í barnaafmælum. Þar kom hann klæddur sem trúður, þrátt fyrir að fá ekkert borgað fyrir það. Gacy var með tvo trúða persónuleika: Þeir voru Pogo the Clown (góði trúðurinn) og Patches (vondi eða djöflalegi trúðurinn). John Wayne Gacy er einnig þekktur sem: The Killer Clown.

Í kringum 1970 voru margir ungir drengir að týnast í Bandaríkjunum. Enginn vissi hvað væri að ske og þá voru raðmorðingar ekki til. Hér verður fjallað um þá sem dóu í Norwood Park Township, Illinois í Chicago, með áherslu á morðingjann sjálfan.

“Góði” trúðurinn: Pogo the Clown.

Glæpurinn

Gacy pyntaði, nauðgaði og drap að minnsta kosti 33 unga drengi á árunum 1972 til 1978. Hann bauð ungum strákum heim og gerði “trix.” Sagði þeim að fara í handjárn og reyna komast úr þeim. Þar sem Gacy var virtur í samfélaginu fóru fórnarlömbin í handjárnin. Hann kyrkti þá síðan, þrengra og þrengra.

Sumir náðu að flýja, það voru þó ekki margir og sumir (ekki allir) fóru til lögreglunnar, en ekkert gerðist. Gacy átti byggingarvinnu fyrirtæki og réði unga drengi í vinnu til sín. Flestir þessarra drengja áttu fáa eða engan að og fengu sumir að gista hjá Gacy. Einn af þeim sem fékk gistingu ákvað að elda morgunmat fyrir þá. Þegar hann labbaði inn til Gacy til að vekja hann gerði hann þau misstök að fara inn með hnífinn sem hann var að nota í eldhúsinu. Gacy drap hann og setti líkið undir húsið.

Gacy mokaði ekki þessa gröf undir húsinu alveg sjálfur, heldur fékk hann drengi sem voru að vinna fyrir hann til að gera það fyrir sig. Allavega einn af þeim endaði sjálfur þar seinna, eftir að Gacy drap hann.

Gröfin undir húsinu hjá Gacy.

Persónan

Þó John Wayne Gacy hafi verið virtur maður í samfélaginu sínu þá, var ekki allt upp á tíu. Hans stjórnunarlega eðli, skortur á iðrun vegna glæpa sinna, tilfinningalegi óstöðuleikinn hans (eins og sjá má í hjónaböndum hans) og fleira bendir til að hann hafi verið með Andfélagslega persónuleikaröskun (e. antisocial personality disorder – ASPD), sem er 18.2.1. í DSM-5. Gacy kenndi sér ekki um morð drengjanna, heldur taldi hann þau vera þeim að kenna.

Margir telja Gacy hafa kljást við geðklofa og reyndi hann sem dæmi að verða dæmdur ósakhæfur vegna þess. Geðklofi (e. schizophrenia) einkennist af brenglaðri sýn á raunveruleikann, ofskynjunum, blekkingum og brenglaðri hugsun, þetta hefur áhrif á það hvernig einstaklingum líður, hugsa og haga sér. Geðklofi er númer 2.1.5. í DSM5.

Gacy drap unga drengi, þeir elstu voru 21 árs gamlir og þeir yngstu 14 ára, þó er ekki vitað hverjir fimm af fórnarlömbun hans voru svo ekki hægt að segja með fullvissu hvort sá elsti hafi verið yngri en 21 árs eða nær 30 ára aldri. Þrátt fyrir það þá er hægt að segja að hann hafi aðlagast að börnum og því hægt að flokka hann undir geðröskun 19.4. í DSM-5, Barnahneigð.

Gacy hjá lögreglu í myndatöku, brosandi.

Endirinn

11. desember árið 1978 gerði Gacy stór mistök. Drengur að nafninu Robert Piest var tilkynntur týndur til lögreglu. Gacy hafði verið seinastur til að tala við hann og í því samtali bauð Gacy honum vinnu hjá sér. Robert lét móður sína vita af samtalinu, þar sem hún var að koma sækja hann í apótekið sem Robert vann. Robert fór síðan með Gacy í „atvinnuviðtal.“ Þegar lögreglan frétti af þeirra samtali fóru þeir og töluðu við Gacy. Gacy neitaði að hafa farið í apótekið þennan dag, þó nokkrir höfðu þó séð hann þar. Ekki nóg með það, þá hafði Gacy nokkur gömul mál á sér sem tengdust ungum drengjum og hafði farið í fangelsi. Lögrelan fékk því húsleitarheimild á Gacy. Þeir fundu mikið af dóti sem fórnarlömb Gacys höfðu átt, þeir vissu það þó ekki á þeim tíma.

Eftir að hafa skoðað húsið fóru þeir að fylgjast mikið með Gacy, það var alltaf lögreglubíll fyrir framan húsið. Einn daginn fór Gacy út og bauð lögreglumönnunum inn í kaffi. Ein löggan inn fór að pissa og þegar hann sturtaði niður kom ógeðsleg dauðalykt. Þann 21. desember fékk lögreglan aðra húsleitarheimild. Það sem þeir fundu var miklu meir en þeir áttu von á. Þeir fundu líkamsleyfar af 29 drengjum.

Gacy var sakaður um 33 morð og varð hann dæmdur fyrir þau öll. Við réttarhöldin reyndi hann að fá sig dæmdan ósakhæfan, vegna geðveiki og þó það hafi verið stutt af nokkrum sálfræðingum var því hafnað af dómara og var hann dæmdur til dauða. Gacy var tekinn af lífi með banvænni sprautu árið 1994.

Hér er stutt og gott myndband sem segir frá því hvernig Gacy var gripinn. Fyrstu fimm mínúturnar fjalla almennt um hann og hversu virtur hann var í samfélaginu en eftir það er endanum lýst: https://www.youtube.com/watch?v=Gmjd6Zad1Ag.

Hér er annað mjög áhugavert myndband, það er þó í lengri kantinum, um 3 klukkustundir. Það fjallar mjög ýtarlega um alla hans glæpi: https://www.youtube.com/watch?v=bqC5VvLLnPA.

Mælikvarðar

Mælikvarði 8: cleckley 16 atriði

Að mínu mati fellur John Wayne Gacy inn í 12/16 af mælikvarða 8 (The mask of sanity). Hann fellur inn í 01, 04, 05, 06, 07, 08, 09, 10, 11, 13, 14, 15 (hann nauðgaði samt sem áður fórnarlömbum sínum) og 16. Hann fellur ekki inn í 02, 03 og 12.

Ég var ekki alveg viss með 07, en setti hann þó í „fellur inn í“ listann þar sem hann er talinn hafa „antisocial personality disorder.“

Mælikvarði 11: hare kenningin

            Í mælikvarða 11, Hare kenningunni er John Wayne Gacy í Factor 1, Facet 2 (Affective). Hann var með skort á sektarkennd, skort á samkennd og átti erfitt með að taka eða viðurkenna ábyrgð á gerðum sínum.

Mælikvarði 13: Holmes & Deburger flokkunin

Holmes & DeBurger kenningin, mælikvarði 12. Hér skilgreinist Gacy í ástæðu númer 3 (Sjálfselska), undirflokk 3.a (Sterkar hvatir). Í ástæðu 3 drepur fólk vegna þess að þau fá eitthvað út úr því og í tilfelli Gacy drap hann og nauðgaði ungum drengjum fyrir sínar persónulegu kynferðislegu hvatir. Gacy var samkyneigður karlmaður sem var á móti hommum, ásamt því að að laðast að börnum.

Mælikvarði 17: norris 7 fasar

Norris fasarnir 7, mælikvarði 17. Hér þurfa raðmorðingjar að tilheyra öllum flokkum til að flokkast í þessa kenningu. Gacy flokkast undir þá flesta. Eini fasinn sem er spurningamerki er fasi 7, þunglyndi. Gacy drap 33 unga drengi og nauðgaði þeim, hann sendi ekki bréf til lögreglunnar, honum fannst þetta ekki vera honum að kenna, heldur kenndi hann fórnarlömunum um og þess vegna er þessi fasi spurningamerki. Annars er svarið já, Gacy tilheyrir Norris fösunum, öllum eða flest öllum.

Mælikvarði 7: dauðasyndirnar 7

Dauðasyndirnar 7, mælikvarði 7. Gacy tilheyrir synd 1, Losti. Hann drap vegna frávika í kynferðis- og persónulegum samskiptum. Hann aðlagaðist (geðröskun 19.4 í DSM-5 - Barnahneigð), drap unga drengi  og nauðgaði þeim.

Mælikvarði 13: holmes & Deburger flokkunin

Af hverju drap Gacy? Kenning Holmes og DeBurger, mælikvarði 13, fjallar um mögulegar ástæður morðingja. Gacy flokkast hér í 3.a (Sjálfselsku Grind). Sjá mælikvarða 12.

Heimildaskrá

1. IvyPanda. (2022, 19. september). Psychological Profile of John Wayne Gacy. https://ivypanda.com/essays/psychological-profile-of-john-wayne-gacy/

2. Jenkins, J. Philip (2023, March 13). John Wayne Gacy. Encyclopedia Britannica. https://www.britannica.com/biography/John-Wayne-Gacy

Myndaskrá

1. https://crimejunkiepodcast.com/prolific-john-wayne-gacy/

2. https://www.chicagotribune.com/history/ct-john-wayne-gacy-victims-20181215-htmlstory.html

3. https://www.psychologytoday.com/us/blog/wicked-deeds/201405/john-wayne-gacy-the-diabolical-killer-clown

Thompson & Venables - Bulger Case

Anna Júlía Magnúsdóttir & Eva María Thorarensen

Kynning

The Bulger Case fjallar um virkilega sorglega sögu James Bulger sem var myrtur aðeins tveggja ára gamall. Morðið átti sér stað þann 12. febrúar árið 1993 í Liverpool-borg í Englandi. Málið þykir með þeim verstu og hrottalegustu sem hafa átt sér stað þar í landi.

Það sem vekur athygli við þetta tiltekna mál er það að þeir sem urðu honum að bana voru tveir strákar sem voru aðeins 10 ára gamlir þegar að atvikið átti sér stað. Strákarnir tveir Robert og Jon, rændu James sem var ásamt móður sinni í verslunarmiðstöð í Liverpool. Móðir James leit af honum í aðeins nokkrar sekúndur, og voru þessar fáeinu sekúndur nógu margar til þess að strákarnir tveir náðu að lokka James með sér í burtu frá móður sinni. Jon og Robert gengu með hann að vatni sem var þar nálægt og þvinguðu hann til að krjúpa yfir vatnið svo þeir gætu drekkt honum en James hlýddi ekki og því næst tók Robert hann upp og grýtti honum í jörðina og var það þá sem ofbeldið gegn James litla byrjaði. Þetta mál er eitt viðkvæmasta sakamál sem hefur átt sér stað á Englandi og er hægt að segja að saga James sé ein af þeim áhrifaríkustu þar í landi. Eftir að þetta mál átti sér stað var öryggisgæsla í verslunum hert til muna í landinu.

2 ára James Bulger.

Glæpurinn

Glæpurinn er augljós þar sem strákarnir tveir myrtu lítið barn ásamt því að hafa rænt því og beitt það ofbeldi. Þeir byrjuðu á því að ræna James frá móður sinni er þau voru í verslunarferð í Strand verslunarmiðstöðinni i Liverpool. Þeir gengu með hann langa vegalengd og síðan beittu þeir hann hrottalegu ofbeldi. Eins og kom fram í kynningunni á málinu bað Robert James litla um að krjúpa yfir vatnið sem var nálægt og þegar James hlýddi ekki þá tók Robert hann upp og grýtti honum í jörðina, beint á höfuðið og hlaut hann slæma höfuðáverka í kjölfarið. Þeir gengu með hann alblóðugan nokkuð góðan spöl og gengu þeir framhjá fullt af fólki en enginn stöðvaði þá til að spyrjast fyrir um hvort það væri í lagi með barnið. Þeir gengu lengra, að lestarteinum sem voru skammt frá. Þegar þangað var komið grýttu þeir James í jörðina, köstuðu múrsteinum og járnbitum í höfuðið á honum og skyldu lík hans eftir á lestarteinum sem þar voru. Lest keyrði yfir James og lögreglan kom að líki hans í tvennu lagi.

Strákarnir lugu báðir mikið í yfirheyrslunni, Robert gaf þó undan fyrr en Jon. Það sem vekur sérstaklega athygli frá yfirheyrslunum var það hve miskunarlausir strákarnir voru. Er Robert var spurður hvað James hefði sagt eftir að þeir gengu með hann í burtu sagði hann að James hefði sagt: I want my mum og sagði í nákvæmlega sama tón og James litli hefði sagt það sem sýnir grimmdina og miskunarleysið. Á endanum voru þeir svo dæmdir sekir fyrir morðið á James Bulger.

Robert Thompson og Jon Venables, báðir 10 ára þegar atburðurinn átti sér stað.

Persónan

Robert Thompson: Robert ólst upp á heimili þar sem mikið andlegt, líkamlegt og kynferðislegt ofbeldi ríkti af hálfu stjúpföður síns. Móðir hans var talin vera með sjálfhverfa persónuleikaröskun og var einnig talið að hún ætti við fíknivanda að stríða. Robert hræddist hana mjög og faldi sig oft undir stól til að forðast hana. Hann virtist rólegur sem barn en nokkrir urðu varir við eineltishegðun af hálfu Roberts í skóla hans. Nafn hans var þekkt meðal þjónustumiðstöðva í Liverpool vegna vandamálanna sem ríktu á heimili hans og vegna þess að hann átti það til að stela úr búðum. Það er erfitt að greina Robert vegna aldursins og ekki er hægt að greina börn með persónuleikaröskun, en greiningin sem myndi líklegast verða fyrir valinu væri Áfallastreituröskun vegna heimilisaðstæðna hans og því ofbeldi sem hann varð fyrir sem barn. En málið þykir of flókið og viðkvæmt til að vera að greina hann nánar. Í yfirheyrslunum þóttist hann gráta þegar hann fékk spurningar sem honum þótti óþægilegt að svara en það sem var áhugavert við það var að aldrei komu nein tár er hann grét.

Jon Venebles: Jon ólst upp á örlítið skárra heimili en Robert en þó alls ekki fullkomnu. Hann átti frekar erfitt í skóla bæði náms- og félagslega. Talið var að Robert hafi sannfært hann um að koma með sér að ræna barni þennan dag sem þeir áttu að vera í skólanum og þvingað hann til að hlýða sér. Ekki eru til neinar upplýsingar um geðraskanir Venebles frá því þegar hann var barn en líkt og með Robert þá þykir málið of flókið og viðkvæmt til að vera að greina Jon með geðröskun. Hins vegar í dag væri hægt að greina hann með Barnahneigð vegna ákæra sem hann fékk sem fullorðinn einstaklingur (skýrist í næsta kafla). Jon laug mikið í yfirheyrslunum og þurfti fjórar yfirheyrslur þangað til að hann loks játaði fyrir að hafa orðið James að bana. Einnig var Jon mjög miskunnarlaus í yfirheyrslunum.

