Griselda Blanco - Cocaine Cowboys

Alma Einarsdóttir, Birta Líf Haraldsdóttir & Ellen Ósk Valtýsdóttir

 1. Myndun hópsins

Griselda Blanco, einnig þekkt sem Svarta Ekkjan (e. black widow) og Guðmóðir Kókaíns (e. cocaine godmother), ólst upp við mikla fátækt, en hún stundaði smáglæpi frá barnsaldri. Hún var aðeins 11 ára þegar hún framdi morð í fyrsta skipti, en talað er um að fórnarlamb hennar hafi verið barn úr næsta hverfi sem hún rændi til að fara fram á lausnarfé en skaut síðan. Þegar hún var unglingur giftist hún manni sem stundaði einnig smáglæpi og eignaðist hún með honum 3 börn, en hann var myrtur og er talið að hún hafi skipulagt morð hans. Það var þó ekki fyrr en hún kynnist Alberto Bravo sem boltinn fór að rúlla. Alberto Bravo var eiturlyfjasali sem opnaði dyr fyrir Blanco inn í heim kókaíns. Parið seldi kókaín í Kólumbíu en byrjaði fljótlega að flytja kókaín til Bandaríkjanna, þar sem þau settust að, og seldu kókaín með miklum hagnaði. Árið 1975 var gefin út handtökuskipun á Blanco sem flúði þá til Kólumbíu ásamt Bravo, en sama ár grunaði Blanco að Bravo væri að stela peningum sem leiddi til skotbardaga og dauða Bravo. Blanco er einnig talin hafa drepið þriðja manninn sinn og því fékk hún gælunafnið Svarta Ekkjan (e. black widow).

Griselda Blanco með tveimur drengjum.

Griselda Blanco kunni vel við sig sem glæpamaður, til dæmis skírði hún einn son sinn eftir glæpaforingja í Godfather, Michael Corleone. Hún hélt einnig mikið upp á þennan ríkulega lífsstíl, lúxus heimili, stórar veislur og annað slíkt. Seinna, á 8. áratugi 20. aldar, flutti Blanco aftur til Bandaríkjana, í þetta skipti til Miami. Eftir að hún flutti til Miami fékk hún gælunafnið: Godmother of cocaine vegna þess að ekkert stöðvaði hana. Hún drap þá sem í vegi hennar urðu og varð hún meðal ríkustu eiturlyfjasölum í heimi. Griselda Blanco var ekki eini stóri eiturlyfjasalinn á þessum tíma en einnig má nefna Falcon bræðurna, Sal Magluta, Rafael Cardona Salazar og fleiri. Á þessum tíma var mikið um innflutning á kókaíni í Miami en þetta tímabil var þekkt sem: Miami drug war. Það tímabil byrjaði þegar skotárás átti sér stað í Dadeland Mall þann 11. júlí 1979. Þar skutu tveir Kólumbíumenn tvo menn í vínbúð en lögreglumaður gaf málinu nafnið: Cocaine cowboys. Út frá þessu varð mikil spenna í Miami milli eiturlyfjasala, lögregluþjóna og stjórnmálamanna svo eitthvað sé nefnt.

2. Glæpur hópsins

Cocaine Cowboys er yfirheiti á glæpamönnum í Miami frá 1979-1989 sem fluttu inn og seldu kókaín í Bandaríkjunum. Það fylgdu þessu einnig mikið af morðum, bæði á glæpamönnum en einnig almenningi sem varð óvænt á vegi þeirra.

3. Mælikvarði 5: CCM

142.01: Pólitísk morð

Við myndum telja líklegt að þessi tegund öfgahópsmorða ætti best við í tilfelli Cocaine Cowboys, þar sem þeir voru að flytja inn og selja kókaín sem er auðvitað lífsspeki sem er róttæk og andstæð ríkjandi valdhöfum. Það var (og er) kolólöglegt að flytja inn og selja þessi efni, þannig þau voru algjörlega að fara gegn lögum og reglum með því að stunda þetta líferni.

4. Mælikvarði 3: Heilaþvottur

Er niðurbrotsþrep?

Það er ekki endilega hægt að kalla það niðurbrotsþrep, þar sem meiri líkur eru á því að stjórnendur (þ.m.t. Blanco) hafi reynt að ná til þeirra sem áttu bágt eða voru að reyna að hafa í sig og á með því að upphefja þennan lífstíl við þá og ná þeim þannig á sitt band. Það er ólíklegt að það hafi verið staðfast brotið þá sem komu til greina niður til að ná þeim á sitt band, en frekar reynt að ná til þeirra með loforðum um betra líf.

Er breytingaþrep?

Líklega hefur hún staðið í hótunum, hvatt þá til að gera það sem hún þurfti að fá þá til að gera fyrir sig, og þeim hótað öllu illu ef þeir stóðu ekki undir hennar væntingum og þeim bent á hvernig líf þeirra gæti verið ef þeir bara stæðu við sitt.

Er uppbyggingarþrep?

Já, eftir því sem undirmenn Blanco unnu meira fyrir hana, s.s. flytja inn og selja fíkniefni og myrða þá sem hún vildi feiga, hafa þeir væntanlega hækkað í “tign” hjá henni og öðlast traust hennar, ásamt því að öðlast frekari tekjur.

5. Mælikvarði 4: 25 Norris atriði

1. Sjarmerandi leiðtogi: Griselda Blanco sem leiðtogi var með skýra stefnu í sínum málum, annars hefði hún aldrei náð þeim hæðum sem hún náði og mikið af fólki sem vildi vinna fyrir hana. Það er þó ekkert um hvort hún hafi skyggt á markmið, trú og skilning annara á þessari leið en möguleikinn er alveg til staðar.

2. Þörf fyrir dramatíska og eldfima útrás: Meðlimir Cocaine cowboys gátu auðveldlega réttlætt fantasíur um blóð, dauð og sársauka þar sem ofbeldi er stór hluti undirheima starfseminnar. Það sem einkenndi Griseldu Blanco og Cocaine cowboys voru svokölluð: drive-by morð á mótorhjólum sem þau í rauninni “fundu upp” í ákveðnum skilningi, en það liggur auðvitað ákveðin dramatík yfir þeirra aðferð.

3. Vaxandi reiði: Margir sem ganga inn í sértrúarhópa sem snúa að glæpastarfsemi eiga sér mikla fortíð, það er því mjög líklegt að einstaklingar hafi lengi safnað upp reiði og loksins fengið að beita henni í ákveðnum tilgangi (í þágu hópsins), sem gæti vel verið málið í þessum hópi.

4. Andfélagslegur persónuleiki sem skapaður er vegna einhverskonar höfnun frá einhverjum sem stendur manni nærri: Eins og komið var inn á áðan þá eiga margir sér misjafna fortíð, t.d. að missi nákomna, erfiða æsku, ofbeldi af höndum nákominna og slíkt. Mögulega leitar þetta fólk í sértrúar- eða glæpahópa eins og cocaine cowboys sem byggist mikið á nánum tengslum og oft talað um sem fjölskyldur vegna þess að fólk er að reyna finna sér nýja fjölskyldu í stað þeirrar brotnu.

5. Afstaða fjölskyldu til ósveigjanlegrar, eftirgefanlegrar bókstafstrúar: Á ekki við þar sem það er lítið um trú á krafta og yfirnáttúrulega hluti meðal glæpahópsins.

6. Þörf einstaklings til að ná völdum í óvinveittum heimi: Margir meðlimir ólust líklega upp í fátækt og lítið um völd í þeim aðstæðum. Það að komast inn í cocaine cowboys gefur þeim færi á að upplifa völd, t.d. með því að eignast peninga.

7. Þörf fyrir öruggt umhverfi til að nota lyf saman og að nota þau á einstaklingsgrundvelli: Þetta á vel við cocaine cowboys, enda byggist glæpahópurinn á sölu kókaíns en það fylgir sölunnni alltaf einhver neysla. Í glæpahópnum ætti að vera frekar öruggt umhverfi til þess að innbyrða efni, þar sem litlar líkur væru á ónýtum eiturlyfjum þegar þau stunda innflutninginn sjálf.

8. Þörf fyrir dópsölu: Þetta á einstaklega vel við, þar sem Cocaine cowboys er glæpahópur sem að byggist á dópsölu, þá sérstaklega kókaíni og grasi.

9. Þörf að stunda ódæmigerða, andfélagslega hegðun og kynfrávik: Engar sögur eru að finna um sadómasókisma, mánnát, át á úrgangi eða vampírisma meðal Cocaine cowboys en ekki er hægt að útiloka að einhvað slíkt hafi átt sér stað, en það tíðkaðist þó ekki og var ekki hluti af glæpahópnum.

10. Þörf fyrir útrás neikvæðra skapandi hvata: Ofbeldi meðal hópsins jókst mikið og var mikið vandamál í Miami á þessum tíma, morð var bara hluti af þessu og snerist ekki bara um neikvæða útrás heldur var oft mikil yfirlýsing á bakvið morðin.

11. Skortur á framtíðartrú: Framtíðartrú var ekki hluti af Cocaine cowboy glæpagenginu, það var lítið hugsað út í trúarbrögð og framtíðinna. Þeirra starfsemi gekk meira út á hagnað vegna dóp sölu og að leyfa engu að stoppa sig.

12. Þörf á að eiga við innri djöfla: Þetta á ekki endilega við um Cocaine cowboys, en það gæti mögulega verið að þeir meðlimir sem stunduðu eiturlyfjanotkun af kappi hafi fengið einhverskonar ranghugmyndir vegna neyslu og þá hefðu þeir kannski getað leitað til félaga sinna innan hópsins sem voru kannski á sama stað. Það eru hins vegar ekki til nein gögn sem sýna fram á það þannig þetta eru bara okkar vangaveltur.

13. Áráttukenndir helgisiðir: Morðin má túlka sem ákveðinn helgisið, það að keyra framhjá á mótorhjólum og skjóta aðila varð mjög einkennandi fyrir hópinn.

14. Þörfin á að losna undan sektarkennd: Oft við það að ganga í svona hópa er auðveldara að réttlæta glæpi fyrir sjálfum sér með því að segja að allt sem þau geri sé í þágu hópsins og losna þannig undan sektarkennd. Einnig það að vera sagt fyrir verkum getur auðveldað einstaklingum að losna við sektarkennd.

15. Þörf til að æfa töfrahugsun: Cocaine cowboys var ekki trúaður glæpahópur og hafði ekki trú á töfrum.

16. Þörf fyrir mikla samkennd með öðrum hópmeðlimum: Bræðra/systralag er mjög stórt í dópheiminum, þetta er oft eins og litlar fjölskyldur þar sem allir standa saman og vernda hvern annan. Það var mjög líklega nákvæmlega þannig í Cocain cowboys. Í svona bræðra/systralagi og litlum fjölskyldum verða sambönd oft verulega náin og leiða stundum til kynferðislegs samband, en við höfum engar áreiðanlegar upplýsingar um hvernig það var hjá Cocain cowboys.

17. Dramatísk breyting á persónuleika eða geðlagi: Ekki nægilegar upplýsingar til svo hægt sé að segja hvort þetta passi við eða ekki. Vitum ekki hvort að fólkið sem gekk inn í glæpahópinn varð fyrir miklum breytingum á persónuleika eða geðlagi við það eitt að ganga í hópinn.

18. Uppteknir af dauða: Það fylgir glæpagenginu mikið ofbeldi og meðlimir gera sér grein fyrir hættunni sem fylgir því að taka þátt, það að ganga inn í þetta glæpagengi fylgir því að beita ofbeldi og verða fyrir ofbeldi, fremja morð og slíkt. Það má því segja að fólk verði meira upptekið af dauðanum en annars.

19. Tapa frelsi viljans: Það að ganga inn í glæpahóp eins og Cocaine cowboys fylgir oft að tapa frelsi viljans, þú svarar til leiðtoga og skrifar þannig svolítið eigið frelsi í burtu. Flestir sem fara inn í glæpahópa eins og Cocaine cowboys festast og eina leiðin út er dauði.

20. Stöðug hlustun á þungarokk, speed metal, dauðarokk eða iðnaðartónlist: Þungarokk er ekki einkennandi tónlist fyrir dóp heiminn og þar með ólíklegt að það hafi átt við cocaine cowboys. Líklegra væri að rapp eða spænsk tónlist hafi einkennt hópinn þar sem flestir átti ættir að rekja til Kólumbíu og rapp fylgir oft dóp heiminum.

21. Mikill áhugi á nýaldar lesefni eða á yfirnáttúrulega sviðinu: Lesefni og yfirnáttúrulegir hlutir eiga ekki við Cocaine cowboys.

22. Stöðugur áhugi á hlutverkaleikjum, þar sem hópmeðlimir taka á sig hlutverk í leiknum og gera að sínum: Ekki nægilegar upplýsingar til staðar. Við vitum ekki hvort fólk var sett í verk eða hvort það tók þau að sér, líklegt var þetta samblanda af hvoru tveggja. Fólk kom inn í glæpagengið til að selja dóp og græða pening, en þegar það kom að morðum er líklegt að einhverjir hafi verið skyldaðir í þau störf.

23. Ýkt samsömum við hugmyndir um yfirburði ákveðinna kynþátta: Á ekki við, þar sem meðlimir Cocaine Cowboys voru af ólíkum kynþáttum.

24. Dramatísk breyting á fjárhagsstöðu: Þetta á mjög vel við Cocaine cowboys, það fylgir því mikið peningaflæði af svörtum peningum sem einstaklingar geta ekki útskýrt. Einnig er erfitt fyrir meðimi að halda í aðrar vinnur þar sem glæpastarfsemin tekur mikinn tíma og oft á óreglulegum tímum.

25. Hatur á kristinni trú: Það er ekki fjallað um hatur á trú í kringum Cocaine cowboys, ólíklegt er að það ríki hatur á kristinni trú þar sem margir meðlimir Cocaine cowboys eiga rætur að rekja til Kólumbíu en þar er kristin trú mjög stór og því líklegt að meðlimir Cocaine cowboys hafi margir verið kristinnar trúar, án þess að vera helteknir af trú sinni.

6. Mælikvarði 6: Félagsleg áhrif

Undanlát

Meðlimir hópsins gætu hafa látið undan annars vegar vegna hræðslu og hótanna um refsingu stjórnenda, en líklegra er að loforð um öfluga umbun hafi fengið meðlimi til að gangast í lið við þá í upphafi, t.d. loforð um himinháar fjárhæðir og að þeir séu undir verndarvæng stjórnenda sinna svo lengi sem þeir geri það sem þeir eru beðnir um.

Innhverfing

Það er ekki ólíklegt að til að byrja með hafi meðlimir ekki alveg trúað að það sem þeir voru að gera væri rétt, t.d. að myrða annað fólk, en með tímanum er líklegt að allavega einhverjir hafi farið að raunverulega trúa því að það sem þeir gerðu væri í lagi í þágu málefnisins og þar með eru viðhorf þeirra orðin innhverfð.

Samsömum

Áður en fólk kom inn í hópinn voru þau kannski að leita að hóp með sömu viðmið og þeir höfðu. Hjá Cocaine cowboys voru það sem dæmi mikill peningur og fólk áttaði sig kannski ekki á því hvað væri almennilega í gangi fyrr en of seint. Þegar fólk var komið inn í þetta þá var ekki hægt að hætta við og smátt og smátt byrjar fólk að reyna líkjast hver öðrum, eða byrjar ósjálfrátt að verða líkari og líkari hópnum. Hér gæti sem dæmi fólk byrjar að líkjast hópnum svo þeir muni ekki falla út úr hópnum og eiga á þeirri hættu að verða myrt.

7-8 Mælikvarði 1: DSM-5

Áfallastreituröskun 7.3.

Skilgreiningin á Áfallastreituröskun er: “að viðkomandi verði vitni að raunverulegum eða hótuðum dauða, alvarlegu slysi, eða kynferðislegu ofbeldi á 1 (eða fleiri) máta.” Eitt atriði er bein upplifun áfalls/áfalla, en það á vel við Griseldu þar sem hún varð fyrir miklu ofbeldi í æsku, oft í formi kynferðisofbeldis, af kúnnum móður sinnar sem var vændiskona. Það er einnig talað um að Griselda hafi síðan sjálf byrjað að stunda vændi á unga aldri. Einkenni hennar falla inn í: “neikvæð breyting á hugarstarfi og skapi í tengslum við áfallið/áföllin, sem hefjast eða versna eftir að áfallið/áföllin eiga sér stað, eins og fram kemur í 2 (eða fleiri) af eftirfarandi.” Það er ekki ólíklegt að hún hafi upplifað viðvarandi og ýtar neikvæðar tilfinningar eða væntingar gagnvart eigin sjálfi, öðrum eða um heiminn, þar sem hún gæti hafað upplifað sig sem vonda og hefur þá kannski farið að lifa bara eftir því hugarfari. Einnig hefur maður það svona á tilfinningunni að hún hafi verið með viðvarandi neikvætt tilfinningaástand, þar sem maður hlýtur að vera ansi reiður til að láta myrða hundruði manns og reiði er oft ansi sterkt stjórnunartól sem hún hlýtur þá að hafa nýtt sér í sinni valdastöðu.

Hegðunarröskun - 15.3.

Skilgreiningin á Hegðunaröskun er: “Síendurtekin hegðun sem felur í sér brot á réttindum annarra. Algeng dæmi eru ofbeldi…”. Þessi skilgreining passar verulega vel við Griseldu þar sem hún drap og lét drepa fullt af fólki og niðurlægði og hótaði enn fleirum.

Kókaín Víma - 16.5.1.

Röskun sem felur í sér að Kókaín sé nýlega innbyrt og klínískt merkjanlega miður uppbyggilegar hegðunar og sálfræðilegar breytingar sem á sér stað á meðan eða, rétt á eftir, efnainntöku. Griselda var náttúrulega að smygla helling af þessu efni inn til Bandaríkjanna og selja það og því alls ekki ólíklegt að hún hafi einnig notað efnin, en staðreyndin er sú að það er rosalega lítið vitað um það hvernig karakter Griselda var, fyrir utan það að hún var kaldrifjaður eiturlyfjasali sem hikaði ekki við að láta drepa fólk ef það hentaði henni.

9-10. Mælikvarði 2: Persónuleikaraskanir

18.2.4. - Sjálfhverf persónuleikaröskun

Ekki eru miklar upplýsingar um Griseldu eða hvernig hún var sem persóna, en við teljum að Sjálfhverf persónuleikaröskun passi best við hana. Það hljómar eins og hún hafi haft ofvaxið sjálfsálit og að hún hefði verið upptekin að því að ná meiri og meiri völdum. Við vitum að hún notaði aðra til að ná eigin markmiðum, lét aðra drepa fyrir sig, lét aðra selja dóp fyrir sig og fleira. Hana skorti hluttekningu og hugsaði því ekki út í tilfinningar annarra. Einnig teljum við, út frá því sem við lásum, að hún hafi sýnt hroka eða drambsýni í hegðun sinni og viðhorfum. Hún var greinilega sjálfhverf og siðleysingi.

Lögreglumynd af Griseldu Blanco.

Andrew Tate og Hustlers Kult

Jóhanna Karen Jónsdóttir & Steinþór Örn Helgason

Nafn Hópsins

Sértrúar/glæpa hópurinn sem fjallað verður um hér að neðan gengur ekki formlega undir neinu sérstöku nafni fyrir utan leiðtoga þess, þ.e. Andrew Tate. Hann er þó með áskriftarsíðu sem kallast Hustlers University sem mætti vera viðeigandi nafn fyrir glæpa hópinn.

1. Myndun hópsins

Andrew Tate hefur verið í fjölmiðlum frá árinu 2005 en hann byrjaði ferilinn sinn sem kickboxing bardagamaður. Þar keppti hann í hæstu deildum og vann sér inn nokkra titla. Á árunum sem fylgdu nýtti Andrew sér frægð bardagaíþróttarinnar til þess að reyna koma sér á framfæri sem raunveruleikastjarna. Hann tók þátt í sjónvarpsþáttunum Big Brother en var síðan rekinn úr þeim aðeins 6 dögum síðar vegna mótlætis frá áhorfendum. Hann hafði sýnt af sér mikla fordóma í garð kvenna, hinsegin fólks og var að auki undir rannsókn lögreglu vegna meintrar líkamsárásar. Andrew hefur síðan þá haldið uppi vefsíðu þar sem hann kennir áskrifendum að afla sér fjár á óhefðbundinn máta. Einnig notar hann samfélagsmiðla til þess að auka fylgi sitt og dreifa “boðskap” sínum sem betur kallast hatursorðræða. Á Youtube, Tiktok og Twitter t.d., hvetur hann fylgjendur sína til þess að dreifa myndböndum sínum áfram þannig að hann nái til sem flestra. Hann nær þannig sérstaklega til gagnkynhneigðra hvítra karlkyns ungmenna með stuðandi orðræðu sinni. Árið 2022 varð hann verulega þekktur og komst í fjölmiðla um allan heim fyrir að dreifa hatursorðræðu í garð kvenna, eitraðri karlmennsku og villandi upplýsingum.

Andrew Tate vekur athygli hvert sem hann fer.

2. Glæpur hópsins

Árið 2015 var Andrew ásakaður um nauðgun á tveim konum og líkamsárás gegn annarri í Bretlandi en var þó ekki fundinn sekur vegna skorts á sönnunargögnum. Árið 2022 fundust fjórar konur inn á húsi Tates í Rúmeníu þar sem þeim var haldið föngum. Í desember 2022 var Andrew, ásamt bróðir sínum Tristan, handtekinn vegna gruns um naugðun og mannsal.

Andrew hélt uppi klámssíðu þar sem hann fékk konur til þess að koma fram naktar og framleiða klámefni í gegnum vefmyndavél. Hann fékk konurnar til þess að gera þetta með því að lofa þeim ást og umhyggju í rómantísku ástarsambandi.

Andrew Tate handtekinn í Rúmeníu.

3. Mælikvarði 5: CCM

Þessi mælikvarði á ekki við um þennan sértrúarsöfnuð þar sem hópurinn sjálfur hefur ekki gerst sekur um glæpi, hvað þá morð, enn sem vitað er.

4. Mælikvarði 3: Heilaþvottur

Sértrúarsöfnuðurinn hans Andrew Tates er tvíþættur; annars vegar konurnar sem hann misnotar valdastöðu sína gegn og hinsvegar fylgjendur hans á samfélagsmiðlum sem hann heillar með hatursáróðri sínum. Ekki er hægt að fullyrða hvernig Andrew Tate hefur komið fram við konurnar sem hafa verið að vinna fyrir hann og með honum í sambandi en útfrá þeirra og hans eigin frásögn er hægt að draga nokkrar ályktanir um þennan kvarða.

Fórnarlömb:

Þrep 1: Niðurbrotsþrepið

Konurnar sem Andrew Tate hefur misnotað í gegnum tíðina hafa verið beittar líkamlegu og andlegu harðræði. Hann hefur viðurkennt að neita þeim að fara út úr húsi án hans og einangrað þær með því að neita þeim að hitta vini og fjölskyldu. Samkvæmt hans og þeirra eigin orðum mega þær ekki fara út að skemmta sér né fara út að borða svo eitthvað sé nefnt.

Þrep 2: Breytingaþrepið

Andrew lofar þeim konum sem hann er að sofa hjá og fær til þess að framleiða klámefni að hann muni giftast þeim og elska þær. Hann lætur þær trúa því að sambandið þeirra sé dýpra en það er í raun og veru. Hann heldur því áfram að einangra þær með því að t.d. taka vegabréf þeirra. Þær eru sífellt skammaðar af honum fyrir þeirra lífstíl. Með því að lofa þeim öllu fögru byrja þær að eygja sér leið úr erfiðleikunum.

Þrep 3: Uppbyggingarþrepið

Andrew umbunar þeim fyrir kynlíf og framleiðslu á klámefni m.a. með húsnæði og fæðu. Einnig umbunar hann þeim konum sem eru í uppáhaldi hjá honum með því að auglýsa þær sem kærustur sínar. Þær fá að ferðast með honum og vera með honum meira og eru því “betur settar” en hinar konurnar. Þær eru þó allar ennþá undir ströngu eftirliti og merkir hann þær jafnvel sem sín eigin eign með húðflúrum.

Fylgjendur:

Þrep 1: Niðurbrotsþrepið

Andrew talar sífellt niður til fylgjenda sinna og beitir þá þannig andlegu harðræði með orðum sínum. Einangrun fylgjenda hans felst einna helst í því hvernig reiknirit (e. algorithm) forrita líkt og TikTok og Youtube byrja að sýna þeim meira efni eftir hann og efni sem hefur sömu skilaboð og hans. Þannig festast þeir í vítahring og skoðanir þeirra byrja að endurspegla hans eigin. Þar sem samskipti og samband Andrews og fylgjenda hans er að mestu leyti rafrænt og einhliða er því ekki mikið líkamlegt harðræði til staðar.

Þrep 2: Breytingaþrepið

Hann fær fylgjendur sína til þess að skammast sín fyrir hegðun sína, t.d. fyrir að fá ekki nógu mikið kynlíf, eiga ekki nóg af peningum/eignum og að lifa sínu lífi öðruvísi en hann gerir sjálfur. Hann smánar fylgjendur sína með því að kalla þá illum nöfnum. Hann lofar þeim mun betra lífi ef þeir taka upp hans lífstíl og fylgja hans ráðum í samskiptum við kvenfólk, í viðskiptum og í starfsferli. Með því að horfa á og lesa mikið efni eftir hann byrja fylgjendur þannig að sjá fyrir sér “betra líf.”

Þrep 3: Uppbyggingarþrepið

Með því að taka upp lífstíl og hegðun Andrews þá byrja fylgjendur hans að taka orðum hans inn á sig eins og hann sé að hrósa þeim þar sem hann lofar aðeins þeirri hegðun sem fylgir hans eigin gildum. Þeir sem kaupa sig inn í námskeiðin sem hann kennir og horfa á hans efni fá þannig raunverulega kennslu um hvernig á að vera “alvöru karlmaður.” Andrew hefur einnig náð að sannfæra aðrar samfélagsmiðlastjörnur um að lifa hans lífstíl og fá þá til þess að dreifa hans boðskap. Þannig öðlast þeir hans vinskap. Á endanum fá þeir sérstök verkefni frá Andrew sem segja til um þeirra stöðu innan söfnuðsins. Með því að ná þessum einstaklingum á sitt vald öðlast hann meira fylgi.

5. Mælikvarði 4: 25 Norris atriði

Okkur finnst Norris skalinn einungis eiga við fylgjendur hans en ekki fórnarlömb þar sem þetta á helst við boðskapinn sem hann dreifir. Af 25 atriðum eiga 12 atriði við:

1. Sjarmerandi andfélagslegur leiðtogi.

2. Þörf fyrir dramatíska og eldfima útrás.

3. Vaxandi reiði.

4. Andfélagslegur persónuleiki sem skapaður er vegna einhvers konar höfnunar frá einhverjum sem stendur manni nærri.

6. Þörf einstaklings til að ná völdum í óvinveittum heimi.

9. Þörf að stunda ódæmigerða, andfélagslega hegðun og kynfrávik.

10. Þörf fyrir útrás neikvæðra skapandi hvata.

12. Þörf á að eiga við innri djöfla.

14. Þörfin á að losna undan sektarkennd.

16. Þörf fyrir mikla samkennd með öðrum hópmeðlimum.

17. Dramatísk breyting á persónuleika eða geðlagi.

24. Dramatísk breyting á fjárhagsstöðu.

Því má draga fram þá ályktun að Norris skalinn passar nokkuð vel við þennan sértrúarsöfnuð ef notast er við eftirfarandi mælikvarða:

0-10 = Passar illa.

11-15 = Passar nokkuð.

16-20 = Passar vel.

20-25 = Passar mjög vel.

6. Mælikvarði 6: Félagsleg áhrif

 

Undanlát

Á betur við fórnarlömb hans en fæstir eru alveg sammála Tate til þess að byrja með. Hann notar umbun og refsingar gegn sínum fórnarlömbum með því að einangra og ráðskast með þær þær þar til þær treysta honum.

InnhverfinG

Á mjög vel við bæði fylgjendur og fórnarlömb hans þar sem þau byrja að taka inn boðskapinn hans sem hann dreifir sem sannleika.

Samsömun

Þegar að boðskapnum hefur verið dreift byrjar fylgjendur og fórnarlömb hans að fylgja hans lífstílsvenjum og dreifa boðskap hans sjálfstætt. Því á þessi liður mjög vel við.

7-8. Mælikvarði 1: DSM-5

Barnahneigð

Andrew hefur viðurkennt Barnahneigð sína með því að tala um hvernig hann telur eðlilegt að allir karlmenn girnist táningsstelpur í stað fullorðna kvenna. Hann hefur einnig viðurkennt að hafa átt í óviðeigandi samskiptum við ólögráða stelpu. Einnig hefur bróðir hans stært sig yfir kynferðislegu sambandi hans við 16 ára stelpu sem Andrew fannst vera eðlilegur hlutur. Andrew uppfyllir formlega skilgreiningu á barnahneigð að einhverju leyti, þ.e. að hann hefur talað um hvernig hann hefur átt í óviðeigandi samskiptum við barn þegar hann var í kringum 30 og hún var á táningsaldri (Skilyrði B og C).

Hegðunarröskun

Andrew er með bjagaðar hugmyndir um hvað er rétt og rangt í heiminum. Hann hefur m.a. brotið gegn mörgum konum og sýnt mikla árásarhneigð. Andrew uppfyllir skilgreiningu A á Hegðunarröskun, þ.e. endurtekið og viðloðandi hegðunarmynstur þar sem brotið er á réttindum annarra eða brotið á aldursviðeigandi félagslegum viðmiðum/reglum seinustu 12 mánuði, með minnst 1 einkenni seinustu 6 mánuði. Þetta á vel við Andrew þar sem hann situr nú inni vegna kynferðisglæpa.

Sadismi

Andrew var ásakaður um nauðgun og líkamlegt ofbeldi gegn konum. Hann uppfyllir því lið B í formlegri skilgreiningu á Sadisma, þ.e. að hann hefur beitt konur sálfræðilegum og líkamlegum kvölum án þeirra samþykkis. Því má álykta að hann uppfylli einnig skilgreiningu A, þ.e. að á minnst 6 mánaða tímabili fær hann endurteknar og sterkar kynhvatir eða sýnir hegðun þar sem sálfræðilegar eða líkamlegar kvalir á kostnað annara valda honum kynörvun.

AthyglisbrestUR og ofvirkniröskun

Andrew talar oft mjög hratt og mikið í viðtölum og segir hiklaust það sem hann er að hugsa. Hann virðist því vera mjög hvatvís. Hann drekkur 10-15 kaffibolla á dag og má því draga þá ályktun að hann noti kaffi til þess að róa sig. Andrew virðist sýna einkenni sem koma fram í skilgreiningu A: Langvarandi mynstur athyglisbrests og/eða ofvirkni/hvatvísi sem truflar virkni eða þroska. Erfitt er þó að fullyrða það þar sem það kemur hvergi fram í okkar heimildum.

9.-10. Mælikvarði 2: Persónuleikaraskanir

Sjálfhverf persónuleikaröskun

Andrew sýnir mörg einkenni Sjálfhverfrar persónuleikaröskunnar. Hann talar um sjálfan sig eins og hann sé mikilvægasta manneskja í heiminum og segir fylgjendum sínum að gera allt sem hann gerir, þá munu þau ná árangri í lífinu. Hann uppfyllir því skilgreiningu DSM-5 á sjálfhverfri persónuleikaröskun þar sem hann hefur m.a. ofvaxið sjálfsálit, er upptekinn af draumórum um ótakmarkaðan árangur og völd, þarfnast ýktrar aðdáunar, trúir því að hann sé sérstakur og einstakur og notar sér persónuleg sambönd.

Andrew Tate í essinu sínu. Takið sérstaklega eftir sveðjunni!

Andfélagsleg persónuleikaröskun

Þó það virðist líklegra að hann sé með hegðunarröskun og sjálfhverfa persónuleikaröskun, þá er einnig hægt að bera rök fyrir því að hann sé með Andfélagslega persónuleikaröskun. Þar sem Andrew hefur brotið mörgum sinnum á réttindum kvenna og virðir ekki lög og félagsleg viðmið er hægt að álykta að andfélagsleg persónuleikaröskun sé til staðar. Hann uppfyllir því skilgreiningu DSM-5 á andfélagslegri persónuleikaröskun þar sem hann m.a. Getur ekki haldið sig við félagsleg viðmið varðandi virðingu fyrir lögum, sýnir mikinn pirring og ofbeldishneigð og sýnir skeytingarleysi gagnvart öryggi annara. Einnig er mikill skortur á eftirsjá til staðar.

Heimildir

1. https://www.mbl.is/frettir/erlent/2022/12/30/tate_handtekinn_i_rumeniu/

2. https://en.wikipedia.org/wiki/Andrew_Tate#Criminal_investigations

3. https://www.thesun.co.uk/news/20968350/andrew-tate-women-not-allowed-leave-romania/

4. https://www.bbc.com/news/world-europe-64285341

David Koresh og Waco

Anna Júlía Magnúsdóttir, Eva María Thorarensen & María Nína Gunnarsdóttir

Kallað

David Koresh (fæddur: Vernon Wayne Howell), The Branch Davidians, The Waco tragedy.

1. Myndun hópsins

Hópurinn byrjaði að myndast þegar “Davidian hreyfingin” klauf sig frá Aðventista trúarsöfnuði með forystu Victor Houteff árið 1930. Hann keypti eign fyrir þetta trúaða samfélag í Waco, Texas, sem hópurinn er einnig kenndur við. Húsið var kallað Mount Carmel. Það sem var sérstakt við Davidians söfnuðinn var að þau trúðu á heimsendi. Eftir andlát Houteffs árið 1955 skiptist hópurinn og þeir sem eftir stóðu í Mount Carmel voru fylgjendur manns af nafninu Benjamin Roden. Það var ekki fyrr en 1981 þar sem umræddi Vernon Howell kom til sögu og varð hluti af Davidian hreyfingunni. Hann hélt því fram að hann væri sendiboði Guðs og gæddur spádóma hæfileikum, hann fékk sívaxandi vald innan safnaðarins. Hann náði fullu valdi á hópnum árið 1990, þegar sonur Benjamin Rodens fór í fangelsi fyrir morð, hann hefði getað orðið leiðtogi safnaðarins. Þegar Vernon var orðinn leiðtogi breytti hann nafninu sínu úr Vernon Wayne Howell  í David Koresh, þar sem hann taldi sig vera afkomandi Davíðs konungs úr Biblíunni og þar sem hann væri Siríus endurfæddur, sem var Biblíunafn konungs Persíu. Hópurinn hafði því verið lengi til staðar áður en Koresh kom til sögu, vert er að minnast á að harmleikurinn hefur mikið að gera með Koresh en alls ekki alfarið. Söfnuðurinn bjó við erfiðar aðstæður og hafði ekki aðgang að hita, rafmagni og erfitt aðgengi að mat. Söfnuðurinn hafði ekki lifað við strangar reglur en með tímanum urðu þær strangari og yfir siðferðisleg mörk einkum þegar Koresh tók til valda.

Koresh með safnaðarmeðlimum.

2. Glæpur hópsins

            Þegar David komst til valda í söfnuðinum skipaði hann meðlimum að lifa skírlífi og að byggingin skildi vera aðskilin eftir kynjum. Hann hélt því fram að hann væri með heilagt sæði og flest börnin urðu hans. Hann fór hinsvegar einnig að taka upp sambönd við börn og átti fjölda eiginkona en aðeins eina löglega. Hann gaf stúlkum allt niður í 10 ára stjörnu Davíðs sem merkti meðal annars að þær væru tilbúnar í að stunda kynlíf. Meðlimir söfnuðsins urðu áhyggjufullir og sögusagnir af kynferðisofbeldi fóru á kreik, en það var hinsvegar ekki ástæða rannsóknar hjá ATF. (sérdeild - tobacco and firearms - innan FBI) Söfnuðurinn trúði á Harmagedón, úrslitaorrusta við heimsendi og Koresh lagði mikið upp úr undirbúningi fyrir það. ATF heyrði af því að söfnuðurinn virtist vera að stofna skæruliðaher og voru með ólögleg skotvopn. Rannsókn þeirra leiddi til leitar- og handtökuskipunar. Á þessum tíma var samfélagið virkilega óöruggt þegar kom að sértrúarsöfnuðum sem ýtti enn frekar undir gang mála. Þann 28. febrúar, 1993 átti handtakan að eiga sér stað en þess í stað byrjaði mikil skothríð og margir særðust og nokkrir létust, ekki er vitað hver byrjaði skotárásina. FBI tók við málinu, þau notuðu allar brellur í bókinni, spiluðu liðlangann daginn háa tónlist og settu upp kastara sem lýstu upp húsið til þess að gera söfnuðinn svefnlausan. Þau stóðu í 60 klukkustunda samningsviðræðum en ekkert gekk, samtal svoru 899 manns að sitja um Mound Carmel. Að lokum þann 19. apríl, eftir 51 daga umsátur, sendi FBI skriðdreka með táragasi inn í húsið. Eldur kviknaði í Mount Carmel og 76 manns létust af 85 meðlimum Davidians safnaðarins, þ.á m. fjöldi barna. Ekki er víst hvernig eldurinn hafi kviknað né hvernig Koresh lést, hvort það hafi verið meðlimir safnaðarins sem kveiktu í eða afleiðingar gjörða FBI. Koresh var skotinn en ekki er víst hvort hann hafi framið sjálfsmorð eða einhver annar hafi skotið hann.