Endirinn

Átta árum seinna, þegar þeim var hleypt út af stofnuninni sem þeir voru vistaðir í fengu þeir báðir ný nöfn en árið 2013 var Venebles ákærður og hlaut tveggja ára dóm fyrir dreifingu á barnaklámi. Eftir að hann afplánaði dóminn fékk hann aftur nýtt nafn en árið 2017 var hann ákærður á ný fyrir niðurhal á barnaklámi og einnig fyrir að eiga myndefni þar sem börnin voru beitt kynferðisofbeldi. Hann átti yfir þúsund myndir og myndbönd af börnum sem voru beitt kynferðisofbeldi. Ekki er vitað um stöðu Roberts í dag fyrir utan að hann heitir öðru nafni. Eins óhugnanlegt og málið er, þykir það einnig áhugavert hvernig börn hefðu það í sér að framkvæma slíkan glæp. Það vakna ótal margar spurningar þegar maður hefur kynnt sér málið þar sem það þykir nánast óraunverulegt að þessi sorglega saga hafi raunverulega átt sér stað.

Myndband frá yfirheyrslum strákana: https://www.youtube.com/watch?v=EaSq6RPqMrU&ab_channel=Juni

Mælikvarðar

Mælikvarði 9: Hare 22/20 listinn

Þau atriði sem eiga við þetta mál úr Hare mælikvarðanum eru:

4. Pathological lying.

05. Conning/Manipulative.

06. Lack of remorse or guilt.

08. Callous/Lack of empathy.

10. Poor behavioral controls.

12. Early behavioral problems.

14. Impulsivity.

15. Irresponsibility.

16. Failure to accept responsibility for own actions.

Mælikvarði 19: babiak & Hare flokkunin

Að okkar mati falla strákarnir undir 1. Classic. Þeir sýndu ekki miklar tilfinningar og þóttust gráta en það komu aldrei tár. Þeir pyntuðu og myrtu smábarn sem að gefur til kynna að þeir finni ekki fyrir samkennd (e. lack of empathy). Einnig sýndu þeir ekki mikla raunverulega eftirsjá.

Mælikvarði 12: stone 22 listinn

Samkvæmt Stone listanum væri þetta atriði 22 Psychopathic torture-murderers with torture as their primary motive. Strákarnir pyntuðu James og meiddu hann aftur og aftur þótt hann hafi verið hágrátandi. Þeir sýndu honum enga miskun eða samúð og enduðu síðan með að skilja hann eftir á lestarteinum.

Mælikvarði 17: norris 7 fasar

Norris kvarðinn á frekar vel við í þessu máli. Upplýsingar eru þó af skornum skammti svo við getum ekki tengt þá við alla fasana.

1. Hugrofs fasi: við vitum ekki hvort þeir hafi farið í hugrof eða fengið óraunveruleika tilfinningu áður en þeir frömdu morðið.

2. Veiði fasi: þeir fóru sannarlega í veiði fasann þar sem að þeir undirbjuggu ránið á barninu.

3. Biðils fasi: Þeir nýttu tímann þegar að móðir James leit af honum í nokkrar sekúndur og tældu barnið til sín.

4. Handtöku fasi: Þeir leiddu James út úr verslunarmiðstöðinni og fóru með hann að vatninu.

5. Morð fasi: Strákarnir pyntuðu og myrtu James.

6. Minjagrips fasi: Þessi fasi á ekki við um strákana þar sem að þeir tóku enga minjagripi frá glæpavettvangi eða fórnarlambinu.

7. Þunglyndis fasi: Það er ekki vitað um að þetta eigi við strákana.

Mælikvarði 14: mindhunter kenningin

Eins og oft í þessu máli er erfitt að setja strákana inn í mælikvarða vegna þess að þeir eru bara 10 ára gamlir þegar að morðið átti sér stað.

1. Atriðið á við þar sem að þeir eru hvítir karlmenn.

2. Ekki er vitað um greind strákana enda voru þeir bara börn.

3. Þeim gekk illa í skólanum svo þetta atriði á við.

4. Strákarnir koma frá vandamála fjölskyldum, sérstaklega Robert. Móðir hans var sjálfhverf og stjúpfaðir hans beitti hann ofbeldi. Það voru svipaðar aðstæður hjá Jon en mamma hans var virkilega þunglynd og foreldrar hans voru skilin.

5. Það er saga um bæði geðræn vandamál og alkóhólisma í fjölskyldum beggja strákana en ekki er vitað um glæpi.

6. Robert var beittur ofbeldi af foreldrum sínum. Ekki er vitað um ofbeldi af hálfu foreldra Jon en vitað er um mikla vanrækslu á honum og systkinum hans.

7. Ekki eru nægar upplýsingar til þess að segja til um hvort strákarnir passi í þetta atriði en það bendir allt til þess að þetta gæti verið svona þar sem að þeir eiga hvorugir gott samband við foreldra sína.

8. Þeir voru ekki búnir að lenda í neinum útistöðum við kerfið þegar að morðið átti sér stað en Robert var búinn vera nappaður fyrir þjófnað nokkrum sinnum. Það má samt segja að þeir passi inn í þetta atriði þar sem að þeir lentu auðvitað í miklum útistöðum við kerfið þegar þeir voru 10 ára eftir að hafa framið morðið. Þeir voru inni á stofnun þar til þeir urði 18 ára gamlir. 

9. Þetta atriði á ekki við eða allavega er ekki vitað um það.

10. Þetta atriði á við fyrir Jon allavega þar sem að hann hefur verið tekinn tvisvar eftir morðið fyrir að eiga myndefni af kynferðisofbeldi gegn börnum. Ekki er vitað til þess að atriði 10 eigi við um Robert.

    Mælikvarði 13: holmes & Deburger flokkunin

Á þessum mælikvarða myndum við setja strákana í flokk 3.d.: Stjórnunar/vald tegundin. Við höfum ekki miklar upplýsingar um “motive” strákanna enda voru þeir bara 10 ára og frömdu bara þetta eina morð. Það sem við vitum samt er að þeir reyndu að ná valdi á James, lokkuðu hann með sér, reyndu að fá hann til þess að gera hluti eins og krjúpa við vatnið og ef hann vildi ekki gera það sem að þeir sögðu urðu þeir reiðir og pyntuðu hann. Út frá þeim upplýsingum setjum við þá í sjálfselsku flokkinn með undirflokkinn stjórnun/vald.

Heimildir

1. All That's Interesting. (e.d.). The James Bulger Case: One Of Britain's Most Shocking Crimes.

   https://allthatsinteresting.com/james-bulger-case

2. Benjamin Butterworth. (2021, 11. mars). James Bulger killers: What happened to Jon Venables and Robert Thompson after they murdered the toddler.

   https://inews.co.uk/news/uk/james-bulger-killers-jon-venables-robert-thompson-murder-now-221759

3. Crime + Investigation UK. (e.d.). James Bulger.

   https://www.crimeandinvestigation.co.uk/crime-files/james-bulger

4. Chambers, C. (2018, 27. janúar). 25 years after James Bulger's murder [Myndskeið]. YouTube

   https://www.youtube.com/watch?v=FNInymbjfvM&ab_channel=CraigChambers

5. Chambers, C. (2019, 2. mars). James Bulger's killers [Myndskeið]. YouTube.

   https://www.youtube.com/watch?v=m2ubHTkT4No&ab_channel=CraigChambers

6. The Guardian. (2000, 1. nóvember). Did bad parenting really turn these boys into killers

   https://www.theguardian.com/uk/2000/nov/01/bulger.familyandrelationships

Pedro Alonzo López - Monster of the Andes

Alda Ægisdóttir & Írena Einarsdóttir

Kynning

Pedro López, einnig þekktur sem: The monster of the Andes, er fjöldamorðingi og nauðgari frá Kólumbíu. Hann drap og nauðgaði að minnsta kosti 110 ungum stelpum sem voru á aldrinum 8-12 ára á árunum 1969-1980. Þó að það sé bara vitað um þessar 110 stelpur þá sagðist López hafa drepið yfir 300 stúlkur frá Kólumbíu, Perú og Ekvador.

Lögreglumyndin af Pedro López.

Glæpurinn

Fyrsti glæpurinn sem López framdi var þegar hann var aðeins 8 ára gamall, þá nauðgaði hann systur sinni. Eftir það byrjaði hann að fremja minniháttar glæpi eins og að stela mat. Þegar hann var orðinn 18 ára stundaði hann mikið að stela bílum og fékk borgað fyrir það. Hann var þó fljótlega handtekinn og dæmdur í 7 ára fangelsi. Í fangelsinu varð hann fyrir miklu líkamlegu ofbeldi og hópnauðgun sem endaði með því að López drap þá sem beittu hann ofbeldi og misþyrmdu honum. Um miðja nótt í fangelsinu skar hann þessa þrjá fanga sem komu að ofbeldinu á háls. Það var litið á þessi morð sem sjálfsvörn og því bættust bara 2 ár til viðbótar við fangelsisvist hans. Árið 1978, þegar López var 27 ára, losnaði hann úr fangelsinu. Eftir það byrjuðu morðin og nauðganirnar á fullu. Hann tældi til sín ungar stelpur sem voru flestar á aldrinum 8-12 ára. Hann nauðgaði þeim og kyrkti þær svo til dauða.

López til vinstri og ýmis fórnarlömb til hægri.

Persónan

Pedro López fæddist árið 1948 í Kólumbíu og var sjöundi í röðinni af þrettán systkinum. Æska López var enginn dans á rósum. Faðir hans var drepinn áður en López fæddist þannig hann ólst upp með móður sinni og systkinum. Mamma hans var vændiskona og López var oft viðstaddur á heimilinu þegar mamma hans var “að störfum.” Þegar hann var 8 ára misnotaði hann systur sína og í kjölfarið þá henti mamma hans honum af heimilinu, hann bjó því á götunni þegar hann var 8 ára. Fljótlega, eftir að hafa verið heimilislaus í einhvern tíma, fór hann á fósturheimili, þar var honum nauðgað. Seinna var eldra fólk sem tók hann að sér og sendu hann í skóla sem var í hverfinu sem þau bjuggu í - þar var López nauðgað af kennara sínum þegar hann var 12 ára. Í kjölfarið af því byrjuðu glæpirnir, þjófnaðurinn og nauðganirnar, fyrir alvöru.

López sýndi ekki vott af samviskubiti þegar hann náðist og virtist stoltur af sjálfum sér fyrir að hafa náð að drepa svona margar stelpur. Hann sagði meðal annars við lögregluna: I lost my innocence at age 8 so I decided to do the same to as many girls as I could og var stoltur af sjálfum sér. Hann valdi 8-12 ára stelpur því þær voru svo auðveldar og bætir svo við þegar hann er spurður af hverju hann valdi svona ungar stelpur: It´s like chicken, why eat old chicken when you can have young chicken. Einnig greindi hann frá því að það besta við að drepa hverja stelpu var mómentið þegar hann sá þær vera að deyja, eða eins og hann sagði: At the first sight I will get excited and force the girls into sex and put my hands against her throat. It was only good if I could see her eyes and the life going out of them. I never killed anyone at night, it would be a waste in the dark. I wanted to see them in the daylight. Það að hann gat stjórnað hvenær þær dóu gaf honum stolt.

19.6. - Sadismi.

Hann sýndi einkenni sterkra kynóra og kynhvata sem fela í sér athafnir þar sem hann kvelur fórnarlömb sín og það er kynörvandi fyrir hann. Honum fannst kynörvandi að neyða stelpurnar til kynferðislegra athafna og að drepa þær. Hann lagði mikla áherslu á að drepa þær þegar bjart var úti svo hann gæti sér lífið fjara úr augum þeirra.

19.4. - Barnahneigð.

Nánast öll fórnarlömb López voru stúlkur á aldrinum 8-12 ára. Hann nauðgaði þeim og myrti þær svo, var ástæðan óneitanlega kynferðisleg. Hann var mikið eldri en þessar stúlkur þar sem hann var 27 ára þegar þessir glæpir byrjuðu fyrir alvöru.

18.2.1. - Andfélagsleg persónuleikaröskun.

Hann sýnir langvarandi hegðunarmynstur vanvirðingar og brota á réttindum annarra. Hann drepur, nauðgar, blekkir, stelur og svíkur. Hann sýndi enga eftirsjá og fannst hver stelpa sem hann nauðgaði og drap vera sigur í hans nafni.

Pedro López á miðjum aldri.

Endirinn

López náðist þegar hann reyndi að tæla litla stelpu með sér en hún slapp og lét mömmu sína vita sem hafði samband við lögreglu. Mikill óhugur hafði verið í samfélaginu á þessum tíma þar sem hver stúlkan eftir annarri hafði horfið upp á síðkastið og var mikil pressa á lögreglunni að finna þann sem bar ábyrgð á því. López náðist í Ekvador og var hann dæmdur í 16 ára fangelsi, sem var lengsti tími sem hægt var að fá fyrir morð, sama hversu mörg þau voru. López endaði á að sitja aðeins inni í 14 ár þar sem hann hagaði sér svo vel í fangelsinu. Eftir það var hann framseldur til Kólumbíu, fæðingarlands síns þar sem almenningur vonaði að hann fengi lengri dóm í takt við strangari lög landsins. Svo varð þó ekki þar sem López var úrskurðaður ósakhæfur og vistaður á geðsjúkrahúsi. Eftir 4 ár þar var honum sleppt gegn 50$ tryggingu, þar sem yfirvöld töldu hann ekki þurfa á geðrænni aðstoð að halda. Hann átti að vera undir eftirliti þegar honum var sleppt en hann flúði um leið. Árið 2002 gaf Interpol út eftirlýsingu á honum þar sem hann var bendlaður við eitthvað morð en ekkert hefur heyrst meira um það og enginn veit hvar hann er í dag, ef hann er enn á lífi.

Myndband sem fer yfir líf og glæpi Pedro López: https://www.youtube.com/watch?v=w_RVW0QN1f8&t=525s

Mælikvarði 9: Hare 22/20 listinn

Pedro López skorar 10 af 20 stigum mögulegum og því á Hare siðblindu-listinn frekar vel við hann. Þar sem lítið er til af efni um persónuleika hans og einkalífi voru nokkrir þættir sem við treystum okkur ekki til að meta og gæti hann því hafa skorað enn hærra.