Mikil skotvopnaeign var helsta ástæða þess að FBI fór að skipta sér af hópnum.

3. Mælikvarði 5: CCM

Þar sem að ekki er vitað hvernig eldurinn varð til er erfitt að segja til um þennan mælikvarða. Þetta gæti mögulega verið nr. 143: Hópæsingarmorð, þegar hópæsingur fer úr böndunum og saklaus fórnarlömb verða fyrir barðinu. Í þessu tilviki gæti hópæsingur hafa átt sér stað sem varð til þess að eldur fór af stað og öll þessu fórnarlömb dóu.

Hins vegar ef David Koresh kveikti eldinn eins og orðrómur er um, gæti þetta fallið undir 141. Sértrúarmorð framið af einum meðlimi trúarhópsins.

4. Mælikvarði 3: Heilaþvottur

1. Niðurbrotsþrepið

Þrjú þrep eru í heilaþvotti. Í þessu tilviki er fyrsta niðurbrotsþrepið til staðar. Koresh einangraði hópinn, stjórnaði lífi þeirra og refsaði þeim. Eins og minnst var á var ekki rafmagn, hiti né aðgangur að vatni og miklar kröfur lagðar á að hlusta á predikunar hans í allt að 15 klukkustundir á dag. Konur máttu ekki mála sig né ganga með skartgripi og þurftu að hylja rassinn sinn. Hann setti strangar reglur á matarræði og ef einhver gerði eitthvað af sér var þeim refsað og þau skömmuð fyrir framan aðra. Þau voru einnig beitt líkamlegu ofbeldi og hvött til að beita ofbeldi sín á milli. Hann aðskildi einnig fjölskyldur ef honum fannst tengslin þeirra á milli betri en við sig sjálfan. Hann misnotaði börn kynferðislega og taldi sig vera með algjöra stjórn á öllum konum.

2. Breytingarþrepið

Annað þrep heilaþvottar, var einnig til staðar. Koresh var sífellt að tala um nýjar hugmyndir og í leit að fleiri hugmyndum, Mount Carmel átti að vera miðja nýja lífsins eftir Harmagedón. Meðlimir voru einangraðir og sífellt að heyra skammir og ofbeldi.

3. Uppbyggingarþrepið

Þriðja þrep heilaþvottar er uppbyggingarþrepið sem er mikilvægt þrep. Það var til staðar að einhverju leyti. Koresh lagði mikið upp úr tengslum sínum við fólk í söfnuðinum. Aðstæður safnaðarins voru ekki alltaf slæmar og þessi þróun gerðist yfir langan tíma. Þegar Koresh varð leiðtogi var hann búinn að sannfæra meðlimi að hann væri sendiboði Guðs bæði með gjörðum og orðum. Þær hliðar af Koresh urðu sjaldséðari og meðlimir mátu þess mikils þegar þær hliðar komu fram. Meðlimir safnaðarins hafa fundið fyrir vinsemd frá Koresh og lærðu mikið af honum. Þessi þrep hafa líklega farið í hring yfir nokkur ár.

Hann er sagður hafa sagt hópnum þegar það var verið að skjóta á þau: Farið út, fríkið út, skjótið marga áður en þið deyjið.

5. Mælikvarði 4: 25 Norris atriði

 Mælikvarði 4 er tékklisti með 25 atriðum til þess að meta hvort hópar séu hættulegir.

 1. Hvort leiðtoginn sé sjarmerandi og andfélagslegur: Í þessu tilfelli var leiðtoginn, Koresh svo sannarlega andfélagslegur. Hann var allavega nógu sjarmerandi og sannfærandi til þess að safna í nærrum því 900 manna hóp sem vildi fylgja honum og hans trú svo þetta fær 20 á skalanum.

2. Þörf fyrir dramatíska og eldfima útrás: Í þessu tilfelli er ekki mikið vitað um hegðun hópsins, og það lítur út fyrir að þau hafi verið frekar meinlaus. Það sem er vitað er að þau voru að undirbúa sig fyrir heimsendi og voru að safna t.d. vopnum. Það er vissulega ólöglegt og var það ástæðan fyrir að FBI taldi hópinn það hættulegan að það þyrfti að stoppa hann.

03. Vaxandi reiði: Ekki er vitað um að hópurinn hafi verið með einhverja sameiginlega reiði sem beint var að ákveðnum óvini. Eins og kom fram hér fyrir ofan voru þau að undirbúa sig fyrir heimsendi og hópuðust frekar saman af trúarlegum ástæðum heldur en vegna reiði, 5 á skalanum.

04. Andfélagslegur persónuleiki sem skapaður er vegna einhverskonar höfnun frá einhverjum sem stendur manni nærri: Þetta atriði á mjög vel um David Koresh þar sem að faðir hans fór frá móðir hans áður en hann fæddist og móðir hans fór síðan frá honum þegar hann var 4 ára. Þetta væri í kringum 24 á skalanum.

05. Afstaða fjölskyldu til ósveigjanlegrar, óeftirgefanlegrar bókstafstrúar: Móðir Koresh var mjög trúuð svo þetta á frekar vel við, í kringum 20 á skalanum.

06. Þörf einstaklings til að ná völdum í óvinveittum heimi: Koresh lýsti barnæsku sinni sem einmannalegri svo þetta gæti verið satt að hluta til, í kringum 15 á skalanum.

07. Þörf fyrir öruggt umhverfi til að prófa lyf saman og að nota þau á einstaklingsgrundvelli: Ekki kemur fram að hópurinn hafi verið að taka einhver lyf saman svo þetta atriði fær 0 á skalanum.

08. Þörf fyrir dópsölu: Engin dópsala fór fram hjá hópnum svo þetta fær 0 á skalanum.

09. Þörf að stunda ódæmigerða, andfélagslega hegðun og kynfrávik: David Koresh var sagður hafa verið sekur um barnaníð svo þetta á við um hann, 25 stig.

10. Þörf fyrir útrás neikvæðra skapandi hvata: Ekki er vitað um neitt svoleiðis, 0.

11. Skortur á framtíðartrú: Hópurinn var jú að undirbúa sig fyrir heimsendi svo það telst sem skrortur á framtíðartrú, 20 á skalanum.

12. Þörf á að eiga við innri djöfla: Ekki er talað um neitt slíkt svo sennilega í kringum 1 á skalanum.

13. Áráttukenndir helgisiðir: Það kemur ekki mikið fram um siði hópsins nema að þau voru sífellt að undirbúa sig fyrir heimsendi. Einnig var Koresh mjög strangur á mat þeirra og klæðaburð. Það er ákveðin árátta útaf fyrir sig svo þetta væri í kringum 10 á skalanum.

14. Þörfin á að losna undan sektarkennd: Ekki er minnst á neitt slíkt, 0 á skalanum.

15. Þörf til að æfa töfrahugsun: Ekki er vitað um neitt slíkt, 0 á skalanum.

16. Þörf fyrir mikla samkennd með öðrum hópmeðlimum: Lítið er vitað um hegðun þeirra gagnvart öðrum hópmeðlimum svo þetta á ekki við, 0.

17. Dramatísk breyting á persónuleika eða geðlagi: Meðlimir töluðu um að Koresh væri skapstór og væri stöðugt að breyta um stefnu svo þetta á vel við, 20 stig.

18. Uppteknir af dauða: Í raun voru þau ekki upptekin af dauða heldur heimsendi. Koresh sagði við þau að þau myndu lifa heimsendinn af því þau væru: the chosen people to survive, af því hann væri sonur guðs. Þetta á ekki beint við, 5 á skalanum.

19. Tapa frelsi viljans: Meðlimir hópsins voru undir miklum aga hjá Koresh og fóru eftir hans sérkennilegu reglum. Hann vildi að þau myndu útskúfa sig frá umheiminum svo þetta á við, 20 stig á skalanum.

20. Stöðug hlustun á þungarokk, speed metal, dauðarokk eða iðnaðartónlist: Hópmeðlimir voru látnir hlusta á tónlistina hans David Koresh en hann var sjálfur að framleiða tónlist. Þetta á við að hluta til, 15 stig.

21. Mikill áhugi á nýaldar lesefni eða á yfirnáttúrulega sviðinu: Ekki kemur fram að þau hafi verið að lesa neitt annað en Biblíuna, en þau lásu hana 3 á dag svo þetta á kannski við að hluta til, 10 stig.

22. Stöðugur áhugi á hlutverkaleikjum, hópmeðlimir taka á sig hlutverk í leiknum og gera að

sínum: Ekki er vitað um neitt slíkt, 0 á skalanum.

23. Ýkt samsömun við hugmyndir um yfirburði ákveðinna kynþátta: Ekki kemur neitt fram um svoleiðis, 0.

24. Dramatísk breyting á fjárhagsstöðu: Koresh var fátækur en ekki er vitað um neinar breytingar á fjárhagsstöðu hans svo 0 á skalanum.

25. Hatur á kristinni trú: Hópurinn fylgdi aðventista trú sem er tegund af kristinni trú svo þetta á ekki við, 0 á skalanum.

6. Mælikvarði 6: Félagsleg áhrif

Þessi hópur Davidians er flókinn. En samkvæmt félagslegu áhrifunum sem leiða af sér heilaþvott er fyrst undanlát, því næst innhverfing og að lokum samsömun (sálfræði viðmiðunarhópa). Þessi hópur byrjaði sem saklaus trúarsöfnuður en jókst sífellt í öfgakennda hegðun. Koresh innleiddi kröfur sem hafa gerst smátt og smátt, oft er auðveldara að sætta sig við það sem gerist í kringum mann þó maður sé ósammála. Sérstaklega þegar þær gerast yfir langan tíma og viðmiðin breytast. Það er nokkuð óumflýjanlegt að maður innleiði eitthvað af því sem er í kringum mann, félagsleg áhrif hafa mikil áhrif á fólk.

7-8. Mælikvarði 1: DSM-5

Hugvilluröskun

DSM-5 er bandarískt flokkunarkerfi sem notað er við greiningu geðraskana. Hegðanir Koresh eru bornar saman við  geðraskanir í DSM-5 er ljóst að Koresh glími með öllum líkindum við geðröskunina Hugvilluröskun sem er afbrigði geðklofarófsraskana.

Sem dæmi má nefna að hegðun hans var ekkert endilega furðuleg eða óeðlileg en hann trúði því samt að sama hvað myndi ske, þá væri hann alltaf að fara að deyja og hann trúði því að dauði hans myndi gerast sem hluti af hans sendiför (e. mission). Hann trúði því einnig að lögreglan sem og leynilögreglan væru með það að markmiði að ná honum og útrýma honum sem og Davidian hópnum. Ekki nóg með að hann tryði því að lögreglan og FBI vildu útrýma sér og hópnum, heldur þá trúði hann því að allir væru með það að markmiði að útrýma sér og Davidian hópnum sem er  einkenni hugvilluröskunnar. Hugvilluröskun skilgreinist einmitt þannig að einstaklingur trúi allskyns ímyndunum og upplifi ranghugmyndir.

Barnahneigð

Barnahneigð einkennist af því að einstaklingur hugsi eða laðist  kynferðislega að börnum. Þar sem Koresh stundaði kynferðislegar athafnir með einstaklingum undir lögaldri, m.ö.o. börnum, er hægt að segja að hann sýni án efa einkenni barnahneigðar.

9.-10. Mælikvarði 2: Persónuleikaraskanir

Sjálfhverf persónuleikaröskun

Sjálfhverf persónuleikaröskun (e. narcisism) einkennist af því að einstaklingur er mjög sjálfumglaður sem og sjálfmiðaður. Að finna ekki til með öðrum og finnast maður altaf hafa rétt fyrir sér eru einnig einkenni um sjálfhverfa persónuleikaröskun. Koresh sýndi einkenni sjálfhverfrar persónuleikaröskunnar. Hann nýtti sér meðlimi Davidians sér í hag og sannfærði þau um að allt sem þau gerðu fyrir sig væru þau að gera rétt og að fékk þau til að trúa því að hann sjálfur væri spámaður. Koresh þreyfst á valdinu og vildi hafa alla athygli á sér.

David Koresh.

Heimildir

1. https://www.ukessays.com/essays/psychology/david-koresh-prophet-or-delusional-narcissist.php#citethis

2. https://abcnews.go.com/US/david-koresh-followers-describe-life-inside-apocalyptic-religious/story?id=52033937#:~:text=By%201983%2C%20Koresh%20had%20joined,Adventist%20Victor%20Houteff%20in%201934.

3. https://en.wikipedia.org/wiki/David_Koresh

4. Lifandi vísindi, nr. 5. 2009, bls. 50-59: https://www.vox.com/2018/4/19/17246732/waco-tragedy-explained-david-koresh-mount-carmel-branch-davidian-cult-25-year-anniversary

5. https://www.pbs.org/wgbh/pages/frontline/waco/davidkoresh.html

6. https://www.biography.com/crime/david-koresh

7. https://abcnews.go.com/US/david-koresh-followers-describe-life-inside-apocalyptic-religious/story?id=52033937

NXIVM

Alda Ægisdóttir, Inga Birna Sigursteinsdóttir & Kristín Helga Ómarsdóttir.

Heiti Kult hóps

1. NXIVM.

2. NXIVM sex cult.

3. DOS.

1. Myndun hópsins

NXIVM var stofnað árið 1998 af Keith Raniere og Nancy Salzman. Stofnunin starfaði í upphafi sem markaðsfyrirtæki á mörgum sviðum og bauð upp á ýmis sjálfshjálpar- og önnur námskeið. Árið 2003 byrjaði NXIVM að bjóða upp á: Executive Success Programs (ESP), sem voru mjög dýr námskeið og fólu í sér öfluga, persónulega þjálfun. Raniere sagði að megináherslan væri að láta fólk upplifa meiri gleði í lífi sínu. Samtökin stofnuðu einnig fjölda undirstofnana, þar á meðal Jness sem átti að vera valdeflingaráætlun kvenna, Society of Protectors sem voru þjálfarasamtök karla og DOS sem átti að vera leynifélag eingöngu fyrir valdar konur. Árið 2017 urðu samtökin fræg þegar Raniere og nokkrir aðrir NXIVM meðlimir voru handteknir og ákærðir fyrir alríkisglæpi sem tengjast þátttöku þeirra í hópnum. Síðan þá hefur NXIVM verið leyst upp.

Upphafsmenn hópsins: Keith Raniere og Nancy Salzman.

2. Glæpur hópsins

Inn í NXIVM var „leynilegt“ félag sem kallaðist DOS sem var master-slave pýramíti þar sem Keith Raniere var efstur í pýramítanum. Það voru bara konur í DOS (fyrir utan Raniere), þær voru brennimerktar með sérstöku merki sem leynilega voru skammstafanir hans Keith Ranieres. Áður en konurnar gengu í DOS voru þær látnar játa eitthvað um sig sem var síðan notað sem kúgun til þess að þær myndu þegja um það sem gerðist innan DOS. Konurnar voru látnar senda nektarmyndir á konuna sem var æðri þeim, kölluð: Master, sem síðan endaði allt hjá Raniere. Einnig voru konurnar heilaþvegnar sem oft tengdist kynlífi og Raniere misnotaði margar af konunum.

Dæmigerður NXIVM hópur.

Glæpir hópsins voru því brennimerking á konum (sem Raniere skipaði en lét aðra framkvæma fyrir sig) og kynferðisleg misnotkun. Einnig var mikil kúgun í gangi innan hópsins sem Raniere stóð frammi fyrir. Vert er að nefna að Raniere var eini karlmaðurinn innan DOS og því eini sem „naut“ kynferðislega.

3. Mælikvarði 5: CCM

Það voru engin morð framin innan hópsins (sem vitað er af) þannig það er enginn mælikvarði CCM sem passar vel við hér en sá kvarði sem passar samt best er Sértrúarmorð. NXIVM snerist mjög mikið um vald og kynlíf Raneires en þær konur sem voru lægra settar innan hópsins áttuðu sig ekki endilega á því. Þegar einhver innan hópsins hagaði sér ekki í samræmi við reglur hópsins var honum refsað af æðri meðlimum.

Þrátt fyrir að hópurinn hafi aldrei fengið dóm eða ásakanir um morð þá voru aftur á móti nokkrar konur sem dóu eða hurfu á skuggalegan hátt. Fyrsta konan heitir Gina, hún var kærasta Raniere en sleit svo sambandinu. Seinna þá gekk Gina í hópinn og sakar svo Raniere um nauðgun sem gerðist þegar hún var yngri. Rödd hennar var farin að heyrast hærra og hærra og á meðan var Raniere að stofna nýja stofnun en hann hefði ekki getað stofnað hana ef það sem Gina hefði að segja myndi fréttast. Stuttu seinna finnst lík Ginu rúmum klukkutíma keyrsu frá höfuðstöðvum NXIVM. Lögreglan taldi að um sjálfsmorð hafi verið að ræða og að hún hafi skotið sig í höfuðið. Eftir á hefur verið talað um að það er mjög óalgengt að konur notist við byssur þegar um er að ræða sjálfsvíg. Einnig er þessi tímasetning frekar grunsamleg, um leið og hún fer að segja frá þá fremur hún sjálfsvíg.

Önnur konan, Kristin Snyder, var einungis meðlimur NXIVM í stuttan tíma, frá nóvember 2002 til janúar 2003, eða þangað til hún var fjarlægð af einum hittingum þeirra með afli fyrir ósæmilega hegðun og öskur. Þann sama dag skilaði hún sér ekki heim til sín, byrjuð var leit af Kristin og fannst bíll hennar tveimur dögum seinna við stöðuvatn í um einum og hálfum tíma frá NXIVM í Alaska. Í bílnum fundust þrjú bréf frá Kristin, eitt af þeim var sjálfsvígsbréf þar sem hún segir að NXIVM hafi heilaþvegið hana. Hin bréfin sögðu að ekki ætti að leita af líki hennar. Þrátt fyrir óskir Kristin var gerð víðáttumikil leit á svæðinu, í kringum bílinn hennar og ofan í stöðuvatninu. Leitinni var hætt eftir nokkra daga og fannst lík hennar aldrei.

Tvær aðrar konur, sem hétu Barbara Jeske og Pamela Cafritz, greindust með krabbamein meðan þær bjuggu hjá Reinere og dóu í kjölfarið. Þær greindust með nákvæmlega sama krabbamein og við krufningu fannst efni í þeim sem finnst í rottueitri. Það voru síðan aðrar konur sem greindust með sama krabbamein í NVIXM en þær dóu ekki.

Að okkar mati líta öll þessi mál alls ekki út fyrir að vera tilviljunarkennd og við höldum að það sé eitthvað miklu meira á bakvið þau. Bæði Gina og Kristin voru taldar hafa framið sjálfsmorð en á sama tíma var Reinere með ástæðu til þess að vilja láta þær hverfa. Einnig eins og með krabbameinið, þá hefur sá sjúkdómur aldrei verið talinn smitandi og þá er mjög skrýtið að svona margar konur sem tilheyra sama kulti greinist með nákvæmlega sama krabbameinið.

4. Mælikvarði 3: Heilaþvottur

a) Er niðurbrotsþrep?

Já, fólk sat fyrir framan „þjálfara“ og játaði eitthvað erfitt/niðurlægjandi sem það hefur gengið í gegnum. Það síðan notað gegn þeim sem hótun. Einnig voru harðar kröfur á ákveðnar konur í hópnum að vera undir ákveðinni þyngd og þurftu þær að fá leyfi frá æðri meðlimi áður en þær borðuðu.

b) Er breytingaþrep?

Já, hópmeðlimar voru látnir fara á mörg námskeið sem átti að hjálpa þeim að verða betri manneskja og hversu gott líf þau gætu átt með því að vera í NXIVM. Einnig voru meðlimir einangraðir frá umheiminum og eigin fjölskyldu, þar sem þeim var talin trú að þau vildu þeim eitthvað illt.

c) Er uppbyggingarþrep?

Já, meðlimum var umbunað með því að gerast þjálfarar innan NXIVM og boðið á einstakar ráðstefnur sem var mikill heiður fyrir meðlimi að fá boð á. Það var gert mikið úr því að þau væru partur af einstökum hóp og hve mikilvæg þessi “vinasambönd” væru fyrir þau.

5. Mælikvarði 4: 25 Norris atriði

Samkvæmt okkar reikningum er NXIVM með 13 stig á Norris skalanum. 

Það sem passar við NXIVM:

• 1. Sjarmerandi andfélagslegur leiðtogi.

• 4. Andfélagslegur persónuleiki sem skapaður er vegna einhvers konar höfnun frá einhverjum sem stendur manni nærri: Mikið látin tala um kynferðisleg brot sem meðlimir hefðu orðið fyrir í æsku, einnig látin fjarlægjast fjölskyldur sínar. 

• 6. Þörf einstaklings til að ná völdum í óvinveittum heimi: Með því að fara á hærri stall í píramídanum innan hópsins, finnst þeim þær verða æðri og meira mikilvægar en aðrir innan hópsins.

• 10. Þörf fyrir útrás neikvæðra skapandi hvata: Mikið notast við neikvætt andlegt ofbeldi í hópnum. Einnig var allavega ein kona beitt mjög miklu ofbeldi þar sem hún var lokuð inni í herbergi í allt að tvö ár áður en hún slapp, leiðtoginn gat alltaf réttlætt það af hverju hún var í herberginu.

• 12. Þörf á að eiga við innri djöfla: Það voru dæmi um hópmeðlimi sem upplifðu ofskynjanir og ranghugmyndir vegna næringarskorts og svefnleysis.

• 13. Áráttukenndir helgisiðir: Þegar það var verið að brennimerkja konurnar hófst mikil athöfn. Það voru kerti og þetta þurfi að vera gert með ákveðnum hætti. Þróaðist í að verða ákveðinn helgisiður.

• 14. Þörfin á að losna undan sektarkennd: Þegar þær gengu í hópinn voru þær beðnar um að deila einu djúpu leyndarmáli, sem síðar var notað sem kúgun gegn þeim.

• 16. Þörf fyrir mikla samkennd með öðrum hópmeðlimum: Hópurinn snerist mikið um að þær mynduðu systralag og áttu gott samband við aðra meðlimi. Ef þær gerðu það ekki voru þær líklegri til að vera útskúfaðar og ekki metnar jafn verðugar.

• 17. Dramatísk breyting á persónuleika eða geðlagi: Heilaþvottur var mikið notaður og breyttust því skoðanir, hegðun og trú kvennanna innan hópsins mikið. Eins og með bæði Gina og Kristin, sem báðar áttu að hafa framið sjálfsmorð, voru báðar sagðar reiðast og láta meira í sér heyra rétt áður en þær dóu.

• 19. Tapa frelsi viljans: Það voru margar konur sem misstu frjálsan vilja sinn, enda þurfti alltaf að fá leyfi frá æðri meðlim til þess að eiga samskipti við fjölskylduna. Það voru nokkrar konur sem lentu upp á kant við Reinere út af þessu en það var ekki mikið um það. 

• 21. Mikill áhugi á nýaldar lesefni eða á yfirnáttúrulega sviðinu: Reinere kom með mikið af efni frá vísindakirkjunni og deildi því með meðlimum hópsins.

• 22. Stöðugur áhugi á hlutverkaleikjum, þar sem hópmeðlimir taka á sig hlutverk í leiknum og gera að sínum: Meðlimir tóku að sér hlutverk að vera bæði þjálfarar og masterar og það þótti mjög eftirsóknarvert.

• 24. Dramatísk breyting á fjárhagsstöðu: Námskeiðin sem hópurinn var með voru gríðarlega dýr og því voru margir að setja aleigu sína í hópinn, það var líka erfitt fyrir hópmeðlimi að halda stöðugri vinnu því að öll orka og tími fólks fór í það að sinna hópnum.

6. Mælikvarði 6: Félagsleg áhrif

Undanlát (e. compliance)

Já, það var undanlát. Þar sem konurnar fengu möguleika á að koma sér á hærri stall í píramídanum ef þær létu undan því sem Reinere vildi, t.d. senda kynferðislegar myndir eða veita honum kynferðislega örvun.

Innhverfing (e. internalization)

Meðlimir NXVIM voru innhverfðir. Þeim var talin trú að með því að ganga íhópinn myndi líf þeirra breytast til hins betra.

Samsömun (e. indentification)

Já, samsömun var til staðar þar sem meðlimir voru farnir að haga sér flestir á frekar svipaðan máta, þ.e.a.s. allir að fylgja sama norminu og ef einstaklingur gerði það ekki var hann í hættu á að verða einangraður frá hópnum eða jafnvel útskúfaður.

7-8. Mælikvarði 1: DSM-5

19.4. Barnahneigð

Raniere braut ítrekað kynferðislega á að minnsta kosti þrem stúlkum sem voru í kringum 12 ára aldur og áttu brotin sér stað í mörg ár. Einnig er til upptaka af honum segja: Some small children are perfectly happy having sexual experiences with adults and it is society that considers it abuse. Því er það frekar skýrt að Raniere hafði sterkar kynóra og kynhvatir sem fela í sér kynferðislegar athafnir með börnum.

3.2. Tvíhverf röskun II

Eftir að Raniere fór í fangelsi hefur komið fram að hann eigi til að bresta skyndilega í grát á milli þess sem hann hlær. Þá er talið að hann heyri raddir, hlátur og grátur sem eru ekki til staðar. Hér er líka hægt að tengja svefnleysi hans inn þar sem minnkuð þörf á svefni er eitt af einkennum Tvíhverfrar röskunar II. Útvíkkað sjálfsálit og mikilmennskubrjálæði er einnig einkenni hjá þeim sem þjást af þessari röskun og hafði Raniere mikla þörf á að sýna mikilmennsku sína. Hann hafði gríðarlega kynferðislega þörf sem hann réði ekki við og nýtti sér meðlimi hópsins til að uppfylla þarfir sínar, sem hafði neikvæðar afleiðingar í garð fórnarlambanna.

12.1.1. Svefnleysisröskun  

Vitað er að því að Raniere svaf frekar lítið þar sem hann sást labba um götur hverfisins flestar ef ekki allar nætur. Því gæti hann hafa átt erfitt með það að viðhalda svefni og fór því í langar göngur í stað þess að engjast við það að reyna að sofa. Það má því álykta að hann hafi átt við Svefnleysisröskun að stríða.

9.-10. Mælikvarði 2: Persónuleikaraskanir

Það má í raun segja að Raniere gæti verið með tvær persónuleikaraskanir, andfélagslega persónuleikaröskun og sjálfhverfa persónuleikaröskun:

18.2.1. Andfélagsleg persónuleikaröskun 

Þegar Raniere var einungis 13 ára var hann í sambandi við tugi af stelpum sem hringdu oft í heimilissímann, móðir hans heyrði í honum segja við hverja eina og einustu stelpu: I love you. Your’re the special one. You’re important. You are the only one in my life and I love you. Hann sagði þetta við allar stelpurnar og var því augljóslega að ljúga því það getur ekki staðist að þær séu allar: Special. Hann var byrjaður á ungum aldri að sýna hegðun sem gæti flokkast sem Andfélagsleg persónuleikaröskun. Hann var einnig farinn að brjóta kynferðislega á ungum stelpum þegar hann var bara 24 ára. Ferill Raniere litaðist mikið á lygum og blekkingum.

18.2.4. Sjálfhverf persónuleikaröskun 

Raniere hafði mikla þörf fyrir að sýna og sanna þá mikilmennsku sem hann taldi sig hafa. Til að mynda náði hann einhvern veginn að koma sér í Guinness Book of World Records árið 1985 fyrir að vera gáfaðasti maður heimsins, það var síðan tekið út í næstu útgáfu bókarinnar þar sem prófið sem Raniere hafði tekið var ekki réttmætt. Hann var stoltur og upptekinn af sjálfum sér. Hann var mikið í því að upphefja sjálfan sig og notaði það mikið til að auka við fylgjendur sínu enda hafði hann gríðarlega þörf fyrir því að annað fólk dáðist að honum.

Keith Raniere.

Keith Raniere uppfullur af sjálfum sér.

Keith Raniere.

Heimildir 

1. https://www.truecrimeedition.com/post/nxivm

2. https://www.dailymail.co.uk/news/article-7747249/NXIVM-documentary-reveals-really-happened-women-died-went-missing-Keith-Raniere.html

3. https://nypost.com/2019/12/07/new-tv-special-links-nxivm-leader-keith-raniere-to-deaths-of-four-women/

4. https://www.imdb.com/title/tt13269706/?ref_=nv_sr_srsg_0

Bonnie & Clyde - The Barrow Gang

Díana Sif Ingadóttir & Thelma Rut Rúnarsdóttir.

Kult hópurinn

Bonnie Parker og Clyde Barrow eru oftast þekkt sem: Bonnie & Clyde, en hópur þeirra kallaðist líka: The Barrow Gang. Þau sem tilheyrðu hópnum voru, Marvin “Buck” Barrow sem var bróðir Clyde og eiginkona hans, Blanche (Caldwell) Barrow, Raymond Hamilton, Henry Methvin, William Daniel Jones, Raymond Hamilton, Joe Palmer, Ralph Fults og S. J. Whatley.

1. Myndun hópsins

Bonnie og Clyde kynntust í janúar árið 1930, í gegnum sameiginlegan vin, þegar Bonnie var 19 ára og Clyde 21 árs. Fljótlega eftir að þau kynntust var Clyde handtekinn fyrir rán. Clyde slapp úr fangelsinu með hjálp Bonnie þar sem hún smyglaði byssu inn til hans. Hann var síðan handtekinn aftur og sendur í fangelsi, þar sem hann var þar til hann var látinn laus gegn tryggingu árið 1932. Eftir það myndaðist hópurinn The Barrow Gang sem varði til 1934.

2. glæpur hópsins

The Barrow Gang vildu hefna sín á fangelsiskerfinu í Texas. Talið er að hópurinn hafi myrt 13 manns, þar af níu lögreglumenn og framið 2 mannrán. Þau frömdu einnig mörg innbrot og ítrekaðan þjófnað, þá aðallega bankarán og bílaþjófnað.

Hér má sjá gengið ræna banka (atriði úr þekktri kvikmynd: Bonnie and Clyde frá 1967).

Heimild: https://www.youtube.com/watch?v=21b9Nr4VIcI

3. Mælikvarði 5: CCM

Samkvæmt mælikvarða CCM, þá er hópnum best lýst sem 141. Sértrúarmorð. Markmið þeirra var að öðlast völd og lifa gegn lögunum. Einnig frömdu aðrir meðlimir hópsins morð heldur en leiðtoginn Clyde Barrow.

Hópurinn komst endurtekið undan á stolnum bílum.

4. Mælikvarði 3: Heilaþvottur

Áður en hópurinn myndaðist þá var Clyde Barrow glæpamaður og var ítrekað niðurlægður þegar hann sat inni í fangelsi. Þar var hann beittur kynferðislegu ofbeldi af hálfu annars fanga sem leiddi til þess að hann myrti geranda sinn. Hann var því niðurbrotinn og myndaði slæmar skoðanir gagnvart yfirvöldum, lögreglu og fangelsinu. Breytingaþrepið átti sér stað þegar hann yfirgaf fangelsið í síðasta sinn og sneri aftur til Bonnie, en þá myndaðist: The Barrow Gang. Hann nýtti gengið til að hefna sín á valdakerfinu og til að öðlast ákveðin völd sjálfur. Uppbyggingarþrepinu var náð þegar The Barrow Gang var komið á fullt skrið og var planið þeirra orðið skothelt. Clyde var búinn að ná til allra hópmeðlima og telja þeim trú um betra líf sem gerði það að verkum að hann öðlaðist traust þeirra. Því fylgdi ákveðið frelsi.

5. Mælikvarði 4: 25 Norris atriði

Samkvæmt mælikvarða 4 þá er hópnum best lýst eftir skilgreiningu 1. Sjarmerandi andfélagslegur leiðtogi. Það einkennir hóp þar sem leiðtoginn hefur skýr markmið sem skyggir á markmið, trú og skilning annarra í hópnum. Clyde Barrow var mjög reiður gagnvart fangelsinu sem hann sat í um tíma og vildi hefna sín á því sem hann hafði þurft að þola. Þannig hafi reiði hans og markmið fyrir eigin frelsi áhrif á hópinn.

6. Mælikvarði 6: Félagsleg áhrif

Það var hægt að sjá ákveðna undanlátssemi í því að hvert sem Bonnie og Clyde fóru þá fylgdu meðlimir hópsins stíft á eftir þeim og stóðu þétt við bak þeirra. Það er ákveðin innhverfing í því að Clyde var mjög sjarmerandi leiðtogi sem átti auðvelt með að fá fólk til liðs með sér en hann náði að telja þeim trú um að þau myndu öðlast betra líf með því að ganga í The Barrow Gang og að þau myndu alls ekki sjá eftir því. Hópurinn náði að samsama sig gagnvart skoðunum sínum á valdi þar sem þau koma öll frá svipuðum bakgrunni og hafa svipaðar skoðanir á lífinu.

7-8. Mælikvarði 1: DSM-5

Hegðunarröskun

Clyde hefur verið með geðröskunina: Hegðunarröskun (15.3.) sem barn, sem er síendurtekin hegðun sem felur í sér brot á réttindum annarra. Sú röskun getur þróast í persónuleikaröskun á fullorðinsárum og þá sérstaklega andfélagslega persónuleikaröskun. Þjófnaður einkennir þá röskun og byrjaði Clyde að stunda þjófnað á ungum aldri. Hann byrjaði á því að stela bílum og ræna verslanir sem þróaðist síðan í að stunda vopnuð rán.

Athyglisbrestur/Ofvirkni

Clyde var líklegast einnig með geðröskunina: Athyglisbrestur/Ofvirkni (1.4.1.). Þar sem grunn afbrigði þess er athyglisbrestur, hvatvísi og ofvirkni. Það sést hvatvísi í hegðun Clyde, til dæmis þegar hann skaut lögregluþjóna án þess að hika, eða þegar hann rændi manneskju og keyrði í marga klukkutíma og hleypti síðan einstaklingnum út, á engum sérstökum áfangastað. Einnig er líklegt að hann hafi átt erfitt með tilfinningastjórnun, sem einstaklingar með Athyglisbrest/ofvirkni glíma gjarnan við.

Áfallastreituröskun

Clyde var glæpamaður frá ungum aldri, en þegar hann komst út úr fangelsinu eftir að hafa verið beytt kynferðisofbeldi, þá breyttust glæpirnir í morð. Því getur verið að Clyde hafi verið með Áfallastreituröskun (7.3.), en það kemur í kjölfar sálfræðilegs áfalls. Einkennin sem hann var með var mikil reiði, þá gagnvart fangelsinu og neikvætt tilfinningaástand. Einnig sýndi hann sjálfskaðandi hegðun þegar hann skar af sér tána þegar hann sat inni í fangelsinu.

9.-10. Mælikvarði 2: Persónuleikaraskanir

Clyde var með Andfélagslega persónuleikaröskun (e. antisocial personality disorder). Hann braut ítrekað lögin, taldi sig ekki þurfa fylgja þeim og sá ekki muninn á réttu og röngu. Hann var stjórnsamur, kærulaus og sá ekki eftir gjörðum sínum. Einnig tók hann ekki mark á tilfinningum annarra, sem á við einstaklinga sem eru með Sjálfhverfa persónuleikaröskun (e. narcissistic personality disorder). En helsta einkenni þeirra röskunar er að fylgja engum reglum og að telja sig vera æðri en aðrir, sem lýsir Clyde vel.

Clyde Barrow.

Heimildir

1. Top5s. (8. október 2020.) Murderous Minds: Bonnie & Clyde | Outlaws Till The End…[Video]. Youtube.

2. https://www.youtube.com/watch?v=kLxV_F26CD4&ab_channel=Top5s

3. Jenkins, J. Philip (2023). Bonnie and Clyde. Encyclopedia Britannica.

4. https://www.britannica.com/biography/Bonnie-and-Clyde-American-criminals

5. McGasko, J. (2020). Bonnie and Clyde: 9 facts about the outlawed duo. Biography.

6. https://www.biography.com/crime/bonnie-and-clyde-9-facts-lifetime-movie-video

Elizabeth Holmes - Theranos

Kristín Erna Sigurjónsdóttir & Sigurður Guarino.

Elizabeth Holmes – Theranos: An inspiring step forward

1. Myndun hópsins

Elizabeth Holmes hætti í skóla 19 ára gömul og stofnaði sitt eigið fyrirtæki, Theranos. Markmið hennar var að hanna byltingarkennda vöru, blóðskimunartæki, sem átti að sjúkdómsgreina fólk með því að taka nokkra dropa af blóði úr fingri. Þegar Holmes stofnaði fyrirtækið, árið 2003, fékk hún peninga frá foreldrum sínum en sá peningur átti að fara í skólagjöld. Síðar fékk hún fjárfesta inn en henni tókst að blekkja þá alla þar sem hún þótti mjög sannfærandi og trúverðug. Holmes var einnig með mikið og gott starfsfólk í vinnu en fyrirtækið óx jafnt og þétt með auknum fjárfestum. Hennar hægri hönd og framkvæmdastjórinn “Sunny” Balwani, var 38 ára þegar Theranos var stofnað. Balwani ar aldrei langt undan en þau áttu í ástarsambandi sem þau lögðu mikið kapp í að fela. Holmes og Balwani byggðu Theranos upp með lygum og blekkingum en árið 2014 var fyrirtækið metið á níu milljarða dollara.