01. Glibness/Superficial charm: Hann var frekar heillandi og treystu litla stelpur honum nóg til þess að fara með honum. Hann þóttist hafa áhuga á því sem þær voru að gera, bauð þeim mat og nammi og öðlaðist þannig traust þeirra.

02. Grandiose sense of self worth: Þegar búið var að handtaka López greindi hann frá því að hann væri stoltur að hafa drepið svona margar stelpur. Hver stelpa væri sigur í hans nafni að hans sögn.

03. Need for stimulation/Proneness to boredom: Hann fékk mikið “rush” úr því að drepa og nauðga stelpunum. Í sumum tilfellum gróf hann líkin í holu úti í skógi og talaði við líkin. Honum fór fljótt að leiðast að tala við þær því þær gátu ekki hreyft sig og þá fór hann að leita að nýjum stelpum.

04. Pathological lying: Hann notaði lygar og blekkingar til að nálgast fórnarlömb sín og komast upp með alla þessa glæpi.

05. Conning/Manipulative: ? Erfitt er að meta þennan þátt með þær takmörkuðu upplýsingar sem við höfum um Pedro López og merkjum við hann því með spurningarmerki.

06. Lack of remorse or guilt: López hefur aldrei sýnt neina iðrun yfir glæpum sínum.

07. Shallow affect: ?

08. Callous/Lack of empathy: Hann hafði enga samkennd með fórnarlömbum sínum. Honum fannst hann hafa rétt á því að misþyrma þeim þar sem honum hafði verið misþyrmt áður.

09. Parasitic lifestyle: X. Við teljum þennan þátt ekki eiga vel við López og merkjum hann því með X.

10. Poor behavioral controls: ?

11. Promiscuous sexual behavior: López nauðgaði fjöldamörgum stúlkum með stuttu tímabili.

12. Early behavioral problems: Hann nauðgaði systur sinni þegar hann var 8 ára og byrjaði snemma að stela.

13. Lack of realistic, long-term plans: ?

14. Impulsivity: ?

15. Irresponsibility: ?

16. Failure to accept responsibility for own actions: X hann tók ábyrgð á glæpum sínum og var stoltur af þeim, þetta á því ekki við hann.

17. Many short-term marital relationships: X.

18. Juvenile delinquency: López byrjaði ungur að brjóta af sér á marga vegu.

19. Revocation of conditional release. X. 

20. Criminal versatility: Hann framdi marga ólíka glæpi eins og að drepa, nauðga og stela og var stoltur að hafa komist upp með svona marga glæpi.

Mælikvarði 11: Hare kenningin

Factor 2 (social deviance) → facet 4 (antisocial): López passar vel við öll atriðin í þessum flokk nema revocation of condidtion - við gátum allavega ekki fundið neitt sem tengir hann við það. Okkur fannst hann því passa best í þennan flokk en hann óneitanlega passar í fleiri atriði í öðrum flokkum.

Mælikvarði 15: ccm flokkunin

131: Sexual homicide, organized: Megin ástæða morðanna var kynferðisleg, bæði nauðganirnar sjálfar sem og morðin. Mikilvægt er samt að benda á að morð var alltaf hluti af planinu hjá López. Hann var ekki að myrða til þess að fela sönnunargögn, hann fékk kynferðislega örvun við það að drepa og taldi sig vera að gera stelpunum greiða að þurfa ekki að lifa eftir kynferðisbrotið, eins og hann þurfti að gera.

Mælikvarði 17: Norris 7 fasar

1. Hugrofs fasi: López hafði sterkar kynferðislegar langanir gagnvart ungum stúlkum og þrá til þess að valda öðrum sársauka eins og hann upplifði þegar hann var yngri.

2. Veiði fasi: Hann var oft búinn að ákveða hvert hann ætlaði að fara til að leita uppi fleiri fórnarlömb og stundum var hann búinn að ákveða fórnarlambið sjálft.

3. Biðils fasi: Hann nálgaðist fórnarlömb sín með því að þykjast hafa áhuga á því sem þær voru að gera, tældi þær svo með loforðum um mat, nammi og annarskonar varning sem þær höfðu áhuga á.

4. Handtöku fasi: Eftir að hafa tælt stelpurnar þá beitti hann þær ofbeldi og/eða króaði þær af.

5. Morð fasi: Hápunkturinn af glæpum López var þegar hann sá að stúlkurnar voru að deyja, honum fannst það kynferðislega örvandi.

6. Minjagrips fasi: Þetta er eini fasinn sem fellur ekki eins og flís við rass þar sem López er ekki þekktur fyrir það að hafa safnað minjagripum um glæpi sína. Aftur á móti gæti það hafa útskýrst vegna stöðu López í samfélaginu, hann hafði kannski ekki tök á að geyma minjagripi og gæti þetta þess vegna útskýrst af tækifærissleysi frekar en viljaleysi. Þó hann hafði ekki tekið neina minjagripi með sér, mundi hann ótrúleg smáatriði um hverja og eina stúlku og státaði sig af morðunum, svo við veltum því upp hvort að minjagripir hans hafi frekar verið honum huglægir.

7. Þunglyndis fasi: Fórnarlömb hans voru hefnd fyrir æsku hans. Honum var misþyrmt og hann bjó við vanrækslu og ofbeldi sem barn: I lost my innocence at age 8 so I decided to do the same to as many girls as I could.

   Mælikvarði 14: Mindhunter kenningin

   Þessi mælikvarði passar ágætilega en þar sem hann er fremur miðaður af bandarísku samfélagi á fyrri áratugum er erfitt að færa hann yfir á López sem er fæddur í allt öðrum menningarheimi og ekki eru til nægar upplýsingar til að segja til um öll þessi 10 atriði.

1. Pedro López var einhleypur karlmaður, hann var fæddur í Kólumbíu og þar af leiðandi af latneskum ættum.

2. Það eru ekki til nægar upplýsingar um López til þess að meta hversu greindur hann var / er.

3. Við vitum ekki nóg um æsku hans til að taka afstöðu til þessa atriðis en hann fékk ekki langa skólagöngu ef hún var einhver fyrir utan þennan stutta tíma í hverfisskólanum þar til honum var nauðgað og hann hættir.

4. Mikil vandamál voru í fjölskyldu lífi hans. Móðir hans var vændiskona og faðir hans lést áður en hann fæddist. Hann ólst því upp hjá einstæðri móður með mörgum systkinum þar til hún henti honum út.

5. Hér vitum við ekki mikið en mikið ofbeldi var á æskuheimili hans, faðir hans var myrtur og móðir hans var vændiskona.

6. Hann var misnotaður kynferðislega, líkamlega og andlega í æsku.

7. Hann upplifði neikvæðar tilfinningar í garð móður sinnar, sem henti honum út þegar hann var 8 ára en hann þekkti aldrei föður sinn. Hann drap og nauðgaði bara ungum stúlkum og því má álykta að hann hafi yfirfært hatur móður sinnar á aðrar konur og stelpur.

8. Hann átti við geðræn vandamál að stríða í æsku og nauðgaði systur sinni aðeins 8 ára gamall. Hann fór í stutta stund á munaðarleysingjaheimili og fór í fangelsi þegar hann var 18 ára.

9. Hann bjó á götunni, var heimilislaus og hafði engan að í langan tíma. Því var hann einangraður og með hatur gagnvart samfélaginu. Við vitum ekki hvort hann hafi verið í sjálfsmorðshættu en okkur finnst það mjög líklegt þar sem honum var misþyrmt og nauðgað oft sem barn og var inni á heimilum og á götunni til skiptis.

10. Hann sýndi hegðun sem tengist kynfrávikum eins og sadisma og barnahneigð.

Mælikvarði 13: holmes & deburger flokkunin

3.a. Sjálfselskutegundin - sterkar hvatir: Pedro López örvaðist kynferðislega við það að nauðga og myrða litlar stelpur. Hann framdi glæpina eingöngu fyrir sína ánægju og kynferðislega örvun. Líf stúlknanna skipti hann engu máli og sýndi hann enga eftirsjá.

Heimildir

1. Pedro López (serial killer). (2023). Í Wikipedia. https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Pedro_L%C3%B3pez_(serial_killer)&oldid=1144755445

2. Serial Killer: Pedro Lopez - The Monster of the Andes (Full Documentary) - YouTube. (e.d.). Sótt 28. mars 2023, af https://www.youtube.com/watch?v=w_RVW0QN1f8&t=525s

3. The Serial Killer Podcast: Pedro Lopez | The Monster on Apple Podcasts. (e.d.). Apple Podcasts. Sótt 28. mars 2023, af https://podcasts.apple.com/ca/podcast/pedro-lopez-the-monster/id1142107621?i=1000385966253

H. H. Holmes / Herman Webster Mudgett

Bjarki Steinn L. Jónatansson & Hrafnhildur Tinna Thorlacius

Kynning

H. H. Holmes eða betur þekktur sem: One of America's first serial killers fæddist í maí árið 1861. Sagt er að hann hafi drepið 20 til 200 manns en ekki er sönnun fyrir nema 9 morðum þrátt fyrir að hann hafi játað á sig 27 morð. Hann átti lóð í Chicago þar sem hann lét byggja hús sem er kallað: “morðkastalinn” þar sem hann bjó og leigði út íbúðir. Hönnun hússins var fremur óvenjuleg þar sem það voru ýmis leynigöng, falin herbergi og brennsluofn í kjallaranum. Holmes var sjarmerandi og góður í að leika á fólk þar sem hann hafði hagsmuni af. Þegar hann bjó í Chicago voru að minnsta kosti 60 málaferli sem tengdust honum. Holmes var bendlaður við mörg tryggingarsvindl og var tengdur við dauða margra einstaklinga. Það mál sem hann var á endanum var sakfelldur og dæmdur til dauða fyrir var morðið á Pitezel. Til að byrja með voru Pitezel og Holmes í samstarfi sem tengdist peningasvindli. Upprunalega áætlunin var að falsa dauða Pietzel til að fá útborgaða líftryggingu sem endaði síðan á því að Holmes myrti Pietzel. Í kjölfarið af því myrti Holmes þrjú af börnum Pietzel. Sama ár var Holmes handtekinn og dæmdur til dauða fyrir morðið á Pietzel. H. H. Holmes er mjög gamalt mál sem gerðist á 19. öld og er því eitthvað misræmi milli heimilda og getur því verið erfitt að segja til um áreiðanleika smáatriða.

Glæpurinn

Holmes átti töluverðan glæpaferil, þar á meðal tryggingarsvik, ávísunarfölsun, þrjú til fjögur ólögleg hjónabönd og morð svo eitthvað sé nefnt. Tryggingasvik var fyrsti glæpur Holmes sem vitað var um og stundaði hann það í einhvern tíma.

Morðin virðast byrja eftir að hann flytur til Chicago. Hann keypti lóð og byrjar að byggja stórt húsnæði stundum kallað: “Morðkastalinn” og var byggt nálægt því svæði þar sem the World’s Columbian Exposition átti að eiga sér stað 1893. Svo kallaði “Morðkastali” hans Holmes var reistur 1892. Sagt er að byggingin hafi verið fremur óvenjuleg, í henni voru fjölmörg leynileg göng, falin herbergi og gasklefar sem sagt er að Holmes hafði hannað t.d. til að drepa gesti byggingarinnar. Byggingin var einnig brennsluhús í kjallaranum þar sem Holmes fargaði líkunum.

Talið er að Holmes hafði lokkað fórnarlömb til sín annaðhvort í rómantískum tilgangi eða til að vinna fyrir hann. Hann myndi þá fela þau í einum af földu herbergjunum, pynta og að lokum drepa þau. Einnig er talið að hann hafi selt beinagrindur fornarlambanna sinna til læknisfræði prógramma í hagnaðarskyni.

Það mál sem Holmes var upprunalega sakfelldur fyrir var morðið á samstarfsmanni sínum honum Benjamin Pitezel í líftryggingarsvindli.

Benjamin Pitezel samþykkti að falsa sinni eigin dauða svo að eiginkona hans gæti fengið $10.000 í líftryggingu, sem hún átti að skipta á milli sín Holmes og lögmanns sem ætlaði að hjálpa þeim. Upprunalega planið var að Pitezel ætti að segjast vera vísindamaður undir nafninu B. F. Perry og sem myndi síðan deyja og vegna sprengingar á rannsóknarstofu. Holmes átti að finna lík til að “leika” hlutverk Pitezel. í staðinn fyrir að finna lík þá ákvað Holmes að drepa Pitezel. Hann byrjaði á því að gera Pitezel meðvitundarlausan með klóróformi og kveikti síðan í líkama hans með bensíni.

Holmes innheimti tryggingargreiðsluna og hélt áfram að hagræða grunlausri eiginkonu Pitezel til að leyfa þremur af fimm börnum hennar (Alice, Nellie og Howard) að vera í hans umsjón. Holmes og Pitezel börnin þrjú ferðuðust um norðurhluta Bandaríkjanna og inn í Kanada. Holmes laug af frú Pitezel og sagði henni að maðurinn hennar væri í felum í London. Holmes endar á því að myrða öll þrjú Pitezel börnin sem hann var með í sinni umsjón til að reyna hylma yfir það sem hann hafði gert.

Persónan

H. H. Holmes eða Dr. Henry Howard Holmes er fæddur í Gilmanton, New Hampshire 16. maí 1861. Foreldrar hanns voru Levi Horton Mudgett og Theodate Page Price og áttu þau fimm börn og var H. H. Holmes þriðja barn þeirra. Hann átti því tvö eldri systkini, þau Ellen og Arthur og tvö yngri, Mary og Henry. Foreldrar H. H. Holmes voru frekar trúaðir og tilheyrðu þau meþódisma sem er trúarhópur sem er á móti hefðbundinni kristinni trú. Á yngri árum var Holmes mikið að gera sínar eigin rannsóknir á dýrum og hafði hann mikinn áhuga á dauðanum. Holmes átti eiginkonuna Clara Lovering og áttu þau saman soninn Robert Lovering Mudgett. Holmes hafði mikinn áhuga á lækningum og útskrifaðist hann frá háskólanum í Michigan árið 1884 með lyfjafræði gráðu. Talað var um að Holmes hafi beitt eiginkonu sína Clöru ofbeldi og eftir að Holmes útskrifast flutti Holmes í burtu og talaði aldrei aftur við eiginkonu sína eftir það.