Elizabeth Holmes og Sunni Balwani.

2. Glæpurinn

Holmes var með miklar vonir, skýra hugsjón og virtist vinna af heilindum framan af. Árið 2013 eftir að hafa fengið mikið fjármagn frá háttsettum fjárfestum gerði Theranos samning við lyfja- og heilsuvöruverslunina Walgreens á augljóslega vísvitandi fölskum forsendum. Samningurinn náði til 45 útibúa Walgreens þar sem átti að opna heilbrigðisstöðvar á vegum Theranos. Þetta átti að gera sjúklingum ódýrara og auðveldara fyrir að fara í blóðprufu þar sem einungis átti að taka nokkra dropa af blóði úr fingri. Það reyndist þó nánast ómögulegt hjá Theranos að greina prufurnar rétt með þessari nýsköpun sinni sem var tæki kallað Edison. Theranos notaði þá tæki frá öðrum framleiðendum til þess að greina blóð en það var allt gert á bakvið tjöldin. Í júlí 2015 fékk Theranos samþykki frá FDA (bandarísku lyfjasamtökin) og viðurkenningu um að Edison tækið gæti greint Herpes. Í lok sama árs birtist grein í The Wall Street Journal, unnin úr viðtölum við fyrrverandi starfsmenn Theranos, sem ljóstraði upp blekkingum Holmes og Balwani. Eftir að greinin birtist hrönnuðust sönnunargögn upp og ekki leið á löngu þar til auðæfi Holmes voru metin á núll dollara og Holmes og Balwani síðar ákærð fyrir fjársvik.

Nokkrir starfsmenn Theranos.

Í Kísildal er “fake it ‘til you make it” viðmótið almennt ekki litið hornauga en alvarlega má draga í efa siðferði fólks sem fullyrðir að áreiðanlegar niðurstöður fáist úr blóðrannsókn sem varðar heilsu fólks verandi meðvitaður um vankanta vöru sinnar, vitandi að jafnvel barnshafandi konur, börn og krabbameinssjúklingar væru að reiða sig á vöruna.

Auglýsing frá Theranos.

Önnur blekkjandi auglýsing frá Theranos.

3. Mælikvarðar fyrir hópinn

Mælikvarði 5: CCM Hóp-orsökuð morð

Hér notum við CCM mælikvarða sem fjallar um Hóp-orsökuð morð. Eðli málsins samkvæmt á sá mælikvarði ekki beint við Elizabeth Holmes og Theranos. Við aðlögum því mælikvarðann og skoðum málið út frá glæp en ekki morði. Kvarði 141 í CCM kallast Sértrúarmorð sem er þegar morð er framið af einum eða fleiri hópmeðlimum. Glæpur Holmes var að svíkja peninga frá fjárfestum ásamt því að stofna lífi sjúklinga í hættu með tæki sem virkaði ekki. Vinnuaðstæður fyrir starfsfólk Theranos byggðu á kúgun, vænisýki og hefnd ásamt því að stjórnendur beittu brögðum. Metnaður og sannfæringarkraftur Holmes dró fólk að Theranos og einhvern veginn tókst að halda lífi í fyrirtækinu og hugmyndinni í 15 ár. Fyrirtækið Theranos væri þá sértrúarsöfnuðurinn þar sem starfsmenn hafa ýkta trú á Holmes og hugmyndum hennar. Holmes bannaði starfsfólki að tala saman og voru því starfsmenn fyrirtækisins ekki með á nótunum um hvað væri í gangi innan veggja fyrirtækisins. Vald og peningar urðu aðalmarkmið hjá Holmes og Balwani og á meðan logið var að öðrum starfsmönnum og þeir kúgaðir, jafnvel þeim sem voru hátt settir og sátu í stjórn. Að auki reyndi Ian Gibbons, lífefnafræðingur hjá Theranos, að fremja sjálfsmorð. Gibbons vissi um lygar Holmes og að tækið virkaði ekki þar sem hann var aðalhönnuður þess, ásamt því að vera undir miklum þrýstingi að styðja við fyrirtækið í lögsókn en sá fram á að þurfa að segja sannleikann í réttarsal og þ.a.l. að missa vinnuna. Þrýstingur og vald varð þannig til þess að starfsmaður fyrirtækisins reyndi að fremja sjálfsmorð og dó vegna afleiðinga þess viku síðar, sem ætti þá kannski við CCM kvarðann sértrúarmorð.

4. Mælikvarði 3: Heilaþvottur

Heilaþvotts mælikvarði skiptist í þrjú þrep. Í niðurbrotsþrepi þá er fórnarlamb brotið niður með bæði líkamlegu og andlegu harðræði þar til það breytir um skoðun og samsamar sig við hópinn. Hægt er að yfirfæra þetta á Theranos en innan veggja fyrirtækisins ríkti mikið harðræði og leynd. Starfsmenn fyrirtækisins unnu myrkranna á milli og fengu oft lítinn sem engan svefn. Fyrirtækinu tókst ekki að hanna blóðskimunarvél sem virkaði og Holmes vildi ekki missa fjárfesta svo hún laug og talaði um að það væri viðskiptaleynd yfir verkefninu og henni tókst alltaf að sannfæra fólk. Hún lokaði deildum innan fyrirtækisins og bannaði þar með starfsmönnum að ræða mál á milli deilda. Ef starfsmenn efuðust eða fóru að hnýsast þá voru þeir færðir til í starfi eða reknir og skrifuðu undir þagnarskyldu. Einnig má nefna hvernig sannfæringarkraftur Holmes kom í veg fyrir að stjórnin tæki hana úr forstjórasæti fyrirtækisins en það virðist sem flestir hafi haft óbilandi trú á henni framan af.

Í breytingaþrepi þá er fórnarlamb matað af upplýsingum sem því ber að hlíta til að vera hluti af samfélaginu. Holmes mataði starfsfólk af upplýsingum og var stöðug að selja þeim hugmyndina um að þau væru að bæta heilbrigðisþjónustu. Holmes lagði áherslu á mikilvægi starfseminnar og að þetta væri draumur. Einnig sagði hún að ef starfsfólk trúði ekki á þennan draum þá ætti það að hætta hjá fyrirtækinu. Þetta hefur þau áhrif að starfsfólk flykkist í hennar lið og vill ekki missa af því að taka þátt í þessu mikilvæga verkefni

Þegar fórnarlamb er umbunað fyrir að breyta sjálfsmynd sinni erum við komin á uppbyggingarþrep. Stjórnendur Theranos töldu starfsfólki sínu trú um að þau væru saman í þessu á móti heiminum. Theranos átti í raun að vera “vinurinn” og aðrir voru að reyna að stela hugmyndum þeirra og tækni. Starfsfólk sver hollustu við fyrirtækið og vill vera hluti af hópnum. Það telur sig vera að bæta heilbrigðisþjónustu heimsins jafnvel þótt að yfir starfseminni hvíli mikil leynd og að stjórnendur nái sínu framgengt með brögðum.

5. Mælikvarði 4: 25 Norris atriði

Norris mælikvarði samanstendur af 25 atriðum sem eiga að meta það hvort að kult hópurinn geti verið hættulegur. Hér verður farið yfir það hvort atriðin passi við Theranos. Elizabeth Holmes var sjarmerandi andfélagslegur leiðtogi og var jafnframt stofnandi Theranos. Samband Holmes og Balwani gæti hafa haft áhirf á andfélagslega persónuleikaþróun Holmes. Atriði af Norris lista sem gætu átt við starfsfólk Theranos er að það varð breyting á persónuleika þeirra, þeir störfuðu í ógnandi starfsumhverfi og voru bundnir þagnarskyldu. Einnig atriði sem snýr að því að tapa frelsi viljans þar sem starfsfólk Theranos sem efaðist um starfsemina lenti þá upp á kant við leiðtoga. Önnur atriði á Norris listanum áttu ekki við starfsfólk Theranos og því passaði kvarðinn illa, þar sem stigin voru aðeins 4 af 25. Hér má sjá hvernig listinn var skoraður, stig gefin 0 eða 1 eftir því hvort atriði eigi við eða ekki.

01. Sjarmerandi andfélagslegur leiðtogi. 1

02. Þörf fyrir dramatíska og eldfima útrás. 0

03. Vaxandi reiði. 0

04. Andfélagslegur persónuleiki sem skapaður er vegna einhvers konar höfnunar frá einhverjum

sem stendur manni nærri. 1

05. Afstaða fjölskyldu til ósveigjanlegrar, óeftirgefanlegrar bókstafstrúar. 0

06. Þörf einstaklings til að ná völdum í óvinveittum heimi. 0

07. Þörf fyrir öruggt umhverfi til að prófa lyf saman og að nota þau á einstaklingsgrundvelli. 0

08. Þörf fyrir dópsölu. 0

09. Þörf að stunda ódæmigerða, andfélagslega hegðun og kynfrávik. 0

10. Þörf fyrir útrás neikvæðra skapandi hvata. 0

11. Skortur á framtíðartrú. 0

12. Þörf á að eiga við innri djöfla. 0

13. Áráttukenndir helgisiðir. 0

14. Þörfin á að losna undan sektarkennd. 0

15. Þörf til að æfa töfrahugsun. 0

16. Þörf fyrir mikla samkennd með öðrum hópmeðlimum. 0

17. Dramatísk breyting á persónuleika eða geðlagi. 1

18. Uppteknir af dauða. 0

19. Tapa frelsi viljans. 1

20. Stöðug hlustun á þungarokk, speed metal, dauðarokk eða iðnaðartónlist. 0

21. Mikill áhugi á nýaldar lesefni eða á yfirnáttúrulega sviðinu. 0

22. Stöðugur áhugi á hlutverkaleikjum, hópmeðlimir taka á sig hlutverk í leiknum og gera að

sínum. 0

23. Ýkt samsömun við hugmyndir um yfirburði ákveðinna kynþátta. 0

24. Dramatísk breyting á fjárhagsstöðu. 0

25. Hatur á kristinni trú. 0

6. Mælikvarði 6: Félagsleg áhrif

Félagsleg samsömun samanstendur af þremur ferlum sem eru undanlát, innhverfing og samsömun. Þegar einstaklingur fær umbun eða er hótað um refsingu þá getur það orðið til þess að hannn leiðist til eða sé þvingaður til undanláts. Þetta svipar til heilaþvotts mælikvarðans en Theranos hafði áhrif á trú og viðhorf starfsmanna. Holmes hikaði ekki við að ljúga að starfsfólki og fjárfestum til að ná sínu fram og Balwani kúgaði og ógnaði starfsfólki til að þagga niður í þeim. Ef starfsmenn reyndu að spyrja spurninga eða tala saman þá var tekið á því með því að færa þá til í starfi eða reka þá. Starfsmenn þurftu að láta undan og fylgja Holmes í einu og öllu ef þeir vildu halda starfi og taka þátt í þessu “mikilvæga” verkefni. Undanlát getur svo leitt til innhverfingar þar sem einstaklingur tileinkar sér breytt viðhorf og trú. Þetta á við um marga starfsmenn Theranos en það er kannski ekki skrítið þar sem enginn mátti tala saman og allar deildir voru lokaðar. Starfsfólk þurfti að samsama sig gildum fyrirtækisins og tóku því margir starfsmenn þátt í því að blekkja fjárfesta, viðskiptavini og eftirlitsmenn. Holmes ræktaði fyrirtækjamenningu sem byggðist á ótta og fékk hún þannig starfsfólk til að fylgja sér.

7.-8. Mælikvarðar fyrir leiðtogann

Mælikvarði 1: DSM-5

Holmes var með Áfallastreituröskun eftir að hafa orðið fyrir kynferðisofbeldi í Stanford háskóla. Hún hætti í skólanum og leitaði huggunar hjá Balwani sem var eldri maður og þau hófu samband. Hún stofnaði Theranos og setti alla sína orku í fyrirtækið. Einkenni áfallastreituröskunar voru þá forðun og framkoma hennar gagnvart öðru fólki. Hún faldi samband sitt við Balwani fyrir starfsfólki Theranos í rúman áratug en hann virðist hafa haft mikil áhrif á líf hennar og verið frekar stjórnsamur. Holmes var líka með Almenna kvíðaröskun þar sem hún var yfirleitt á tánum, pirruð við starfsfólk (stjórnaði þeim með ógnarvaldi) og svaf lítið. Hún hætti að neyta dýraafurða og tók upp vegan lífsstíl því það átti að hjálpa henni að vaka lengur og að þurfa minni svefn. Þegar henni leið illa þá þuldi hún upp möntrur eins og: This is an inspiring step forward sem róaði hana. Þriðja geðröskunin sem á við Holmes er Áráttu-þráhyggjuröskun. Þegar Holmes var í óþægilegum aðstæðum þá endurtók hún sömu setningarnar og horfði á sjálfa sig í spegli sem er þá áráttuhegðun til að róa hugann. Hún var með þráhyggju fyrir Theranos og einnig fyrir Steve Jobs. Hún reyndi að líkja eftir honum, klæddi sig eins og hann í svarta rúllukragapeysu og hermdi eftir líkamstjáningu hans. Einnig breytti hún rödd sinni og talanda, en hún lækkaði röddina um tónhæð.

9-10. Mælikvarði 2: Persónuleikaraskanir

Persónuleikaröskun sem passar við hegðunarmynstur Holmes er Sjálfhverf persónuleikaröskun. Holmes var með ofvaxið sjálfsálit, hún laug til um það hversu vel á veg tækni þeirra væri komin og var með háan staðal. Hún hikaði ekki við að reka starfsfólk og skorti því mögulega hluttekningu ásamt því að hún hunsaði og tala ekki við starfsfólk ef hún var óánægð með það. Holmes hafði mikil völd og áhrif ásamt miklum auð sem jók þá hennar trú á því að hún væri með einstaka hæfileika. Hún sýndi hroka í starfi og hikaði ekki við að ljúga til að fá peninga frá fjárfestum. Hún var jafnframt heillandi einstaklingur.

Elizabeth Holmes svolítið einkennileg útlits.

Önnur persónuleikaröskun sem gæti átt við Holmes er Andfélagsleg persónuleikaröskun, það er samt ekkert sem bendir til þess að hún hafi verið með hegðunarröskun í æsku. Hún tók vissulega þátt í glæpsamlegri hegðun og blekkti aðra til að gæta eigin hagsmuna og gróða. Einnig laug hún endurtekið að fjárfestum, samstarfsfélögum og sjúklingum. Það er þó ekki hægt að segja að Holmes hafi ekki gert áætlun eða verið ofbeldishneigð, sem eru talin einkenni andfélagslegrar persónuleikaröskunar, en hún var ákveðin og vissi hvert hún ætlaði með fyrirtækið. Í dag eru liðin rúmlega 7 ár síðan greinin birtist sem kom upp um svikin hjá Theranos og Holmes hefur verið dæmd í fangelsi í 11 ár og 3 mánuði og mun hefja afplánun í apríl, 2023. Hún er þó búin að áfrýja dómnum og bíður eftir að málið verði tekið fyrir aftur.

Birtingarmynd Elísabetar fyrir og eftir ákæruna

Sagan breytist yfir tímann:

Heimild: https://www.google.com/search?client=safari&rls=en&q=elizabeth+holmes+interview&ie=UTF-8&oe=UTF-8#fpstate=ive&vld=cid:cfa92a06,vid:uLwtxDxWxUM

Hér má sjá hana Elizabeth yfir árin og hvernig þessi unga kona fór frá milljarðamæringi í fangelsi. Frá því að hún var lítil, segja nánir aðstandendur hennar, vildi hún gera stóra hluti, kannski er henni sama hvernig hún komst þangað. Með því að ljúga sig áfram með fölskum skýrslum og rannsóknum um byltingarkenndra aðferðina hennar náði hún að sannfæra alla í kringum sig frá starfsmönnunum sínum til Matvæla- og lyfjaeftirlit Bandaríkjanna (FDA). Að sögn saksóknara sem vann í málinu með Elizabeth er þetta stærsta fjarsvik sem hann hefur unnið með og séð, stærra heldur en Bernie Maddoff málið og segir að þau séu meira segja líkir persónuleikar: Charming, smart, bullies.

Óþæginleg Elizabeth (Fortune Interview):

Heimild: https://www.youtube.com/watch?v=A8qgmGtRMsY

Í þessu viðtali er hann Alan Murray hjá Fortune Magazine. Strax frá byrjun má sjá hann pressa á hana að vilja fá svör. Það sem einkennir Elizabeth í þessu viðtali er að gegnum það allt virðist hún vera reyna sannfæra Alan að það sé ekkert gruggugt í gangi. Í gegnum allt viðtalið virðist hún vera kvíðin og strengd eins og hún viti að púslin sem hún leggur fyrir passa ekki alveg, ásamt því virðist hún reyna fá hann til að taka þátt í kjaftæði hennar og vera sammála sem hún nær ekki. Það sem má taka frá viðtalinu líka er að hún byrjar að tala mikið um “we” talandi um fyrirtækið og alla sem koma að Theranos en leiðir út í mikið af “I” setningum og talar mikið um hvaða frábæra hluti hún gerir sem líkist smá narsisismi.

Elizabeth í essinu sínu (Fortune Interview):

Heimild: https://www.youtube.com/watch?v=YecjzEScXqU

Í þessu viðtali má sjá Elizabeth alveg í essinu sínu. Eitt sem má taka sérstaklega eftir er tóninn á rödd hennar, hún talar svona lágt eða er þetta einhver tækni til að halda fram yfirráðun og gefa af sér einhverskonar vald? Það sem er öruvísi í þessu viðtali er að hún talar um það sem henni langar að tala um og þarf ekki að svara neinum óþæginlegum spurningum. Hún klæðir og talar svolítið eins og Steve Jobs.

Elizabeth sýnir mörg enkenni Sjálfhverfra einstaklinga, hún hefur alltaf viljað ná langt og talar alltaf um þessi próf sem geta gjörbreytt heiminum með mikið af grandiose hugmyndum svo virðist hún hafa ákveðinn sjarma sem fólk laðast og blekkist og sú gríma fellur svo niður þegar hún mætist við erfiðar spurningar. Eitt sem mig langar að skoða er Hare Kenningin og Elizabeth virðist uppfylla flestu einkenni Hare um Siðblindu, þ.e.a.s. superficial charm, manipulativeness, shallow affectivity, absence of guilt or empathy.

Dómurinn

Elizabeth Holmes og Sunny Balwani fengu á sig 12 ákærur tengar fjarsvikum árið 2018. Fjórum árum seinna, árið 2022, voru þau bæði dæmd sek um fjarsvik bæði fjarfesta og sjúklinga þar sem Elizabeth fékk 11 ára dóm og Sunny fékk 13 ár. Elizabeth er ekki enn í gæsluvarðhaldien sagt er að hennar fangelsistími byrjar 27. apríl 2023 þar sem saksóknarar gáfu henni tíma vegna þess að hún er ólétt. Sunny er ekki heldur í haldi en ekki er vitað hvenær hann byrjar sína fangelsisvist. Eins og staðan er í dag eru þau bæði laus og eru en að berjast fyirr frelsinu þeirra.