Holmes breytti nafni sínu í Henry Howard Holmes og var það líklegast vegna þess að hann vildi ekki að allt sem hann hafði gert á undan yrði tengt við nafnið hans, upphaflega nafnið hans var Herman Webster Mudgett. Árið 1886 gifti Holmes sig svo aftur, konu að nafni Myrta Belknap en á þessum tíma var Holmes ennþá giftur Clöru. Myrta og Holmes eignuðust barn sem hét Lucy. Eftir þetta árið 1894 giftist svo Holmes enn annarri konu að nafni Georgiana Yoke og var hún þá þriðja konan sem hann var giftur á sama tíma.

Holmes var lýst sem snillingi vegna hæfileika hans við að leika á fólk og nota það, konur og karla. Honum var lýst sem rosalega sjarmerandi manni og að hann hefði mikla trúa á sjálfum sér, jafnvel of mikla þar sem hann hafði gaman af því að taka áhættur og trúði því að sama hvað hann gerði þá gæti hann alltaf reddað sér út úr því með sjarmanum. Þess vegna er líklegt að Holmes hafi verið með Sjálfhverfa persónuleikaröskun vegna þess að hann hafði mikið sjálfsálit þar sem hann hafði mikla trúa á sannfæringarkrafti sínum að hann dansaði mikið á línunni og trúði að hann gæti reddað sér úr öllu. Holmes var líklegast með Sadisma þar sem hann var með sterka kynóra vegna þess að hann svaf hjá fórnarlömbum sínum áður en hann drap þær. Hann pyntaði einnig fórnarlömbin og er frekar líklegt að hann hafi fengið eitthvað út úr því. Hvatirnar hafa líklegast valdið vandamálum í samböndum þar sem hann var alltaf að gifta sig og eignast börn með hinum og þessum konum. Holmes var með Andfélagslega persónuleikaröskun þar sem hann bar litla virðingu fyrir réttindum annarra og vildi helst notfæra sér annað fólk. Hann hafði litla virðingu fyrir lögum þar sem hann sleppti því að borga skuldir sínar þótt hann hafi alveg átt efni á því. Holmes var frekar hvatvís en hafði reyndar ekki skort á áætlanagerð eins og má sjá þegar hann byggði hótelið. Holmes passar rosalega vel undir skilgreininguna á andfélagslegum persónuleika. Greiningin á honum var tvær persónuleikaraskanir og ein ekki persónuleikaröskun þar sem lítið af upplýsingum voru til staðar þar sem þetta er mjög gamalt mál.

Herman Webster Mudgett breytti nafni sínu í: Henry Howard Holmes.

Endirinn

1894 var Holmes handtekinn fyrir hestaþjófnað í Texas en það var alltaf mjög erfitt að finna sönnunargögn til þess að kæra hann. Loks 1895 var Holmes ákærður og fékk dauðadóm vegna morðsins á Benjamin Pitezel og þremur börnum hans. Eftir sakfellingu sína játaði Holmes á sig 27 morð í Chicago, Indianapolis og Toronto og sex morðtilraunir (þó sumir sem hann „játaði“ að hafa myrt væru enn á lífi).

 Í júlí 1895 í kjölfar uppgötvunar á líkum Pitezel barnana, hófu lögreglumenn og fréttamenn í Chicago að rannsaka byggingu Holmes í Englewood, sem nú er stundum kölluð „kastalinn“. Þó margar sögur hafa verið sagðar um hvað átti sér stað í þeirri byggingu fundust engin sönnunargögn sem gætu hafa sakfellt Holmes í Chicago.

 1896 voru síðan endarlok Holmes þegar hann var hengdur. Kastalinn hans Holmes var notaður sem pósthús alveg fram til 1938 þegar byggingin var jöfnuð við jörðu, en í millitíðinni hafði kviknað í húsinu. Ekkert nýtt hefur gerst í málinu enda mjög gamalt mál en árið 2017 var líkið grafið upp og rannsakað.

Heimild: https://www.youtube.com/watch?v=fn5n0dwFOwk

Mælikvarðar

Mælikvarði 8: Cleckley 16 atriði

Holmes passar við bæði mælikvarða 8 og 9 að einhverju leyti en við teljum að 8 passi aðeins betur. Hann hafði mikinn yfirborðssjarma þar sem hann var góður í því að spila með fólk og var þannig mjög ósannsögull og óheiðarlegur. Holmes framdi ekki sjálfsmorð. Holmes var mjög sjálfsmiðaður og allt sem hann gerði var frekar sjálfhverft þar sem hann hugsaði aldrei um hag annara heldur bara persónulegan ávinning. Hann leit einnig rosalega stórt á sig og hélt að ekkert gæti stoppað sig. Líklegt er að hann hafi ekki sýnt mikil tilfinningaviðbrögð vegna skorts á eftirsjá eftir þá slæmu hluti sem hann gerði eins og morðin og að leika á fólk.

Mælikvarði 11: Hare kenningin

Holmes passar vel við mælikvarða 11 sem er kenning Hare. Holmes fer í flokkin Factor 1 sem er Interpersonal/affective og flokkast þar undir Facet 1 interpersonal. Vegna þess að Holmes var mjög sjarmerandi maður og fólk var mikið að hlusta á hann bulla og túði því sem hann sagði. Hann klæddi sig vel og bar sig vel við fyrstu kynni. Einnig hafði hann rosalega mikla trú á sjálfum sér og tók áhættur vegna þess að hann trúði því að hann gæti alltaf reddað sér úr vandamálum með sjarma sínum. Út frá hegðuninni sem Holmes sýndi hafði hann mjög mikið sjálfsálit, hann trúði því að hann væri bestur og að ekkert slæmt gæti gerst fyrir hann vegna þess að hann trúði því að hann væri betri en allir aðrir. Holmes var mikill lygalubbur þar sem hann sveik fólk hægri og vinstri. Hann notfærði sér aðra í eigin þágu (e. manipulative) með lygum og sjarma.

Mælikvarði 12: Stone 22 listinn

Holmes passar við mælikvarða 12 vegna þess að hann sýndi einkenni andfélagslegrar persónuleikaröskunar þar sem hann notfræði sér fólk og bar enga virðingu fyrir öðrum. Hann fór ekki eftir lögum því hann borgaði ekki skatta og drap fólk. Ekki eru neinar heimildir sem benda til þess að gjörðir hans hafi verið stjórnað af kynferðislegum hvötum né að neitt slíkt hafi átt sér stað. Hann byggði “morðkastala” sem innihélt falinn herbergi, gasklefa og fjölmörg leynileg göng. Talið er að hann hafi framið fjölmörg morð í kastalanum og hafi notað hann til pyntinga.

Mælikvarði 17: Norris 7 fasar

Samkvæmt heimildum sem til eru um Holmes þá passar Norris fasinn, sem er mælikvarði 17 og á betur við hann en samt mjög erfitt að álykta með vissu vegna skorts á upplýsingum. Það er mjög líklegt að hann hafi upplifað raunveruleikann á sérkennilegan hátt. Hann byrjaði að undirbúa morðin með því meðal annars að byggja þennan svokallað morðkastala, þannig ákvað hann veiðivörur og veiðistað. Holmes afvopnaði fórnarlömb sín með sjarmanum sínum og líklegt er að hann hafi ekki beitt slagsmálum á þessu stigi. Holmes sýndi merki um sadisma þar sem hann lokkaði fórnarlömbin á hótelið með ýmsum leiðum t.d. starfstækifæri. Þegar inn á hótelið var komið náði hann að króa fórnalömbin af og lokaði þau inni til þess svo að geta gert það sem hann vildi með þau. Engar heimildir gáfu til kynna að Holmes hafi geymt minjagripi þótt að líkur séu samt á því að hann hafi gert það. Það sama á við um þunglyndi en engar heimildir benda til þess að þessi fasi hafi átt sér stað vegna þess að DSM var langt frá því að vera til á þessum tíma.

Mælikvarði 14: Mindhunter kenningin

Kenning Mindhunter, mælikvarði 14 passar líklegast betur en mælikvarði 7 samkvæmt þeim heimildum sem til eru um Holmes. Erfitt er að segja til um hvort hann hafi verið yfir meðalgreind en út frá þeim heimildum sem til eru var talið að hann væri mjög klár. Dæmi eru til um að fjölskyldulífið hjá Holmes hafi ekki gengið snurðulaust fyrir sig þar sem pabbi hans var alkóhólisti og hafði slæm áhrif á hann þar sem hann lét hann gera skrítna hluti t.d. var Holmes látinn standa fyrir framan beinagrind af manni. Holmes átti samt sem áður ágætt samband við móður sína. Hægt er að draga ályktun um það að einhverskonar Blætisdýrkun hafi verið til staðar vegna pyntinga og fleira en ekki ertu til neinar heimildir um það. Út frá þessari greiningu passaði Holmes við 5 af 10 í mælikvarða 14.

Mælikvarði 13: Holmes og Deburger flokkunin

Samkvæmt því sem vitað er er líklegast að Holmes hafi verið í flokk 3 sem er Sjálfselsku tegundin. Hann er líklegast þar vegna þess að hann fékk eitthvað út úr því að drepa fólk og pynta það einnig fannst honum annað fólk ekki skipta neinu máli. Hann lét allt snúast um sig og allt sem hann gerði var honum í hag og ekki annara. Erfitt er að álykta um hvaða tegund af sjálfselsku hann hafi verið með vegna skorts á upplýsingum en hægt væri að færa rök fyrir öllum tegundunum.

Heimildir

1. H. H. Holmes—America’s First Serial Killer—2004. (2022). https://www.youtube.com/watch?v=3mn4AWgySEU

2. History. (e.d.). Serial killer H.H. Holmes is hanged in Philadelphia. HISTORY. https://www.history.com/this-day-in-history/a-serial-killer-is-hanged

3. Martin, J. B. (1943, desember 1). The Master of the Murder Castle: The troublesome question of Puerto Rico’s independence. Harper’s Magazine, December 1943. https://harpers.org/archive/1943/12/the-master-of-the-murder-castle/

4. Selzer, A. (2017). H. H. Holmes: The True History of the White City Devil. Skyhorse.

Charles Cullen

Plamena Petrove & Thelma María Forberg

Kynning

Charles Edmund Cullen er fyrrverandi hjúkrunarfræðingur sem hefur verið dæmdur fyrir að myrða sjúklinga á sjúkrahúsum þar sem hann starfaði. Hann hefur verið skilgreindur sem einn afkastamesti raðmorðingja í sögu Bandaríkjanna, eftir að hafa viðurkennt að hafa myrt allt að 40 sjúklinga á hjúkrunarferli sínum. Cullen var handtekinn  árið 2003 eftir að annar hjúkrunarfræðingur tilkynnti hann til yfirvalda og játaði hann síðar sekan um 22 morð. Málið hefur vakið upp mikilvægar spurningar um staðla um umönnun sjúklinga í heilbrigðisþjónustu og þörf fyrir aukna vitundarvakningu um geðheilbrigðismál meðal heilbrigðisstarfsmanna. Cullen afplánar nú lífstíðardóm í fangelsi án möguleika á reynslulausn.

Charles Edmund Cullen.

Glæpurinn

Cullen starfaði sem hjúkrunarfræðingur á ýmsum sjúkrahúsum og heilsugæslustöðvum í New Jersey og Pennsylvaníu og það var í gegnum stöðu sína sem hann fékk aðgang að fórnarlömbum sínum. Hann notaði margvíslegar aðferðir til að drepa, þar á meðal að gefa sjúklingum sínum banvæna skammta af lyfjum, eins og insúlíni og digoxíni.

Ein leið hans var að gaf banvæna skammta með því að sprauta lyfinu beint í æðapoka sjúklinga sinna. Hann myndi síðan yfirgefa herbergið, vitandi af lyfið yrði að lokum gefið sjúklingum af öðrum hjúkrunarfræðingi eða heilbrigðisstarfsmanni. Cullen var einnig með mikið aðgengi af því að gefa lyf en náði að fela það með því að breyta skránni sem fylgja hverjum sjúkling. Það gerði rannsakendum erfitt fyrir að rekja dánarorsök sjúklinganna. Fórnarlömb Cullen voru á aldrinum 20 til 90 og voru bæði karlar og konur. Þeir voru oft sjúklingar sem voru þegar alvarlega veikir og voru á enda lífsleið, sem gerði Cullen auðveldara með að leyna glæpum sínum. Fyrsta þekkta fórnarlamb morðs Cullen var sjúklingur að nafni Ottomar Schramm, sem lést árið 1988 á sjúkrahúsi í New Jersey þar sem Cullen starfaði á þeim tíma. Næstu árin hélt Cullen áfram að drepa sjúklinga á ýmsum sjúkrahúsum, þar á meðal Warren sjúkrahúsinu í New Jersey og St. Luke's sjúkrahúsinu í Pennsylvaníu. Þrátt fyrir játningu sína er talið að Cullen hafi hugsanlega drepið mun fleiri sjúklinga en þá 40 sem hann viðurkenndi. Sumar áætlanir gera ráð fyrir að fjöldi fórnarlamba hans sé yfir 300. Nákvæmur fjöldi fórnarlamba hans verður kannski aldrei ákvarðaður, þar sem margir sjúklinganna sem Cullen meðhöndlaði voru þegar alvarlega veikir og dauða þeirra gæti hafa verið rakin til náttúrulegra orsaka.

Persónan

Charles Edmund Cullen, hinn frægi: Engill dauðans, var flókinn og vandræðalegur einstaklingur sem gerði heiminn hneykslaðann. Hann fæddist 22. febrúar 1960 í West Orange í New Jersey og ólst upp í erfiðu fjölskylduumhverfi. Faðir hans var ofbeldisfullur alkóhólisti sem misnotaði Cullen á ungum aldri. Þegar Cullen var ungur yfirgaf faðir hans fjölskylduna og átti móðir hans erfitt með að sjá fyrir börnum sínum eftir að hann fór. Þegar Cullen var 17 ára missir hann móðir sína í bílslysi eftir það hættir hann í menntaskóla og gengur til liðs við sjóherinn og starfaði sem læknir, þar sem hann öðlaðist læknisþjálfun og reynslu. Eftir að hann yfirgaf sjóherinn varð hann hjúkrunarfræðingur og hóf störf á ýmsum sjúkrahúsum og heilsugæslustöðvum í New Jersey og Pennsylvaníu. Cullen var lýst af samstarfsfólki sínu og kunningjum sem hljóðlátum og innhverfum einstaklingi sem hélt sig til hliðar. Hann var þekktur fyrir að vera vandvirkur í starfi og var oft hrósað fyrir athygli sína á smáatriðum og alúð við sjúklinga sína.

Cullen í vinnugallanum.