Heimildir

1. https://www.businessinsider.com/theranos-gets-fda-approval-2015-7?r=US&IR=T

2. https://www.huffpost.com/entry/elizabeth-holmes-office-employees_l_5c92abe3e4b01b140d351b6f

3. https://www.thedailybeast.com/elizabeth-holmes-trial-dredges-up-toxic-memories-for-theranos-workers

4. https://www.visir.is/g/2019190529464/blodi-drifnar-blekkingar-theirrar-sem-sogd-var-naesti-steve-jobs

5. https://en.wikipedia.org/wiki/Ian_Gibbons_(biochemist)

6. https://www.womenshealthmag.com/life/a39299534/elizabeth-holmes-now/

Jim Jones og Jonestown

Ásdís Jana Ólafsdóttir & Steinunn Vala Arnarsdóttir.

Kult hópurinn

1. Jonestown.

2. The Peoples Temple Agricultural Project.

3. The Peoples Temple.

4. The Peoples Temple of the Disciples of Christ.

5. Peoples Temple Full Gospel Church.

 1. Myndun hópsins

Jonestown er sértrúarsöfnuður sem var upphaflega stofnaður af Jim Jones í Bandaríkjunum árið 1955. Þá stofnaði Jones sína fyrstu kirkju í Indianapolis, kirkjan stóð fyrir því að allir ættu að vera jafnir og fá jöfn tækifæri óháð kynþætti þeirra. Um miðjan sjöunda áratuginn flutti Jones með söfnuðinn til Ukiah í Californíu til þess að bjarga þeim frá kjarnorku helför. Árið 1970 byrjar hann að vera með athafnir í San fransisco og tveimur árum seinna í Los Angeles. Svart fólk sótti sérstaklega til söfnuðsins útaf yfirlýsingum hans um aukinn jöfnuð fyrir alla óháð húðlit. Þrátt fyrir það var ekki alltaf komið vel fram við meðlimi söfnuðsins, þau voru oft barin, niðurlægð eða þvinguð til að taka eiturlyf. Meðlimir hópsins voru margir hverjir sannfærðir um að gefa kirkjunni sínar eignir. Jones hótaði minnihlutahópum að ef að þau færu úr söfnuðnum þá myndu þau vera sett í ríkisreknar fangabúðir. Um 1973-1974 hóf Jones að láta byggja búðir í frumskógi í Guyana og árið 1977 fór fólk að spyrja spurninga um söfnuðinn svo hann flutti hann og meðlimi hans til Guyana í Suður Ameríku. Það fylgdu honum hundruðir meðlima til Guyana, þar unnu meðlimirnir og bjuggu. Hann hafði einnig stjórnstöðvar í Georgetown í Guyana, þar sem nokkrir meðlimir bjuggu og haldnir voru fundir við embættismenn í Guyana.

Trúarsamkoma í Jonestown.

2. Glæpur hópsins

Glæpur hópsins var að fremja fjöldasjálfsmorð. Morðið var skipulagt af leiðtoga þeirra Jim Jones eftir að fólk byrjaði að efast um starfsemi flokksins og meðlimir voru farnir að reyna að flýja. Jones sagði meðlimum að í skóginum væru tígrisdýr sem myndu drepa þau og einnig voru verðir fyrir utan tilbúnir að skjóta þá sem reyndu að flýja. Einn af þeim mönnum sem var að rannsaka flokkinn var þingmaðurinn Leo Ryan. Ryan hélt því fram að sumum í hópnum væri haldnir þarna gegn þeirra vilja og voru lögð í andlegt- og líkamlegt ofbeldi. Þegar Ryan skoðaði Jonestown þá reyndu margir meðlimir að bilja um hjálp og að hann tæki þau með sér heim til Bandaríkjanna. Ryan var skotinn til bana við að reyna að fara aftur til Bandaríkjanna ásamt nokkrum meðlimum Jonestown hópsins. Daginn eftir það safnaðist hópurinn saman og drukku ávaxta bollu sem innihélt blásýru. Yfir 900 manns dóu við að drekka bolluna, 300 af þeim voru börn undir 17 ára, en Jones dó af skotsárum. Minna en 100 manns lifðu af, aðalega þar sem þau voru ekki á staðnum þegar athöfnin átti sér stað. Jones hvatti alla til að koma upp og drekka bolluna, við það átti drykkurinn að taka þau á betri stað. Sumir trúa því að þau hafi drukkið bolluna viljugir en í raun voru verðir sem stóðu vörð með byssur. Flestir völdu að drekka bolluna og deyja með fjölskyldu sinni og vinum en þeir sem neituðu voru sprautaðir með eitrinu.

Hryllileg birtingarmynd harmleiksins, yfir 900 manns látnir.

3. Mælikvarði 5: CCM

Crime ​​Classification Manual (CCM) er handbók sem gefin var fyrst út árið 1992 af John E. Douglas, Ann W. Burgess, Allen G. Burgess og Robert K. Ressler. Handbókin var gerð í þeim tilgangi að rannsaka og flokka ofbeldis glæpi. Við teljum morðin í Jonestown vera 1.4.1. Sértrúarmorð (e. group caused homicide, cult murder). Það er sértrúarmorð vegna þess að stór hópur fólks tók sitt eigið líf vegna þess að þau deildu öll sömu sterku trú á Jim Jones leiðtoga sínum og hugmyndum hans. Markmið Jones var að ná völdum og peningum, en meðlimir hans voru margir hverjir ekki meðvitaðir um það.

4. Mælikvarði 3: Heilaþvottur

1. Niðurbrotsþrep

Já, fólkið í Jonestown var brotið niður bæði líkamlega og andlega þar sem þau voru beitt líkamlegu ofbeldi og niðurlægð. Meðlimum var ekki gefinn kostur á að fara úr söfnuðnum og ásamt því var þeim hótað ýmsu og látin taka lyf.

2. breytingarþrep

Já, meðlimir Jonestown þá sérstaklega þeir sem að fluttu til Jonestown í Guyana voru einangraðir frá umheiminum í þorpinu og bannað að fara úr söfnuðnum, ef þeir mótmæltu eða reyndu að fara var þvingað þau til að taka lyf og hótað að þau yrðu drepin ef þau færu.

3. Uppbyggingarþrep

Nei, fólkinu í Jonestown var ekki umbunað fyrir að ganga í söfnuðinn, þau fengu að flytja með í Jonestown en til þess þurftu þau að selja sínar eignir og yfirgefa landið sitt. Þeim var lofað öllu fögru eins og jafnrétti og betra lífi en sú var ekki raunin. Þau misstu frelsið sitt og ef að þau reyndu að flýja eða mótmæla var gefið þeim lyf til að róa þau, beitt þau ofbeldi eða niðurlægt þau.

5. Mælikvarði 4: 25 Norris atriði

01. Sjarmerandi andfélagslegur leiðtogi - Já, þetta á við þar sem að Jim Jones var mjög sjarmerandi leiðtogi. Hann sagðist vera Guð fylgjenda sinna.

02. Þörf fyrir dramatíska og eldfima útrás - Nei, þar sem langflestir meðlimir Jonestowns létust og því er erfitt að segja til um starfsemi hópsins.

03. Vaxandi reiði -Já, allt bendir til þess að allir voru hamingjusamir í byrjun en seinna meir voru margir sem reyndu að flýja og sumir vildu fara aftur til Ameríku með Ryan.

04. Andfélagslegur persónuleiki sem skapaður er vegna einhvers konar höfnunar frá einhverjum sem stendur manni nærri - Já þetta á vel við leiðtogann þar sem móðir hans vildi ekki eignast hann og vanrækti hann í æsku, faðir hans var sjúklingur og lá mikið inni á spítala, Jones var oft skilinn eftir einn og vanræktur í æsku. Það er erfitt að segja til um hvort að meðlimir í Jonestown hafi verið með andfélagslegan persónuleika vegna höfnunar frá eitthverjum nánum.

05. Afstaða fjölskyldu til ósveigjanlegrar, óeftirgefanlegrar bókstafstrúar - Já, meðlimir Jonestown trúðu á að Jones væri Guð og litu á hann sem slíkan, að minnsta kosti til að byrja með.

06. Þörf einstaklings til að ná völdum í óvinveittum heimi - Já, flestir meðlimir hópsins gengu í hann í von um betra líf og meiri jafnrétti. Flestir meðlimir voru svartir og þeim var lofað að í Jonestown yrði komið fram við þau að virðingu og þau væru öll jöfn.

07. Þörf fyrir öruggt umhverfi til að prófa lyf saman og að nota þau á einstaklingsgrundvelli - Nei, Jones notaði lyf til þess að stjórna meðlimum hópsins, þau voru oft  látin taka þau hvort sem þau vildu þa eða ekki og oft óvitandi.

08. Þörf fyrir dópsölu - Nei, það var engin dópsala í Jonestown.

09. Þörf að stunda ódæmigerða, andfélagslega hegðun og kynfrávik - Nei, meðlimir Jonestown leituðu þangað til vonar um betra líf.

10. Þörf fyrir útrás neikvæðra skapandi hvata - Nei, sama og í 9.

11. Skortur á framtíðartrú - Nei, þau trúðu á betri framtíð, en þegar þau frömdu sjálfsmorð sagði Jones þeim að þau myndu fara á betri stað.

12. Þörf á að eiga við innri djöfla - Nei, engar vísbendingar eru um það.

13. Áráttukenndir helgisiðir - Nei, meðlimir Jonestown framkvæmdu ekki áráttukennda helgisiði.

14. Þörfin á að losna undan sektarkennd - Nei, almennt var fólk að leita í hópinn til þess að losna frá  fordómum samfélagsins, en mögulega voru einhverjir sem voru að reyna að losna undan sektarkennd.

15. Þörf til að æfa töfrahugsun - Nei, meðlimir hópsins voru ekki með töfrahugsun þau gáfu engu ónáttúrulega krafta.

16. Þörf fyrir mikla samkennd með öðrum hópmeðlimum - Já, meðlimir í Jonestown töldu sig vera fjölskyldu og þótti mjög vænt um hvort annað.

17. Dramatísk breyting á persónuleika eða geðlagi - Já, þau voru mjög einangruð þar sem þau fluttu til annars lands frá fjölskyldu og vinum og öllu sem þau þekktu.

18. Uppteknir af dauða - Nei, ekkert bendir til þess, lifðu mikið í núinu og höfðu bjarta framtíð.

19. Tapa frelsi viljans - Já, meðlimir Jonestown höfðu flest selt allar sínar eigur, voru komin í annað land í frumskóg þar sem nær vonlaust var að reyna að flýja. Þau þurftu að hlýða annars var oft gefið þeim lyf.

20. Stöðug hlustun á þungarokk, speed metal, dauðarokk eða iðnaðartónlist - Nei, engar vísbendingar benda til þess.

21. Mikill áhugi á nýaldar lesefni eða á yfirnáttúrulega sviðinu - Nei, engar vísbendingar benda til þess.

22. Stöðugur áhugi á hlutverkaleikjum, hópmeðlimir taka á sig hlutverk í leiknum og gera að sínum - Nei, ekki er vitað til þess að meðlimir Jonestown hafi haft áhuga á hlutverkaleikjum.

23. Ýkt samsömun við hugmyndir um yfirburði ákveðinna kynþátta - Nei, fólk gekk í hópinn til þess að forðast rasisma.

24. Dramatísk breyting á fjárhagsstöðu - Já, allir þurftu að selja allar eigur sínar og gefa allan pening sinn til flokksins.

25. Hatur á kristinni trú - Nei, hópurinn byggði sína trúa á kristinni trú.

 9 atriði af 25 passa við Jonestown sétrúarsöfnuðinn svo að samkvæmt Norris listanum var Jonestown ekki talinn hættulegur hópur.

6. Mælikvarði 6: Félagsleg áhrif

1. Undanlát (e. compliance)

Meðlimir Jonestowns voru þvingaðir til undanláts. Það var gert með því að nota byssur, ofbeldi, einangrun, lyf og fleira. Ef að fólk mótmælti eða hlýddi ekki reglunum í Jonestown þá var þeim oft gefið lyf, beitt ofbeldi eða sett í einangrun. Þegar að fólk reyndi að flýja eða talaði um að vilja fara þá var gert hið sama, einnig sagði Jones að í frumskóginum utan Jonestown væru tígrisdýr sem myndu éta þau um leið og þau færu fyrir utan og verðir voru fyrir utan með byssur sem voru tilbúnir að skjóta þá sem reyndu að flýja. Meðlimirnir höfðu gefið söfnuðnum allar sínar eignir svo að það var mun léttara fyrir Jones að stjórna þeim og erfiðara fyrir þau að fara.

2. Innhverfing (e. internalization)

Meðlimir Jonestown voru innhverfðir að því leyti að þau deildu þeirri trú að Jones væri Guð og gæti lesið hugsanir. Meðlimirnir deildu því viðhorfi að vilja jafnrétti fyrir alla og betri heim.

3. Samsömun (e. indentification)

Meðlimir Jonestown höfðu samsamast skoðunum sínum um jafnrétti og trú á Jones sem Guð. Með tímanum breyttust skoðanir margra meðlima þar sem komið var illa fram við þau þar sem þeim var stjórnað mjög og refsað ef þau mótmæltu, aðstæður í Jonestown versnuðu þar sem þau voru látin vinna meira. Svo að samsömun hópsins minnkaði með tímanum.

7-8. Mælikvarði 1: DSM-5

 16.Y. Fíkn - 16.2 Amfetamín röskun

Við teljum að Jim Jones hafi verið með fíkn, Amfetamín röskun (16.2.) eða Amfetamín fíkn (16.2.), Jones byrjaði neyslu á eiturlyfjum 1971 sem að þróaðist út í amfetamín neyslu seinna. Þar sem Jones neytti efnisins mikið og reglulega. Hann hafði mikið magn af eiturlyfja í Jonestown bæði fyrir sig og meðlimi hópsins. Við teljum hann hafa verið með amfetamín fíkn þar sem hann sýndi mikil kvíðaeinkenni við neyslu efnisins og tók geðveikis tímabil. Jones varð mjög taugaveiklaður við inntöku lyfsins, hann taldi vera að hlera sig og að það væri verið að senda njósnara inn í Jonestown. Það er hægt að segja að hann hafi tekið geðveikis tímabil þegar hann lét alla fremja sjálfsvíg og framdi sjálfur sjálfsvíg.

 5.8 Efna/Lyfja-orsökuð kvíðaröskun

Við teljum að jim Jones hafi verið með Efna/lyfja-orsakaða kvíðaröskun. Jones neytti mikið eiturlyfja þá sérstaklega amfetamíns. Við notkun efnisins þá fann  Jones fyrir kvíðaeinkennum, hann varð mjög taugaveiklaður taldi vera að hlera sig og Jonestown. Þessi kvíðaeinkenni birtust ekki hjá Jones nema eftir að hann fór að neyta eiturlyfja. Þó er ekki hægt að fullyrða þetta með vissu.

 2.1.2 Hugvilluröskun

Við teljum Jones hafa verið með Hugvilluröskun. Hann hafði miklar mikilmennsku hugmyndir um sjálfan sig. Hann var með ranghugmyndir þar sem hann taldi sig vera Guð, að aðrir væru að reyna að hlera sig og taldi sig geta lesið hugsanir annarra. Margar ranghugmyndir hans hafi ekki verið lyfjaorsakaðar þar sem að margar þeirra byrjuðu fyrir neyslu.

9.-10. Mælikvarði 2: Persónuleikaraskanir

 

18.2.4. Sjálfhverf persónuleikaröskun

Við teljum Jim Jones hafa verið með Sjálfhverfa persónuleikaröskun. Hann var með mikla mikilmensku hugmyndir um sjálfan sig, hafði þörf fyrir að vera dýrkaður og dáður, trúði því að hann væri einstakur, fannst hann eiga skilið meira en aðrir, sýndi mikinn hroka og hafði mikla þörf fyrir því að hafa völd. Þetta sjáum við með stofnun hans á söfnuðinum Jonestown, þar sem hann taldi sig og aðra trú um að hann væri Guð og að hann gæti lesið hugsanir annarra. Hann nýtti sér sín persónulegu sambönd við meðlimi söfnuðsins og lét þá selja eignir sínar og gefa söfnuðinum peningana sína. Hann fann ekki fyrir samkennd sem við sjáum með slæmu meðferðinni sem hann sýndi meðlimum söfnuðsins með ofbeldinu, lyfja notkuninni og að lokum að láta þau taka sitt eigið líf.

18.2.1 Andfélagsleg persónuleikaröskun

Það sem felst í Andfélagsleg persónuleikaröskun er hegðun þar sem komið er illa fram við fólk og þegar brotið er á réttindum þeirra. Það passar vel við Jim jones þar sem hann bjó til sínar eigin reglur sem virtu ekki lög samfélagsins. Dæmi um það er þegar hann þvingaði fólk í að drekka eitur og hótaði fólki á ýmsar vegur. Hann blekkti fólkið einnig með því að trúa á hann sem Guð og lét þau gefa sér aleigu þeirra. Hann var einnig ofbeldishneigður þar sem hann lagði meðlimi flokksins í líkamlegt- og andlegt ofbeldi og hótaði að drepa þau ef þau óhlýðnuðust honum. Hann uppfyllir alla þá þætti sem þarf til þess að greinast með andfélagslega persónuleikaröskun.

Jim Jones sjálfur.

Heimildaskrá

1. Haining, P. (1999). The Secret History of Cults: Bizarre Rituals and Murderous Practices Revealed.  Magpie Books.

2. https://www.britannica.com/event/Jonestown

3. https://jonestown.sdsu.edu/?page_id=35333

4. https://jonestown.sdsu.edu/?page_id=29416

5. https://en.wikipedia.org/wiki/Early_life_of_Jim_Jones

6. https://www.aetv.com/real-crime/jim-jones-drugs-jonestown-control-peoples-temple

7. https://www.britannica.com/event/Jonestown

8. https://www.pbs.org/wgbh/americanexperience/features/jonestown-bio-leo-ryan/

9. https://www.history.com/news/jonestown-jim-jones-mass-murder-suicide

10. https://www.pbs.org/wgbh/americanexperience/features/jonestown-race/

11. https://en.wikipedia.org/wiki/Peoples_Temple

12. https://en.wikipedia.org/wiki/Jonestown

13. https://www.fbi.gov/history/famous-cases/jonestown

14. https://religiondispatches.org/the-peoples-temple-the-black-church-and-the-tragic-legacy-of-jonestown/

15. https://healthpsychologyconsultancy.wordpress.com/2012/09/01/making-of-a-monster-jim-jones/

Adolf Hitler og nasismi

Hrafnhildur Tinna Thorlacius, Kristín Birna Júlíudóttir & Ólöf Jóhanna Sigurþórsdóttir.