Cullen tók oft á móti sjúklingum sem voru alvarlega veikir og á bráðamóttöku, sem gaf honum aðgang að miklu magni af lyfjum. Hann vann líka oft á næturvakt, sem gerði honum kleift að framkvæma glæpi sína með minna eftirliti. Þrátt fyrir rólega framkomu var Cullen þekktur fyrir ört skaplyndi og hann átti sögu um átök við vinnufélaga sína og yfirmenn. Hann var rekinn af nokkrum sjúkrahúsum á ferli sínum og hann átti einnig sögu um fíkniefna þjófnað og átt við sjúklingaskrár.

Alla ævi glímdi Cullen við þunglyndi, kvíða og fíkniefni og áfengi. Hann hafði einnig sögu um sjálfsvígshugsanir og margar sjálfsvígstilraunir. Við greindum hann með Andfélagslega persónuleikaröskun (DSM-5 18.2.1.), Þunglyndis röskun (DSM-5 4.3.), Fíkniefna ( DSM-5 16.Y.) /áfengis (DSM-5 16.1.) röskun og Jaðarpersónuleikaröskun (DSM-5 18.2.2.).

Endirinn

Cullen játaði að lokum sig sekan um 22 morð og var dæmdur í lífstíðarfangelsi án möguleika á reynslulausn. Mál Charles Edmund Cullen er þýðingarmikið, ekki aðeins vegna fjölda fórnarlamba sem hlut eiga að máli heldur einnig vegna þess hvernig hann gat starfað óséður svo lengi. Mál Cullen hefur leitt til aukinnar athugunar á heilbrigðisstarfsfólki og kerfum til að greina og koma í veg fyrir að slíkir glæpir eigi sér stað. Það hefur einnig bent á þörfina fyrir aukna vitundarvakningu um geðheilbrigðismál meðal heilbrigðisstarfsfólks og mikilvægi þess að skima og fylgjast með starfsfólki sem hefur aðgang að lyfjum.

Mælikvarðar

Mælikvarði 9: Hare 22/20 atriði

01. Glibness/Superficial charm - Cullen var þekktur fyrir að vera heillandi og vel liðinn af samstarfsfólki sínu og sjúklingum. Hann notaði þennan sjarma til að hagræða fólki í eigin þágu.

02. Grandiose sense of self worth - Cullen leit á sig sem „mercy killer“ sem var að lina sársauka og þjáningu sjúklinga sinna.

03. Need for stimulation/Proneness to boredom - Cullen viðurkenndi að hafa fundið fyrir spennu þegar hann gaf banvæna skammta af lyfjum.

04. Pathological lying - Cullen laug um hæfni sína og starfsferil til að fá störf sem hjúkrunarfræðingur. Einnig laug Cullen um fjölda sjúklinga sem hann drap. Cullen laug oft til að hylma yfir gjörðir sínar, eins og að breyta sjúkraskrám fórnarlamba sinna til að láta líta út fyrir að þau hafi látist af náttúrulegum orsökum.

05. Conning/Manipulative - Cullen hagrætti samstarfsmönnum sínum til að treysta honum og sjúklingum sínum til að halda að hann væri að veita þeim umhyggju.

06. Lack of remorse or guilt - Cullen sýndi enga iðrun vegna gjörða sinna, jafnvel eftir að hafa verið handtekinn. Sagt er að Cullen hafi sýnt litlar tilfinningar í réttarhöldunum og ekki beðið fjölskyldur fórnarlamba sinna afsökunar.

07. Shallow affect - Cullen virtist tilfinningalaus þegar hann ræddi glæpi sína.

08. Callous/Lack of empathy - Það sem hann var að gera þegar hann var að drepa sjúklinga sína sýnir algjört tillitsleysi fyrir lífi þeirra og áhrifum hans gerðum á fjölskyldur þeirra.

09. Parasitic lifestyle - Cullen treysti á hjúkrunarstarf sitt til að veita honum aðgang að lyfjum.

10. Poor behavioral controls - Cullen átti erfitt með að stjórna hvötum sínum til að gefa banvæna skammta af lyfjum. Sagt er að Cullen hafi fengið reiðikast í vinnunni og grenjaði oft yfir samstarfsmönnum sínum.

11. Promiscuous sexual behavior - Engar vísbendingar eru um að Cullen hafi stundað lausláta kynferðislega hegðun.

12. Early behavioral problems - félagsleg einangrun, sjálfsvígstilraunir.

13. Lack of realistic, long-term plans - Cullen hafði engin langtímamarkmið nema það að fá lyf og gefa svo sjúklingana sína skyndilega þau lyf sem mundi valda þeim dauða.

14. Impulsivity - Cullen gerði það allt skyndilega þegar hann var að banvæna skammta af lyfjum.

15. Irresponsibility - Cullen tók ekki ábyrgð á gjörðum sínum og kenndi öðrum um vandamálið sitt.

16. Failure to accept responsibility for own actions - Cullen neitaði að taka ábyrgð á gjörðum sinum, jafnvel eftir að hafa verið handtekinn og dæmdur.

17. Many short-term marital relationships - Það er ekki vitað að hann hafi verið giftur oft. Cullen var bara giftur einu sinni og átti 2 börn.

18. Juvenile delinquency - Það er ekki vitað að hann hafi framið eitthver unglinga brot.

19. Revocation of conditional release - Hann fékk aldrei skilorðsbundin dóm.

20. Criminal versatility - Andlegt og líkamlegt ofbeldi gegn fjölskyldu sinni, ofbeldi gegn gæludýrin þeirra, sakaður um innbrot og áreitni.

Mælikvarði 19: Babiak & Hare

Manipulative Psychopaths - Við teljum að hann falli undir þessi skilgreiningu, þar sem hann náði að fela þetta mjög lengi. Var oft hrósað fyrir að vera smámunasamur og fylgjast vel með sjúklingunum. Hann átti samt sögu um að missa stjórn á skapinu sínu við samstarfsmenn og yfirmenn.

Mælikvarði 15: CCM

128.1: Medical murders - Við teljum að hann hafi upplifað mikið vald að ákvarða hver ætti að lifa og hver ekki, hann hafði þörf til að drepa. Sýndi ekki samúð með fólki.

Mælikvarði 17/18: NOrris fasar/emerick hringkenningin

Hérna passar hvorugt af þessum mælikvörðum við hann. Hann réttlæti samt alltaf glæpina sem hann framdi og sagði að hann væri að lýðna þjáningu einstaklinga. En í endann var þetta orðið þannig að hann setti lyf í lyfjapoka og svo var bara happ og klapp hver fékk hvaða lyfjapoka. Efnið sem hann notað hafði þær afleiðingar að einstaklingur var að hann lamaðist alveg þrátt fyrir að vera með fulla meðvitund.

Mælikvarði 14: Mindhunter kenningin

Í þessari kenning eru 10 atriði sem einkenna raðmorðingja og passa Charles Cullen í fyrstu 9 einkenni en ekki í númer 10.

Mælikvarði 13: HOlmes & Deburger

3.d Sjálfselska - Stjórnunar/vald tegund. Við teljum að hann passar í þessi stjórnunar/vald tegund þar sem hann upplifði það að hafa stjórn yfir hver lifir og hver deyir. Hann upplifði litla stjórn á lífi sínu þegar mamma hans dó; hann gat ekki gert neitt til að bjarga henni og svo upplifði hann enga stjórn yfir það að vera pabbi dætra sinna. Hann upplifaði litla stjórn á lífi sínu og kannski það eina sem hann hafði stjórn yfir var að ákvarða hvort einhver myndi deyja eða lifa.

HeimildaskrÁ

1. Charles Cullen | Murderpedia, the encyclopedia of murderers. (n.d.). Retrieved 20 March 2023, from https://murderpedia.org/male.C/c/cullen-charles.htm

Dennis Rader - BTK

Alma Einarsdóttir & Guðbjörg Jóna Bjarnadóttir

Kynning

Dennis Rader, betur þekktur sem BTK morðinginn, er bandarískur raðmorðingi sem myrti 10 manns yfir þrjá áratugi í Wichita, Kansas. Hann kom sjálfur með skammstöfunina BTK, en hún kom til vegna þess að hann batt (e. bound), pyntaði (e. tortured) og myrti (e. kill) fórnarlömb sín, en flest fórnarlömb hans voru konur. Rader lék lausum hala í 14 ár eftir síðasta morðið, en það sem varð honum að falli að lokum var athyglissýki hans.

Dennis Rader í réttarsalnum, algerlega afslappaður.

Glæpurinn

Eins og hefur nú þegar komið fram, þá myrti Rader 10 manns. Fjórir meðlimir Otero fjölskyldunar urðu fyrst fyrir barðinu í janúar árið 1974, en hann braust inn til þeirra og myrti þau, þar með talin 2 af 5 börnum hjónanna. Í því tilfelli notaði hann reipi til að kyrkja móðurina og dótturina, en hann hengdi einnig hina 11 ára Josephine upp á reipinu sem hún var kyrkt með og fróaði sér yfir eða við líkið. Hann kæfði hinsvegar karlmennina, föðurinn og 9 ára son hjónanna, með plastpoka. Hann skrifaði nákvæma lýsingu á morðunum í bréf, sem hann síðan geymdi í bók sem var geymd á Wichita Public bókasafninu. Þremur mánuðum síðar myrti hann hina 21 árs Kathryn Bright. Hann reyndi að kyrkja hana, en þar sem hún barðist of mikið um þá stakk hann hana þrisvar sinnum. Hann reyndi einnig að kyrkja yngri bróðir hennar, sem var vitni af árásinni, en endaði síðan á að skjóta hann þegar hann barðist á móti. Hann lifði hinsvegar árásina af.

Myndin sýnir lík eins fórnarlambs Dennis.

Hann myrti síðan ekki aftur fyrr en 1977, en þá myrti hann þriggja barna móðurina Shirley Relford. Hann læsti börnin þrjú inn á baði áður en hann batt hana, kyrkti hana með reipi og kæfði hana með plastpoka. Heilum 9 mánuðum seinna kyrkti hann hina 25 ára Nancy Fox með sokkabuxum inni á heimili hennar. Skömmu eftir morðið á Nancy Fox sendi hann bréf til sjónvarpsstöðvar í Wichita þar sem hann tók ábyrgð á öllum morðunum sem hann hafði framið til þessa. Þar fór hann fram á að málunum yrði gefin viðeigandi athygli og kom sjálfur með margvíslegar uppástungur á nöfnum sem gætu passað fyrir hann, en þar á meðal var skammstöfunin BTK. Hann nefndi einnig í þessu bréfi að hann hafi verið undir áhrifum af þætti X (e. factor X), sem hann lýsti sem yfirnáttúrulegum krafti sem hafði einnig hvatt aðra raðmorðingja til þess að myrða. Hann myrti ekki aftur fyrr en árið 1985, en þá kyrkti hann hina 53 ára Marine Hedge með sokkabuxum. Á þeim tíma var hann forseti í kirkjuráði Christ Lutheran kirkjunni, en hann fór með lík hennar í kirkjuna og tók þar myndir af líkinu í ýmsum bindingar stellingum áður en hann henti líkinu í yfirgefinn skurð. Hann kyrkti síðan hina 28 ára Vicki Wegerle, enn og aftur með sokkabuxum, inni á heimili hennar árið 1986. Síðasta fórnarlamb hans var hin 62 ára Dolores Davis sem var einnig bundin og kyrkt með sokkabuxum inni á heimili sínu, en hann myrti hana árið 1991.

Persónan

Það bendir allt til þess að Dennis Rader hafi átt venjulega barnæsku og var honum lýst sem venjulegum, vel til höfðum og kurteisum dreng. Þrátt fyrir þessar lýsingar viðurkenndi Dennis seinna meir að hann hafi hann verið með sadískar kynlífs fantasíur um bindingar á unga aldri og hafði hann unun að því að drepa og pynta lítil hjálparlaus dýr, þá sérstaklega að hengja ketti. Honum tókst augljóslega að fela þetta fyrir öðrum. Dennis útskrifaðist úr menntaskóla með einkunnir í meðallagi og þá lá leið hans í háskóla, en hann hætti ári seinna og fór í herinn. 4 árum síðar var hann leystur frá störfum og árið 1971 giftist hann konu að nafni Paula Dietz, en þau voru gift allt að handtöku Dennis og eiga þau 2 börn saman.

Þetta er víst Dennis sjálfur. Hér er hann klæddur í föt eins fórnarlambs síns og bundinn til að uppfylla kynlífsfantasíur sínar, en hann vildi upplifa glæpinn aftur. En hver tók myndina?

Hann flakkaði svolítið á milli starfa og reyndi að fara aftur í háskóla, en á þeim tíma sem Dennis var atvinnulaus átti hann það til að labba milli skólasvæða og um ákveðin hverfi til að skoða verðandi fórnarlömb á meðan að kona hans var í vinnunni. Hann ímyndaði sér hvernig það myndi vera að drepa og pynta konur með bindingum og með ýmsum ofbeldisfullum leiðum. Það var ekki svo löngu síðar sem hann ákvað að finna sér alvöru fórnarlömb, en ekki bara ímynduð og þar með hófust morðin árið 1974. Í einni af löngu pásunum hans frá morðunum milli 1977-1985 var hann kominn í fullt starf, var orðinn forseti kirkjuráðs í Christ Lutheran kirkjunni og tveggja barna faðir. Hann sagði aldrei beint hver ástæða pásunnar var, en viðurkenndi þó að hann var alltaf að leita að fórnarlömbum. Dennis sagði einnig frá því að hann hafði þóst vera kvenkyns fórnarlömb hans sem partur af kynlífs fantasíum sínum. Það eru til myndir af honum (t.d. þessi hér að ofan) bundnum, í fötum kvennanna sem hann drap til þess að hann gæti upplifa þessa ánægju tilfinningu sem hann fékk þegar hann drap þær að nýju. Staðreyndin er samt sú að hann náði einhvern veginn að fela sínar sjúku langanir og afbrot fyrir öllum, sem kemur á óvart miðað við hversu þekktur hann var í samfélaginu. En fólki hefur líklega ekki grunað hann, einmitt vegna þess að hann kom fyrir sem hinn hefðbundni fjölskyldumaður.

Það er hægt að færa rök fyrir því að Dennis Rader hafi verið með Andfélagslega persónuleikaröskun (18.2.1. í DSM-5) og hefur það verið tilgreint í mörgum heimildum að svo sé raunin. Hann byrjaði ungur að pynta og drepa dýr, ásamt því að vera með draumóra um að pynta annað fólk. Hann hélst illa í námi og lengi vel hélst hann illa í vinnu, en fyrst og fremst sýndi hann aldrei neina eftirsjá. Einu viðbrögðin sem hann sýndi hvað varðaði morðin var í rauninni stolt. Það væri líka hægt að greina hann með Sadisma (19.6. í DSM-5), þar sem hann örvaðist kynferðislega á því að horfa á fórnarlömb sín þjást og gerði það sem hann vildi við þær algjörlega gegn þeirra vilja, augljóslega. Það er líka hægt að færa rök fyrir því að Dennis hafi verið Masókisti (19.5. í DSM-5), þar sem hann batt einnig sjálfan sig sem partur af fantasíunni og er hann því í rauninni með greininguna sadomasochism.