1. Myndun hópsins

Nasistaflokkurinn myndaðist árið 1920 úr hópum þjóðernissinna, rasista og popúlista. Nasistaflokkurinn var öfga hægri sinnaður stjórnmálahópur í þýskalandi sem varð til eftir fyrri heimsstyrjöld. Adolf Hitler var skipaður leiðtogi flokksins árið 1921 þar sem aðal markmiðið var að draga fólk frá kommúnisma að þjóðernishyggju. Flokkurinn komst til valda um 1930 og náðu þá 107 sætum á þingi. Árið 1932 var Nazi party orðinn stærsti stjórnmálaflokkur í Reichstag með 230 fulltrúa. Hitler var svo skipaður kanslari Þýskalands árið 1933 og náði þar með völdum.

Hitler með dæmigerða helgisiði.

2. Glæpur hópsins

Flokkurinn er helst þekktur fyrir útrýmingarbúðirnar (t.d. Auschwitz) þar sem framið var fjöldamorð á evrópskum gyðingum með það markmið að útrýma þeim. Einnig voru myndaðar þrælkunar- og fangabúðir. Þrjár útrýmingarbúðir voru myndaðar sem svo samanstóð af 40 undirbúðum. Um 1.3 milljónir manns voru teknir af lífi. Um 85% þeirra voru gyðingar en einnig voru hópar eins og fatlaðir, samkynhneigðir, vottar Jehóva, og stríðsfangar. Búðirnar voru upphaflega ætlaðar sem fanga-og þrælkunarbúðir en árið 1941 var ákveðið að gera þær að útrýmingarstöð gyðinga. Aðal fangabúðirnar Auschwitz I rúmuðu um 16.000 fanga. Fyrsti gyðingahópurinn kom í búðirnar árið 1942 var farið með þá beint í gasklefa. Í gasklefunum var fyrst notað útblástur frá bensín- og dísilvélum en oft dugði það ekki til að myrða fólkið heldur var það aðeins meðvitundarlaust og þurftu þá starfsmenn klefanna að skjóta það fólk. Það þurfti að finna betri leið til útrýmingar til þess að búðirnar gætu gegnt því hlutverki að útrýma gyðingum. Það komst í ljós að blásýra væri hentugast í gasklefana þar sem að aðeins þarf lítið magn eða um 50 grömm af blásýrunni til að myrða um 1000 manns á nokkrum mínútum.

Birkenau eða Auschwitz II eins og það er stundum kallað var ein af um það bil 40 búðum sem mynduðu Auschwitz. Á þeim þremur árum sem þessar búðir voru starfandi voru þær notaðar fyrir ýmsan verknað. Þegar framkvæmdir hófust í október 1941 áttu þær að vera búðir fyrir 125 þúsund stríðsfanga. Rússneskir stríðsfangar voru notaðir til að byggja þessar búðir. En fljótlega kom í ljós að búðirnar myndu þjóna öðrum tilgangi en að vera stríðsfangabúðir. Búðirnar opnuðu síðan sem hluti af Auschwitz í mars 1942 og þjónaði á sama tíma sem miðstöð útrýmingar gyðinga. Það var þó ekki fyrr en um árið 1944 sem Auschwitz-Birkenau var orðinn stærst allra dauðabúða þegar þangað voru fluttir ungverskir gyðingar í þúsundatali. Á loka stigi þessara búða frá 1944, voru þær einnig staður þar sem fangar voru samansafnaðir áður en þeir voru fluttir til vinnu í þýskum iðnaði í Þriðja ríkinu (e. Third Reich).

Einnig voru gerðar læknisrannsóknir á gyðingum þar sem ýmsar tilraunir voru gerðar á þeim. Þeir voru mikið notaðir til þess að prófa ný lyf. Konur voru sprautaðar með efnum inn í leggöng þeirra og voru þau svo límd saman. Dr. Josef Mengele eða “engill dauðans” var þekktur fyrir að gera rannsóknir á 3000 tvíburum þar sem 200 þeirra lifðu af. Hann reyndi meðal annars að breyta augnlit þeirra með því að sprauta efni í augun á þeim. Markmið hans var að breyta brúna augnlit þeirra í bláan til þess stækka aríska kynþáttinn. Tvíburarnir voru einnig sprautaðir með allskonar efnum til þess að skoða hvernig líkami þeirra myndi bregðast við. Sprautað var meðal annars annan tvíburann með sjúkdómi og svo hinn drepinn í þeim tilgangi að geta borið saman krufningar þeirra.

Útrýmingarbúðir. Hvernig er þetta hægt?

SS sveitirnar í Þýskalandi sá svo um hernað gegn flokksmönnum, og hjálpa til að útvega verði fyrir fangabúðirnar. Einnig tóku þeir þátt í skotárásum, og myrtu einstaklinga sem voru á svæðum sem nasistar voru búnir að taka yfir.

3. Mælikvarði 5: CCM

Hópurinn framkvæmdi öfgahópsmorð þar sem morðin voru framkvæmd af pólitískum og trúarlegum ástæðum, eins og t.d  útrýmingarbúðirnar. Markmiðið var að útrýma öllum þeim sem voru ekki af þeim aríska kynþætti. Einstaklingar af arískum uppruna voru taldir vera ljóshærðir, með blá augu, líkamlega hraustir og háir vexti. Hugmyndafræðin var að Þýskaland þyrfti á að halda hreinum kynþætti, og voru gyðingar þeirra helsta ógn.

4. Mælikvarði 3: Heilaþvottur

Að okkar mati var ekki um heilaþvott að ræða í flokknum samkvæmt mælikvarða 3. Hinsvegar notaði flokkurinn pólitískt áróður og ritskoðun á fréttamiðlum til þess að fá fólk til á sitt band.

5. Mælikvarði 4: 25 Norris atriði

1. Sjarmerandi andfélagslegur leiðtogi - Þetta á við þar sem markmið, trú og skilningur Adolf Hitlers var það sem skipti mestu máli í flokknum, og var horft fram hjá öllu öðru.

2. Þörf fyrir dramatíska og eldfima útrás - Þetta á við um hópinn þar sem hegðun nasista eins og að pynta, drepa og útrýma gyðingum var réttlæt með því að vísa í að stækka þann aríska kynþátt.

3. Vaxandi reiði - Þetta á við. Adolf Hitler og fleiri í SS sveitinni voru ósáttir við herforingja og stjórnmálamenn sem þeir töldu hafa sóað mörgum mannslífum í nafni þjóðarstolts.

4. Andfélagslegur persónuleiki sem skapaður er vegna einhvers konar höfnum frá einhverjum sem stendur manni nærri - Adolf Hitler elskaði mömmu sína af öllu hjarta og upplifði því mikla sorg þegar hún lést. Einnig upplifði Hitler mikla höfnun frá bæði faðir sínum og kvenfólki. Þetta atriði á því við.

5. Afstaða fjölskyldu til ósveigjanlegrar, óeftirgefanlegrar bókstafstrúar - Þetta á við þar sem Nasistaflokkurinn var haturshópur.

6. Þörf einstaklings til að ná völdum í óvinveittum heimi - Þetta á við vegna þess að eitt af markmiðum flokksins var að ná völdum. Hópurinn var samansettur af minni öfga hægri sinnuðum hópum sem vildu mögulega láta í sér heyra og stofnuðu þar af leiðandi nasistaflokkinn til að ná meiri völdum.

7. Þörf fyrir öruggt umhverfi til að prófa lyf saman og að nota þau á einstaklingsgrundvelli - Á ekki við.

8. Þörf fyrir dópsölu - Á ekki við.

9. Þörf að stunda ódæmigerða, andfélagslega hegðun og kynfrávik - Á ekki við.

10. Þörf fyrir útrás skapandi hvata - Á ekki við.

11. Skortur á framtíðartrú - Á ekki við.

12. Þörf á að eiga við innri djöful - Á ekki við.

13. Áráttukenndir helgisiðir - Á ekki við.

14. Þörfin á að losna undan sektarkennd - Allir sem fylgdu reglum nasista voru lausir undan allri persónulegri ábyrgð og var því t.d í lagi að pynta og drepa gyðinga eða alla þá sem voru á móti þeirra trú.

15. Þörf til að æfa töfrahugsun - Á ekki við.

16. Þörf fyrir mikla samkennd með öðrum hópmeðlimum - Á ekki við.

17. Dramatísk breyting á persónuleika eða geðlagi - Þetta á við þar sem að nasistarnir voru með hópmerki og klæddust allir ákveðnum hópklæðnaði þar sem þeir allir báru rautt nasista band á vinstri upphandlegg.

18. Uppteknir af dauða - Þetta á mjög vel við það sem nasistarnir frömdu mjög öfgafullt ofbeldi og myrtu yfir milljón manns.

19. Tapa frelsi viljans - Þetta á við þar sem einstaklingar sem gengu í hópinn misstu allan frjálsan vilja og þurftu að fara eftir reglum nasista. Þeir sem fóru ekki eftir þeim voru drepnir eða pyntaðir.

20. Stöðug þyrping á þungarokk, speed metal, dauðarokk eða iðnaðartónlist - Á ekki við þar sem að Hitler var mikið fyrir klassíska tónlist.

21. Mikill áhugi á nýaldar lesefni eða á yfirnáttúrulega sviðinu - Á ekki við.

22. Stöðugur áhugi á hlutverkaleikjum, hópmeðlimir taka á sig hlutverk í leiknum og gera að sínum - Á ekki við.

23. Ýkt samsömun við hugmyndir um yfirburði ákveðinna kynþátta - Á mjög vel við þar sem að nasistarnir vildu útrýma gyðingum vegna þess að þeir pössuðu ekki inn í aríska kynþáttinn. Markmið nasista var að stækka aríska kynþáttinn og reyndu þeir einnig með læknarannsóknum sínum að breyta augnlit gyðinga.

24. Dramatísk breyting á fjárhagsstöðu - Á ekki við.

25. Hatur á kristinni trú - Á ekki við þar sem allir í SS-sveitinni voru kristinnar trúar (mótmælendatrú) eða kaþólskir.

Samkvæmt mælikvarðanum voru 11 atriði sem pössuðu við flokkinn. Þetta þýðir að flokkurinn er nokkuð hættulegur samkvæmt Norris mælikvarðanum.

Nasistar í dæmigerðum búningum.

6. Mælikvarði 6: Félagsleg áhrif

Undanlát

Passar vel við þar sem nasistaflokkurinn hafði félagsleg áhrif á samfélagið með ráðlyndi og félagslegu valdi. Þeir notuðu t.d hótanir og refsingar sem gerði það að verkum að fólk fannst það þvingað til að láta undan þeirra trú og skoðunum.

Innhverfing

Passar vel þar sem allir innan nasistaflokksins trúa á þessa nýju hugmyndafræði sem þeir komu með og var því gamallri hugmyndafræði rutt úr vegi.

Samsömun

Passar vel við þar sem að nasistarnir höfðu þau viðhorf að hreinsa þýskaland og hafa einungis hinn aríska kynþátt, þar sem allir áttu að vera bláeygðir og ljóshærðir. Þeir breyttu atferli sínu og frömdu fjöldamorð þar sem þeir myrtu gyðinga og fleiri hópa eins og samkynhneigða, fatlaða o.fl.  þar sem þeir pössuðu ekki í aríska kynþáttinn. Gerðu einnig læknatilraunir til þess að breyta augnlit fólks sem hafði ekki blá augu.

Út frá þessu er ljóst að nasistaflokkurinn hafði mikil félagsleg áhrif á samfélagið á þessum tíma.

7-8. Mælikvarði 1: DSM-5

Kvíðaröskun

Hitler var talinn vera með Kvíðaröskun sem byrjaði í æsku hans þegar faðir hans beitti hann og bróður hans líkamlegu ofbeldi. Út frá þessu hélt Hitler því fram að hann þyrfti að ná langt í lífinu og leiddi það meðal annars til ýktra ráðstafana sem myndi hjálpa honum að ná markmiðum sínum. Einnig er talið að Hitler hafi fengið kvíðakast þegar árið 1939 þegar hann var á fundi með hershöfðingjum sínum. Þetta leiddi til þess að hann fór til læknis sem gaf honum klórdíazepoxíði við kvíðanum. Læknirinn ráðlagði honum líka að taka aftur upp penslana og byrja að mála á ný til þess að minnka kvíðann. Þetta er mikilvægasta geðröskunin sem hann var með vegna þess að kvíðaröskunin var undanfari persónuleikaraskana og árásargirni hans.

Efnatengdar- og ávana raskanir

Sagt er að Hitler hafi tekið kókaín, amfetamín, róandi lyf og hormón (bæði kvenna og karla) og allt var þetta ávísað af lækni. Samkvæmt skrá sem Morell læknir hans Hitlers var með þá sprautaði hann Hitler næstum daglega með ýmsum lyfjum.

Parkinsonsveiki

Einnig er talið að Hitler hafi verið með Parkinson veiki. Fyrstu merki um að hann væri með sjúkdóminn kom frá sænskum fréttamyndum þar sem Hitler sást labba hægt með minni sveiflu í vinstri hendi en vanalega, og var líkamsstaða hans hokin. En heimildir eins og t.d. læknaskýrslur, sjónarvottar og ljósmyndir sanna þetta einnig. Hann sást oft með hvíldarskjálfta og skjálfta í vinstri hendi og reyndi hann að fela það með því að setja hendina í vasann eða halda á einhverjum hlut. Þegar sjúkdómurinn var lengra komin. þá kom hann mikið minna fram opinberlega og voru myndir teknar af honum aðeins frá þeim sjónarhornum sem sýndu ekki skjálftann.

9.-10. Mælikvarði 2: Persónuleikaraskanir

Adolf Hitler var með Sjálfhverfa persónuleikaröskun og einkenni þess er hægt að finna frá tilfinningalífi hans og starfsemi hans í félagslegu samhengi. Hann var með ofvaxið sjálfsálit og var upptekinn af draumórum um völd. Hann hafði mikla þörf fyrir ýktari aðdáun frá samfélaginu. Einnig skorti hann samkenndar og var hrokafullur.

Adolf Hitler með dæmigerða skeggið sitt.

Önnur persónuleikaröskun sem gæti komið til greina er Jaðar persónuleikaröskun. Eins og hefur komið fram þá gefa heimildir til kynna að Hitler hafi átt í erfiðleikum með höfnun vegna æsku hans. Einnig upplifði Hitler stöðugar geðsveiflur þar sem hann upplifði oft mikinn kvíða, og á einhverjum tímapunkti var hann einnig þunglyndur. Hann var hvatvís og misnotaði vímuefni. Hitler sýndi einnig oft mikla reiði t.d þegar hann var að gefa ræður og slíkt.

Heimildir

1. Auschwitz II-Birkenau / History / Auschwitz-Birkenau. (n.d.).

2. https://www.auschwitz.org/en/history/auschwitz-ii/

3. Bhattacharyya, K. B. (2015). Adolf Hitler and His Parkinsonism. Annals of Indian Academy of Neurology, 18(4), 387–390. https://doi.org/10.4103/0972-2327.169536

4. Hartanto, F. I., & Setiawan, D. (2021). Adolf Hitler’s Pathological Narcissistic Personality Disorder in Mein Kampf. Kata Kita: Journal of Language, Literature, and Teaching, 9(3), 389-397.

5. Hvað getið þið sagt mér um útrýmingarbúðirnar í Auschwitz? (n.d.). Vísindavefurinn. http://www.visindavefur.is/svar.php?id=6965

6. Pruitt, S. (2019, July 18). Inside the Drug Use That Fueled Nazi Germany. HISTORY. https://www.history.com/news/inside-the-drug-use-that-fueled-nazi-germany

7. The Beginning of the Nazi Party | Facing History and Ourselves. (2020, May 12). https://www.facinghistory.org/resource-library/beginning-nazi-party

8. The Nazi Rise to Power. (n.d.). https://encyclopedia.ushmm.org/content/en/article/the-nazi-rise-to-power When the leader is ill—Or addicted to cocaine, meth, steroids, or hormones. (n.d.). https://medicine.yale.edu/news/yale-medicine-magazine/article/when-the-leader-is-illor-a

Charles Manson family - Manson gang

Bjarki Steinn Jónatansson, Inga Lilja Hilmarsdóttir & Katrín Sól Þórðardóttir.

Á þessu myndbandi má sjá geðklofaeinkenni Mansons: Beruleg truflun á hugsun og samhengislítið tal. Heimild: https://www.youtube.com/watch?v=rtWwdzD6vd0

1. Myndun hópsins

Hópurinn byrjaði að myndast árið 1967, árið sem Charles Manson slapp úr fangelsi. Hann var meira og minna búinn að vera í fangelsi allt sitt líf og ákvað að hann vildi taka líf sitt í gegn. Hann lærði á gítar í fangelsisvist sinni og ákvað að honum langaði að byrja tónlistarferil. Hann flutti til San Francisco og hitti þar konu að nafni Mary Brunner. Þau fluttu svo inn saman, en með tímanum náði hann að sannfæra Brunner að leyfa ungum konum sem aðhylltust hippamenningu að koma og búa með þeim. Á endanum voru átján konur sem bjuggu með Manson og Brunner. Þessar konur heilluðust að hugmyndum Manson. Hann málaði sig upp sem Guð og sannfærði hópinn að þau væru upphaflegu kristnu mennirnir. Meðlimir hópsins voru um 100 talsins en aðalmeðlimirnir eru taldir hafa verið um 30. Þekktustu meðlimir hópsins eru þau Susan Atkins, Leslie Van Houten, Patricia Krenwinkel, Linda Kasabian, Charles “Tex” Watson, Steve Grogan og að sjálfsögðu Charles Manson.

Helstu meðlimir Manson fjölskyldunnar.

Heimild: https://www.imdb.com/name/nm0543909/mediaviewer/rm1249878529/?ref_=nm_md_1

2. Glæpar hópsins

Glæpir Manson fjölskyldunnar voru þó nokkuð margir. Samtals voru þau dæmd fyrir sjö morð. Manson sjálfur skaut fíkniefnasala að nafni Bernard Crowe sem var meðlimur Black Panther hópsins, félagasamtök sem samanstóðu einungis af svörtum meðlimum. Manson trúði því að hann hafi drepið Crowe en Crowe lifði skotárásina af. Daginn eftir skotárásina sér Manson í fréttum að meðlimur Black Panther hópsins hafi fundist látinn og gerir ráð fyrir að það sé Crowe, en svo var ekki. Eftir þessar fréttir aukast hugmyndir Manson um að kynþáttastríð sé í vændum. Gary Hinman var fyrsta fórnarlamb Manson fjölskyldunnar, hann hafði hleypt þeim inn á sitt heimili og leyft þeim að vera hjá sér en þau myrða hann.

Mynd af texta sem Manson fjölskyldan skrifaði með blóði LaBianca hjónanna á vegg heimilisins. Heimild: https://encrypted-tbn0.gstatic.com/images?q=tbn%3AANd9GcR44clmjO2af94ga7T0sIaTgkz5AZKgNuqB8w&usqp=CAU&fbclid=IwAR0g_75mg-w-T1DzS9nFo7DKZoHmwiV1RHerTQD5GAZUJyI6ipB90OcjmtY

Næstu fórnalömb Manson fjölskyldunnar voru þau Sharon Tate, Jay Sebring, Abigail Folger, Wojciech Frykowski og Steven Parent. Sharon Tate var fræg leikkona og var hún komin 8 mánuði á leið þegar hún var myrt. Þessi morð eru oft kölluð “Tate morðin” vegna þess að Tate var þekkt leikkona og eru þessi morð ein þekktustu morðin í sögu Bandaríkjanna. Síðustu fórnarlömb Manson fjölskyldunnar voru LaBianca hjónin, Leno og Rosemary. Charles Manson myrti engan sjálfur heldur skipaði hann meðlimum fjölskyldunnar að fremja þessi morð. Einnig er haldið að Manson fjölskyldan hafi myrt marga aðra en þau voru bara sakfelld fyrir þessi sjö morð. Fimm meðlimir hópsins, Susan Atkins, Leslie Van Houten, Patricia Krenwinkel og Charles “Tex” Watson voru dæmd til dauða en síðar var það tekið til baka og breytt í lífstíðardóm. Einn meðlimur hópsins, Linda Kasabian, var einnig dæmd fyrir öll sjö morðin en hún fékk friðhelgi fyrir að bera vitni gegn hinum sakborningunum.

Mynd af leikkonunni Sharon Tate, myrt þegar hún var komin 8 mánuði á leið.

Heimild:https://i.redd.it/charles-manson-family-crime-scene-photos-v0-whh57y9oymg91.jpg?width=632&format=pjpg&auto=webp&s=2e2a67ee72ebb20ea90cf8727a1cd760763b9437

 3. Mælikvarðar

CCM

Að okkar mati er 142.02: Félags-hagfræðileg morð það sem á best við um morðin sem Manson fjölskyldan frömdu. Félags-hagfræðileg morð eru morð þar sem hvatinn til að drepa er róttækt hatur gegn einhverjum tilteknum einstaklingi eða hóp. Ýmsar ástæður geta verið fyrir hatri hópsins t.d. kynþáttur. Manson fjölskyldan var með öfgakennt hatur gegn svörtum einstaklingum. Þau trúðu því að hvítir væru æðri en svartir (e. white supremacy). Charles Manson túlkaði lagið “Helter Skelter” og önnur lög á plötu eftir Bítlana þannig að það væri kynþáttastríð í vændum. Hann vildi fá forskot á þetta kynþáttastríð með því að fremja glæpi og morð og reyna að plata lögregluna og fjölmiðla til að halda að samtökin Black Panther, sem samanstóð aðeins af svörtum meðlimum hefðu framið glæpina.

Heilaþvottur

Meðlimir hópsins voru flestir frekar ráðvilltir í lífinu og vissu ekki alveg sinn tilgang og Manson notfærði sér það til þess að heilaþvo þau með því að nýta sér veikleika þeirra. Manson heilaþvoði meðlimina með því að spila plötu með bítlunum, halda fyrirlestra, las mikið úr Biblíunni og einnig notaði hann kynlíf og LSD.

Manson og fylgjendur hans bjuggu saman á sveitabæ sem kallast Spahn Ranch þar sem þau voru einangruð frá öllu öðru, sem hjálpaði Manson að heilaþvo þá. Hann heilaþvoði fylgjendur sína með grófum aðferðum á sveitabænum meðal annars neyddi hann þau til að stunda kynsvall, notaði dáleiðslu og sýru. Manson var með herferð sem hét “Helter Skelter” sem var stríð sem hann vildi hefja gegn svörtu fólki vegna þess að hann hafði þær ranghugmyndir um að svartir ætluðu að útrýma hvítum og vildi hann vera á undan að byrja stríðið. Helter Skelter er lag með Bítlunum sem Bítlarnir neituðu að spila eftir að hann notaði þetta í þessa herferð. Herferðin hófst nokkurn veginn með túlkun Manson á laginu, Manson hélt svo fyrirlestra um þessa herferð fyrir fylgjendur sína. Manson var mjög sannfærandi og hafði ákveðin sjarma sem lét fólk vilja fylgja honum. Hann fékk fólk til að líta á björtu hliðarnar við allt það slæma sem hann bar á borð fyrir fylgjendur sína.

Í heilaþvotti eru þrjú þrep; niðurbrotsþrep, breytingaþrep og svo uppbyggingarþrep. Manson braut fylgjendur sína niður með því að þvinga þau í kynsvall og kynlíf yfir höfuð, hann leitaði líka að veikleikum einstaklingana í hópnum og notfærði sér þá. Manson notaði líka LSD í aðferðum sínum við niðurbrot einstaklingana. Í breytingaþrepinu einangraði hann fólkið og notaði svo allskonar tæki og tól til þess að breyta skoðunum þeirra og heilaþvo þau. Hann hélt fyrirlestra sem innihéldu skoðanir hans og trú, las mikið úr Biblíunni og notaði dáleiðslu. Manson notaði sýru og vann með hugarfarið að horfa á björtu hliðarnar. Það er smá óljóst hvernig hann vann með eða hvort það var yfir höfuð uppbyggingarþrep. Það gæti verið að fyrirlestrarnir og lestur úr Biblíunni mætti flokka sem uppbyggingarþrep, einnig gæti hann hafa unnið eitthvað með einangrun á þessum sveitabæ og byggt einstaklingana upp með því að leyfa þeim að fara af sveitabænum líklega í takmarkaðan tíma.

Mælikvarði Norris

01. Sjarmerandi andfélagslegur leiðtogi: Já passar, vegna þess að Charles Manson heilaþvoði meðlimi hópsins til að deila sínum skoðunum. Manson var sjarmerandi og með mikinn sannfæringakraft og líklegt er að þess vegna hafi hann náð þeim yfir á sína braut.

02. Þörf fyrir dramatíska og eldfima útrás: Nei passar ekki, þar sem Manson yfirfærði sínar skoðanir og hvatir yfir á hina meðlimi hópsins með heilaþvotti.

03. Vaxandi reiði: Já passar, vegna þess að flestir meðlimir hópsins áttu það sameiginlegt að foreldrar þeirra skildu, yfirgáfu millistéttarfjölskyldur sínar og höfðu einhvers konar hatur fyrir annað hvort mömmu sinni eða pabba sínum. Einnig gæti verið að þau hafi öll verið með sameiginlegar rasískar hugmyndir áður en hópurinn myndaðist.

04. Andfélagslegur persónuleiki sem skapaður er vegna einhvers konar höfnunar frá einhverjum sem stendur manni nærri: Já passar, vegna þess að margar konur í hópnum og Charles Manson sjálfur höfðu fengið einhvers konar höfnun frá foreldrum sínum í æsku.

05. Afstaða fjölskyldu til ósveigjanlegrar, óeftirgefanlegrar bókstafstrúar: Já, það var mikil oftrú á andlega krafta Manson en þau töldu hann vera Guð, töldu að þau væru upphaflegu kristnu mennirnir og einnig höfðu þau oftrú á merkingu texta í lögum Bítlana.

06. Þörf einstaklings til að ná völdum í óvinveittum heimi: Já passar, vegna þess að hópurinn trúði að það væri kynþáttastríð í vændum á milli svartra og hvítra og þeir vildu ná völdum yfir heiminum áður en svartir myndu ná því.

07. Þörf fyrir öruggt umhverfi til að prófa lyf saman og að nota þau á einstaklingsgrundvelli: Já passar, vegna þess að meðlimir hópsins tóku inn LSD saman á Spahn Ranch, staður sem þeim fannst vera öruggt dópgreni.

08. Þörf fyrir dópsölu: Já passar, vegna þess að Tex, einn meðlimur hópsins, var að selja eiturlyf. Morðtilraun Manson á Bernard Crowe snerist einnig um eiturlyfjasölu sem fór eitthvað úrskeiðis.

09. Þörf að stunda ódæmigerða, andfélagslega hegðun og kynfrávik: Já passar, þar sem þau voru að stunda kynsvall reglulega og við teljum það ódæmigerða kynferðislega athöfn.

10. Þörf fyrir útrás neikvæðra skapandi hvata: Nei passar ekki, því það sem þau gerðu var með skipulögðum tilgangi en ekki sem einhver sköpun.

11. Skortur á framtíðartrú: Já passar, því að þau höfðu flest öll lítinn tilgang í lífinu og einnig trúðu þau að það væri kynþáttastríð framundan.

12. Þörf á að eiga við innri djöfla: Nei passar ekki, það eru ekki margir meðlimir hópsins að upplifa ofskynjanir, ranghugmyndir né áráttukenndar fantasíur. Það er aðallega bara Manson sem upplifir þessi einkenni og heilaþvær hina meðlimi hópsins út frá þessum einkennum sínum.

13. Áráttukenndir helgisiðir: Já passar, vegna þess að Manson var endurtekið að spila ýmis sérstök lög fyrir fjölskylduna. Hann túlkaði lögin á þann hátt að kynþáttastríð væri í vændum og þau þyrftu að drepa allt svart fólk til að vinna stríðið.

14. Þörfin á að losna undan sektarkennd: Nei passar ekki, hópurinn var ekki myndaður til að minnka sektarkennd eða losna undan persónulegri ábyrgð. Manson klínir persónulegu ábyrgð sinni yfir á hina meðlimi hópsins með því að láta þau myrða og fremja glæpi fyrir sig.

15. Þörf til að æfa töfrahugsun: Já það passar, vegna þess að Manson sannfærir hópinn um að hann sé Guð, að þau séu upphaflegu kristnu mennirnir og þau enda á að trúa því og fara eftir því sem hann segir vegna þessa.

16. Þörf fyrir mikla samkennd með öðrum hópmeðlimum: Já passar, konur í hópnum voru margar með svipaða reynslu og vandamál varðandi fjölskyldur sínar, þá aðallega feður sína. Manson hafði einnig vandamál með fjölskyldu sína, þá sérstaklega mömmu sína þar sem hún afneitaði honum og sendi hann ítrekað frá sér.

17. Dramatísk breyting á persónuleika eða geðlagi: Já passar, þar sem þau breyttust öll mikið eftir að hafa verið heilaþvegin af Manson. Einnig voru þau með ákveðið hópmerki þar sem sumir meðlimana voru með útskorinn hakakross á enninu.

18. Uppteknir af dauða: Já passar, hópmeðlimirnar voru með þá trú að það væri kynþáttastríð í vændum og þeir beittu öfgafullu ofbeldi gagnvart öðrum.

19. Tapa frelsi viljans: Já það passar, hópmeðlimirnir missa allan frjálsan vilja eftir að Manson heilaþvoði þau. Þau gerðu það sem hann sagði þeim að gera og hótaði þeim að þau yrðu drepin eða send í þrælahald ef ekki.

20. Stöðug hlustun á þungarokk, speed metal, dauðarokk eða iðnaðartónlist: Já passar, vegna þess að þau hlustuðu mikið á Bítlana og túlkuðu þau lög sem einhver skilaboð um að það væri kynþáttastríð í vændum.

21. Mikill áhugi á nýaldar lesefni eða á yfirnáttúrulega sviðinu: Já passar, vegna þess að Charles Manson las mikið úr Biblíunni fyrir meðlimi hópsins.

22. Stöðugur áhugi á hlutverkaleikjum, hópmeðlimir taka á sig hlutverk í leiknum og gera að sínum: Nei passar ekki, Manson fjölskyldan er ekki í neinum hlutverkaleik, þau eru í raun bara þau sjálf en búið að heilaþvo þau.

23. Ýkt samsömun við hugmyndir um yfirburði ákveðinna kynþátta: Já passar, vegna þess að hópurinn hafði ákveðnar hugmyndir um að svartir væru að fara í stríð við hvíta.

24. Dramatísk breyting á fjárhagsstöðu: Já það passar, þau bjuggu öll saman á Spahn Ranch og enginn virtist vera í stöðugri vinnu, erfitt er samt að vita hvort það hafi verið dramatísk breyting á fjárhagsstöðu þar sem við vitum ekki fjárhagsstöðu meðlima áður en þeir gengu í hópinn.

25. Hatur á kristinni trú: Nei passar ekki, vegna þess að þeir lásu mikið úr Biblíunni og trúðu að Charles Manson væri guð og allir í hópnum væru upphaflegu kristnu mennirnir.

Niðurstaða: Samkvæmt mælikvarða Norris þá passar vel að Manson fjölskyldan sé hættuleg og ofbeldishneigð þar sem að 18 atriði á listanum áttu við þeirra sértrúarhóp.

Félagsleg áhrif

1. Undanlát (e. compliance)

Manson umbunaði meðlimum hópsins með því að samþykkja þá inn í hópinn ef þeir gerðu eins og hann sagði og voru sammála skoðunum hans, sem leiddi til undanláts hjá meðlimum hópsins. Hann notaði ekki beint refsingar en hann hótaði fólkinu, t.d. sagði hann við þau að ef þau hefja ekki kynþáttastríð gegn svörtum þá munu þeir vera á undan að ráðast á hvíta. Hann sagði einnig við meðlimi hópsins að ef þau myndu ekki framkvæma morðin þá myndu svartir drepa þau eða að þau yrðu send í þrælahald. Manson heilaþvoði fólkið til að trúa því sem hann var að segja og gera eins og hann sagði. Hann lét þau taka LSD og taka annars konar sýru og þvingaði þau til að fara í kynsvall. Eftir heilaþvottinn töldu meðlimir hópsins að Manson væri æðri, vissi betur en þau og hlustuðu þess vegna á hann.

2. Innhverfing (e. internalization)

Manson trúði því að kynþáttastríð væri í vændum á milli svartra og hvítra. Manson breytti viðhorfum fólksins og gerði viðhorf þeirra að sínum sem var meðal annars að svartir væru vondir og ætluðu að ráðast gegn hvítum. Fyrirlestrarnir sem hann hélt fyrir þau voru líka til að kynna sínar skoðanir fyrir þeim. Þannig var fólkið ekki með sín eigin viðhorf heldur byrjuðu að hafa sömu viðhorf og Manson.

3. Samsömun (e. indentification)

Manson breytti viðhorfum hópsins og lét þau trúa því sem hann trúði og lét þau horfa á heiminn eins og hann sá heiminn, og því höfðu meðlimir hópsins samsamast Manson. Á meðan meðlimirnir voru í sértrúarhópnum fannst þeim að þau væru að segja og gera rétta hlutinn en eftir á sáu þau að þetta var ekki eftir þeirra gildum og viðhorfum, þau voru bara heilaþvegin.

DSM-5

a) 2.1.5. Geðklofi

Við myndum greina Charles Manson með Geðklofa vegna þess að hann er með verulegar truflanir á hugsunum eins og til dæmis hélt að það væri kynþáttastríð framundan eftir að hafa hlustað á Helter Skelter með Bítlunum. Einnig er Manson með mikið mikilmennskuæði og telur að hann sjálfur sé Guð. Manson er líka með ofsóknaræði þar sem hann telur að heill kynþáttur (svartir) séu á eftir sér. Einnig var Manson með atferlistruflanir, það myndi ekki teljast eðlileg félagsleg hegðun að heilaþvo meðlimi Manson fjölskyldunnar.

b) 2.1.2. Hugvilluröskun

Manson var með mikið ofsóknaræði þar sem að hann hélt að allir svartir væru að plotta gegn sér og öðrum hvítum manneskjum. Hann var með mikilmennsku æði af því að hann hélt að hann væri Guð. Við ályktum að hann sé með blandað afbrigði af Hugvilluröskun vegna þess að það er líklegt að hann sé með bæði mikilmennsku afbrigðið og ofsóknarafbrigðið af hugvilluröskun.

c) 16. Z. Efnamisnotkun - 16.6. Ofskynjunarröskun

Charles Manson neytti endurtekið fíkniefna eins og t.d. maríjúana, sveppi, LSD og annarra ofskynjunarefna á lífstíð sinni. Manson neytti sérstaklega mikils magns af LSD og var oft undir áhrifum LSD á meðan á kultinu stóð.

Persónuleikaraskanir

a) 18.2.1. Andfélagsleg persónuleikaröskun

Manson var alveg sama um aðra, hann hugsaði bara um sjálfan sig, braut á réttindum annarra með því að þvinga fólk í kynsvall og notfæra sér aðra einstaklinga til að gera hluti fyrir sig. Hann skorti eftirsjá vegna þess að hann sá ekki eftir neinu sem hann gerði. Sem drengur var hann oft í kasti við lögin og var mikið inn og út úr fangelsi sem þýðir að hann getur ekki haldið sig við félagsleg viðmið varðandi virðingu fyrir lögum.

b) 18.2.4. Sjálfhverf persónuleikaröskun

Manson var með ofvaxið sjálfsálit þar sem hann taldi sjálfan sig vera Guð og taldi öðrum trú um það án þess að hafa nokkra sönnun fyrir því. Hann var upptekinn af draumnum um ótakmarkaðan árangur um að svartir myndu bara deyja út og hvítir myndu vinna kynþáttastríðið sem átti að hefjast. Hann virðist þurfa ýkta aðdáun frá öðrum meðlimum hópsins þar sem hann heilaþvoði þau til að trúa því að hann væri æðri. Einnig notaði hann aðra til að ná sínum markmiðum að því leytinu til að hann fékk aðra hópmeðlimi til þess drepa fyrir sig. Manson telur sig vera æðri og sýnir hroka í flest öllu sem hann gerði.

Lögreglumynd af Charles Manson, leiðtoga Manson fjölskyldunnar. Heimild: https://en.wikipedia.org/wiki/Charles_Manson#/media/File:Manson1968.jpg

Heimildir

1. https://edubirdie.com/examples/evolution-of-charles-manson-family-formation-and-crimes/

2. https://www.smithsonianmag.com/history/manson-family-murders-what-need-to-know-180972655/

3. https://usir.salford.ac.uk/id/eprint/45244/3/ Conversation%2020.11.17%20Charles%20Manson%20piece.pdf

4. https://www.abc.net.au/news/2017-11-20/charles-manson-mastermind-of-murderous-cult-dead/8163390

5. https://www.ebony.com/helter-skelter-charles-manson-race-war-failed/

6. https://www.vox.com/2019/8/7/20695284/charles-manson-family-what-is-helter-skelter-explained

7. https://www.nbc26.com/news/national/charles-manson-s-condition-still-unannounced#:~:text=In%20the%20past%2C%20Manson%20has,also%20unknown%20to%20the%20public.

8. https://time.com/5633973/last-manson-interview/