Endirinn

Dennis Rader var handtekinn í febrúar árið 2005, þá 14 árum eftir síðasta morðið. Á því tímabili sem hann var að myrða fólk lék hann sér að því að minna lögregluna á það að hann væri enn þarna úti, en eftir síðasta morðið heyrðist ekki múkk frá honum. Það breyttist hinsvegar þegar birt var grein í fréttablaði árið 2004, 30 árum eftir að morðin hófust, sem fjallaði um mál BTK morðingjans og var því haldið fram í þeirri grein að morðinginn væri líklega annað hvort látinn eða sæti í fangelsi. Þá tók hann sig til og byrjaði að senda lögreglu bréf og myndir að nýju, þá sérstaklega hvað varðaði síðasta morðið. Það sem varð honum að falli að lokum var þegar hann spurði lögreglu, í bréfi sem hann sendi þeim, hvort hægt væri að rekja til hans disk ef hann myndi senda þeim eintak. Þeir svöruðu honum í auglýsingadálki í fréttablaði að svo væri ekki og það væri í lagi fyrir hann að senda diskinn, sem hann svo gerði. Lögreglan náði að rekja gögn af disknum, sem gaf þeim upplýsingar um tölvuna sem hefði verið notuð. Tölvuna var hægt að rekja til Christ Lutheran kirkjunnar, þar sem hann var forseti kirkjuráðsins, og fundu þeir einnig að notandinn bæri nafnið Dennis.

Til að negla hann endanlega fengu þeir heimild til að bera saman DNA sýni sem höfðu fundist á glæpavettvöngum og leghálssýni sem hefði verið tekið hjá dóttur Dennis. Niðurstöður leiddu í ljós að dóttir Dennis hefði klárlega náin fjölskyldutengsl við þann sem hefði myrt allt þetta fólk og var Dennis Rader handtekinn í kjölfarið og ákærður fyrir morðin. Hann lýsti yfir sekt sinni og fékk þar af leiðandi 10 lífstíðardóma fyrir morðin. Dómur hans er því að lágmarki 175 ár, án möguleika á reynslulausn. Dennis Rader er enn á lífi og er í dag 78 ára, en hann mun sitja það sem eftir er ævinnar í fangelsi fyrir morðin.

Heimild: https://www.youtube.com/watch?v=ZXa_YreEFEs

Mælikvarðar

Mælikvarði 8: cleckley 16 atriði

Dennis Rader passar líklega betur við mælikvarða 8, en hann er vissulega ekki með öll 16 einkennin sem Checkley nefnir sem einkenni siðblingja. Hann var líklega ekki óáreiðanlegur, eða með litla félagslega svörun þar sem hann var forseti kirkjuráðs og virtist vera almennt vel liðinn af þeim sem þekktu til hans. Það er síðan ekki nægilega mikið vitað um kynlíf hans til að draga ályktanir um það hvernig það var, en hann eignaðist allavega tvö börn með konunni sinni þannig að eitthvað kynlíf hefur verið stundað. Hvort það hafi verið sjaldan og ópersónulegt vitum við hreinlega ekki. Þau 13 atriði sem standa eftir af einkennalista Cleckley á síðan í rauninni bara frekar vel við Dennis, með sinn yfirborðsjarma, óheiðarleika gagnvart fjölskyldu og vinum um það hvaða mann hann hefði í raun að geyma, og algjöran skort á eftirsjá svo eitthvað sé nefnt.

Mælikvarði 19: Babiak & hare flokkunin

Dennis Rader er kjörið dæmi um skilgreiningu Hera og Babiak í mælikvarða 19 á Stjórnandi siðblindingja (e. manipulative psychopath). Hann blekkti og notaði sjarma á fjölskyldu og nágranna sína, enda kom hann fyrir sem hinn hefðbundni fjölskyldumaður sem var einnig forseti í kirkjuráði. Hann var ekki fljótfær, allavega ekki þegar kom að morðunum, enda búinn að fylgjast með flestum fórnarlömbum sínum áður til að ákveða hvenær væri best að ráðast til atlögu út frá dagskrá þeirra. Lífstíll hans gaf heldur engan veginn til kynna hvað væri í gangi bak við tjöldin.

Mælikvarði 15: CCM flokkunin

Í mælikvarða 15 fellur Dennis Rader undir atriði 134: Sexual homicide, sadistic. Hann passar þar vegna þess að hann var með þessar kynferðislegu langanir að binda fólk og pynta það, sem leiddi síðan til dauða fórnarlamba hans. Hann var búinn að vera með þessar fantasíur lengi og ákvað svo að lokum að gera þær að raunveruleika. Dennis fékk eitthvað út úr því kynferðislega að pynta fórnarlömb sín, þar sem hann stjórnaði þeim oftast algjörlega. Eins og hefur komið fram þá fannst oft sæði nálægt kvenkyns fórnarlömbum hans, sem sýnir okkur að hann örvaðist kynferðislega þegar hann uppfyllti þessa kynferðislegu löngun sína að drepa þær með kyrkingum og fróaði sér svo.

Mælikvarði 17: NOrris 7 fasar

Norris fasarnir í mælikvarða 17 passa ágætlega við Dennis Rader. Til að byrja með þá eru morðin sem Dennis framdi allt vegna fantasía hans, en það er vísað í fantasíur í hugrofsfasanum. Fantasíur Dennis byrjuðu þegar að hann var bara lítill strákur, en með tímanum urðu fantasíurnar ekki nóg og þá byrjaði hann að framkvæma þær í raunveruleikanum. Þá komum við að veiði fasanum, en hann sat oft um fórnarlömb sín dögum saman til að sjá hverjar venjur þeirra voru, hvernig best væri að fremja morðið o.s.frv. Þá er hægt að nefna að áður en hann myrti eitt fórnarlamb sitt, þá var hann búinn að undirbúa allt sem hann ætlaði sér að nota í morðinu daginn áður svo allt væri nú fullkomið. Dennis passar hinsvegar ekki beint í fasa 3, biðils fasann, þar sem að hann var ekki mikið fyrir það að biðla til fórnarlamba sinna. Þau vissu ekkert af honum og áttu í engum samskiptum við hann, nema kannski rétt undir lokin áður en hann drap þau. Dennis passar síðan vel í fasa 4, handtöku fasann, enda beitti hann miklu ofbeldi oft á tíðum til að afvopna fórnarlambið þar sem hann beið oft inni á heimili þeirra áður en hann réðst til atlögu. Hann fékk kynferðislega útrás með því að fremja morðið og voru morðin hápunkturinn hjá Dennis. Því má segja að hann passi vel inn í fasa 5, morð fasann. Dennis passar síðan nokkurn veginn í fasa 6, minjagrips fasann, en ekki að öllu leiti. Dennis tók vissulega með sér heim einhverja minjagripi eftir sum morðin, en hann gerði það ekki til þess að setja morðið á stall. Hann tók minjagripi til þess að eiga og til þess að skrifa um, senda eða sýna fjölmiðlum til þess að monta sig af morðunum. Það sem passar síðan ekki alveg í 6. fasa er að Dennis virtist ekki vera þunglyndur eftir morðin eða uppgefinn, heldur frekar ánægður með sig og því passar hann ekki alveg inn í fasa 6. Það sama á við um fasa 7, þunglyndis fasann, en hann kemur inn á það að morðingjar verði þunglyndir og sendi þess vegna fjölmiðlum eða lögreglu bréf eða vísbendingar. Dennis sendi ekki lögreglu eða fjölmiðlum bréf eða vísbendingar um morðin vegna geðlægðar, heldur sendi hann þessar vísbendingar vegna athyglissýki og stolti yfir gjörðum sínum.

Mælikvarði 14: mindhunter kenningin

Dennis passar að einhverju leyti við sum atriði Mindhunter kenningarinnar, sem er mælikvarði 14, en hann passar alls ekki við þau öll. Hann er vissulega hvítur karlmaður, en hann er ekki einhleypur þar sem hann var giftur og á börn. Það er ekki hægt að segja að Dennis sé yfir meðalgreind, en hann er frekar svona í kringum meðalgreind. Hinsvegar, halda flestar heimildir um hann því fram að hann hafi alltaf strögglað í skóla og að hann hafi aldrei verið með hærra en C í skóla. Hann hætti eftir 1 ár í háskóla og gekk í herinn í staðinn, en eftir það var hann oft á milli starfa og var því með frekar gloppóttan atvinnuferil. Eins og hefur verið nefnt átti Dennis frekar eðlilega barnæsku og því passar hann ekki í atriði 4-9 í Mindhunter kenningunni, sem fjalla öll um erfiða barnæsku eða sjálfsvígshættu á unglingsárum. Það er þó vert að taka fram að það hefur verið nefnt í fáeinum heimildum að Dennis hafi fundist hann hunsaður af móður sinni í æsku, en þar sem það er ekki alræmt er erfitt að segja til um hvort það sé rétt. Annars hafa heimildir ekki talað um að foreldrar hans hafi komið illa fram við hann á neinn hátt. Atriði 10 passar hinsvegar virkilega vel við Dennis, en hann talaði sjálfur um að í barnæsku var hann strax farinn að hafa áhuga á pyntingum og bindingum í kynlífi og að sá áhugi hafi þróast úr miklum fantasíum yfir í raunveruleg morð.

Mælikvarði 13: Holmes & Deburger flokkunin

Í mælikvarða 13, sem er kenning Holmes og DeBurger um ástæðu morða, falla morð Dennis undir sjálfselsku. Morðin falla síðan líklega í undirflokkinn Sjálfselsku girnd. Skilgreiningin á sjálfselsku girnd er sú að morðingjarnir æsast upp kynferðislega, sem Dennis gerði klárlega sem mátti augljóslega sjá á sæðinu sem hann skildi eftir sig á glæpavettvöngum.

Heimildaskrá

1. Coulter, C. (2022, 24. janúar). BTK serial killer Dennis Rader who murdered 10 people in 20-year killing spree describes himself as 'a good person who did some bad things' to forensic psychologist who exchanged letters with him 'in code', new docuseries reveals. Daily Mail. https://www.dailymail.co.uk/news/article-10382673/BTK-killer-Dennis-Rader-thinks-monster-good-person-did-bad-things.html

2. Crawford, M. I. (2023, 30. janúar). Dennis Rader, the BTK killer: Profile of a quintessential psychopath [bloggfærsla]. The Crime Wire. https://thecrimewire.com/true-crime/Profile-of-a-Serial-Killer-Part-5-Dennis-Rader-The-BTK-Killer

3. Dennis Rader. (2023). Wikipedia. https://en.wikipedia.org/wiki/Dennis_Rader

4. Hayden, A. V. og Smith, B. H. (2018). Sönnunargögn [mynd]. Oxygen. https://www.oxygen.com/snapped/crime-time/crime-scene-photos-btk-killer-murders

5. Oliver, M. (2022, 20. september). The Grisly Story Of Dennis Rader, The Man No One Suspected Was The BTK Killer. All that’s interesting. https://allthatsinteresting.com/dennis-rader-btk-killer

6. Sederstrom, J. (e.d.). What led to serial killer Dennis ‘BTK’ Rader’s capture after he evaded authorities for more than 30 years? [bloggfærsla]. Oxygen. https://www.oxygen.com/crime-news/how-was-dennis-rader-btk-caught

7. Tikkanen, A. (2023, 5. mars). Dennis Rader. Encyclopedia Britannica. https://www.britannica.com/biography/Dennis-Rader

Bernardo og Homolka - Barbie Killers

Karítas Rún Grétudóttir & Kristín Birna Júlíudóttir

Kynning

Ken og Barbie morðingjarnir voru betur þekkt sem Paul Bernardo og konan hans. Paul var fæddur árið 1964 og Karla Homolka var fædd árið 1970. Þau voru virkilega myndarlegt par og minntu helst á Ken og Barbie dúkkurnar. Þau voru frá Ontario, úthverfi Toronto í Kanada og frömdu þau glæpi sína þar. Þau kynntust árið 1987. Karla var falleg og gáfuð stúlka sem að hafði mikinn áhuga á dýrum og vann sem dýralæknir. Paul var ánægður og ljúfur drengur sem byrjaði síðan að fá mjög mjög truflaðar hugsanir sem leiddu hann út í það að nauðga og pynta stelpur. Parið kynntist árið 1987 og byrjuðu fljótlega eftir það að stunda saman glæpi eftir að þau föttuðu að þau væru bæði með truflaðar hugsanir og óeðlilegar fantasíur.

Talað verður aðallega um Paul þar sem að hann byrjaði glæpaferill sinn töluvert áður en að hann kynntist Körlu, hann átti einnig frumkvæðið að flestum eða jafnvel öllum þeim glæpum sem að þau stunduðu saman. Karla var smá auka hlutur í glæpastarfsemi þeirra hjóna og Paul beitti Körlu miklu andlegu og líkamlegu ofbeldi.

Barbie og Ken?

Glæpurinn

Paul byrjaði glæpaferil sinn þegar hann vann sem sölumaður. Þá stundaði hann það að lokka stelpur inn í bílinn sinn, hann hafði eytt miklum tíma í það að æfa “pickup” línur og hvernig best væri að tæla stelpur til sín. Paul nauðgaði fjölda stelpna í hverfinu Scarborough í Ontario. Enginn vissi hver var að verki en íbúar gerðu sér grein fyrir að raðnauðgari væri á ferli og var hann þekktur sem: The Scarborugh rapist. Karla studdi þessar hvatir Pauls og eftir að parið hafði verið saman í 3 ár leyfði Karla honum að stunda kynlíf með litlu systir hennar, Tammy Homolka. Paul hafði verið hrifinn af Tammy frá því að parið byrjaði saman, svo árið 1990 gaf Karla honum það í jólagjöf að taka meydóm litlu systur sinnar. Þau byrluðu Tammy eitur og nauðguðu henni meðvitundarlausri meðan þau tóku það upp á myndband.

Þau gáfu henni of stóran skammt af lyfjum sem varð til þessi að Tammy kafnaði í sinni eigin ælu. Parið faldi öll sönnunargögn, hringdu síðan á sjúkrabíl og létu þetta líta út eins og Tammy hefði sjálf tekið of stóran skammt og náðu þannig að sleppa frá þessu á þeim tíma.

Árið 1991, eftir morðið á Tammy nauðguðu þau saman stelpu sem Karla var að vinna með. Karla bauð henni út í stelpukvöld og byrlaði hún henni þar eitur. Karla fór svo með hana sem “brúðkaupsgjöf” fyrir Paul þar sem þau voru nýgift en sambandið var ekki gott svo hún vildi gleðja hann. Þau nauðguðu henni meðvitundarlausri. Stelpan mundi ekki eftir atburðinum og hélt áfram að vera vinkona þeirra. Seinna voru þau 3 að hanga saman og ákváðu Paul og Karla þá að byrla henni aftur eitur, nauðguðu og tóku upp á myndband.

Stelpan byrjaði svo að kafna líkt og gerðist við Tammy og hringdu þau á sjúkrabíl. Þau náðu að bjarga henni og afpöntuðu því sjúkrabílinn. Á sama ári myrtu þau stúlkuna Leslie Mahaffy. Paul sá hana eina úti á götu og tældi hana upp í bíl með að bjóða henni sígarettu sem hann sagði að væri aftur í bílnum. Hann fór með hana heim, þar sem parið byrlaði henni eitur og nauðguðu í 24 klukkutíma. Leslie lést með sama hætti og Tammy systir Körlu.

Parið stoppaði ekki eftir morðið á Leslie. Árið 1992 fór parið á rúntinn til að leita af fórnarlambi og sáu hina 15 ára gömlu Kristen French. Þau fóru út úr bílnum með landakort og þóttust þurfa á aðstoð við að rata. Þau þvinguðu hana svo inn í bíl með hníf, beittu hana ofbeldi, byrluðu og nauðguðu henni yfir heila helgi og tóku það upp. Neyddu hana til að drekka alkóhól. Paul kyrkti hana svo með þeim afleiðingum að hún lést.

Fórnarlömbin. Systirin er lengst til vinstri.

Persónan

Paul ólst upp við hræðilegt heimilisofbeldi þar sem að foreldrar hans beittu hann andlegu ofbeldi. Þegar að Paul var aðeins 9 ára gamall var faðir hans dæmdur í fangelsi fyrir það að nauðga börnum. Þegar að Paul var 16 ára tilkynnti móðir hans honum það að faðir hans væri ekki blóðfaðir hans, heldur hafi hún haldið framhjá honum og að framhjáhaldið væri blóðfaðir Pauls. Þetta hafði gríðarleg áhrif á Paul og breyttist hann mikið, hann varð reiður við allt og alla og byrjaði að sýna ofbeldisfulla hegðun í garð móður sinnar og síðar annarra. Þegar Paul hóf háskólanám byrjaði hann að sýna ofbeldisfulla hegðun í garð stúlkna. Hann stundaði það að fara á bari til að tæla að sér stúlkur sem að hann síðan nauðgaði og pyntaði. Þegar Paul var 23 ára kynntist hann Körlu, 17 ára. Karla studdi Paul í einu og öllu og leyfði honum að halda áfram að nauðga og pynta stúlkur. Paul beitti Körlu einnig miklu líkamlegu og andlegu ofbeldi. Síðar byrjaði Karla að aðstoða Paul við verkin sem endaði með því að þau myrtu a.m.k. þrjár stúlkur.

Paul Bernardo.

2 DSM geðraskanir

1. Kynfráviksröskun: Sadismi. Paul var með endurtekna og sterka kynóra eða kynhvatir um að

nauðga og beita stelpum ofbeldi. Hann lét eftir fantasíum og kynhvötum sínum með því að nauðga,

pynta og stundum myrða tugi stelpna. Kvalir fórnarlamba hans veittu honum ánægju og uppfylltu

kynhvatir hans.

1. Persónuleikaröskun: Andfélagsleg persónuleikaröskun. Paul var með langvarandi hegðunar-

mynstur um að brjóta á réttindum stelpna, með því að tæla þær til sín og beita þær miklu líkamlegu

og andlegu ofbeldi. Hann hafði enga eftirsjá yfir gjörðum sínum og endurtók glæpi sína trekk í

trekk.

Endirinn

Glæpaferill Ken og Barbie morðingjanna endaði þegar Körlu var nóg boðið og hún leitaði til lögreglunnar. Karla sagði þar frá glæpum þeirra Paul og greindi frá því að Paul hefði neytt Körlu til þess að taka þátt í glæpunum. Karla gerði samning við lögregluna um friðhelgi gegn því að gefa vitnisburð í málinu gegn Paul. Eftir frekari rannsókn á málinu fann lögreglan ýmis sönnunargögn sem leiddu í ljós að Karla var ekki jafn mikið fórnarlamb Pauls og hún hafði greint frá. Það fundust m.a. myndbönd af Körlu og Paul nauðga og pynta stúlkur. Karla var dæmd í 12 ára fangelsi fyrir 2 morð og Paul fékk lífstíðardóm fyrir 3 morð og 13 nauðganir.

Heimild: https://www.youtube.com/watch?v=A0PCeivaEkM

Mælikvarðar

Mælikvarði 8: Cleckley 16 atriði

Paul skorar hátt á Cleckley listanum sem metur siðblindu þar sem mörg af þeim einkennum passa

við hann:

1. Yfirborðssjarmi: Þetta á við. Hann var sjarmerandi, með gott útlit og átti auðvelt með að fá það sem hann vildi.

2. Engin merki um geðrof: Þetta á við. Hann virðist ekki hafa sýnt merki um geðrof, þar sem að gjörðir hans voru útpældar og skipulagðar yfir langan tíma, sem gefur til kynna að hann hafi vitað nákvæmlegan hvað hann var að gera.

3. Ekkert stress né taugaveiklun: Þetta á við. Hann virðist ekki hafa sýnt merki um stress eða taugaveiklun, hann framkvæmdi brotin vel skipulögð og með nákvæmni sem bendir til þess að hann hafi gert það með ró og náð að stjórna öllu ferlinu.

4. Óáreiðanleiki: Þetta á við. Hann var óáreiðanlegur, hann laug í réttarhöldum, ráðskaðist með sönnunargögn, reyndi að hylma yfir glæpum sínum og að koma sökinni yfir á aðra.

5. Ósannsögli og óheiðarleiki: Þetta á við. Hann var t.d. óheiðarlegur í réttahöldunum.

6. Skortur á eftirsjá eða skömm: Þetta á við. Hann virtist ekki sjá eftir þessu þar sem hann gerði þetta til að láta sér líða betur. Hann sýndi einnig enga samúð gagnvart fórnarlömbum sínum og fjölskyldum þeirra.

7. Ástæðulítil andfélagsleg hegðun: Þetta á við þar sem hann virðist ekki hafa haft neina skýra ástæðu á bak við andfélagslegu hegðun sína. Í hans tilviki virðast glæpir hans ekki hafa verið gerðir af ákveðnu ástæðum, eða þær eru allavega ekki skýrar.

8. Fátækleg tilfinningaleg viðbrögð: Þetta á við. Hann skorti samúð og djúpar tilfinningar. Hann virtist vera kaldur náungi.

9. Sjúklega sjálfsmiðaður og ástleysi: Þetta á við. Hann var mjög sjálfhverfur, hugsaði bara og sig og sínar hvatir, en hunsaði tilfinningar annarra.

10. Léleg dómgreind / lærir ekki af reynslunni: Þetta á við. Hann virtist vera með lélega dómgreind og birtist það í hvatvísi og áhættuhegðun. Hann virtist einnig ekki læra af reynslunni þar sem hann framdi endurtekið glæpi.

11. Skortur á innsæi: Þetta á við þar sem hann sagðist vera saklaus og sýndi lítinn skilning á afleiðingum glæpa sinna.

12. Lítil félagsleg svörun: Þetta á við. Hann hafði lítinn áhuga og litla umhyggju fyrir tilfinningum, þörfum og upplifunum annarra.

13. Fjarstæðukennd og umbeðin hegðun: Þetta á við. Hann stjórnaði fórnarlömbum sínum, nauðgaði og byrlaði fullt af stelpum eitur, allt gegn þeirra vilja.

14. Sjálfsmorð sjaldan framkvæmt: Á við þar sem að engin saga er um að Paul hafi verið í sjálfsmorðshættu á einhverjum tímapunkti í lífinu.

15. Lítið og ópersónulegt kynlíf: Á ekki við þar sem að Paul var með kynfrávík, gríðarlega miklar kynferðislegar fantasíur og nauðgaði og pyntaði stelpum trekk í trekk til að uppfylla þarfir sínar.

16. Fylgja ekki neinni lífsáætlun: Á að hluta til við, honum gekk vel í skóla en átti erfitt með að halda vinnu, hann fann “ástina” og giftist Körlu en hann kom mjög illa fram við hana, þau keyptu sér hús saman árið 1990 en eignuðust engin börn saman.

Mælikvarði 19: BABIAK & HARE FLOKKUNIN

Skv. Babiak & Hare eru þrjú afbrigði siðblindu.

1. Classic psychopathy: High: Interpersonal + affective + lifestyle + antisocial. - Helstu einkenni siðblindu.

2. Manipulative psychopathy: High: Interpersonal + affective og Low: Lifestyle + antisocial. - Stjórnandi, svikulir og sjarmerandi, óhvatvísir og ekki andfélagslegir.

3. Macho psychopathy: High: Affective + lifestyle + antisocial og Low: Interpersonal. Árásargjarnir, eineltisseggir, abrasive, minna sjarmerandi og stjórnandi.

Okkur finnst afbrigði 1: Classic psychopathy passa best við Paul Bernardo þar sem að hann er hár í interpersonal, affective, lifestyle og antisocial. Hann var sjarmerandi, skorti samkennd, hafði grunnar tilfinningar og var ofbeldisfullur svo eitthvað sé nefnt.

Mælikvarði 15: ccm flokkunin

Flokkur 134: Hefur sadískar kynferðislegar hvatir, upplifir ánægju við að pynta og nauðga fórnarlömbum sínum. Paul Bernardo nauðgaði og pyntaði stúlkum ásamt því að myrða a.m.k. þrjár eftir að hafa nauðgað og pyntað þær til lengri tíma.

Mælikvarði 17: norris 7 fasar

Norris setti fram kenningu um hvernig raðmorðingjar og aðrir glæpamenn bera sig af. Kenningin inniheldur 7 fasa - Hugrof, veiði, biðils, handtöku, morð, minjagrips og þunglyndis fasi. Þetta passar vel við Paul Bernardo en hann byrjaði að fá ofbeldisfullar hugmyndir og sína kynferðisleg frávik sem unglingur ásamt því að hafa kynferðislegar fantasíur um nauðganir og morð (Hugrof). Paul byrjaði að æfa sig að tæla stelpur til sín, hann hugsaði mikið um það hvaða aðferð væri árangursríkust og svo byrjaði hann að tæla stelpur inn í bíl sinn (Veiði). Hann notaði sjarma sinn til að vinna traust fórnarlamba sinna, einnig notaði hann byrlunarlyf og áfengi til að ná betri stjórn á fórnarlömbunum eða gera þau meðvitundarlaus (Biðils). Eftir að hafa tælt stelpurnar til sín, fór Paul með þær heim til sín eða á annann stað þar sem hann braut á þeim (Handtöku). Hann drap a.m.k. þrjár stelpur þær Tammy, Leslie og Kristen, morðin voru öll framin af sadískum hætti þar sem að fórnarlömbunum var nauðgað og pynt í fleiri klukkustundir áður en þær voru myrtar (Morð). Paul var vanur að taka minjagripi frá fórnarlömbum sínum, þá helst skartgripi eða föt, einnig tók hann myndir af þeim og hélt vel utan um þær (Minjagrips). Eftir aðPaul var handtekinn hefur hann verið frekar óvirkur og ólíkur sjálfum sér (Þunglyndi).

Mælikvarði 14: Mindhunter keningin

Mindhunter kenningin samanstendur af 10 atriðum um eðli og orsök raðmorða.

1. Flestir þeirra eru einhleypir hvítir karlmenn - Paul var hvítur karlmaður og hann var einhleypur þegar að hann byrjaði að stunda glæpi, en svo kynntist hann Körlu og þá fóru þau að stunda glæpi saman.

2. Þeir eru dæmigert yfir meðalgreind, þó sjaldan ofurgreindir - Paul var yfir meðalgreind, hann útskrifaðist sem honor-student úr framhaldsskóla og fór svo í háskóla að læra viðskiptafræði. Hann notaði líka greind sína mikið í glæpum sínum t.d. til að tæla stelpur til sín.

3. Þrátt fyrir góða greind gengur þeim illa í skóla, hafa gloppóttan atvinnuferil og enda í láglaunastörfum - Þetta á ekki alveg við um Paul, honum gekk vel í skóla en honum ekki vel í vinnu og var oft rekinn fyrir óviðeigandi hegðun og slaka vinnusemi.

4. Þeir koma frá miklum vandamála fjölskyldum. Dæmigert er að þeim er hafnað af föður frá unga aldri og þeir alast upp hjá brotnum heimilum einstæðra mæðra - Fjölskylda Paul var vandamála fjölskylda, móðir hans var stjórnsöm og það eru vísbendingar um að samband þeirra mæðgina hafi verið erfitt. Móðir hans hafði líka leynt því frá honum að faðir hans væri í raun ekki blóðfaðir hans heldur hefði Paul verið getinn eftir framhjáhald, þessu komst Paul að þegar að hann var 16 ára og það setti stórt strik í reikninginn og Paul hataði móður sína eftir þetta leiðinlega atvik. En uppeldisfaðir Pauls sinnti honum mjög lítið og samband þeirra var ekki gott.

5. Löng saga geðrænna vandamála, glæpa og alkóhólisma í fjölskyldum þeirra - Uppeldisfaðir Paul var mikill alkóhólisti og hafði sögu og glæpsamlega hegðun, þar sem að hann var kærður fyrir að nauðga ungri stelpu. Eftir að uppeldisfaðir Pauls var kærður fyrir nauðgun varð móðir Pauls alveg rugluð, hætti að sinna fjölskyldunni og flutti í kjallara húsins. Systir Pauls var með fíkniefnavanda og hafði sögu um geðræn vandamál. Ásamt því var Paul sjálfur með geðræn vandamál.

6. Í barnæsku eru þeir misnotaðir – andlega, stundum líkamlega, oft kynferðislega. Slík gróf misnotkun hefur sterk mótandi áhrif á þá, bæði í formi niðurlægingar og hjálparleysis - Það er ekki nákvæmlega vitað hvort að Paul hafi verið misnotaður í æsku og vísbendingar eru um að uppeldisfaðir hann hafi verið ofbeldisfullur í garð konu sinnar og barna, hann hafði nauðgað stelpu og mögulega dóttir sinni. Og eins og móðir Pauls er lýst þá er líklegt að hún hafi beitt börnin sín andlegu ofbeldi.

7. Vegna neikvæðra tilfinninga þeirra til fjarlægra og oft fjarverandi feðra (sem misnota þá), eiga þeir í útistöðum við karlkyns yfirmenn sína. Og vegna þess að móðir þeirra er svo yfirþyrmandi þá ala þeir með sér mikið hatur á konum - Ekki er vitað hvort hann hafi átt í útistöðum við karlkyns yfirmenn en hann átti svo sannarlega erfitt með að halda vinnu og var oft rekinn vegna óviðeigandi hegðunar. Paul hataði móður sína og síðar færðist það hatur yfir á flestar konur.

8. Þeir eiga við geðræn vandamál sem börn og lenda snemma í útistöðum við kerfið – eru oft snemma inni á stofnunum (munaðarleysingja-, unglingaheimilum, fangelsum ...) - Paul var með hegðunarvandamál sem barn og persónuleikatruflanir en hann lenti ekki inni á neinum stofnunum.

9. Vegna mikillar einangrunar þeirra og haturs út í samfélagið (á einstaklingum og sjálfum sér) eru þeir oft í sjálfsmorðshættu á unglingsárum - Ekki er vitað til þess að Paul hafi verið í sjálfsmorðahættu sem unglingur en hann vissulega stundaði hættulega hegðun og hafði óviðeigandi fantasíur um kynlíf og ofbeldi.

10. Þeir sýna mikinn og viðvarandi áhuga á kynfrávikum með sérstaklegan áhuga á blætisdýrkun (e. fetishism), sýnihneigð (e. voyeurism) og ofbeldisfengnu klámi (sjá kafla 19: Kynfrávik í DSM-5) - Paul var með mikil kynfrávik hann hafði mikinn áhuga á ofbeldisfullu kynlífi og hafði fantasíur um nauðganir og ofbeldi gagnvart stelpum.

mælikvarði 13: holmes & deburger flokkunin

Kenning Holmes og DeBurger gengur út á það að flokka útskýra ástæðu morða, ástæðurnar eru: ofjónir, hugsjónir og sjálfselska (girnd/sterkar hvatir, spenna, þægindi, stjórnun/vald, félagsskapur). Okkur finnst Sjálfselska passa best við Paul þar sem að hann drap vegna þess að hann fékk eitthvað út úr því, nánar tiltekið Girnd/sterkar hvatir þar sem að hann æstist upp kynferðislega, hafði ógeðfeldar kynferðislega fantasíur og hann var aðallega að naugða og pynta stelpur á hrottalegan hátt.

Heimildir

1. Gina Dimuro. (2010, 10.desemder). Meet The Ken And Barbie Killers: Paul Bernardo And Karla Homolka. All that’s interesting. https://allthatsinteresting.com/paul-bernardo-ken-and-barbie-killers

2. Murderpedia. (E.d.). Paul Bernardo. https://murderpedia.org/male.B/b/bernardo-paul.htm

3. Wikipedia. (E.d.) Paul Bernardo.https://en.wikipedia.org/wiki/Paul_Bernardo

4. Wikipedia. (E.d.). Karla Homolka. https://en.wikipedia.org/wiki/Karla_Homolka

Harris og Klebold - Columbine

Unnur Sóley Lindudóttir

Kynning

Þann 20. apríl 1999 skutu Eric Harris, 18 ára og Dylan Klebold, 17 ára, 13 manns til bana og særðu yfir 20 manns skotárás í Columbine High School í Colorado í Bandaríkjunum. Skotárásin í Columbine High var ein versta á þeim tíma í Bandaríkjunum og það varð mikið umræða um eignarhald skotvopna og  öryggi í skólum.

Hryðjuverkin sjást mjög vel á öryggismyndavélum.

Glæpurinn

Skotárásin byrjaði kl. 11:19 þann 20. apríl 1999. Eric og Dylan mættu í löngum svörtum jökkum og með töskur fullar af auka skotum og sprengjum og byrjuðu að skjóta á nemendur fyrir utan skólann áður en þeir gengu inn. 
Þeir voru búnir að plana þessa skotárás á annan hátt. Þeir höfðu farið fyrr inn í skólann og sett tvær töskur með sprengjum í matsalinn sem áttu að springa kl. 11:17 og ætluðu að standa fyrir utan skólann og skjóta alla sem komu út. En vegna þess að þessar sprengjur virkuðu ekki ákváðu þeir að fara bara inn í skólann og byrja að skjóta. Þeir gengu um skólann og skutu alla sem þeir sáu. Þeir enduðu á bókasafninu það sem þeir skutu flesta. Þeir skutu þar einn þroskaskertan strák sem skildi ekki hvað var í gangi og að hann átti að fela sig. Einnig gerðu þeir lítið úr nokkrum sem þeir drápu áður en þeir skutu þá.

Harris og Klebold í einkennisbúningum að undirbúa verknaðinn.

Persónan

Eric fæddist 9. apríl 1981 í Kansas. Foreldrar hans fluttu mikið sem Eric fannst erfitt. Hann átti erfitt með að eignast vini í Colombine High School og var mjög reiður út í fólkið í skólanum og heiminn. Var líka oft reiður við vini. Eric átti einn vin, annan en Dylan sem hann hótaði að drepa útaf smá rifrildi. Eric var sagður vera Siðblindur. Hann hataði fólk og heiminn sjálfan. Hann sýndi slæma hegðun frá ungum aldri og var góður í að ljúga og komast upp með hluti.

Dylan fæddist 11. september 1981. Hann var klár strákur sem hafði gaman að því að kóða. Rétt fyrir skotárásina hafði hann farið með foreldrum sínum að skoða háskóla og langaði að fara að læra tölvunarfræði. Dylan var mjög rólegur og feiminn strákur sem var að glíma við Þunglyndi. Hann hafði ekki sýnt slæma hegðun áður en hann kynntist Eric. Dylan skrifaði í dagbók um líðan sína og lýsti því hvað honum liði illa og að hann vildi deyja. Hann átti erfitt með að eignast vini og byrjaði að kenna öðrum um hvernig honum leið. Hann var líka mjög einmana og þorði ekki að tala við stelpur. Hann var reiður út í aðra stráka fyrir að hafa kjark til að tala við stelpur og vildi ekkert meira en að eignast kærustu og vera hamingjusamur.

Eric: Geðraskanir: 15. Upplausnar, hvata-stjórnar og hegðunarraskanir:  15.1: Mótþróa þrjóskuröskun. Hann missti reglulga stjórn á skapi sínu, lék sér að því að angra annað fólk, var auðveldlega pirraður út í aðra, oft reiður og hefnigjarn. 06. Árátta- þráhyggja og tengdar raskanir: 6.1: Árráttu-þráhyggjuröskun. Hann var með þráhyggju fyrir fólki og hatri og ranghugmyndum sínum tengdar lífinu. Hann var alveg sannfærður um að áráttu-þráhyggju röskunar hugsanirnar voru sannar. 18. Persónuleikaraskanir: 18.2: B-klasi: 18.2.1. Andfélagsleg persónuleikaröskun. Hann vanvirti aðra og sýndi enga samúð með öðru fólki, var oft mjög pirraður og hótaði fólki dauða, laug og hann skorti eftirsjá.

Dylan: Geðraskanir: 04. Þunglyndisraskanir: 4.1: Veruleg þunglyndisröskun. Dylan talar um í dagbók sinni hvað honum líður illa og hvað hann vill deyja. Hann sá lítinn tilgang í lífunu. 06. Árátta-þráhyggja og tengdar raskanir: 6.1: Áráttu- þráhyggjuröskun. Hann var með áráttu og þráhyggju gagnvart nokkrun stelpun í skólanum hjá sér. 18. Persónuleikaraskanir: 18.3: C-Klasi 18.3.1: Hliðrunar persónuleikaröskun. Hann var óviljugur að hefja samskipti við fólk sýndi hömlur í nánum samskiptum, var með minnimáttarkennd og var hræddur við nýjar félagslegar aðstæður.

Heimild: https://www.youtube.com/watch?v=m7_zo2Y6QDE&list=PLC1nQwNAGnihJwMn4ZgGqKYElQwqD9_wt&index=44

Endirinn

Eftir um 40 mínútna skotárás inn í skóla höfðu næstum allir nemendur ná að koma sér út og lögreglan og sjúkrabílar voru fyrir utan að reyna að aðstoða þá slösuðu. Þá byrjuði Eric og Dylan að skjóta út um gluggann á nemendur sem var verið að reyna að bjarga og á lögregluna. Eftir nokkurn tíma af þeim að skjóta á lögreglu og nemendur  út um gluggann hættu þeir. Það var engin leið fyrir þá að komast út úr skólanum án þess að vera skotnir eða handteknir. Kl. 12:08 skutu Eric og Dylan sig og létu báðir lífið.

Endalokin.

Mælikvarðar

Mælikvarði 8: cleckley 16 atriði

Mér finnst þessi listi eiga ágætlega við Eric. Hann var gáfuður, sýndi ekki merki um geðrof, sýndi engin merki um stress, óáreiðanlegur, óheiðarlegur, skortur á eftirsjá, sýndi andfélagslega hegðun, fátækleg tilfinningaviðbrögð, lærði ekki af reynslu, lítil félagsleg svörun, fjarstæðukennd hegðun og fylgdi ekki neinni lífsáætlun. Dylan  passar ekki jafn vel inn í þetta. Hann var ekki með yfirborðssjarma, hann var stressaður og taukaveiklaður, sérstaklega í kring um stelpur. Hann var ekki með skort á eftirsjá eða skömm, sýndi ekki andfélagslega hegðun eða fátækleg tilfinningaviðbrögð. Hegðun hans breyttist þó ári fyrir skotárásina og þá voru hann og Eric byrjaðir að vera meira saman. Þá byrjaði hann að vera meira eins og Eric.

Mælikvarði 11: Hare kenningin

Ég myndi flokka Eric í Factor 2: facet 4. Hann átti erfitt með að stjórna skapi sínu og sýndi slæma hegðun snemma. Ég held ég myndi ekki setja Dylan í neinn af þessum flokkum.

Mælikvarði 12: stone 22 listinn

Eric: Flokkur 15. Psycopathic, cold-blooded, spree or multiple murders. Eric hataði allt og alla og hugsaði illa um fólk og virtist vera sama um líf þeirra. Hann skrifaði í dagbókina sína: God I can‘t wait till they die. I can taste the blood now – NBK (Natural Born Killer).

Dylan: Flokkur 8. Murders sparked by smoldering rage – resulting sometimes in mass murder. Ég held að Dylan hafi liðið mjög illa mjög lengi, hann skrifaði í dagbókina sína: The lonely man stikes with absulute rage.

Mælikvarði 18: emerick hringkenningin

Eric: 1: Á ekki það vel við hann, hann var alveg ágætlega félagslegur. 2: Mér finnst ég ekki geta sagt almennilega til um þetta með Eric, hann talar lítið um tilfinningar sínar, nema bara hatur. Hann vildi bara drepa allt og alla.  3. Dulin neikvæð sjálfsmynd á við hann, hann hataði heiminn og kenndi öðru fólki um það. 4. Á ágætlega við hann, hann var reiður og vildi taka það út á öðrum.  5. Á vel við, hann var með fantasíur um að útrýma fólki sem honum fannst ekki eiga skilið að lifa. 6. Á vel við, þeir æfðu sig að skjóta hluti áður en þeir frömdu glæpinn og plönuðu glæpinn vel. 7. Glæpurinn framkvæmdur, æfðu sig ekki á dýrum fyrst. 8. Á ekki við þar sem þeir drápu sig.

Dylan: 1: Á vel við hann, hann var með litla félagslega færni þó hann átti nokkra góða vini. Hann var mjög hræddur við stelpur og hélt sig almennt frá þeim. 2: Á vel við hann. Hann var mjög einmanna og kenndi öðrum um sínar tilfinningar. 3. Dulin neikvæð sjálfsmynd á vel við hann, hann sagði í dagbókinni sinni: I swear – like I‘m an outcast, & everyone is conspiring against me. 4. Á við hann. Hann var með áráttu og þráhyggju og hélt tilfinningum sínum leyndum. 5. Á vel við, hann vildi að aðrir kenndu á því hvernig honum liði og vildi fá athygli. 6. Á vel við, þeir æfðu sig að skjóta hluti áður en þeir frömdu glæpinn og plönuðu glæpinn vel. 7. Glæpurinn framkvæmdur, æfðu sig ekki á dýrum fyrst. 8. Á ekki við þar sem þeir drápu sig.

Mælikvarði 7: dauðasyndirnar 7

Eric: Reiði: Hann var mjög reiður út í lífið, og hataði fólk og heiminn eins og hann var. Hann skrifaði í dagbókina sína: I hate the fucking world, to many god damn fuckers in it. Öfund, ég held að hann hafi öfundað aðra, hann átti ekki marga vini. Stolt/dramb: Hann virti ekki þarfir annar eða tilfinningar. Hann skrifaði í dagbókina sína: It would be great if god removed all vaccines and warning labels from everything in the world and let natural selection take its course. All the fat ugly retarded crippled dumbass stupid fuckheads in the world would die, and oh fucking well if a few of the good guys die to.

Dylan: Reiði: Hann var reiður yfir því hvað honum leið illa og að stelpurnar sem hann var hrifinn af vissu ekki hver hann var. Öfund: Hann öfundaði aðra fyrir að líða ekki eins illa og honum og að aðrir gætu fundið ástina en ekki hann.

Mælikvarði 13: holmes & Deburger flokkunin

Eric: 3. Sjálfselska tegundin: Spenna. Hann gerði grín af nokkrum áður en hann skaut þá. Það var einn svartur strákur sem hann skaut en áður en hann gerði það gerði hann lítið úr honum vegna húðlits hans. 3.d Stjórnunar/vald tegundin. Hann hafði unun af því að sýna vald.

Dylan: 2. Hugsjóna tegundin. Mér finnst eins og hann hafi haldið að hann væri að gera eitthvað gagnalegt. Eftir að hafa lesið dagbókina hans get ég ekki sett hann í flokk 3, ég fann samúð með honum þegar ég las dagbókina hans.

Heimildir

1. http://edition.cnn.com/SPECIALS/2000/columbine.cd/Pages/SUSPECTS_TEXT.htm

2. https://www.crimescenecleanup.com/columbine-crime-scene/

3. https://www.acolumbinesite.com/reports/report.php

4. https://www.acolumbinesite.com/diary.php

5. https://www.youtube.com/watch?v=vGJVJhFUZyw